Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การตรวจร่างกาย Abdomen, stages-liver-damage-after-cancer - Coggle Diagram

- - - - การฟังเสียงในช่องท้องโดยใช้ Stethoscope ด้าน bell ฟังแต่ละครั้ง ควรฟังให้ทั่วทั้ง 4 Quadrants และฟังอย่ำงน้อย 3นาที
      - เสียงที่ต้องฟัง
        
        เสียงการเคลื่อนไหวของลำไส้ (Bowel sound) ปกติได้ยิน 6 – 12 ครั้ง/นาที
        (Hypoactive / Hyperactive / Normoactive /Absent bowel sound)
        
        เสียงผิดปกติเช่น เสียงฟู่ (Bruit)เกิดจำกความผิดปกติของหลอดเลือดแดง
    - - เพื่อตรวจหาสารน้ำในช่องท้อง อากาศตรวจขนาดของตับ ม้าม และก้อนในท้องร่วมกับการคลำ
        
        วิธีตรวจ : ใช้ปลายนิ้วกลางข้างขวาเคาะเบาๆลงบนนิ้วมือซ้ายของผู้ตรวจ ซึ่งวางแนบบนหน้าท้องผู้ป่วย โดยเคาะจากส่วนที่โปร่งไปยังส่วนที่เคาะทึบ
        การตรวจอวัยวะที่อยู่ลึกให้เคาะแรงขึ้น
      - การเคาะเพื่อตรวจหาสารน้้ำในช่องท้อง มี 3 วิธี
        
        การตรวจการเปลี่ยนที่ของเสียงเคาะทึบ (Shifting dullness)
        
        สารน้ำจะเปลี่ยนที่ไปอยู่ส่วนที่ต่ำสุดเสมอตามแรงโน้มถ่วง
        
        วิธีตรวจ : ผู้ป่วยนอนหงาย เริ่มเคาะจากสะดือไปด้านข้างทั้งซ้ายและขวา จนถึงแนวเส้นกลางรักแร้ ในคนปกติจะเคาะได้เสียงโปร่งถ้ามีน้ำในช่องท้องจะได้เสียงทึบ จากนั้นให้ผู้ป่วยพลิกตัวบริเวณที่มีสารน้ำจะเปลี่ยนที่มาอยู่ข้างล่าง ดังนั้นบริเวณเอวข้างบนที่เคยเคาะทึบจะเปลี่ยนเป็นโปร่ง
        เพราะน้ำมาอยู่ข้างล่าง
        
        การตรวจการสั่นสะเทือนของสารน้ำ (Fluid thrill)
        
        สารน้ำในช่องท้องจะเป็นตัวนำให้เกิดการสั่นสะเทือน
        
        วิธีตรวจ : ผู้ป่วยนอนหงาย ผู้ตรวจวางมือซ้ายขนานกับหน้าท้องด้านขวาของผู้ป่วย แล้วใช้มือขวาของผู้ตรวจเคาะเบา ๆที่ท้องด้านซ้ายถ้ามีน้ำในช่องท้อง ผู้ตรวจจะรู้สึกถึงการสั่นสะเทือนที่ฝ่ามือซ้าย
        
        การตรวจอาการแสดงแบบหลุมบ่อ (Puddle sign)
        
        เป็นการตรวจหาสารน้ำในช่องท้อง โดยเฉพาะที่จำนวนน้อยเช่น 200 มล. ซึ่งวิธีนี้ไม่นิยมใช้เนื่องจากเป็นท่าที่ไม่สะดวกสำหรับผู้ป่วย
      - การเคาะตับ
        
        ขนาดของตับปกติ = 6 – 12 ซม. แนว Midclavicular line
        และ = 4 – 8 ซม. แนว Midsternal line
        
        วิธีตรวจ : ให้เคาะในแนวเส้นกลาง MCL.โดยเริ่มจากหน้าท้องด้านล่างต่ำ กว่าสะดือซึ่งมีเสียงโปร่ง ค่อย ๆเคาะขึ้นบนจนได้ขอบล่างของตับ ซึ่งมีเสียงทึบ แล้วเคาะจากบริเวณหน้าอกซึ่งมีเสียงโปร่ง ค่อย ๆ เคาะต่ำลงจนพบขอบบนของตับ จากนั้นจึงวัดความสูงของตับ (Liver span)
        
        เพื่อหาขนาดของตับ
    - - หลอดเลือดดำที่โป่งพอง (Superficial vein dilatation)
      - สะดือ มีการดึงรั้งหรือไม่ ในผู้ที่มีการอักเสบหรือไส้เลื่อน (Umbilical hernia)
      - แผลเป็น (Scars) รอยแผลผ่าตัด หรือลายที่ผนังหน้าท้อง (Striae)
      - การเคลื่อนไหวของกระเพาะอาหารหรือลำไส้ (visible peristalsis) แสดงถึงการอุดตันในทางเดินอาหาร
      - บริเวณที่นูนหรือโป่งพองเฉพาะที่
      - การเคลื่อนไหวของผนังหน้าท้องขณะที่ผู้ป่วยหายใจเข้าและออก
      - รูปร่างลักษณะของท้อง ท้องโตกว่าปกติหรือไม่
    - - วิธีการคลำ
        
        การคลำเบาๆหรือตื้นๆ (Light palpation)
        
        ใช้ปลายนิ้วมือวางชิดกัน กดค่อยๆตามบริเวณต่างๆของหน้าท้อง และสังเกตสีหน้าผู้ป่วยเป็นการคลำเพื่อหาอาการแสดงที่ผิดปกติ
        
        1.1 Tenderness : กดเจ็บเฉพาะที่หรือทั่วไป แสดงว่ามีพยาธิสภาพของอวัยวะตำแหน่งที่กดเจ็บ กดเจ็บทั่วไปในช่องท้องเรียกว่า Generalized tenderness
        
        1.2 Rebound tenderness : รู้สึกเจ็บเมื่อผู้ตรวจเอามือกดลึก ๆ และปล่อยโดยเร็ว แสดงว่ามีการอักเสบของ Parietal peritoneum บริเวณนั้นเช่น Appendicitis, Peritonitis (ตอนกดก็เจ็บ แต่ตอนปล่อยจะเจ็บมากกว่าตอนกด)
        
        1.3 Rigidity : เป็นการแข็งเกร็งของกล้ามเนื้อหน้าท้องตลอดเวลาเมื่อถูกกด แสดงว่ามีการอักเสบที่ Parietal peritoneum (แข็งเกร็งเหมือนไม้กระดาน board-like-rigidity พบใน PU perforate)
        
        1.4 Guarding หรือ Spasm : เป็นการแข็งเกร็งของกล้ามเนื้อหน้าท้อง
        
        1.5 Murphy’s sign : ตรวจในรายที่สงสัยว่ามีถุงน้ำดีอักเสบเฉียบพลัน (Ac. Cholecystitis) โดยใช้มือซ้ายวางบนชายโครงขวา ให้นิ้วหัวแม่มือกดลงบริเวณถุงน้ าดี ให้ผู้ป่วยหายใจเข้า-ออก ผู้ป่วยจะรู้สึกเจ็บ อาจสะดุ้งหรือกลั้นหายใจไว้เพื่อไม่ให้ถุงน้ำดีเคลื่อนลงมากระทบที่นิ้วมือ แสดงว่าามีการอักเสบเรียกว่า Murphy’s sign positive
        
        การคลำลึกๆ หรือการคลำโดยใช้สองมือ (Deep / bimanual Palpation)
        
        เป็นวิธีการที่ใช้ตรวจอวัยวะที่โตกว่าปกติและคลำหาก้อนในช่องท้อง
        
        การคลำตับ
        
        วิธีตรวจ : ใช้มือซ้ายรองรับทางด้านหลังผู้ป่วย มือขวาวางราบบนผนังหน้าท้องให้ปลายนิ้วชี้ไปทางศีรษะผู้ป่วยให้ผู้ป่วยงอเข่าขวาเล็กน้อย และหายใจเข้า-ออกลึก ๆช้าๆทางปากเริ่มคลำจากหน้าท้องด้านขวาล่าง แล้วค่อย ๆ เคลื่อนขึ้นข้างบนเข้าหาชายโครงจนนิ้วคลำพบขอบตับ
        
        การคลำโดยวิธีเกี่ยว (Hooking technique)
        
        วิธีตรวจ : ผู้ตรวจยืนทางขวาและหันหน้าไปทางปลายเท้าผู้ป่วยใช้นิ้วกดลงบริเวณใต้ชายโครงขวา แล้วดึงเข้าหาชายโครง ขณะที่ผู้ป่วยหายใจเข้าลึกๆ
        
        ไส้ติ่งอักเสบ (Rovsing’s sign & Mc Burney’s sign)
        
        การคลำม้าม
        
        วิธีตรวจ :ใช้มือซ้ายดันจากด้านหลังของผู้ป่วยในระดับชายโครงซ้ายมือขวาวางบนหน้าท้องให้นิ้วตั้งฉากกับชายโครงด้านซ้าย เริ่มคลำที่หน้าท้องด้านล่างซ้าย เพื่อป้องกันการผิดพลาดในรายที่ม้ามโตมากๆ แล้วค่อยๆเลื่อนขึ้นข้างบนจนปลายนิ้วพบขอบม้ามซึ่งยื่นออกมาใต้ชายโครงซ้าย
        จะสามารถคลำพบม้ามได้เมื่อม้ามโตกว่าปกติอย่างน้อย 3 เท่าซึ่งพบได้ในผู้ป่วยที่มี Portal hypertension, Polycythemia, Thalassemia
      - หลักในการคลำ ใช้ฝ่ามือและนิ้ว มือผู้ตรวจไม่ร้อนหรือเย็นเกินไปและควรวางในแนวราบเริ่มด้วยการคลำเบา ๆ ก่อน พร้อมสังเกตสีหน้าผู้ถูกตรวจ ควรตรวจบริเวณที่คิดว่าผิดปกติหรือเจ็บปวดเป็นส่วนสุดท้าย เพื่อให้ตรวจง่าย อาจให้ผู้ป่วยหายใจเข้าออกทางปากลึก ๆและซ้ำๆ หรือชันเข่าทั้ง 2 ข้าง