Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 5: หนังสือและส่วนต่าง ๆ ของหนังสือ - Coggle Diagram
บทที่ 5: หนังสือและส่วนต่าง ๆ ของหนังสือ
ความหมายของหนังสือ
หนังสือ หมายถึง ทรัพยากรสารสนเทศประเภทสื่อสิ่งพิมพ์ ที่บันทึกความรู้ ความคิด และประสบการณ์ของมนุษย์ ถ่ายทอดเป็นลายลักษณ์อักษร จัดพิมพ์เป็นเล่ม ในเรื่องหนึ่งอาจมีเล่มเดียวจบ หรือหลายเล่มจบ
ความสําคัญของหนังสือ
หนังสือเป็นสิ่งที่มีประโยชน์อย่างหนึ่งสำหรับมนุษย์ในเรื่องความคิดสร้างสรรค์การศึกษาวิจัยหนังสือเป็นส่วนช่วยพัฒนาความเจริญงอกงามทั้งด้านสติปัญญา อารมณ์และ จิตใจ นอกจากนี้ยังสร้างวิจารณญาณให้กับผู้อ่านอีกด้วย
ประโยชน์ของหนังสือ
ให้ความรู้ทางวิชาการ
เป็นความรู้ที่ส่วนมากจะได้รับจากห้องเรียนผ่านผู้สอน ซึ่งถ่ายทอดมาจากหนังสือประเภทตำรา
ให้ความรู้ทางอาชีพ
การประกอบอาชีพอย่างใดอย่างหนึ่งจำเป็นต้องรู้จักปรับปรุงให้งานก้าวหน้ากว่าผู้อื่น โดยเฉพาะความรู้ในวิชาชีพจะพัฒนาตลอดเวลา
ให้ความรู้เรื่องชีวิต
การดำรงชีวิตในปัจจุบันเป็นปัญหาที่มนุษย์ต้องแก้ไขตลอดเวลา เพื่อการอยู่รอด ปัญหาเริ่มตั้งแต่เข้าจนกระทั่งเข้านอนในแต่ละวัน เป็นปัญหาทั้งส่วนตัว ครอบครัว การงาน ตลอดจนประเทศชาติ ผู้มีประสบการณ์ชีวิตจะถ่ายทอดเรื่องราวเป็นลายลักษณ์อักษร
ให้ความจรรโลงใจ
เป็นการเสริมสภาพจิตใจให้แจ่มใส มีชีวิตชีวา กระตือรือร้นไม่ท้อถอยซึ่งเป็นสิ่งที่มนุษย์ต้องการ ความจรรโลงใจช่วยยกระดับความคิดให้พัฒนา
ส่วนต่าง ๆ ของหนังสือ
หนังสือมีส่วนประกอบทั้งหมด มี ๓ องค์ประกอบหลัก ทั้งหมด ๑๖ ส่วนประกอบ
ตอนต้น
ใบหุ้มปก
คือกระดาษอาร์ตพิมพ์สีสวยงามด้านหน้ามีชื่อหนังสือ ชื่อผู้แต่งส่วนหลัง อาจมีรูปภาพและประวัติผลงานของผู้แต่ง มีประโยชน์คือป้องกันปกไม่ให้สกปรกหรือเก่าเร็ว ดึงดูดความสนใจ ช่วยเลือกซื้อได้
ปกหนังสือ
คือปกหนังสือมีทั้งปกอ่อนและปกแข็งที่ด้านหน้าจะมีชื่อหนังสือและชื่อผู้แต่ง
สันหนังสือ
เป็นส่วนที่ยึดปกหน้าและปกหลังไว้ด้วยกัน ที่สันหนังสืออาจมี ชื่อเรื่อง ชื่อผู้แต่งและสัญลักษณ์สำนักพิมพ์ พิมพ์ไว้
ใบรองปก
เป็นส่วนถัดจากปกนอกเข้ามาทั้งด้านหน้าและด้านหลังเป็น กระดาษเปล่า ทำหน้าที่ยึดปกนอกกับตัวเล่มหนังสือให้ติดกัน จึงมักใช้กระดาษที่มีคุณภาพดีมีความเหนียวทนทาน ส่วนมากไม่มีข้อความใดๆบนใบรองปก แต่หนังสือบางเล่มอาจจะมีภาพแผนที่ แผนภูมิ หรือเครื่องหมายของสำนักพิมพ์อยู่ที่ใบรองปก
หน้าปกใน
เป็นหน้าที่สำคัญของหนังสือที่บอกรายละเอียดไว้ได้แก่ ชื่อหนังสือ ชื่อผู้แต่ง ครั้งที่พิมพ์ สถานที่พิมพ์ สำนักพิมพ์ ปีที่พิมพ์ ห้องสมุดใช้ส่วนนี้ทำบัตรรายการ สืบค้นข้อมูล ทำบรรณานุกรม ทำบรรณนิทัศน์
หน้าลิขสิทธิ์
จะอยู่ด้านหลังหน้าปกใน แสดงการจดลิขสิทธิ์ในการจัดพิมพ์ตลอดจนปีลิขสิทธิ์ ครั้งที่พิมพ์ เลขมาตรฐานสากล ISBN สำนักพิมพ์ เมืองที่พิมพ์ เป็นต้น เป็นการสงวนลิขสิทธิ์ในการพิมพ์ไม่ให้มีการคักลอกก่อนได้รับอนุญาต
หน้าคําอุทิศ
จะอยู่ก่อนหน้าคำนำ หนังสือบางเล่มเท่านั้นที่มีหน้าคำอุทิศซึ่งเป็นข้อเขียนสั้น ๆ ที่ผู้แต่งแสดงความกตัญญูแก่ผู้ที่มีอุปการคุณ บุคคลที่รักใคร่หรือมีส่วนเกี่ยวข้องช่วยเหลือให้เกิดแรงบันดาลในในการเขียนหนังสือเล่มนั้น อาจเป็นบิดามารดา สามี ภรรยา ลูก มีชีวิตอยู่หรือล่วงลับไปแล้ว หรือจะอุทิศให้แก่สถาบันก็ได้
หน้าคํานํา
เป็นหน้าที่ของผู้เขียนแสดงความเป็นมาของหนังสือ จุดมุ่งหมายและสาเหตุที่มาของหนังสือ หรือกล่าวขอบคุณผู้สนับสนุนในการเขียนหนังสือบางเล่มอาจมีคำนิยมที่เขียนโดยบุคคลที่มีชื่อเสียงกล่าวยกย่อง หรือแนะนำหนังสือ แสดงว่าคุณภาพเหมาะสมในการอ่านเพียงใด คำนิยมนี้จะอยู่ก่อนหน้าคำนำที่ผู้แต่งเขียนเอง
หน้าสารบัญ
จะอยู่ต่อจากคำนำ เป็นหน้าที่บอกให้ผู้อ่านทราบว่าหนังสือเล่มนั้น ประกอบด้วยเนื้อหาสาระอะไรบ้าง จัดลำดับบทหรือตอนอย่างไร และมีเลขหน้ากำกับว่าเริ่มต้นจากหน้าใด
ตอนกลาง
เนื้อเรื่อง
เป็นส่วนที่สำคัญที่สุดของหนังสือ เนื้อเรื่องจะเริ่มตามลำดับหน้าในสารบัญตั้งแต่บทที่ 1 จนถึงบทสุดท้าย
สารบัญภาพและสารบัญแผนที่
ประกอบมากกว่าสองภาพขึ้นไป จะทำบัญชีและแผนที่ บอกตำแหน่งว่าอยู่หน้าใด เพื่อความสะดวกในการค้นหา และผู้อ่านหนังสือจะได้ทราบว่ามีภาพและแผนที่อะไรบ้างประกอบในหนังสือเล่มนั้น ๆ
ตอนท้าย
เอกสารอ้างอิง/บรรณานุกรม
คือรายชื่อหนังสือ เอกสาร และวัสดุสารนิเทศต่าง ๆ ที่ผู้เขียนใช้เป็นหลักฐานประกอบการเขียนหนังสือเล่มและเรียบเรียงหนังสือนั้น จะอยู่ตอนท้ายบทแต่ละบท หรือจัดรวมไว้ท้ายเล่มต่อจากบทสุดท้ายของหนังสือ บรรณานุกรมมีประโยชน์สำหรับผู้อ่านคือสามารถศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติมต่อจากบทสุดท้ายของหนังสือ บรรณานุกรมมีประโยชน์สำหรับผู้อ่าน
เชิงอรรถ
เป็นส่วนหนึ่งหนึ่งของเนื้อเรื่อง จะบอกแหล่งที่มาของข้อความที่ผู้เขียนนำมาอ้างไว้
อภิธานศัพท์
คือ บัญชีคำศัพท์เฉพาะหรือคำยาก ๆ ที่มีกล่าวอยู่ในเนื้อเรื่องนำมารวบรวมไว้
ภาคผนวก
คือ ส่วนประกอบนอกเหนือที่เพิ่มเติมเข้ามาเพื่ออธิบายเนื้อหาของหนังสือให้ชัดเจนยิ่งขึ้น ให้ความรู้กว้างขวางและทันสมัยเป็นประโยชน์ต่อผู้อ่านซึ่งผู้เขียนไม่สามารถอธิบายไว้ในเนื้อหาได้
ดัชนี / ดรรชนี หรือบัญชีค้นคํา
บางครั้งเรียกสารบัญค้นเรื่องหรือสารบัญค้นคำ หรือหัวข้อย่อยที่หรือสารบัญค้นคำ หรือหัวข้อย่อยที่สำคัญที่กล่าวถึงในหนังสือเล่มนั้นนำมาจัดเรียงตามลำดับตัวอักษร พร้อมทั้งบอกเลขหน้าที่มีคำนั้นๆปรากฏอยู่