Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทอัตโนมัติ, กระตุ้น - Coggle Diagram
ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทอัตโนมัติ
ยาที่มีผลต่อการทำงานของระบบประสาท
พาราซิมพาเธติก
ยาเพิ่มการทำงานของระบบประสาทพาราซิมพาเธติก (Cholinergic drugs)
ยาที่ออโดยตรง
Muscarinic agonist
Niocotinic agonis
ออกฤทธิ์จำเพาะเจาะจงต่อเป้าหมาย
มีระยะเวลาในการออกฤทธิ์นานกว่า Acetycholine
ไม่ถูกทำลายด้วยเอนไซม์ Acetylcholinestrase
ยาที่นิยมใช้ทางคลินิก
Bethanechal,cabachol, methacholine,
Muscarine, Pilocarpine
กลไกลการออกฤทธิ์
กระตุ้น nicotinic และ muscarinic
Receptor ยากระจายตัว
ดูดซึมไม่ดี
ถูกทำลายรวดเร็วจากทางเดินอาหาร
เช่น
pilocarpin
ใช้เป็นยาหยอดตา
ทุก4-6 ชม.
รักษาต้อหินชนิดมุมปิด
ออกฤทธิ์โดยกระตุ้น Parasympathetic system มีฤทธิ์หดรูม่านตาแล้วดึงช่องน้ำลูกตาให้เปิดออก ลดความดันลูกตา อาจพบมีน้ำมูก น้ำลาย น้ำตาไหล
ทำให้มีอาการ ปวดศรีษะ , ท้องเดิน เหงื่อและ
น้ำลายมาก ตาแดง ตามัว หรือสายตาสั้นชั่วคราว
อาการพิษจากการได้รับยา
เกินขนาด กล้ามเนื้อออ่นแรง
หัวใจเต้นช้า ชัก
แก้ไขโดย ให้ Atropine ฉีดเข้าหลอดเลื่อดดำ
Bethanechol
ออกฤทธิ์กระตุ้น M3 receptors
ทำไห้กล้ามเนื้อ detrusor ที่กระเพาะปัสสาวะบีบตัว กระตุ้นการเคลื่อนที่ของลำไส้
รักษาอาการปัสสาวะคั่ง
ออกฤทธิ์ใน 60 นาที
ข้อหามใช้
ผู้ป่วยโรคหอบหืด
ผู้ป่วยโรคหัวใจ
โรคหลอดเลือด
แผลเปื่อยในกระเพาะอาหาร
ต่อมลูกหมากโต
นิ่ว
ต่อมธัยรอยด์ทำงานผิดปกติ
ยาที่ออโดยอ้อม
Acetylcholinesterase -reversible enzyme (AChEl)
ทำหน่าที่ทำลาย สารสื่อประสาท ACh
Neostigmine
ยาต้นแบบ ออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ acetylcholinesrase แบบไม่ถาวร
กล้ามเนื้อลายหดตัวมากขึ้น
รูม่านตาหด
เพิ่มการระบาย aqueous humor
เพิ่มการเคลื่อนไหวของลำไส้
กระตุ้นการถ่ายปัสสาวะ
ออกฤทธิ์นาน 0.5-6 ชม.
ดูดซึมได้ไม่ดีในทางเดินอาหาร
บรรเทาอาการกล้ามเนื้อออ่นแรง
บรรเทาอาการภาวะพิษจากยาต้าน Muscarinic
รักษาภาวะลำไส้ - กระเพาะไม่ทำงานหลังผ่าดัด
รูม่านตาหดเล็ก
มีน้ำตามาก
ปัสสาวะบ่อย
เหงื่อออกมาก
หัวใจเต้นช้า
ความดันเลือดต่ำ
ปวดท้อง ท้องร่วง
หายใจลำบาก
ประโยชน์ทางคลินิก
อาการไม่พึงประสงค์
Edrophonium
ออกฤทธิ์สั้น ลดการทำลายของสารสื่อประสาท ACh ทำให้กล้ามเนื้อหดตัว
ประโยชทางคลินิก
ยาฉีดทางกล้ามเนื้อหรือหลอดเลือดดำ
ออกฤทธิ์เร็วและสั้นในเวลา 5-15นาที
กล้ามเนื้อมีแรงมากขึ้น
อาการไม่พึงประสงค์
ปวดท้อง อุจจาระร่วง
สารคัดหลั่งมาก
ม่านตาหดตัว
มองเห็นไม่ชัด
Pyridostgmine
ออกฤทธิ์คล้ายกับ neostigmibe
ออกฤทธิ์ได้นาน 8-12ชม.
เป็นยารักษา อันดับ 1 ใน Myastenia gravis
Physostigmine
ดูดซึมได้ดีผ่านทางเดินอาหาร
ละลายได้ดีในไขมัน
มีฤทธิ์เพิ่มการไหลเวียนเลือดบริเวณตาขาว ไม่นิยมใช้ทางคลินิก
แต่ใช้เพื่อแก้พิษ ของยากลุ่ม anticholinergic drug
ยาในกลุ่ม Tracine
ปัจจุบันไม่มีการใช้ยาชนิดนี้ เพราะเป็นพิษต่อตับ
Donepezil
รับประทาน 5-10 mg วันละ 1 ครั้ง ก่อนนอน
ผลข้างเคียง
คลื่นไส้อาเจียน ท้องเสีย ถ้ามีอาการหัวใจเต้นช้า
หน้ามืด ต้องพิจารณาหยุดยา
Rivastigmine
รับประทานพ้อมอาหารในขนาด 1.5-6 mg วันละ 2 ครั้ง
Memantine
รักษาโรค อัลไซเมอร์กลุ่ม NMDA
มีผลดีในการปกป้องเชลล์ประสาท
ให้ในขนาด 5 mg วันละครั้ง มื้อเย็น
ปรับขนาดเพิ่ม 5 mg ทุกสัปดาห์
จนถึงขนาด10 mg b.I.d.pc
ประโยชน์ทางคลินิก
รักษาและชลออาการของโรคความจำเสื่อม
Parkinson’s disease
Alzheimer’s disease
สารในกลุ่ม Anticholinesterase-irreversible enzyme
กลไกลการออกฤทธิ์
ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ acetylcholinestreamed
ด้วยกระบวบการ Phosporylation
แบบถาวร
ดูดซึมได้ดีทางผิวหนัง ทางเดินอาาหาารการสูดหายใจทางปอด
และเยื่อบุ ผ่านเข้าสมองได้จะมีฤทธิ์อันตราย
ขับออกทางไต
อาการเป็นพิษจากการได้รับสารฆ่าแมลง
รูหม่านตาหรี่ มองไม่เห็น
เหงื่อออก
แน่นหน้าอก
อาเจียน
ท้องเสีย
กล้ามเนื้อกระพังลมอ่อนแรง
ความดันโลหิตตก
อาจเกิดอาการทางสมอง
การรักษาอาการพิษ
ล้างสารเคมีออกจากผิวและเยื่อบุตา
สวนล้างกระเพาะ
ให้ยาต้านพิษ
ยาลดการทำงานของระบบประสาท
พาราซิมพาเธติก
(Parasympatholytic drugs)
ยาที่ออโดยอ้อม (Indirect-acting drug)
ตัวอย่างยา Botulinum toxin
สกัดจากแบคทีเรีย
เป็นสารพิษที่ออกฤทธิ์ต่อรบบประสาท
ออกฤทธิ์ที่ vesicles
ยับยั้งการหลั่ง ACh
ทำให้กล้ามเนื้อเป็นอัมพาตชั่วคราว
ฉีดเฉพาะที่ในผู้ป่วยที่มีกล้ามเนื้อแข็ง เกร็ง ตาเหล่ ตาเข คอเอียง
รักษาอาการปวดหลังส่วนล่าง
โรคไมเกรน
ใช้ผลข้างเคียงรักษาอาการเหงื่อออกมากผิดปกติ
ปัจจุบันใช้ฉีดเฉพาะชั้นผิวหนัง
ลดรอยเหี่ยวย่น รอยตีนกา กระชับใบหน้า
มีฤทธิ์คงอยู่ชั่วคราว 4-6 เดือน
ควรระวัง
ผู้ป่วยที่มีปัญหาเกี่ยวกับระบบประสาท
หญิงตั้งครรภ์และให้นนบุตร
ผลข้างเคียง
เลือดออกใต้ผิวหนัง
อาการเจ็บเฉพาะที่
ยาที่ออกฤทธิ์โดยตรง (Direct-acting drug)
Nicotinic receptor antagonist
ยาออกฤทธิ์ปิดกั้น
( Neuromuscular junction blockers )
ยาคลายกล้ามเนื้อ
ออกฤทธิ์ที่ neuromuscular junction
ทำให้กล้ามเนื้อคายตัวเป็นอัมพาตในขณะผ่าตัด
ให้โดยดมสลบ
ใช้เฉพาะที่ หรอใช้ร่วมกับยากลุ่มโอปิออยด์
ฤทธิ์และอาการไม่พึงประสงค์
Cistracurium
ไม่มีผลต่อระบบทำงานของหัวใจและหลอดเลือด
ไม่มีผลต่อสารหลั่งภูมิแพ้
มีผลข้างเคียง ทำใหเกิดการหดเกร็ง หรือหลอดลมตีบ
มีประโยชสำหรับการหานใจไม่สัมพันธ์กับเครื่องช่วยหายใจ ลดแรงดันที่ปอด
Succinylcholine
ภาวะอุณหภูมิสูง กระตุ้นการหลั่งสารก่อภูมิแพ้
เพิ่มความดันลูกตาและกระโหลกศรีษะ
โปรแตสเซียมในเลือดสูง ปวดกล้ามเนื้อ
ทำให้เกิดหัวใจเต้นผิดจังหวะ
Atracurium
ให้ขนาดสูงหรือให้เวลานาน
อุณหภูมิร่างกายต่ำ
ทำให้เกิดการตีบของหลอดลมอย่างรุนแรง
มีภาวะเลือดเป็นกรด
Pancuronium
เพิ่มความดันโลหิต
ควรระวังการใช้กับผู้ป่วยโรคหัวใจ และหลอดเลือด
เพิ่มอัตราการเต้นของหัวใจ
ประโยชน์ทางคลินิก
ควบคุมอาการชัก
ช่วยควบคุมการหายใจของผู้ป่วยที่ใช้เครื่องช่วยหายใจ
ควบคุมการกระตุกของกล้ามเนื้อขณะรักษาด้วยไฟฟ้าช็อต
ใช้คลายกล้ามเนื้อช่วยใส่ท่อหายใจง่ายขึ้น หรือ ช่วยในการผ่าตัด
ใช้เป็นยาฉีกระหว่างผ่าตัดใหญ่
non-depolarizing blocking agents
Depolarization blocking agents
ยาปิดกั้นปมประสาท (GanglioniC blockers)
Trimethaphan
ประโยชน์ทางคลินิก
นักษาความดันโลหิตสูงในระยะฉุกเฉิน
ควบคุมความดันโลหิตในขณะผ่าตัด
กลไกลการออกฤทธิ์
ปิดกั้นที่nicotinic receptor
มีผลยับยั้ง sympathetic
ทำให้หลอดเลือดขยาย
ลดความดันโลหิต
ลดการทำงานของ parasympathetic Systems
ลดปริมาณเลือดดำที่ไหลกลับหัวใจ
อาการไม่พึงประสงค์
ความดันโลหิตต่ำ
คลื่นไส้ อาเจียน
เบื่ออาหาร
ท้องผูก ท้องเดิน
ปัสสาวะคั่ง
ปากแห้ง
ตาพร่า
Hexamethonium
Mecamylamine
Muscarinic receptor antagonists
Scopolamine
ออกฤทธิ์ปิดกั้น M3 receptor และ M1 receptor
เกิดผลเหมือกับ atropine
น้ำตาแห้ง
ปากแห้ง
รูม่านตาขยาย
น้ำลายน้อย
ลดการบีบตัวของกระเพาะปัสสาวะ
ทางเดินหายใจแห้ง
หัวใจเต้นเร็ว
ท้องผูก
ลดอาการเวียนศรีษะ
อาการไม่พึงประสงค์
ปากแห้ง
ท้องผูกปัสสาวะลำบาก
ตาพร่ามัว
ห้ามใช้ในเด็กต่ำกว่า 6 ปี
ง่วงซึม
ประโยชน์ทางคลินิก
แผ่นแปะ ใช้ป้องกันอาการอาเจียน
รัประทาน ออกฤทธิ์ทั่วร่างกาย
ป้อกันกาการหดเกร็ง
ของกระเพาะปัสสาวะ
ป้องกันการหดเกร็งของกระเพาะลำไส้
แก้เมารถ
Tropicamide
ออกฤทธิ์ปิดกั้น M3 receptor
รูม่านตาขยาย
กล้ามเนื้อ ciliary เป็นอัมพาต
ใช้เป็นยาหยอดตา
ผลข้างเคียง
ห้ามใช้กับโรคต้อหิน
ตาพร่ามัว
ตาแห้ง
Tolterodine
ใช้ในระบบทางเดินปัสสาวะ
รักษภาวะกระเพาะปัสสาวะทำงานมากผิดปกติ
รักษาอาการกระเพาะปัสสาวะหดเกร็งหลังผ่าตัด
รักษาอาการกลั้นปัสสาวะไม่อยู่
Benztropine
รักษา โรคพาร์กินสัน
ลกอาการแข็งเกร็งของกล้ามเนื้อ
ลดอาการการเคลื่อนไหวผิดปกติ
ลดอาการข้างเคียงของ
ยาต้านโรคจิต
Atropine
ดูดซึมได้ดีจากทางเดินอาหาร
ผ่านเยื่อเมือกได้
ขับออกทางปัสสาวะ
ออกฤทธิ์เป็น competitive Muscarinic antagonist
การหลั่งของต่อมของต่อมมีท่อลดลง
ประโยชน์ทางคลินิก
เป็นยาเลือกอันดับ 1
รักษาภาวะหัวใจเต้นช้าผิดปกติ
ป้อกันรักษาอาการหลอดลมเกร็ง
ลดสารคัดหลั่งในหลอดลม
อาการไม่พึงประสงค์
ประสาทหลอน
รูม่านตาขยาย
เพิ่มความดันลูกตา
กระสับกระส่าย
ห้ามใช้
ท้องผูก
มีอาการอักเสบของลำไส้ใหญ่
ผู้ป่วยผิวแห้ง ปากแห้ง
หิวน้ำ
ผู้ป่วยต้อหิน
หัวใจเต้นเร็ว
ปัสสาวะลำบาก
Ipratropium
ใช้สูดพ่นฝอยละอองเพื่อขยายหอดลม
รักษาโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง
รักษา อาการหอดลมหดเกร็งจากหอบหืด
อาการหลอดลมอักเสบ
ลดปริมาและความเหนียวของเสมหะ
ยับยั้ง acetylcholine ให้ขนาดสูงยับยั้ง
nictinic receptor
ยาที่มีผลต่อระบบประสาท
ซิมพาเธติก
ยาที่ลดการทำงานของระบบประสาทซิมพาเทติก (Sympatholytic drugs )
ยาที่ยับยั้งการจับกับ α-adrenerigic receptor
กลไกลการออกฤทธิ์
เป็นยาที่ออกฤทธิ์โดยตรงที่ presynaptic และ synaptic
ขัดขวางการออกฤทธิ์ของ sympathomimetic amine
ประโยชน์ทางคลินิก
ใช้รักษาความดันโลหิตสูง
ใช้รักษาภาวะหัวใจล้มเหลวควบคู่กับยาตัวอื่น
เป็นยาตัวเลือกอันดับสอง
ขนาดรับประทาน 1,2 และ 5 mg
อาการไม่พึงประสงค์
บวมน้ำของร่างกาย
คลื่นไส้อาเจียน
ปวดศรีษะ
ความดันโรหิตต่ำเมื่อเปลี่ยนอิริยาบท
Doxazosin
Prazosin
ยาที่ยับยั้งการจับ β-adrenergic receptor antagonist
กลไกลการออกฤทธิ์
ลดความดันโรหิต ลดการหลั่ง renin ลดการหลั่ง norepinephrine
Non-selective β-receptor antagonist
Selective β1-receptor antagonists
Metoprolol
ออกฤทธิ์
มีผลลดอัตราการเต้นของหัวใจ
และแรงบีบตัวของกล้ามเนื้อหัวใจ
ลดการหลั่ง renin
ประโยชน์ทางคลินิก
รักษาภาวะหัวใจล้มเหลวที่มีอาการทรงตัวดีแล้ว
รักษาภาวะหัวใจขาดเลือด
เป็น First line drug รักษาความดันโลหิตสูง
ป้องกันการเกิด migraine ซ้ำได้
ขนาดรับประทาน 50,100 mg 2ครั้ง/วัน
อาการไม่พึงประสงค์
วิงเวียนปวดศีรษะ
นอนไม่หลับ
Atenolol
ออกฤทธิ์ลดอัตราการเต้นของหัวใจ
และแรงบีบตัวของกล้ามเนื้อหัวใจ
ออกฤทธิ์ได้นานในการลดความดันโลหิต
ประโยชน์ทางคลินิก
รักษาโรคความดันโลหิต
ขนาดรับประทาน 25,50,100 mg
อาการไม่พึงประสงค์
ผื่นผิวหนัง
หัวใจเต้นช้า เย็นตามปลายมือปลายเท้า
นอนไม่หลับ ตาแห้ง
Carvedilol
เป็นยาลดความดันโลหิต
รักษาภาวะหัวใจวายเรื้อรัง ระดับ อ่อน-ปานกลาง
มีผลลดอันตารายจากการกระตุ้นของระบบประสาท sympathetic
Propranolol
ปฏิกิริยารัหว่างยา
หลีกเลี่ยงการใช้ร่วมกับยาในกลุ่ม Calcium channel blocker
ออกฤทธิ์
ออกฤทธิ์ปิดกั้นทั้ง β1และ
β2-receptor
มีผลลดอัตราการเต้นของหัวใจ
ลดการส่งคลื่นไฟฟ้าและลดแรงบีบตัวของหัวใจ
ลดการหลั่ง renin ที่ไต
เกิดภน้ำตาลในเลือดต่ำ
ประโยชน์ทางคลินิก
รักษาภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด
รักษา pheochromocytoma
รักษาภาวะหัวใจเต้นเร็ว ภาวะไทรอยด์เป็นพิษ
รักษาอาการใจสั่น จากความวิตกกังวล
รักษาภาวะหัวใจล้มเหลวที่อยู่ในระยะทรงตัว
รักษาตับแข็ง
ใช้ร่วมกับยาขังปัสสาวะ และยาขยายหลอดเลือด
อาการไม่พึงประสงค์
นอนไม่หลับ
ไขมันในเลือดผิดปกติ
ลดการขับโปรแตสเซียมออกทางปัสสาวะ
หลอดเลือดตีบ หอบหืด
ภาวะหัวใจเต้นช้า
ยาที่ออกฤทธิ์โดยอ้อม
ยายับยั้งการเก็บ catecholamines ไว้ใน vesicle
ยายับยั้งการสังเคราะห์ norepinephrine
Clonidine
ออกฤทธิ์กระตุ้น α2
ลดความดันโลหิต ขยายหลอดเลือด
ประโยชน์ทางคลินิก
รักษาอาการร้อนวูบวาบในสตรีวัยหมดประจำเดือน
รักษาอาการขาดเหล้าและขาดฝิ่น
รักษาความดันโรหิต
อาการไม่พึงประสงค์
ความดันโลหิตสูง
ปากแห้งซึมเศร้า
ง่วนนอน
ยา α2-adrenergic agonist ลดการหลั่ง norepinephrine
α-metthydopa
ออกฤทธิ์กระตุ้น α2-receptor
ลดการทำงานของระบบประสาทซิมพาเธติก
รักษาความดันโลหิตในระยะครรภ์ ได้ปลอดภัย
ยายับยั่งการหลั่ง norepinephrine
Reserpine
ประโยชน์ทางคลินิก
รักษมกลุ่มอาการเคลื่อนไหวผิดปกติ
รักษาความดันโหิตสูง
ปัจจุบันไม่นิยมใช้
อาการไม่พึงประสงค์
มีฤทธิ์กดประสาท symapatetic
เกิดอาการคล้ายผู้ป่วย Parkinson
อาการง่วงซึม ซึมเศร้า
ออกฤทธิ์ยับยั่งการขนส่ง catecholamine
ลดความดันโลหิต
ยาที่ยับยังการจับทั้ง α และ β-adrenergic receptor
ยา Labetalol
ออกฤทธิ์กระตุ้น β2-receptor
ขยายหลอดเลือด
รักษาความดันโลหิตสูงระยะฉุกเฉิน
รักษาความดันโลหิตสูงชนิดเรื้อรังระดับอ่อน- ปานกลาง
ยาที่เพิ่มการทำงานของระบบประสาทซิมพาเธอติก
(Sympathomimetic drugs)
ยาที่ออกฤทธิ์โดยตรง
และโดยอ้อม
Terbutaline
ประโยชน์ทางคลินิก
ป้องกันการเจ็บครรภ์ก่อนกำหนด ก่อน 37 สัปดาห์
ออกฤทธิ์จับกับ β-receptor ทำให้กล้ามเนื้อมดลูกคลายตัว
อาการไม่พึงประสงค์
ในเด็หลังคลอด อาจมีภาวะ Fetal distress
ความดันโลหิตต่ำ น้ำตาลในเลือดต่ำ
น้ำท่วมปอด หัวใจเต้นผิดจังหวะ
มือสั่น ใจสั่น
Phenylehrine
ประโยชน์ทางคลินิก
รักษาความดันโลหิตต่ำ
เป็นยาพ่นจมูกลดการคัดจมูก
กระตุ้นเฉพาะ α1-receptor
ทำให้หลอดเลือดหดตัว
เลือดไปเลี้ยงหัวใจได้ดีขึ้น
อาการไม่พึงประสงค์
ความดันโลหิตสูง
ปัสสาวะลำบากในผู้ป่วยต่อมลูกหมากโต
กรณีใช้ยาพ่นจมูก ถ้าหยุดกระทันหันจะทำให้เกิดอาการคัดจมูกเพิ่มมากขึ้น
Salbutamol
ประโยชน์ทางคลินิก
เป็นยาขยายหลอดลมในโรคหอบหืด ทั้งเฉียบพลัน และเรื้อรัง
เป็นยาโรคปอกอุดกั้นเรื้อรัง (COPD)
ภาวะหลอดลมหดเกร็ง
เสียงวี้ดในปอด
เป็นยาที่ใช้ยับยั้งการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด
รูปแบบยา
เม็ด
พ่อนฝอยละออง
น้ำเชื่อม
ออกฤทธิ์เฉพาะเจาะจงต่อ β2-adrenrgic agonist
มีผลกระตุ้นหัวใจน้อยกว่า
มดลูกคลายตัว
ทำให้กล้ามเนื้อเรียนของหลอดลมคลายตัว
อาการไม่พึงประสงค์
อาการกรถสับกระสายกังวน
ปากแห้ง นอนไม่หลับ
ใจสั่น หัวใจเต้นเร็ว
โปแตสเซียมต่ำ
Norepinephrine
มีฤทธิ์กระตุ้น α-receptor
ทำให้ความดันโลหิตสูง
หลอดเลือดในร่างกายหดตัว
หลอดเลือดหัวใจคลายตัวมีเลือดไปเลี้ยงหัวใจเพิ่มขึ่น
การบริหารยา
ความเข้มข้น 1:25
หยดเข้าทางหลอดเลือดดำ
ห้ามใช้ในสารละลายที่เป็นด่าง
ห้ามผสม ใน Normol saline
ประโยชน์ทางคลินิก
รักษาภาวะความดันโลหิตต่ำ
รักษาภาวะช็อ
อาการไม่พึงประสงค์
หากมีการรั่วออกนอกหลอดเลือด
อาจเกิดการทำลายเนื้อเยื้อได้
ปลายมือ ปลายเท้าเขียว
ทำให้หัวใจเต้นเร็ว
Isoproterenol
อาการไม่พึงประสงค์
หัวใจเต้นเร็ว ใจสั่น
เจ็บหน้าออก จากหัวใจขาดเลือด
ปวดศรีษะ
ประโยชน์ทางคลินิก
ใช้รักษาอาการหัวใจเต้นช้าผิดปกติ
กระตุ้นการทำงานของ β1 และ β2 receptor
แบบไม่จำเพาะเจาะจง
กระตุ้นการทำงานของหัวใจ
ขยายหลอดลมและหลอดเลือดแดง
Epinephrine
อาการไม่พึงประสงค์
กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด
หัวใจเต้นผิดจังหวะ
กระสับกระส่าย ปวดศรีษะ
ถ้ายาออกนอกหลอกเลือด จะทำให้เนื้อเยื่อตายได้
ใจสั่น มือสั่น
เลือดออกในสมอง
จัดเป็นยาเสี่ยง
ออกฤทธิ์กระตุ้นทั้ง α และ β-receptor
ทำให้หลอดเลือดและกล้ามเนื้อเรียบหดตัว
เพิ่มการบีบตัวของกล้ามเนื้อหัวใจ
เป็นยาฉีด รัปประทานไม่ได้
Pseudoephedrine
ใช้เป็นยาขยายหลอดลม
ออกฤทธิ์กระตุ้น α และ β-receptor
ใช้เป็นยาสูตรผสมรวมของยาแก้หวัด
เป็นวัตออกฤทธิ์ประเภทที่ 2 ต้องสั่งจ่ายโดยแพทย์
Dopamine
ออกฤทธิ์กระตุ้น β1-receptor ของกล้ามเนื้อหัวใจ
ออฤทธิ์เร็วใน 5นาที
ประโยชน์ทางคลินิก
เพิ่มความดันโลหิตจากภาวะช็อกจากหัวใจ
เพิ่มปริมาณเลือดไปเลี้ยงไต
ขนาดยาที่มีผลต่กลไกลการออกฤทธิ์ในผู้ใหญ่
Low dose (0.5-2 mcg/kg/min)
ขยายเละเพิ่มเลือดไปเลี้ยงไต
High dose (>10 mcg/kg/min)
กระตุ้น α1-receptor
หลอดเลือดหดตัว
เพิ่มความดันโลหิต
Medium dose (2-10 mcg/kg/min)
ออกฤทธิ์ต่อ β1 และ α-receptor
เพิ่ม cardiac output
เพิ่มการบีบของหัวใจ
เป็นยากลุ่มเสี่ยง
อาการไม่พึงประสงค์
เกิดอาการเจ็บ แน่นหน้าอก
หัวใจเต้นเร็วผิดจังหวะ
ห้ามใช้ในผู้ป่วยเนื้องอกของต่อมหมวกไต
ปลายมือปลายเท้าเขียว
Dobutamine
เป็นยาที่มีความเสี่ยงสูง
ออกฤทธิ์กระตุ้นเฉพาะ β1-receptor
ทำให้กล้ามเนื้อหัวใจบีบตัวแรงขึ้น
ช่วนขยายหลอดเลือด
ลดแรงต้านทางต่อการบีบตัวของหัวใจ
ลด oxygen demand
ประโยชน์ทางคลินิก
รักษาภาวะหัวใจล้มเหลวเลือดคั่ง
ภาวะช็อคจากหัวใจ
อาการไม่พึงประสงค์
ปวดศรีษะ คลื่นไส้
เจ็บแน่นหน้าอก ใจสั่น
ห้ามใช้ในผู้ป่วยเนื้องอกต่อมหมวกไต
หัวใจเต้นเร็ว
ความดันเลือดสูง
การรักษาผู้ป่วยที่ได้รับยา
วัดความดันโลหิตและอัตราการเต้นของหัวใจ
ทุก 15 นาที 4 ครั้ง
ทุก 30 นาที 2 ครั้ง
ทุก 1 ชม. ตลอกการให้ยา
ตรวจสอบตำแหน่งที่ใช้ยา
ติดตามอาการอย่างใกล้ชิดช่วง 5 นาทีแรก
ไม่ควรผสมยานี้กับสารละลายที่เป็นด่าง
Receptor ที่สำคัญ
Muscarinic
M2
กล้ามเนื้อหัวใจ
ปลายประสาท
M3
รูม่าน
กล้ามเนื้อเรียบ
หลอดเลือด
ต่อมต่างๆ
M1
ปมประสาทส่วนกลาง
ปมประสาทอัตโนมัติ
ทางเดินอาหาร
α- adrenergic
α1
หูรูดท่อปัสสาวะ ท่ออสุจิ
กล้ามเนื้อเรียบที่ต่อมลูกหมาก
รูม่านตา
หลอดเลือดดำ และแดง
α2
ปลายประสาทน้ำช่องลูกตา
ตับอ่อน ลำไส้
Nicotinic
N(neuronal )
ปมประสาทอัตโนมัติ
N(muscular)
กล้ามเนื้อลายกล้าม
Dopamine
D1
หลอดเลือดแดงที่ไตหัวใจ
หลอดเลือด
D2
สมอง
β-adrenergic
β2
หลอดเลือด หลอดลม
กล้ามเนื้อเรียบมดลูก ตับ
β3
เนื้อเยื่อไขมัน
β1
หัวใจ ไต
สารสื่อประสาท
ที่สำคัญ
Acetylcholine (ACh)
Norepinephrine (NE)
Epinephrine (E)
Dopamine
กระตุ้น