Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
วัจนกรรม (speech acts) - Coggle Diagram
วัจนกรรม
(speech acts)
ลักษณะเด่นของวัจนกรรม
ถ้อยคำหนึ่ง ประกอบด้วย
การกระทำ 3 ประเภท
การสื่อเจตนา
เจตนาของผู้พูด
หรือเรียกว่า วัจนกรรม
:silhouette:เช่น ฉันร้อน
เจตนาบอกกล่าวเฉย ๆ
เจตนาให้ไปเปิดพัดลม
การแสดงวัจนผล
ผลของถ้อยคำ
:silhouette:เช่น ฉันร้อน
ผู้ฟังรับทราบ
ผู้ฟังไปเปิดพัดลมให้
การกล่าวถ้อย
ความหมายของถ้อยคำ
ที่เกิดจากความหมายของคำชนิดต่าง ๆ
:silhouette:เช่น ฉันร้อน
ฉัน เป็นคำนาม
ร้อน เป็น คำกริยาคุณศัพท์
แต่ละวัจนกรรมมีเงื่อนไขกำหนดอยู่
เรียกว่า
เงื่อนไขความเหมาะสม
(felicity conditions)
เงื่อนไขวัจนกรรม
ของออสติน
กระบวนการกล่าวถ้อยคำ
ต้องถูกต้องและสมบูรณ์
บุคคลที่ร่วมกระบวนการ
ต้องมีความคิด ความรู้สึก
และความตั้งใจจริงใจสอดคล้อง
:silhouette: ยกตัวอย่าง
การให้ของผู้อื่น
ต้องปฏิบัติตามธรรมเนียมที่ยอมรับ
ต้องให้ในสถานการณ์ที่เหมาะสม
ให้กับคนที่เหมาะสม
และผู้ให้ก็ต้องเหมาะสมกับผู้รับ
ถ้อยคำและพฤติกรรมต้องถูกต้อง
และต้องมอบด้วยความเต็มใจ
:no_entry: หากทำไม่ถูกต้อง
เช่น
ให้ของกับคนที่ไม่ได้ตั้งใจให้แต่แรก
จะให้ของแต่ไม่มีของให้
ไม่ได้กล่าวถ้อยคำที่บ่งบอกว่า "จะให้"
ไม่มีความตั้งใจหรือจริงใจที่จะให้
:warning: หากวัจนกรรมหนึ่ง ๆ
ไม่เป็นไปตามเงื่อนไข
= เป็นถ้อยคำที่ไม่เหมาะสม
มีการใช้ที่พิกล หรือเป็นโมฆะ
การกล่าวถ้อยคำ
ต้องเป็นไปตามธรรมเนียม
บุคคลและปริบทต้องเหมาะสม
เป็นโครงสร้างของวัจนกรรมใด ๆ
ที่จะทำให้ทราบว่าวัจนกรรมที่กล่าวถึง
ในเวลานั้น ๆ เป็นวัจนกรรมอะไร
ถ้อยคำไม่เพียงแต่บอกถึงข้อความที่อ้างถึง
แต่ใช้เพื่อก่อให้เกิดการกระทำใด ๆ ได้ด้วย
ความหมาย
หมายถึง ถ้อยคำที่สื่อการกระทำ
ทางเจตนา
เป็นหน่วยความหมาย
ที่เล็กที่สุดที่ใช้สื่อเจตนาผู้พูด
แนวคิด
ของเซิร์ล
:no_entry:
เห็นต่างจากออสติน
วัจนกรรมประกอบด้วย2 ส่วน
เนื้อความ
การสื่อเจตนา
:no_entry: ไม่มีส่วน "ผล" หรือ "วัจนผล"
เพราะเซิร์ลไม่สนใจว่า
"ผลของถ้อยคำจะเป็นอย่างไร"
ให้ขึ้นอยู่กับผู้ฟัง ว่าเขาจะตีความยังไง
ดังนั้น บางครั้งถ้อยคำอาจไม่สำเร็จก็ได้
เงื่อนไขวัจนกรรม
ของเซิร์ล
เงื่อนไขข้อความ/
เนื้อหาข้อความ
กฎที่บอกเนื้อความนำเสนอ
ประกอบด้วยคำนาม ภาคแสดงซึ่งต้องแสดงเวลาในขณะพูด
2, เงื่อนไขเบื้องต้น/
การเตรียมการ
กฎพื้นฐานซึ่งเป็นตัวบ่งชี้ว่า
วัจนกรรมที่เกิดขึ้นเป็นวัจนกรรมชนิดใด
และจะต้องมีบริบทที่เหมาะสมเท่านั้นจึงสัมฤทธิ์ผล
เงื่อนไขความจริงใจ
กฤถ้อยคำที่ผู้พูดกล่าวต้องจากความตั้งใจจริงหรือมีเจตนาที่เด่นชัด
เงื่อนไขจำเป็น/
ความครบถ้วน
กฤที่ผู้พูดพยายามทำให้การสื่อเจตนาบรรลุเป้าหมาย
ประเภทของวรรณกรรม
(ปรับปรุงจากออสติน)
จากการนำวัจนกรรม
ทั้งหมดมาหาจุดร่วม
วัจนกรรมบอกกล่าว
ถ้อยคำของผู้พูดที่ผูดมัดตัวเองกับความเป็นจริง
และความเป็นไปได้ของสิ่งต่าง ๆ ก่อนจะกล่าวไปสู่ผู้ฟัง
วัจนกรรมชี้นำ
ถ้อยคำที่ผู้พูดพยายาม
ให้ผู้ฟังทำสิ่งใดสิ่งหนึ่ง
วัจนกรรมชี้นำพลังแรง เช่น การสั่ง
วัจนกรรมชี้นำพลังอ่อน เช่น การข้อร้อง
วัจนกรรมผู้มัด
ถ้อยคำที่ผู้พูดผูกมัดตนเองว่า
จะทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งในอนาคต
วัจนกรรมผูกมัดพลังแรง เช่น การข่มขู่
วัจนกรรมผูกมัดพลังอ่อน เช่น การเสนอตัว
วัจนกรรม
แสดงความรู้สึก
ถ้อยคำที่ผู้พูดแสดงภาวะ
เกี่ยวกับจิตใจ อารมณ์ ความรู้สึก
ต่อสิ่งต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับผู้ฟัง
มีความสำคัญต่อการปฏิสัมพันธ์ของคู่สนทนา
วัจนกรรมที่ทำให้
เกิดการเปลี่ยนแปลง/
วัจนกรรมกล่าวประกาศ/
วัจนกรรมแถลงการณ์
ถ้อยคำที่เมื่อประกาศออกไป
จะก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทันที
เช่น สภาพ/สถานะของบุคคล สิ่งของ หรือปรากฏการณ์
มักเกี่ยวข้องกับสถาบันทางสังคม สถานการณ์ทางการ
วัจนกรรมอ้อม
ถ้อยคำที่สื่อออกไปทั้งความหมายตามรูปภาษา
และอีกเจตนาหนึ่งที่มีเนื้อความแตกต่างออกไป
การสื่อเจตนาหลัก = เนื้อความอื่นที่ต้องการจะสื่อจริง ๆ
การสื่อเจตนารอง = ความหมายตามรูปภาษาที่เกิดขึ้นเพราะความสุภาพ
:red_flag: ตัวอย่าง
"ขอยืมอันนี้หน่อยได้ไหม"
เจตนารอง = ถามว่าสามารถยืมได้ไหม
เจตนาหลัก = ต้องการใช้สิ่งนี้
ความสุภาพ
ทำให้เกิดวัจนกรรมอ้อม
ข้อจำกัด
ในการศึกษาวัจนกรรม
ใจความสำคัญไม่ตรงกับรูปภาษา
(บ้างมาจากวัจนกรรมอ้อม)
:star: เช่น "ขอโทษนะครับ"
เป็นวัจนกรรมการขอโทษ
แต่บางสถานกาณณ์
เจตนาหลักคือ เพื่อรบกวนผู้ฟัง
เพื่อให้กระทำบางอย่างเพื่อผู้พูด
มีบางวัจนกรรม เช่น การท้าทาย การสมมติ
ที่เซิร์ลจัดเข้ากลุ่มประเภทวัจนกรรมไม่ได้
บางวัจนกรรมมีความใกล้เคียงกันมาก
จนยากจะวิเคราะห์ให้ชัดเจน เช่น การชมเชยและการเยินยอ
เงื่อนไขวัจนกรรมบางข้อ
อาจจะเป็นการตีกรอบการใช้ภาษามากเกินไป
ส่งผลต่อการวิเคราะห์ถ้อยคำในอนาคต
บางถ้อยคำมีเงื่อนไขครบ แต่ไม่มีความจริงใจ
ซึ่งนั่นเป็นสิ่งที่ยากต่อการวิเคราะห์ เพราะตรวจสอบไม่ได้