Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 12 บทบาทพยาบาลในการดูแลรักษาและฟื้นฟูสภาพผู้ที่มีปัญหาสุขภาพจิตและจิ…

- - - - 1) Phenothiazine derivatives
        
        รักษาผู้ป่วยจิตเภทเป็นส่วนใหญ่และยังใช้รักษา ผู้ป่วยคลั่งเศร้า (Mania) ลุกลี้ลุกลน (Agitated depression) และพฤติกรรมหลงผิด
        
        Chlopromazine (Largactil) ใช้ควบคุมอาการตื่นเต้น วุ่นวาย และลุกลี้ลุกลนในพวก organic psychosis และอารมณ์แปรปรวนในพวกจิตเภท
        
        Promazine (Sparine) มีผลดีต่อผู้ป่วยที่มีอาการ Acute agitated และพวก Acute alcoholism
        
        Thioridazine (Melleril) มีผลทำให้สงบและนอนหลับได้ เป็นยาสงบอารมณ์
        
        ข้อบ่งใช้ (1) โรคจิตเภท (2) โรคจิตหลงผิด (3) แมเนีย (4) โรคซึมเศร้าที่มีอาการทางจิตด้วย (5) โรคจิตเนื่องจากสมองพิการ
      - 2) Butyrophenone derivatives
        
        Clozapine ใช้รักษาโรคจิตเภทได้ผลดีทั้งอาการทางด้านบวกและอาการทางด้านลบ (อาการด้านบวก คือ อาการหลงผิด ประสาทหลอน รูปแบบความคิดผิดปกติ พฤติกรรมวุ่นวาย และอาการคาตาโทเนีย อาการด้านลบ คือ อารมณ์เฉย (Apathy) คิดและพูดน้อยปกติ (Alogia) และการขาดการริเริ่มในการทำงานใด ๆ (Avolition)
        
        Risperidone เป็นยารักษาโรคจิต ซึ่งมีประสิทธิภาพเท่า Haloperidol แต่ต้องให้ขนาดปานกลาง (4-10 มก/วัน) เกิดผลข้างเคียง Extrapyramidal effects น้อยกว่า Haloperidol อาการข้างเคียงอย่างอื่น คือ น้ำหนักเพิ่ม และความดันโลหิตต่ำเวลายืน
    - - Conventional antidepressant
        
        Monoamine Oxidase inhibitors (MAOI) มีฤทธิ์ไปยับยั้งการทำงานของ เอ็นไซม์ MAO ที่ทำให้ระดับของ Serotonin และ Catecholamine ในสมองสูงขึ้น ทำให้มีอารมณ์เป็นสุข สมองตื่นตัว
        
        Tricyclic antidepressants ยากลุ่มนี้นิยมใช้กันมาก มีผลต่อระบบประสาทอัตโนมัติ กลไกการออกฤทธิ์เชื่อว่าลดอาการซึมเศร้า
        
        ข้อบ่งใช้
        
        (1) โรคซึมเศร้า
        
        (2) อาการซึมเศร้าที่เกิดจากยา โรคทางกายและโรคของสมอง รักษาอาการซึมเศร้าในวัยต่อ ซึมเศร้าหลังคลอด
        
        (3) อาการซึมเศร้าที่พบร่วมกับโรคทางจิตเวชอื่น ๆ เช่น จิตเภท โรคกังวล โรคจิตเนื่องจากสมองพิการและโรค Psychosomatic
        
        (4) โรคประสาทกลัวที่มีอาการ Panic บ่อย ๆ นอนไม่หลับ
        
        (5) อาการปัสสาวะรดที่นอน (Enuresis) ในเด็ก
        
        อาการข้างเคียง
        
        (1) ง่วงนอน คอแห้ง ท้องผูก ถ่ายปัสสาวะออกช้า
        (2) ผลต่อระบบประสาทส่วนกลาง เช่น มือสั่น
        (3)มีความดันโลหิตต่ำเมื่อเปลี่ยนอิริยาบถ
        (4) อาจมีสมรรถภาพทางเพศลดลง
        (5) อาจมีอาการง่วงนอน และน้ำหนักเพิ่มขึ้น
      - Secondary generation antidepressants
        
        (1) Bicyclic antidepressants เช่น Zimelidine (Zelmid), Viloxazine (Vivalan) การออกฤทธิ์ยับยั้ง Nor-epinephrine reuptake และ Serotonin reuptake ใช้ในผู้ป่วยซึมเศร้า
        
        (2) Tetracyclic antidepressants เช่น Maprotiline (Ludiomil), Mianserin (Talvon) ข้อบ่งใช้คล้ายๆ กับ amitriptyline
        
        (3) Serotonin Reuptake Inhibitors นำมาใช้รักษาอาการซึมเศร้า (Antidepressant) ออกฤทธิ์ยับยั้งเฉพาะ Reuptake ของ Serotonin เรียกชื่อย่อว่า SSRIs
        
        ข้อควรระวัง
        
        (1) อาจทำให้เกิดอาการไฮโปแมเนีย ควรระวังในผู้ป่วย Bipolar disorder หรือมีประวัติครอบครัว เป็น Bipolar disorder
        
        (2) ยาอาจทำให้เกิดกลุ่มอาการ Serotonin syndrome
    - - ลิเทียมคาร์บอเนต (Lithium Carbonate) เป็นยาหลักที่ใช้รักษา เชื่อว่าจะไปยับยั้งการปลดปล่อย NE และ Dopamine
        
        รักษา Mania
        
        ป้องกันการเป็นซ้ำของโรค Bipolar disorder ทั้งระยะแมเนียและระยะซึมเศร้า
        
        อาการข้างเคียง และการช่วยเหลือ
        
        (1) ที่ไม่เป็นอันตราย ได้แก่ คลื่นไส้ เบื่ออาหาร ไม่สบาย อ่อนเพลีย สั่นเล็กน้อย กระหายน้ำ ปัสสาวะลำบาก หรืออาจมีปัสสาวะมาก
        
        (2) หากพบลิเธียมในกระแสเลือด 1.5-2 mEq/L จะพบอาการที่รุนแรงขึ้น เช่น เบื่ออาหาร อาเจียน ท้องเดิน เห็นภาพไม่ชัด สับสน มึนงง สั่นอย่างแรง เดินเซ
        
        (3) ถ้าพบลิเธียมในกระแสเลือด 2–2.5 mEq/L จะมีอาการพิษจากลิเธียม ดังนี้ ท้องเสีย เบื่ออาหาร คลื่นไส้อาเจียนตลอด Hyperreflex แขนขาจะมีอาการ Hyperextention ชัก
        
        (4) ถ้าพบลิเธียมในกระแสเลือดมากกว่า 2.5 mEq/L ซึ่งเป็นระดับที่สูงจนเกิดพิษได้ ทำให้มีอาการ หัวใจล้มเหลว ความดันโลหิตต่ำมาก มีไข้สูง
    - - ลดความวิตกกังวลและความกดดัน โดยไม่ทำให้เกิดการง่วงมากเหมือนยานอนหลับ มีฤทธิ์กดประสาทส่วนกลาง ทำให้กล้ามเนื้อคลายตัว ป้องกันอาการชัก
      - ยาที่สำคัญในกลุ่มนี้ คือ Benzodiazepines
      - ข้อบ่งใช้
        
        1) โรคทางจิตเวชที่มีอาการกังวล เช่น ตื่นเต้นง่าย พลุ่งพล่าน กระวนกระวาย หอบ (Hyperventilation)
        
        2) ใช้เป็นยานอนหลับ
        
        3) ใช้รักษา Delirium tremens
        
        4) โรคลมชัก เพื่อแก้อาการชัก และช่วยให้กล้ามเนื้อผ่อนคลาย
        
        5) โรคของ Neuromuscular ที่มีอาการเกร็งของกล้ามเนื้อ เช่น cerebral palsy บาดทะยัก
        
        6) อาการก้าวร้าว รุนแรง
      - การพยาบาล
        
        1) ควรให้ยาเฉพาะก่อนนอน เพื่อไม่ให้ฤทธิ์ยารบกวนการทำกิจกรรมต่าง ๆ ในเวลากลางวัน
        
        2) ในกรณีฉีดยาเข้ากล้ามให้ฉีดเข้ากล้ามเนื้อมัดใหญ่ และฉีดลึกให้เพียงพอเนื่องจากยาทำให้ปวดเเละระคายเคือง
        
        3) สังเกตอาการข้างเคียง และติดตามผลการรักษา
        
        4) ยา Lorazepam (Ativan) ใช้อมใต้ลิ้นจะดูดซึมเร็วกว่าการกลืนทางปาก
  - - - ข้อบ่งใช้ในการรักษา
      - 1) ผู้ป่วยที่อาการเศร้าทุกชนิด และเสี่ยงต่อการฆ่าตัวตาย
      - 2) ผู้ป่วยโรคจิตเภทชนิดที่คลั่งหรือซึมเฉย (Catatonic Schizophrenia)
      - 3) โรคจิตในวัยเสื่อมในระยะเศร้า
      - 4) โรคความผิดปกติของอารมณ์ทั้งในระยะคลั่งและระยะเศร้า
      - 5) อาการทางจิตเวชอื่นๆ ที่รักษาด้วยวิธีอื่นๆ ไม่ได้ผล
    - - ข้อห้ามใช้
      - 1) Brain tumor (เพราะการทำให้ช็อคจะทำให้ความดันในสมองเพิ่มขึ้นทำให้เกิด Tentorial herniation และเสียชีวิตได้), โรคของระบบประสาท
      - 2) ผู้ป่วยที่มีโรคทางระบบหัวใจและหลอดเลือด
      - 3) วัณโรคระยะรุนแรง
      - 4) ผู้ป่วยที่เป็นกระดูก
      - 5) การติดเชื้อที่มีไข้สูง
      - 6) ผู้สูงอายุที่ร่างกายไม่แข็งแรง
  - - - 1) พฤติกรรมในรูปของการทำลาย (Destructive behavior) เป็นอันตรายต่อตนเอง และ ผู้อื่น
      - 2) พฤติกรรมสับสนวุ่นวาย พฤติกรรมแปลกๆ อาจเป็นพฤติกรรมถดถอย (Disorganized behavior) เช่น ด่าเกรี้ยวกราดต่อเจ้าหน้าที่
      - 3) มีพฤติกรรมที่แสดงออกมาจากผลของความขัดแย้งในใจ หรือบางทีเรียกว่า Acting out เช่น การเปลือยกาย การสำเร็จความใคร่ด้วยตนเองให้ผู้อื่นดู
      - 4) พฤติกรรมที่แสดงถึงความไม่สบายต่าง ๆ (Dysphoric behavior) เช่น พวกที่ไม่อยู่ในโลกของความเป็นจริง ซึมเศร้า
- - - - 1) เป็นผู้บำบัดหรือผู้ช่วยเหลือผู้บำบัด
      - 2) ช่วยสถานที่และจัดสภาพการณ์ที่เหมาะสมกับวิธีการรักษาแต่ละวิธี
      - 4) ให้กำลังใจผู้ป่วยตั้งแต่เริ่มต้นการรักษาจนกระทั่งสิ้นสุดการรักษา เพื่อให้ผู้ป่วยมีกำลังใจรักษาอย่างต่อเนื่อง
      - 5) ร่วมกับผู้ป่วยประเมินผลการรักษา
      - 3) ร่วมกับแพทย์และผู้ป่วยเลือกวิธีการรักษา
- - - - 1) พยาบาลทั่วไป ได้แก่ พยาบาลที่จบหลักสูตรการพยาบาลที่มีวุฒิปริญญาตรี อาจได้รับการศึกษาพิเศษในหลักสูตรการพยาบาลจิตเวชระยะสั้น จะทำหน้าที่บริหารงานในหน่วยรักษาให้การพยาบาลตามแผนการรักษา
        
        2) พยาบาลผู้เชี่ยวชาญทางการพยาบาลจิตเวช หรือ Clinical nurse specialist เป็นพยาบาลที่ได้รับการศึกษาขั้นปริญญาโททางการพยาบาลจิตเวช สามารถทำจิตบำบัดได้ทั้งกับผู้ป่วยรายบุคคลและเป็นกลุ่ม และเป็นที่ปรึกษาสำหรับพยาบาลทั่วไป และช่วยแพทย์ในการบำบัด
  - - - กลุ่มการสอน (Directive Group)
      - กลุ่มพบปะสังสรรค์ (Therapeutic Social Club)
      - กลุ่มปลุกเร้าความรู้สึกเก็บกด (Repressive Inspiration Group)
      - กลุ่มการแสดงออกอย่างเสรี (Free Interaction group or Group Centered Psychotherapy)
      - ละครจิตบำบัด (Psychodrama)
- - - - 2) ถามผู้รับการปรึกษาถึงภาวะอารมณ์ในปัจจุบัน และให้ระดับคะแนน
        
        3) ทบทวนการบ้านที่ได้มอบหมายในครั้งที่แล้ว และถามถึงการเรียนรู้ที่เกิดขึ้น
        
        1) ผู้ให้การปรึกษาสรุปย่อถึงปัญหาของผู้รับการ ปรึกษาและสิ่งที่ได้เรียนรู้ในครั้งที่ 1