Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ยาปฏิชีวนะและยาต้าแบคทีเรีย, Glycopeptides - ยาในกลุ่มนี้ได้แก่ vancomycin…

- - - - เภสัชจลนศาสตร์
        
        การดูดซึมจากทางเดินอาหารไม่แน่นอน ขึ้นกับปริมาณกรดในกระเพาะอาหาร และความสามารถของยาในการทนกรด -ยาจับกับโปรตีนในอาหารทาํให้การดูดซึมน้อยลง ซึ่ง
        
        การดูดซึมยาจะน้อยลงเมื่อรับประทานพร้อมอาหาร (ยกเว้น amoxicillin)
        
        ควรกินยาตอนท้องว่าง (1 ชั่วโมงก่อนอาหาร หรือ 2 ชั่วโมงหลังอาหาร)
        
        ยาส่วนใหญ่ถูกขับในรูปเดิมที่ไม่เปลี่ยนแปลงทางปัสสาวะ โดยการกรอง (glomerular filtration)
        และการขับออก ทางท่อไต (tubular secretion)
        
        ยกเว้น nafcilin และ ampicillin ถกูทาํลายที่ตับและขับออกทางนํ้าดี การให้ยา probenecid ร่วมกับ penicillins ทำให้ยับยั้งการขับ penicillins ออกทางท่อไต ทาํให้ยาอยู่ในกระแสเลือดนานข้ึน
      - ผลข้างเคียง
        
        ปฏิกิริยาแพ ้(hypersensitivity reactions) มีอาการผื่นลมพิษ คัน ไข้ ข้อบวม
        และหลอดลมหดเกร็ง ช็อค ผู้ป่วยที่แพ้มีโอกาสแพ้ β-lactam ตัวอื่น
        เช่น amoxicillin,cloxacillin,cephalosporins,
        
        ชัก (seizure) อาจเกิดได้ในผู้ป่วยที่มีไตบกพร่อง และทารกแรกเกิดที่การทาํงานของไตไม่สมบูรณ์
        
        อาการทางระบบทางเดินอาหาร เช่น ท้องเสีย (diarrhea), คลื่นไส้ (nausea)
        
        เลือดจางเนื่องจากเม็ดเลือดแดงแตก (hemolytic anemia)
        
        ไตอักเสบ (nephritis)
        
        พิษจาก cations ถ้าให้ยาในขนาดสงูมากอาจทาํให้ภาวะคั่งของ sodium หรือ potassium ได้
    - - ประโยชน์การนำไปใช้
        -มีขอบเขตการต้านแบคทีเรียแคบ -ควรใช้เฉพาะการรักษาการติดเช้ือ staphylococci
        ซึ่งสร้าง β-lactamase และเป็นเชื้อที่ไวต่อ methicillin
        -ในกรณีที่ผลเพาะเชื้อพบว่าเชื้อ staphylococcus aureus ด้ือต่อ methicillin แสดงว่า ยากล่มุน้ีทั้งหมดใช้ไม่ได้ผล ทางเลือกคือใช้ vancomycin
      - ผลข้างเคียง
        
        เหมือนกับ natural penicillins
        
        Methicillin ทำให้เกิดไตอักเสบจึงเลิกใช้ยาน้ีในคนแล้ว
        
        Methicillin กับ Nafcillin อาจทำให้เม็ดเลือดขาวชนิด granulocytes ต่ํ่า (granulocytopenia) โดยเฉพาะในเด็ก
        
        Oxacillin อาจทาํให้ตับอักเสบ (hepatitis)
    - - ประโยชน์การนำไปใช้
        
        ใช้เป็นตัวเลือกแรก (first-line drug) ในการรักษาหูชั้นในอักเสบเฉียบพลัน (acute otitis media) ไซนัสอักเสบเฉียบพลัน (acute sinusitis)
        และหลอดลมอักเสบเฉียบพลัน (acute bronchitis)
        
        โรคแผลในกระเพาะอาหาร (peptic ulcer) ใช้ amoxicillin ร่วมกับ clarithromycin และ proton pump inhibitor เพื่อกําจัดเชื้อ Helicobacter pylori
        
        การติดเช้ือในทางเดินปัสสาวะ (urinary tract infection, UTI) ที่เกิดจากเชื้อ proteus, E coli หรือ enterococci
        
        การติดเช้ือ Salmonella โดยเป็นตัวเลือกรองจาก cephalosporin รุ่นที่ 3 - ยา aminopenicillins เมื่อใช้ร่วมกับยายับยั้งเอนไซม์ β-lactamase ได้แก่ clavunic acid, sulbactam หรือ tazobactam ทาํให้ขอบเขตการต้านแบคทีเรียกว้างข้ึน ตัวอย่างการใช้ยาเหล่าน้ี ร่วมกันโดยเป็นยาผสม เช่น - Amoxicillin+clavulanic acid (Aumentin®) - Ampicillin+sulbactam (Unasyn®)
      - ผลข้างเคียง
        
        เหมือนกับ penicillins
        
        การใช้ ampicillin ในผูป้่วยโรค mononucleosis อาจทำให้เกิดผื่น
        
        Ampicillin อาจทำให้เกิดผื่น pseudomembranous colitis
    - - ผลข้างเคียง - ยับยั้งการทำงานของเกร็ดเลือด (Platelet dysfunction) - การแพ้ยา ยาที่ใช้รักษาการติดเชื้อ Pseudomonas arieruginosa มีดังน้ี
        
        ตัวเลือกที่ 1 (1st-line choice) ได้แก่ (ticarcillin หรือ piperacillin) ร่วมกับ (tobramycin หรือ ciprofloxacin)
        
        ตัวเลือกที่ 2 (2nd-line choice) ได้แก่ (cefepime หรือ ceftazidime) ร่วมกับ tobramycin
        
        ตัวเลือกที่ 3 (3rd-line choice) ได้แก่ (imipenem หรือ aztreonam) ร่วมกับ tobramycin การเลือกใช้ยาต้องพิจารณายาตัวเลือกที่ 1 ก่อนเสมอ
  - - - 5.เตรียมเครื่องใช้สาํหรับการช่วยเหลือฉุกเฉินให้พร้อมเสมอ ในกรณีที่เกิดการแพ้แบบ Anaphylactic reaction
        6.ไม่ควรผสมกับยาอื่นพร้อมกัน เพราะอาจเกิดปฏิกิริยาที่ไม่ต้องการได้ เช่น ฉีด penicillin ขณะที่ กาํลังให้ sodium bicarbonate หยดทางหลอดเลือดดาํอยู่ โดยฉีด I.V. line เดียวกัน penicillin จะ ถกูทาํลาย เพราะ pH จะเปลี่ยนไป
        7.Penicillin G เมื่อผสมกับน้ํากลั่นแล้วจะคงทนได้นาน 1 วันในอุณหภมูิห้องแต่จะอยู่ได้นาน 1 สัปดาห์ถ้าเก็บไว้ในต้เูย็น ถ้าผสมแล้วใช้ไมห่มดควรเก็บไว้ในต้เูย็นแล้วเขียนวัน เวลาที่ผสมยากำกับไว้
        8.Penicillin ที่ผสมกับ 5% Dextrose ถ้าเก็บไว้ในต้เูย็นจะอยู่ได้นาน 24 ชั่วโมง ถ้าอยู่ใน อุณหภูมิห้องฤทธิ์ยาจะเสื่อมลงอย่างรวดเร็ว
        ถ้า pH อยู่ระหว่าง 5.5-6.5
- - - - Cycloserine
        
        เป็น analog ของ D-Ala
        กลไกการออกฤทธิ์
        -ยับยั้งการสังเคราะห์ peptidoglycan
        
        ยามีผลต่อเชื้อแบคทีเรียแกรมบวกและแกรมลบ แต่นิยมใช้รักษาวัณโรคซึ่งเกิดจาก เชื้อ Mycobacterium tuberculosis ที่ดื้อ ต่อยาต้านวัณโรคตัวเลือกแรก (first-line-drugs)
        ผลข้างเคียง
        
        พิษต่อระบบประสาทส่วนกลาง -อาจทาํให้เกิดสั่น (tremors) -ชัก (seizures)
        -สับสน (confusion) -ปวดศีรษะ -มีอาการโรคจิต (psychosis)
        
        Fosfomycin
        กลไกการออกฤทธิ์
        -เป็นยากิน
        -ยับยั้ง enol pyruvate trnasferase ในแบคทีเรีย แต่ไม่มีผลต่อเอนไซม์นี้ในคน
        -มีผลต่อแบคทีเรียแกรมลบ เช่น E. coli, Klebsiella และ Serratia
        -ยาถูกขับออกทางเดินปัสสาวะ
        -ยามีผลน้อยมากต่อแบคทีเรียแกรมบวก
        ผลข้างเคียง : พบน้อย ได้แก่ ปวดศีรษะ อาเจียน อุจจาระร่วง
- - - - กลไกการออกฤทธิ์
        -ยามีผลต่อแบคทีเรียแกรมลบ โดยยาผ่านเยื่อชั้นนอก (outer membrane) ทางโปรตีน
        ยาจะถูกนำาเข้าเซลล์ โดยกระบวนการ active transport ซึ่งอาศัยออกซิเจน
        -ทำให้ยาผ่านเยื่อ cytoplasmic เข้าส่ ูcytoplasm แล้วยาจับกับไรโบโซมหน่วยย่อย 30s อย่างถาวร
        -ทำให้มีการยับยั้งการสังเคราะห์โปรตีนในระยะเริ่มต้น (initiation step)
        -ทำให้เกิดความผดิพลาดในการอ่าน mRNA (mRNA misreading)
        -aminoglycoside มีฤทธิ์ฆ่าแบคทีเรีย (bacteriacidal)
      - เภสัชจลนศาสตร์
        
        มีขั้วมากเพราะมีประจุบวกมากในโมเลกุลเป็นเบส และละลายในน้ำทําให้ไม่ถูกดูดซึมจาก ทางเดินอาหาร จึงนิยมให้ทางหลอดเลือดดำ
        
        ยากระจายตัวได้ดีในร่างกายแต่ไมเ่ข้าสมองและไม่สะสมในไขมัน ยาสะสมอย่างมากในไตและ endolymphในหูชั้นในทาํให้ยามีพิษต่อไตและหู
        
        ยาถูกขับออกจากร่างกายในรูปไม่เปลี่ยนแปลงทางปัสสาวะ ต้องปรับลดขนาดยาในผู้ป่วยที่มีความบกพร่องของไต
        
        ยา aminoglycoside เป็นยาฉีด (IV) เพราะยาไม่ถูกดูดซึมโดยการกิน ยกเว้น neomycin ซึ่งไม่สามารถให้โดยการฉีดได้เพราะมีพิษต่อไตมาก แต่ใช้เป็นยาทาผิวหนังและกินเพื่อทําลาย เชื้อในลำไส้ก่อนการผ่าตัด
        
        ประโยชน์ทางการใช้
        
        ใช้รักษาการติดเชื้อแกรมลบที่มาจากทางเดินอาหาร เช่น Escherichia coli, Enterobacter และ Klebsiella
        ยายังมีฤทธิ์ต้า Pseudomnas aeruginosa ยา aminoglycosides
        มักให้ร่วมกับ β-lactams ทำให้เสริมฤทธิ์กัน (synergism)
        
        เชื้อแกรมลบที่ดื้อต่อ gentamicin อาจตอบสนองต่อ amikacin
        
        ยา aminoglycoside ไม่มีผลต่อ Burkholderia pseudomallei และไม่ครอบคลุม เชื้อ anaerobes
        เพราะการขนส่งยาเข้าเซลล์แบคทีเรียต้องอาศัยออกซิเจน
        
        ฤทธิ์ต้านแบคทีเรียขึ้นกับความเข้มข้นของยาในเลือด ไม่ขึ้นกับเวลา และยามี postantibiotic effect
        
        ผลข้างเคียง
        
        พิษต่อไต (nephrotoxicity) พบบอ่ยใน gentamicin และ tobramycin โดยปกติไม่ถาวร แต่ถ้าให้ยาต่อไปนานๆ
        อาจทำให้เกิด acute tubular necrosis จนไตเสื่อมถาวร ซึ่งพบ บ่อยในผู้สูงอายุ
        
        พิษต่อหู (ototoxicity) พบบ่อยใน amikacin และเกิดถาวร เนื่องจากยามีพิษต่อ vestibular nerve และ auditory nerve ทำให้เวียนหัวและหหูนวกตามลำดับ พิษต่อหูนี้จะเกิดมากขึ้นเมื่อใช้ร่วมกับยาขับปัสสาวะกลุ่ม loop diuretics
        
        ปิดกั้น neuromuscular junction ทาํให้กล้ามเน้ืออ่อนแรงคล้ายอัมพาต (paralysis) เมื่อ ได้รับยาในขนาดสูงสาเหตุเพราะยายับยั้งการหลั่ง acetylcholine จากปลายประสาท และ เพิ่มความไวของ acetylcholine receptors ที่ด้าน postsynaptic
        
        ใช้ยาในหญิงมคีรรภ์อาจทาํให้เกิดพษิต่อ cranial nerve VIII ดังนั้นควรใช้ยาอย่างระมัดระวัง
        
        ยา aminoglycosides มีผลข้างเคียงที่ร้ายแรงโดยเฉพาะต่อหูและไต ดังนั้นควรติดตาม ระดับยาในกระแสเลือด
        
        Netilmicin มีพิษต่อไตน้อยที่สุดในกลุ่ม aminoglycosides ยาน้ีมขีอบเขตต่อเช้ือแกรมลบ คล้าย amikacin
      - กลไกการดื้อยา aminoglycosides
        
        เกิดจากเอนไซม ์trasferase ซึ่งสร้างโดยเชื้อ gene ที่คุมการสร้างเอนไซม์นี้
        ถูกถ่ายทอดสู่ แบคทีเรียตัวอื่นทางพลาสมิด
        
        การลดการขนส่งยาเข้าแบคทีเรีย
        
        การเปลี่ยนโครงสร้างของไรโบโซมหน่วยย่อย 30s จนทาํให้ยาจับได้ไม่ดี