BPD หมายถึง ภาวะโรคปอดเรื้อรังที่ เกิดจากเนื้อเยื่อปอดถูกทำลาย จากออกซิเจนและแรงดันบวกสูงๆ เป็นระยะเวลานาน ทำให้ Cilia ในทางเดินหายใจถูกทำลาย

พยาธิสรีรภาพ เมื่อเนื้อเยื่อปอดถูกทำลายจากออกซิเจนและแรงดันบวกสูง ๆ เป็น ระยะเวลานาน ทำให้ Cilia ในทางเดินหายใจถูกกทำลายเกิดภาวะ necrosis of respiratory epithelial cell และcapillary endothelial cell ที่ บุใน alveolar sac ส่งผลให้เกิด pulmonary interstitial fibrosis ทำให้ ปอดขยายได้ลดลงความยืดหยุ่นปอดลดลง ทำให้ทารกมีอาการหายใจ ลำบาก มีretraction ขณะหายใจ หายใจเร็วกว่า ปกติ

อาการ และอาการแสดง หายใจเร็ว และหายใจลำบาก หน้าอกบุ๋ม ฟังปอดได้ยินเสียงวีด (wheeze) รายที่มีอาการรุนแรงอาจพบอาการเขียวเป็นระยะ ๆ จากออกซิเจนในเลือดต่ำ คาร์บอนไดออกไซค์สูง และเลือดเป็น กรด

1. พิษของออกซิเจน (Oxygen toxicity) ขึ้นอยู่กับควมเข้มข้นของออกซิเจนที่ได้รับระยะเวลาที่ทางเดินหายใจสัมผัสกับออกซิเจนพิษของออกซิเจนส่วนใหญ่จะเกิดกับเยื่อบุหลอดลมทำให้ส่วนที่เรียกว่า cilia ทำงานไม่ได้ที่

2. บาดแผลจากแรงดัน (Barotrauma) มีผลต่อเนื้อปอดโดยเฉพาะปอดที่แข็งหรือไม่ยืดหยุ่นส่งผลให้ปอดขยายตัวมากกว่าปกติและถุงลมแตก

1. การให้ออกซิเจนออกซิเจนเป็นปัจจัยการเกิด BPD แต่ก็จำเป็นในการรักษา BPD เนื่องจากหลอดเลือดฝอย arteioles ของปอดจะดีบตัวหากมีภาวะขาดออกซิเจนมีผลทำให้หัวใจด้วนขวาทำงานมากขึ้นจึงต้องให้ทารกได้รับออกซิเจนความเข้มข้นต่ำสุด แต่ได้รับเพียงพอคงระดับแรงดันออกซิเจนในเลือดแดงไว้ที่ 50-60 มิลลิเมตรปรอท

2. การใส่เครื่องช่วยหายใจการใส่ท่อหลอดลมที่คอทำให้ดูดเสมหะได้ง่ายขึ้นทารกใช้แรงหายใจลดลงช่วยให้หลอดลมไม่ดี

ยาขับปัสสาวะ ทำให้อาการทางปอดดีขึ้นอย่างรวดเร็วทำให้ปริมาณน้ำในปอดลดลง

ยาขยายหลอดลม (bronchodlator) สามารถเพิ่มความยืดหยุ่นของปอด

ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์ ออกฤทธิ์ลดการอักเสบของปอดที่เกิดจากเครื่องช่วยหายใจหรือพิษจากออกซิเจน

กิจกรรมการพยาบาล

1. ประเมินสัญญาณชีพของทารกทุก 1 ชั่วโมง
   เหตุผล เพื่อสังเกตุอาการผิดปกติที่อาจเกิดขึ้นได้
2. ดูแลทางเดินหายใจให้โล่งอยู่เสมอ
   โดยการดูดเสมหะตามความเหมาะสม ใช้เทคนิคปราศจากเชื้อ สังเกตและบันทึกลักษณะของเสมหะทุกครั้ง
   เหตุผล เพื่อป้องกันอาหาร Dypsnea
3. ตรวจสอบการตั้งค่าของเครื่องช่วยหายใจให้ตรงตามแผนการรักษาของแพทย์
   เหตุผล เพื่อให้เด็กเป็นไปตามแผนการรักษา โดยดูรอยต่อต่าง ๆ ของท่อวงจรช่วยหายใจให้อยู่ในระบบปิด สภาพพร้อมใช้งานไม่รั่ว ไม่หลุด หรือหักพับงอ
4. จัดท่าให้ทารกหายใจได้สะดวก โดยให้นอนราบใช้ผ้าหนุนบริเวณไหล่ให้ศีรษะแหงนเล็กน้อย
   เหตุผล หลอดลมจะได้เบิกกว้างเต็มที่ หรือนอนศีรษะสูงตะแคงหน้าไปด้านใดด้านหนึ่ง
5. สังเกตอาการผิดปกติหากพบความผิดปกติ
   เหตุผล เมื่อเด็กมีการหายใจหอบเหนื่อย มี retraction สีผิว ริมฝีปาก ปลายมือ ปลายเท้าเขียวปริมาณ SpO2 ลดลง ค้นหาสาเหตุโดยใช้หลัก MRSOPA ( M: Mask adjustment, R:Reposition airway, S: Suction mouth and nose, O: Open mouth, P: Pressure increase, A: Airway alternative ) แก้ไขตามสาเหตุที่เกิดขึ้นหากยังพบอาการผิดปกติรายงานแพทย์ทันที
6. จัดสิ่งแวดล้อมให้สงบ (ชั่วโมงเงียบ) ปราศจากการรบกวนทารกไม่ว่าจะเป็น แสง เสียง ความสว่าง
   เหตุผล เพื่อให้ทารกได้รับการพักผ่อนมากที่สุด ลดการใช้พลังงานและออกซิเจนของทารก
7. ดูแลให้ได้รับยาตามแผนการรักษาของแพทย์ และประเมินอาการขณะได้รับยา
   เหตุผล เพื่อให้ประเมินอัตราการเต้นของหัวใจ ออกซิเจนในกระแสเลือดในเด็ก และหากเด็กมีอาการ อัตราการเต้นของหัวใจลดลง ออกซิเจนในกระแสเลือดลดลงให้ งดดูดเสมหะทารกใน 1 ชั่วโมงหลังจากได้รับยา
8. จัดเตรียมอุปกรณ์สำหรับช่วยหายใจให้พร้อมใช้งาน และสะดวกในการหยิบใช้ทันที
   เหตุผล เพื่อเตรียมความพร้มในการช่วยเหลือชีวิตเด็กเมื่อเกิดเหตุฉุกเฉินขึ้น
   
   
   

กิจกรรมการพยาบาล

1. ดูแลให้ทารกอยู่ในสิ่งแวดล้อมที่มีอุณหภูมิเหมาะสม มากกว่าหรือเท่ากับ 26
   เหตุผล เพื่อทำให้ทารกมีการใช้ออกซิเจนและมีการเผาผลาญอาหารน้อยที่สุด (Neutral thermal environment, NTE) โดยให้อยู่ในตู้อบที่สามารถควบคุมอุณหภูมิได้
2. ประเมินอุณหภูมิกายทุก 4 ชั่วโมง
   เหตุผล เพื่อหากมีปัญหาอุณหภูมิกายต่ำให้ประเมินซ้ำทุก 15 - 30 นาทีจนกว่าอุณหภูมิกายจะคงที่ติดต่อกัน 2 ครั้ง
3. ติด skin probe บริเวณลำตัวให้แนบสนิทกับผิวหนัง
   ตั้งค่าเริ่มต้นที่ 36.5 °c ปรับเพิ่มได้ครั้งละ 0.1 องศาเซลเซียส และประเมินอุณหภูมิกายซ้ำทุก 15-30 นาทีหลังติด skin probe หากอุณหภูมิกายยังต่ำ ค้นหาสาเหตุอื่น เช่น การวัดอุณหภูมิไม่ถูกต้อง อุณหภูมิในหอผู้ป่วยไม่คงที่ มีลมพัดผ่านตู้อบของทารก เป็นต้น
   เหตุผล เพื่อให้ร่ากายเด็กไม่สูญเสียความร้อน และคงอุณหภูมิร่างกายไว้
4. หลีกเลี่ยงภาวะเสี่ยงที่อาจทำให้ทารกสูญเสียความร้อน เช่นการวางทารกบนที่นอนเย็น ความเปียกชื้นจากผ้าอ้อม เป็นต้น
   เหตุผล ลดการสูญเสียความร้อน
5. ก่อนนำทารกออกจากตู้อบเพื่อให้การพยาบาลหรือทำหัตถการอื่นควรห่อตัวทารกให้มิดชิด
   เหตุผล ลดการสูญเสียความร้อน
6. สังเกตอาการของภาวะ hypothermia เช่น ผิวกายคล้ำออกซิเจนในเลือดลดลงระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ เป็นต้น
   เหตุผล เพื่อประเมินอาการที่ผิดปกติ และให้การพยาบาลที่เหมาะสมต่อไป
   
   
   
   
   
   

กิจกรรมการพยาบาล

1. บุคลากรต้องล้างมือให้สะอาดก่อนและหลังให้การพยาบาลทุกครั้ง
   เหตุผล เพื่อป้องกันการติดเชื้อที่อาจเข้าสู่ร่างกายเด็กได้
2. ดูแลอุปกรณ์ทุกชนิดที่จะนำมาใช้กับทารกให้สะอาด
   ทำลายเชื้อตามมาตรฐานของอุปกรณ์แต่ละชนิด
   เหตุผล เพื่อป้องกันการแพร่กระจายเชื้อโรคเข้าสู่เด็ก
3. แยกทารกไว้ในตู้อบ และแยกอุปกรณ์เครื่องใช้ของทารก เช่น ปรอทวัดไข้, Stethoscope, สำลีเช็ดก้นเด็ก
   เหตุผล ป้องกันการแพร่กระจายเชื้อจากอีกคนหนึ่ง สู่อีกคนหนึ่ง
4. จำกัดการเข้าเยี่ยมให้เยี่ยมเฉพาะบิดามารดาเด็ก และให้สวมเสื้อคลุมเปลี่ยนรองเท้าก่อนเข้าเยี่ยมทุกครั้ง
   เหตุผล เพื่อป้องกันเชื้อโรคที่อาจติดมาจากเสื้อผ้าของบิดา มารดา
5. ให้บิดามารดาล้างมือหรือเช็ดมือด้วย Water Less ทุกครั้งก่อนจับต้องทารก
   เหตุผล เพื่อฆ่าเชื้อโรค และป้องกันการแพร่กระจายเชื้อสู่เด็ก
6. ดูแลสิ่งแวดล้อมให้สะอาดปราศจากเชื้อ
   เหตุผล เพื่อลดความเสี่ยงในการติดเชื้อ
7. ดูแลให้ทารกได้รับยาปฏิชีวนะตามแผนการรักษาของแพทย์
   เหตุผล เพื่อต้านเชื้อไวรัส หรือปรสิต ในร่างกายของเด็ก และป้องกันการดื้อยา
8. ติดตามผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการถ้าผิดปกติรายงานแพทย์
   เหตุผล เพื่อปรับการรักษาให้เหมาะสมกับเด็กต่อไป

กิจกรรมการพยาบาล

1. ดูแลให้ได้รับการ on single photo ตามแผนการรักษา
   โดยถอดเสื้อผ้าทารกออกให้เหลือน้อยชิ้น ปิดตาทารกให้สนิท และให้ทารกอยู่ห่างจากหลอดไฟ 15- 20 เซนติเมตร
   เหตุผล เพื่อให้ผิวหนังได้สัมผัสกับแสงมากที่สุด

2. เปลี่ยนผ้าปิดตาทุกเวร และเปิดตาทารก เมื่อบิดามารดาเข้าเยี่ยม

   
   

   เหตุผล เพื่อให้บิดามารดาได้จ้องมองทารกเป็นการส่งเสริมสายสัมพันธ์ระหว่าง บิดา มารดาและทารก

   
   

3. ดูแลการให้ทารกได้รับนมและสารน้ำตามแผนการรักษาของแพทย์

   
   

   เหตุผล เพื่อเสริมสร้างโภชนาการด้านอาหาร และให้เด็กได้รับสารน้ำ และอาหารที่เหมาะสม

4. สังเกตและบันทึกอาการข้างเคียงที่เกิดจากการส่องไฟรักษา เช่น ผื่นขึ้น ถ่ายเหลวหรือผิวหนังไหม้ขาดน้ำ
   ปัสสาวะออกน้อยหรือมีไข้
   เหตุผล เพื่อปรับเปลี่ยนการให้การพยาบาล และการรักษาที่เหมาะสมต่อไป
5. สังเกตอาการผิดปกติเช่น ซึมลง ไม่ร้อง ผิวกายเหลืองมากขึ้น ไม่ถ่ายอุจจาระและปัสสาวะใน 24 ชั่วโมง รายงานแพทย์ให้การรักษาทันที
   เหตุผล เพื่อประเมิน และป้องกันอันตรายที่อาจเกิดขึ้นกับร่างกายเด็ก

กิจกรรมการพยาบาล

1. ดูแลให้ทารกได้รับการฉีด vit K1 ตามแผนการรักษา
   เหตุผล เพื่อเพิ่มอัตราการแข็งตัวของเลือด
2. ให้การพยาบาลด้วยความนุ่มนวล รบกวนทารกเท่าที่จำเป็นและให้การพยาบาลแบบรวบยอด (cluster care)
   เหตุผล เพื่อให้เด็กสามารถนอนหลับพักผ่อนได้เต็มที่
3. ให้เลือดตามแผนการรักษา และติดตามผล lab เช่น Hct และ CBC หลังเลือดหมด
   เหตุผล เพื่อทดแทนเลือดที่สูญเสียไปเนื่องจากสาเหตุต่าง ๆ
4. สังเกตอาการผิดปกติเช่น gastric content มีเลือดปน มีจุดจ้ำเลือดบริเวณผิวหนัง อุจจาระมีเลือดปน ซึม
   เหตุผล เมือหากพบความผิดปกติจะได้รายงานแพทย์ได้ทันท่วงที เหื่อไม่ให้เกิดอันตรายต่อร่างกายเด็ก
   
   
   

กิจกรรมการพยาบาล

1. ส่งเสริมและกระตุ้นบิดา มารดาเข้าเยี่ยมทารกทุกวันและสอนให้บิดา มารดามีส่วนร่วมในการดูแลทารก เช่น การเช็ดตัว ดูแลความสะอาดหลังขับถ่าย การเปลี่ยนผ้าอ้อมเป็นต้น
   เหตุผล เพื่อกระตุ้นและส่งเสริมสัมพันธภาพในครอบครัวระหว่างเด็ก
2. อำนวยความสะดวกให้บิดามารดาในการเข้าเยี่ยม สนับสนุนให้บิดา มารดา โอบกอด สัมผัสทารก และให้มารดา kangaroo care ได้ทุกเวรเมื่อทารกมีอาการปกติและมารดาต้องการ
   เหตุผล แคงการูแคร์ช่วยสร้างสมดุล ของอุณหภูมิกาย หลังลูกคลอด มีส่วนช่วยกระตุ้นให้อัตราการเต้นของหัวใจสม่ำเสมอ เป็นตัวช่วยที่ดีให้ลูกดูดนมแม่ได้เองหลังคลอด1-2ชั่วโมงโดยแม่ไม่ต้องช่วยเหลือ และผิวสัมผัสซึ่งกันและกันระหว่างลูกรักกับแม่นั้น ทำให้มีการหลั่งฮอร์โมนที่กระตุ้นการผลิตและการไหลของน้ำนมแม่ ทำให้ปริมาณน้ำนมของแม่เพิ่มขึ้น เป็นต้น
3. ให้การพยาบาลแก่ทารกด้วยความนุ่มนวล อ่อนโยน เหตุผล เพื่อให้เป็นตัวอย่างแก่บิดา มารดา ถึงการปฏิบัติต่อเด็กที่เหมาะสม
4. ส่งเสริมและดูแลให้ทารกดูดนมมารดาจากเต้า เมื่อทารกพร้อมและแพทย์อนุญาต
   เหตุผล เพื่อเสริมสร้างความสัมพันธ์ระหว่างมารดา และบุตร
   
   

1. สร้างสัมพันธภาพกับมารดาด้วยการทักทายพูดคุย
   เหตุผล เพื่อให้เกิดความไว้วางใจ
2. เปิดโอกาสให้มารตาระบายความรู้สึก
   เหตุผล เพื่อให้ผ่อนคลายความตึงเครียด
3. รับฟังด้วยความตั้งใจสนใจ
   เหตุผล เพื่อให้เกิดความไว้วางใจ
4. ประสานงานให้มารดาได้สอบถามการดำเนินโรคและแผนการรักษากับแพทย์เจ้าของไข้
   เหตุผล เพื่อผ่อนคลายความวิตกกังวล
5. แนะนำให้บิดาและญาติมาช่วยดูแลผู้ป่วยเด็กแทนมารดา
   เหตุผล เพื่อให้มารดาได้พักผ่อนคลายความเครียด
6. ประเมินความวิตกกังวลของมารดาภายหลังให้การดูแล
   เหตุผล เพื่อปรับเปลี่ยนแผนการพยาบาล