Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาที่ออกฤทธิ์ต่อ ระบบทางเดินอาหาร, นางสาวอรสา ขุนอนันต์ เลขที่ 26 …
ยาที่ออกฤทธิ์ต่อ
ระบบทางเดินอาหาร
ยารักษาแผลทางเดินอาหาร
ยาลดกรด
กลไก
ยากลุ่มนี้เป็นเบสอ่อน
ทำให้ pH ในกระเพาะอาหารเพิ่ม
ยับยั้งการหลั่ง pepsin
ผลข้างเคียง
Aluminum hydroxide
ปวดท้อง
ทำให้เกิดโรคกระดูกพรุน
ปวดกล้ามเนื้อ
กล้ามเนื้ออ่อนแรง
Magnesium hydroxide
ทำให้ท้องเสีย
Calcium carbonate
ท้องผูก อุจจาระแข็ง ท้องอืด
มีอาการทางประสาท สับสน
Sodium bicarbonate
ทำให้เกิดนิ่วในไตและไตวาย
ข้อควรระวัง
ระวังการใช้ในผู้ป่วยโรคไต
ผู้ป่วยโรคหัวใจและโรคความดันโลหิตสูง ควรหลีกเลี่ยงยาลดกรดที่มีโซเดียม
การเตรียมยาและขนาดที่ใช้
เตรียมยาในรูปแบบผสม
ขนาดที่ใช้ลดกรด 1,000 mEq ต่อวัน
ให้ยาครั้งละ 30 ml หลังอาการ 1 hr ติดต่อกัน 4-6 wk
ประโยชน์ในการักษา
ใช้บรรเทาอาการปวดแสบท้อง
บรรเทาอาการเจ็บแสบยอดอก
ยาที่มีฤทธิ์ยับยั้งการหลั่งกรด
Histamine-2 antagonists
กลไก
ปิดกั้นตัวรับ H2 ทำให้ histamine ออกฤทธิ์ได้น้อยลง
ตัวรับ H2 พบได้ที่ parietal cells
มีฤทธิ์ยับยั้งการหลั่งกรด
เภสัชจลนศาสตร์
ยาทุกตัวถูกดูดซึมจากทางเดินอาหาร ถูกเมตาบอไลซ์ที่ตับ ส่วนใหญ่ถูกขับออกทางไต
ผู้ป่วยโรคไตและผู้สูงอายุต้องลดขนาดยาลง
การใช้ทางคลินิก
รักษา peptic ulcer ทั้ง GU และ DU โดยให้ติดต่อกันเป็นเวลานาน 4-8 สัปดาห์
ป้องกันเลือดออกจากทางเดินอาหารในผู้ป่วยภาวะวิกฤต
ยาเตรียมและขนาดยาที่ใช้
การให้ยาเพื่อให้แผลหายต้องใช้เวลา 4-8 สัปดาห์ติดต่อกัน
cimetidine 400 mg วันละ 2 ครั้ง หรือ 800 mg ก่อนนอน
ranitidine 150 mg วันละ 2 ครั้ง หรือ 300 mg ก่อนนอน
famotidine 20 mg วันละ 2
ผลข้างเคียง
ท้องเสีย ท้องผูก อาเจียน
อาการสับสน ตื่นเต้น
Proton pump inhibitor
กลไก
ยับยั้ง proton pump อย่างถาวร
ลดการหลั่งกรดในกระเพาะอาหารได้ 100%
เภสัชจลนศาสตร์
ยาดูดซึมได้รวดเร็วในทางเดินอาหาร
ถูกเมตาบอไลซ์ที่ตับโดย CYP450 แล้วขับออกทางไต ค่าครึ่งชีวิตประมาณ 1-2 ชั่วโมง
การใช้ทางคลินิก
แผลในกระเพาะอาหาร
โรคที่เกิดจากความผิดปกติของ
ฮอร์โมนแกสตรินที่เพิ่มขึ้น
ภาวะไหลย้อนกลับ ที่มีระดับความรุนแรงสูง
ยาเตรียมและขนาดยาที่ใช้
Omeprazole ขนาด 20 mg วันละครั้ง
ให้ติดต่อกันนาน 2-4 สัปดาห์
ใน DU ส่วน GU ให้
ติดต่อกันนาน 4-8 สัปดาห์ ทำให้แผลหาย
ผลข้างเคียง
คลื่นไส้ ปวดท้อง ท้องเสีย
ปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนื้อ ปวดข้อ
Muscarinic receptor antagonists
Muscarinic M3
antagonists
กลไก
ยายับยั้งการหลั่งกรดในกระเพาะอาหาร
ลดการบีบเกร็งของกล้ามเนื้อ
ผลข้างเคียง
ผล antimuscarinic เช่น ตาพร่า ปัสสาวะคั่ง ท้องผูก หัวใจเต้นเร็ว
atropine
hyoscine or buscopan®
dicyclomine
Muscarinic M1
antagonists
กลไก
ปิดกั้น M1 receptors ที่ parasympathetic ganglion
ลดการหลั่ง histamine
ผลข้างเคียง
มองเห็นภาพซ้อน
การเก็บปัสสาวะ
ท้องผูก
ภาวะหัวใจเต้นเร็วกว่าปกติ
ยาที่ออกฤทธิ์ปกป้องเยื่อบุทางเดินอาหาร
Antipeptic agent
กลไก
เพิ่มการสังเคราะห์ prostaglandins
เพิ่มการหลั่ง mucous และ bicarbonate
เป็นสารประกอบเชิงซ้อนของน้ำตาลซูโครสและอะลูมินัม
การใช้ทางคลินิก
ป้องกันไม่ให้เกิดแผลเลือดออกทางเดินอาหารในผู้ป่วยที่เป็น stress-related gastitis
ผลข้างเคียง
ท้องผูก
ห้ามให้ยานี้พร้อมกับยาลดกรด
sucralfate
Prostaglandin
ยา misoprostol เป็น prostaglandin analog
ผลข้างเคียง
ท้องเสีย อาจมีอาการปวดท้องและเกร็ง
ห้ามใช้ยาในหญิงตั้งครรภ์
ใช้รักษา NSAIDs-induced gastritis หรือ NSAIDs-induced peptic ulcer ได้อย่างเฉพาะเจาะจง
Bismuth
เคลือบแผลในทางเดินอาหาร
มีฤทธิ์ต้านเชื้อ H. pylori
เมื่อให้เป็นเวลานานทำให้อุจจาระเป็นสีดำ
ยาจำกัดเชื้อ Helicobacter pylori
การใช้ยารักษาแผลจาก NSAIDs
รักษาแผลให้หาย ขณะที่แผล active
การให้ยารักษาอย่างต่อเนื่อง
การป้องกันไม่ให้เกิดแผลจาก NSAIDs
การใช้ยารักษาแผลจากGERD
ยาลดกรดใช้ลด
อาการเมื่อมีอาการเจ็บแสบยอดอก
ยาระบาย
ยาที่ทำให้เพิ่มกากใย
ได้แก่
psyllium (Metamucil®)
methylcellulose
เป็นยาระบาย
ที่เลียนแบบธรรมชาติ
กลไกการออกฤทธิ์
ทำให้มีน้ำกักไว้ในทางเดินอาหารมากขึ้น
เกิดการพองตัวในสำไส้
ความปลอดภัยสูง
ข้อห้ามใช้
ผู้ป่วยลำไส้อุดตัน
ยาที่มีแรงดึงน้ำมาก
ได้แก่
Lactulose
Glycerin
Sorbital
Polyethelineglycol
กลไกการออกฤทธิ์
เกิดการดูดน้ำในลำไส้โดยกระบวนการ ออสโมติก
มีผลต่อการเพิ่มความดันในลำไส้
กระตุ้นให้เกิดการเคลื่อนไหวของลำไส้
ผลข้างเคียง
ทำให้มีการสูญเสียน้ำและเกลือแร่
มากเกินไป
ยาระบายที่เป็นพวกเกลือ
ได้แก่
magnesium
sodium
potassium
กลไกการออกฤทธิ์
ให้มีน้ำมากขึ้นจึงเกิดแรงดันออสโมติก
เพิ่มการเคลื่อนไหวของลำไส้
ทำให้มีการขับ
อุจจาระออกมาปนกับน้ำค่อนข้างมาก
การใช้
รักษาและป้องกันอาการท้องผูกในระยะสั้น
ผลข้างเคียง
ผู้ป่วยโรคหัวใจวาย
ผู้ป่วยไตวายอาจ ขับ Mg ออกไม่ดี
ยาที่ช่วยหล่อลื่นอุจจาระ
ได้แก่
น้ำมันมะกอกและยาน้ำมันแร่
กลไกการออกฤทธิ์
ใช้ในผู้ป่วยที่ไม่ต้องการออกแรงเบ่ง
เคลือบกากอาหารทำให้อุจจาระอ่อนนุ่มลง
ป้องกันการดูดกลับน้ำเข้า
ร่างกาย
ข้อห้ามใช้
ห้ามใช้ในผู้สูงอายุและเด็กเล็ก
ลำไส้อุดตัน
น้ำมันแร่ยังก่อให้เกิดอาการระคายเคืองที่บริเวณทวาร
docusate salts
กลไกการออกฤทธิ์
มีฤทธิ์ในการลดความตึงผิวของก้อนอุจจาระ
ไม่มีผลต่อการเคลื่อนไหวของลำไส้
ทำให้อุจจาระอ่อนนุ่มลงภายใน 24-48 ชั่วโมง
น้ำสบู่ SSE, unison enema
กลไกการออกฤทธิ์
กระตุ้นให้เกิด
การขับถ่าย
ยาที่มีฤทธิ์กระตุ้นและทำให้ระคายเคือง
ได้แก่
bisacodyl, cascara, castor oil (น้ำมันละหุ่ง)
ไม่นิยมใช้เป็นยาตัวแรกในการรักษาอาการท้องผูก
ไม่ควรใช้ติดต่อกัน
เกิน 7 วัน
กลไกการออกฤทธิ์
ทำให้เกิดการขับถ่ายออกมามาก
ผลข้างเคียง
ปวดท้องเกร็ง
ยาที่ทำให้อุจจาระอ่อนนุ่ม
ยาต้านอาการท้องร่วงและยาปฏิชีวนะ
ลดการเคลื่อนไหวของลำไส้
กลไกการออกฤทธิ์
มีการบีบตัวลดลง
มีการหลั่งสารคัดหลั่งออกมาลดลง
ช่วยให้เกิดการดูดซึมกลับ
ของน้ำและเกลือ
ได้แก่
Diphenoxylate
เภสัชจลนศาสตร์
ดูดซึมได้ดีในทางเดินอาหาร ถูกเปลี่ยนแปลงโดยตับ
มีค่าครึ่ง
ชีวิตประมาณ 12 ชั่วโมง
Loperamide (Imodium®)
ซึมได้ช้า ระดับยาสูงสุดภายใน 3-5 ชั่วโมง
มีค่าครึ่งชีวิต 11 ชั่วโมง
ยาเข้าสู่สมองได้บ้างแต่น้อยกว่า diphenoxylate
อาการไม่พึงประสงค์
เกิดฤทธิ์ข้างเคียง ต่อระบบประสาทส่วนกลาง
ห้ามใช้ยานี้รักษาอาการอุจจาระร่วง
ประโยชน์ในการรักษา
ใช้ระงับอาการท้องเสีย
มีฤทธิ์ดูดซึมน้ำ
ได้แก่
polycarbophil
psyllium
kaolin
มีฤทธิ์ดูดซับพิษ
กลไกการออกฤทธิ์
ทำให้อุจจาระเป็นก้อน ไม่เหลว
Antibiotic
Norfloxacin
ผู้ใหญ่ 400 mg วันละ 2 ครั้ง
เด็ก 15-20 mg/kg/day วันละ 2 ครั้ง
ผลข้างเคียง
คลื่นไส้
อาเจียน
มีผื่น
Cotrimoxazole
6-12 mg/kg/day วันละ 2 ครั้ง
ผลข้างเคียง
คลื่นไส้
อาเจียน
มีผื่น
ตับและไตอักเสบ
Octreotide
ยับยั้งการหลั่งของเหลวในลำไส้และน้ำย่อยตับอ่อน
ยับยั้งการหลั่งฮอร์โมนต่างๆ
ลดการเคลื่อนไหว
ประโยชน์ในการรักษา
ใช้รักษาท้องเสีย
ผลข้างเคียง
ทำให้คลื่นไส้
ปวดท้อง
ท้องอืด
ท้องเสีย
ยาแก้อาเจียน
Dopamine 2 antagonists
Metoclopramid
กลไกการออกฤทธิ์
ทำให้ gastric emptying เร็วขึ้น
ลดการไหลย้อนกลับของทางเดินอาหาร
ส่งผลให้การอาเจียน
ลดลง
เภสัชจลน์ศาสตร์
ดูดซึมได้ดีและรวดเร็ว
ค่า
ครึ่งชีวิต 4-6 ชั่วโมง
ผลข้างเคียง
มีผลต่อระบบประสาทส่วนกลาง
ยาเตรียมและขนาดยาที่ใช้
รับประทานคือ 10-20 mg วันละ 3 ครั้ง ให้ก่อนอาหารครึ่งชั่วโมง
Domperidone
กลไกการออกฤทธิ์
ปิดกั้นตัวรับ Dopamine 2 ผลต่อการเคลื่อนไหว
เหมือน metoclopramide
เภสัชจลนศาสตร
ดูดซึมได้เร็ว
ถูกทำลายที่ตับ และขับออกทางอุจจาระ
ค่าครึ่งชีวิตประมาณ 7-8 ชั่วโมง
ผลข้างเคียง
ซึมเข้าสู่สมองได้น้อยมาก
ยาเตรียมและขนาดยาที่ใช้
ขนาด 10-20 mg วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหารครึ่งชั่วโมง
ประโยชน์ในการรักษา
แก้อาการอาหารไม่ย่อย
ท้องอืด
คลื่นไส้ อาเจียน
Antihistamine
กลไกการออกฤทธิ์
ปิดกั้นตัวรับ histamine 1
ที่ vestibular and vomiting center
ผลข้างเคียง
เวียนศีรษะ
ปวดมึนศีรษะ
ประโยชน์ในการรักษา
คลื่นไส้ อาเจียน
อาการเมารถ
อาการเวียนศีรษะ
diphenhydramine
dimenhydrinate
5-HT3 antagonists
กลไกการออกฤทธิ์
ยับยั้งการอาเจียนโดยการปิดกั้น 5-HT3
ป้องกันและรักษาการอาเจียนที่เกิดจากการใช้ยาต้านมะเร็ง
ป้องกันและรักษาการอาเจียนหลังการผ่าตัด
ป้องกันการอาเจียนที่เกิดจากการฉายรังสี
เภสัชจลนศาสตร์
มีค่าครึ่งชีวิต 4-9 ชั่วโมง
ให้ยาวันละครั้ง ให้ในรูปรับประทานหรือให้ทาง
หลอดเลือดดำ
ยาถูกเมแทบอลิซึมที่ตับ ขับออกทางอุจจาระและปัสสาวะ
ผลข้างเคียง
ปวดศีรษะ
มึนงง
ท้องผูก
นางสาวอรสา ขุนอนันต์
เลขที่ 26
รหัส6317701001091