สภาพการณ์พัฒนาวิชาชีพครู
ลักษณะของวิชาชีพครู
วิชาชีพครูเป็นวิชาชีพการเรียนการสอนสาขาหนึ่งในสังคม (Teaching as a profession)) จึงส่งผลให้ครูเป็นนักการศึกษาระดับวิชาชีพจึงต้องเตรียมตัวในด้านสมรรถนะการทำหน้าที่ครูและการจัดกระบวนการเรียนรู้ซึ่งคุณลักษณะของวิชาชีพครูมี 7 ประการดังนี้
- เป็นวิชาชีพที่เป็นกิจกรรมทางปัญญาและวิชาความรู้เฉพาะด้านการเรียนการสอนการออกแบบวิธีถ่ายทอดความรู้วัฒนธรรมและทักษะเหล่านี้ช่วยสร้างค่านิยมให้กับเยาวชน
- เป็นวิชาชีพที่สังคมต้องการให้บริการสังคมเพื่อถ่ายทอดทักษะทางสังคมค่านิยมตลอดจนวิชาการต่าง ๆ
- เป็นวิชาชีพที่ตั้งอยู่บนพื้นฐานของศาสตร์แต่ละสาขาที่สามารถนำมาประยุกต์ในการปฏิบัติงาน
- เป็นการเตรียมตัวในการศึกษาและฝึกปฏิบัติการสอนในวิทยาลัยหรือมหาวิทยาลัยเป็นระยะเวลาไม่น้อยกว่า 5 ปีจึงจะสำเร็จการศึกษาออกไปทำการสอน
- เป็นวิชาชีพที่มีมาตรฐานแห่งวิชาชีพและจรรยาบรรณวิชาชีพเพื่อควบคุมความประพฤติและการปฏิบัติตนด้วยเหตุผลคือ
(1) ช่วยให้มีเอกสิทธิ์และเสรีภาพทางวิชาชีพ (Autonomy and freedom) สามารถตกลงใจและตัดสินใจที่จะใช้ความรู้ในการแก้ปัญหาการสอนทั้งออกแบบกิจกรรมการเรียนและการทดสอบให้สอดคล้องกับจุดประสงค์ที่กำหนดไว้ในหลักสูตร
(2) มีองค์กรวิชาชีพที่เป็นอิสระในการควบคุมจรรยาบรรณและมาตรฐานในการประกอบวิชาชีพโดยสามารถลงโทษสมาชิกเพื่อควบคุมมาตรฐานและทำหน้าที่เผยแพร่ผลงานและจัดสัมมนาเพื่อแลกเปลี่ยนประสบการณ์ให้แก่สมาชิก
ความสำคัญของการพัฒนาวิชาชีพครู
- เป็นวิชาชีพที่ช่วยขับเคลื่อนการพัฒนาสังคมช่วยสร้างคนการถ่ายทอดค่านิยมและวัฒนธรรมการสร้างความสมานฉันท์ทางการเมืองและสังคมการจัดระเบียบสังคมการแก้ปัญหาสังคมและการกระตุ้นการเปลี่ยนแปลงในสังคม (อมรวิชช์นาครทรรพ, 2545: 7-14) เนื่องจากสังคมต้องการคนที่มีคุณภาพทุกมิติอย่างสมดุลทั้งจิตใจร่างกายความรู้และทักษะความสามารถเพื่อให้เพียบพร้อมทั้งในด้านคุณธรรมและความรู้ซึ่ง
2 เป็นวิชาชีพที่ช่วยสังคมที่มีความพร้อมรับการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชากรที่ก้าวสู่สังคมผู้สูงอายุมีภาระพึ่งพิงสูงขึ้นขณะที่คนวัยแรงงานมีพื้นฐานความรู้ทักษะและผลิตภาพแรงงานยังต่ำการบริการทางสังคนรวมถึงการจัดระบบการคุ้มครองทางสังคมต่าง ๆ
- เป็นวิชาชีพที่มีความสำคัญในการพัฒนาสังคมไทยซึ่งพบว่าคนไทยมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นและมีผลการพัฒนาที่ชี้ให้เห็นว่าต้องมีการเร่งแก้ไขและเสริมสร้างให้เข้มแข็งในด้านความรู้และรหักษะพื้นฐานในการทำงานด้านการคิดวิเคราะห์และสร้างสรรค์รวมทั้งทักษะด้านการอ่านซึ่งผู้เรียนส่วนใหญ่มีค่าไม่เกินระดับ 2 จากทั้งหมด 5 ระดับกำลังคนระดับกลางและระดับสูงขาดแคลนทั้งปริมาณและคุณภาพ
4 เป็นวิชาชีพที่ช่วยพัฒนาสังคมที่กำลังเผชิญกับความเสี่ยงทั้งในด้านความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สินพัฒนาการของยาเสพติดและการค้าในรูปแบบใหม่
- เป็นวิชาชีพที่ช่วยพัฒนาสังคมไทยในบริบททางสังคมการเปลี่ยนแปลงที่มีผลกระทบต่อการพัฒนาในอนาคต 3 เรื่องหลักเพื่อลดความขัดเเย้ง คือ การพัฒนาคุณธรรมความรู้ การเสริมสร้างสุขภาวะที่เเข็งเเรงทั้งกายเเเละใจ การอยู่ร่วมกันในสังคมอย่างสันติสุข
เเนวทางการพัฒนาวิชาชีพครู
- การสรรหาผู้เข้าเรียนวิชาชีพครู (Recruitment) ควรมีการคัดเลือกและที่มีคุณลักษณะเหมาะสมเข้ามาศึกษารวมทั้งการบรรจุเข้าสู่ตำแหน่งก็ควรมีมาตรการพิเศษในการคัดเลือก
- การจัดการศึกษาสำหรับผู้ประกอบวิชาชีพครูควรมีกระบวนการเดียตั้งแต่การเรียนในระดับประถมศึกษามัธยมศึกษาจนถึงระดับปริญญาตรีเป็นขั้นต้นเป็นผู้นำในการผู้อำนวยความสะดวกเพื่อการเรียนรู้มีความสามารถในการพัฒนการส่งเสริมการเรียนรู้ของผู้เรียน
- การอบรมครูประจำการ (In-Service training) ต้องเปิดโอกาสให้ครูปการอบรมความรู้ใหม่ ๆ
- การพัฒนาผู้สอนในสถาบันฝึกหัดครู (Teacher education) ควรมีการพัฒนาคณาจารย์ผู้สอนให้มีความรู้สามารถในการจัดการสอน การประยุกต์การศึกษา และการประเมินผลการเรียนเพื่อให้ได้ครูที่มีคุณภาพ
5 การให้การนิเทศ ( Supervisors) ช่วยให้การควบคุม การตรวจสอบและการปรับปรุงการปฏิบัติงานของครูให้เป็นระบบยิ่งขึ้น ช่วยให้ครูได้รับข้อมูลในการพัฒนาด้านต่างๆ
6.การบริหารจัดการ(Management) สถานศึกษาต้องมีการปฏิรูปการบริหารการจัดการศึกษาของสถานศึกษาต่างๆ ให้ทันสมัย
7.การเปิดโอกาสให้ชุมชนมีส่วนร่วมในการจัดการเรียนการสอนของครู (participation by people from quest the teaching profession) เป็นการช่วยให้การเรียนการสอนของครูมีความหมาย มีคุณภาพ และได้แนวร่วมในการตรวจสอบการทำงานของครูให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
8 สภาพการปฏิบัติงาน ( Conditions of work ) สถานศึกษาต้องสร้างความตระหนักให้ครูต้องปฏิบัติการเรียนการสอนอย่างเต็มกำลังความสามารถโดยไม่ละทิ้งหน้าที่
- อุปกรณ์การเรียนการสอน Teaching materials) ครูต้องมีส่วนร่วมทั้งในการปสูตรตั้งแต่ชั้นวางแผนขั้นดำเนินการและขั้นการนำหลักสูตรไปใช้โดยเฉพาะการใช้เรียนการสอน
- การพัฒนาด้านความรู้ (Knowledge) สถานศึกษาและผู้ใช้ครูควรพัฒนาครูให้มีสมัยและต่อเนื่องโดยเฉพาะการสร้างทักษะวิชาชีพครู (Skill of effective pedagogy) รถนำวิชาชีพครูไปใช้อย่างมีประสิทธิภาพ
หลักการสำคัญขอชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ
ความหวังหรือ HOPE เพื่อสร้างความร่วมมือรวมพลังในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ของสมาชิกในชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ
H: (Honesty and Humanity)
O: Option and Openness)
P: (Patience and Persistence)
E: (Efficacy and Enthusiasm)
สรุปได้ว่าการพัฒนาวิชาชีพครูมีวิธีการที่หลากหลายขึ้นอยู่กับการนำไปใช้เช่นการสรรหาผู้เข้าเรียนวิชาชีพครูการจัดการศึกษาสำหรับผู้ประกอบวิชาชีพครูการอบรมครูประจำการการพัฒนาครูของสถาบันฝึกหัดครูการนิเทศการบริหารจัดการการเปิดโอกาสให้ชุมชนมีส่วนร่วมในการจัดการเรียนการสอนของครูรวมทั้งแนวคิดชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพซึ่งแนวคิดดังกล่าวมาแล้วช่วยให้การพัฒนาวิชาชีพครูให้มีความเข้มแข็งอันเป็นประโยชน์และเป็นแนวทางในการพัฒนางานของครูให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
ประโยชน์ของการพัฒนาวิชาชีพครู
- ช่วยส่งเสริมวิชาชีพครูให้สมกับเป็นปูชนียบุคคลของสังคมเป็นผู้รู้และเป็นผู้ปฏิบัติตนดีเพื่อเป็นแบบอย่างที่ดีแก่เยาวชนและประชาชนทั่วไป
- ช่วยส่งเสริมให้ครูมีศักยภาพในการปฏิบัติหน้าที่ครูตามที่สังคมปรารถนาเพื่อเป็นกำลังสำคัญในการพัฒนาชุมชนและประเทศชาติ
- ช่วยสร้างความมั่นคงและส่งเสริมความก้าวหน้าในการประกอบวิชาชีพครู
- ช่วยส่งเสริมให้ครูมีสถานภาพที่ทัดเทียมกันเพื่อให้ครูมีความมั่นใจในการประกอบวิชาชีพและช่วยยกสถานภาพของครูทุกระดับให้เท่าเทียมกัน
- ช่วยส่งเสริมให้ครูได้รับเงินเดือนค่าตอบแทนและสวัสดิการเพียงพอ
- ช่วยให้ครูได้รับความรู้และทักษะในวิชาชีพครูเพิ่มขึ้นสืบเนื่องมาจากกระแสการเปลี่ยนแปลงของสังคมโลกและองค์ความรู้ใหม่เกิดขึ้นตลอดเวลาส่งผลให้ทั้งผู้ผลิตครูผู้ใช้ครูและตัวครูเองต้องพัฒนาวิชาชีพครูให้ทันสมัยในด้านความรู้เพื่อผลิตนวัตกรรมและการวิจัยในการพัฒนากระบวนการเรียนรู้ให้มีประสิทธิภาพ
ปัจจัยที่ส่งผลต่อการพัฒนาวิชาชีพ
(1) พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2545 และแก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2553
(2) แผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2560-2579
(3) แนวทางการปฏิรูปการศึกษาในราควรรษที่ 2 (พ.ศ. 2552
-2561)
(4) ทิศทางของแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 12 (พ.ศ. 2560-2564)
(5) กรอบวิสัยทัศน์และเป้าหมายในการพัฒนาประเทศ
ส่งเสริมให้ระบบ กระบวนการการผลิต การพัฒนาครู คณาจารย์ และบุคลากรทางการศึกษ
มีองค์ประกอบวิชาชีพครู ผู้บริหารสถานศึกษาและผู้บริหารการศึกษาเป็นองค์กรวิชาชีพอิสระภายใต้การบริหารของสภาวิชาชีพในกำกับของกระทรวง
มีองค์กรกลางบริหารงานบุคลากรของข้าราชการทั้งของหน่วยงานทางการศึกษาในระดับสถานศึกษาของรัฐและระดับเขตพื้นที่การศึกษา
มีกฎหมายว่าด้วยเงินเดือน ค่าตอบแทน สวัสดิการและสิทธิประโยชน์เกื้อกูลอื่นสำหรับข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา
การผลิตและพัฒนาคณาจารย์และบุคลากรทางการศึกษา
มีการระดมทรัพยากรบุคคลในชุมชนให้มีสัดส่วนร่วมในการจัดการศึกษาโดยนำประสบการณ์ ความรู้ ความชำนาญ และภูมิปัญญาท้องถิ่นกับบุคคลมาใช้
ให้มีการพัฒนาครู อาจารย์ และบุคลากรทางการศึกษาและประเภทการศึกษาตามมาตรฐานวิชาชีพ
ครู อาจารย์ และบุคลากรทางการศึกษามีระดับความพึงพอใจที่มีต่อการพัฒนาและการใช้ประโยชน์จากการพัฒนาเพิ่มขึ้น
มีแผนงานและพัฒนาการที่สำคัญ เช่น โครงการผลิตครูเพื่อพัฒนาท้องถิ่น
การพัฒนาระบบผลิตครู คณาจารย์ และบุคลากรทางการศึกษา
การพัฒนาครู คณาจารย์ และบุคลากรทางการศึกษา
การใช้ครู คณาจารย์ และบุคลากรทางการศึกษา
บริบทภายใน มีการวิเคราะห์ถึงสภาพของสังคมต่างๆ
บริบทภายนอก
การพัฒนาที่ยืดหลักสมดุล
กำหนดยุทธศาสตร์ของประเทศ
การบริหารราชการแผ่นดินที่มีประสิทธิภาพ
องค์กรวิชาชีพ
ความสำคัญขององค์กรวิชาชีพครู
มีองค์กรเกี่ยวกับวิชาชีพครู 2 องค์กรมีฐานะเป็นนิติบุคคลอยู่ในกำกับของกระทรวงศึกษาธิการ ได้แก่ สภาครูและบุคลากรทางการศึกษา เรียกว่า คุรุสภา มีอำนาจหน้าที่เกี่ยวกับการควบคุมและรักษามาตรฐานวิชาชีพครูและบุคลากรทางการศึกษา และสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมสวัสดิการและครูและบุคลากรทางการศึกษา
:
บทบาทขององค์กรวิชาชีพครู
1.คุรุสภาหรือสภาครูและบุคลากรทางการศึกษา
2 สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมสวัสดิการเละสวัสดิภาพครูและบุคลากรทางการศึกษา (สกสค.)
มาตรฐานวิชาชีพครู
- มาตรฐานความรู้สมรรถนะและประสบการณ์วิชาชีพคณะกรรมการคุรุสภาได้ประกาศสาระความรู้เมรรถนะและประสบการณ์วิชาชีพการศึกษาสำหรับผู้ประกอบวิชาชีพครูผู้บริหารสถานศึกษาผู้บริหารการศึกษาและศึกษานิเทศก์ตามข้อบังคับคุรุสภาว่าด้วยมาตรฐานวิชาชีพ พ.ศ. 2556
- มาตรฐานการปฏิบัติงาน
- มาตรฐานการปฏิบัติตน ผู้ประกอบวิชาชีพทางการศึกษา จำเป็นต้องมีแนวทางการประพฤติปฏิบัติตนให้เหมาะสม
เส้นทางการพัฒนาวิชาชีพครู
เส้นทางการพัฒนาวิชาชีพ ( career development)เป็นแนวทางในการพัฒนาตนเองเพื่อให้ได้วิทยฐานะตามตำแหน่ง ซึ่งต้องปฏิบัติงานทั้งด้านสมรรถนะหลัก ( core competency )สมรรถนะการปฏิบัติงานในหน้าที่ (Functional competency)และสมรรถนะเฉพาะ( specification competency) ให้มีมาตรฐานตามที่ ก.ค.ศ. กำหนด สรุปดังนี้
1 คุณภาพการปฏิบัติงานมาตรฐานวิทยฐานะของข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา
2 ตำแหน่งและวิทยฐานะของข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา ตามพระราชบัญญัติระเบียบของข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา พ.ศ. 2547
ความสำคัญของชุมชนการเรียนรู้
1 ความสำคัญต่อครู
2 . ช่วยสร้างแรงบันดาลใจที่จะพัฒนาและอุทิศตนเพื่ อผู้เรียน
2.ความสำคัญต่อผู้เรียน
1 การกำหนดเป้าหมายในการดำเนินงาน
- การวางแผนร่วมกัน
3 การกำหนดความคาดหวังในระดับสูง
4 การเริ่มต้นจากจุดเล็กๆ
5 การกำหนดระยะเวลาการศึกษาและใช้ข้อมูล
6 การวางแผนเหื่อความสำเร็จ
7 การนำไปเผยแพร่สู่สาธารณะ
8 การฝึกฝนร่างกายและหล่อเลี้ยงสมอง
1..ช่วยลดความรูสึกโดดเดี่ยวในการทำงาน
ลักษณะของชุมชนการเรียนรู้
1 การเปลี่ยนปณิธานความมุ่งมั่นพื้นฐาน
2 การเปลี่ยนแปลงการสอบ
3 การเปลี่ยนพฤติกรรมการจัดการเรียนรู้สำหรับผู้เรียนที่เรียนล้าหลัง
4 การเปลี่ยนวิธีการทำงานของครู
5 การปรับเปลี่ยนวัฒนธรรมของสถานศึกษา
คุณลักษณะสำคัญที่ส่งผลทำให้เกิดชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ
คุณลักษณะร่วมกัน คือ มีความซื่อสัตย์ มีน้ำใจหนึ่งเดียวกัน มีการเปลี่ยนแปลงเรียนรู้ร่วมกัน มีความเมตตากรุณาและมีความคาดหวังในตนเองระดับสูง
1 การมีบรรทัดฐานและค่านิยมร่วมกัน
2 การร่วมกันรับผิดชอบต่อการเรียนรู้ของผู้เรียน
3 การสอบสวนเพื่อสะท้อนผลเชิงวิชาชีพ
4 การร่วมมือร่วมพลัง
5 การสนับสนุนการจัดโครงสร้างและความสัมพันธ์ของบุคลากร