Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Pathophysiology of Gastrointestinal system - Coggle Diagram

- - - - forcible ejection of contents of stomach through the mouth
    - - กระเพราะอาหารส่วน Pylorus บีบตัว
      - SoFt palate หดตัวไม่ให้อาหารออกทางจมูก
      - หูรูดกระเพราะอาหารและกระเพราะอาหารส่วน Fundus คลายตัว
      - Epiglottis ปิดกล่องเสียง
      - กล้ามเนื้อหน้าท้องและกระบังลมหดตัว
      - อ้วกออกมา
    - - Central vomiting
        
        Brain-> Cortex, Limbic system
        
        ภาพสยดสยอง
        
        มโนภาพที่ทำให้อยากอาเจียน
        
        กลิ่นเหม็นๆ
        
        เครียด
        
        ความคิดอารมณ์และความรู้สึกแล้วอยากอาเจียน
        
        Chemoreceptor trigger
        
        Medulla oblongata
        
        จากการปป.ของสารเคมีในเลือดและไขสันหลัง
        
        Vestibular system
        
        การทรงตัวที่ผิดปกติ
        
        เมารถเมาเรือ
        
        Vestibular disease
      - Peripheral vomiting
        
        Vagal and sympathetic nerve
        
        กระตุ้นจากโรคของระบบทางเดินอาหารต่างๆ
        
        Neurotransmitter of GI tract
    - - Metabolic alkalosis (Acid lost)
      - Hypokalemia (Potassium lost)
      - Hypovolemia(Water lost)
      - Esophageal injury (Mallory Weiss tear, Borhaave's syndrome)
      - Aspiration
    - - Disease of GI tract -> Inflammation, Infection, Obstruction, Impair motor function
      - Drug -> Morphine, Pethidine, Metronidazole, doxycycline, Oral contraceptive drug
      - Metabolic cause -> Hyponatremia, Uremia, Pregnancy
      - Vestibular system -> Meniere disease, Labyrinthitis
      - Increase intracranial pressure -> Meningitis, Brain tumor, Intracranial hemorrhage
      - Psychiatric illness -> Anorexia nervosa, Bulimia
      - Anorexia nervosa
        
        โรคคลั่งผอม
        
        คนเหล่านี้จะมี BMI ต่ำกว่าเกณฑ?
        
        มักคิดว่าตัวเองอ้วนตลอดเวลา ทั้งๆที่ตนเองผอมแห้ง
        
        ล้วงคออ้วกเป็นประจำ
        
        ทานยาลดน้ำหนัก,ยาขับปสว.
        
        ออกกำลังกายหนัก
  - - - อจร.ต้องแข็งแห้ง ใช้แรงเบ่งมาก
      - หลังอุจจาระรู้สึกว่ายังไม่สุด หรือมีความไม่สบายท้อง
      - อุจจาระ < 3 ครั้ง/สัปดาห์
      - บางคนถ่าย 1 ครั้ง/week แต่ไม่แข็งแห้ง ไม่ถือว่าเป็น Constipation
    - - Increase bowel Na/H2O absorption
      - Insufficient fiber
      - Slow colon transit
        
        Drugs -> Opiate (Tramadol, Morphine), Amitriptyline, Calcium carbonate
        
        Metabolic disease -> Hypothyroidism
      - Insufficient bile acid
      - Defecatory problem
        
        Partial obstruction -> Colon cancer
      - Psychiatry
  - - - อจร.มีมูกปนเลือดมากกว่า 1 ครั้ง/วัน
      - Classification of diarrhea
        
        Acute < 2 weeks
        
        Persistent 2-4 weeks
        
        Chronic > 4 weeks
      - อจร.เหลวมากกว่าหรือเท่ากับ 3 ครั้ง/วัน
    - - Secretory diarrhea
        
        กระตุ้น cAMP ที่เยื่อบุลำไส้เล็ก
        
        ขับ Cl ออกมาในลำไส้ ส่งผลทำให้ Na และ H2O ถูกดึงตามมาในลำไส้ (Electrolyte transportation)
        
        มักจะถ่ายเหลวออกมาปริมาณมากๆ และต่อเนื่องตลอดเวลา
        
        สาเหตุ
        
        V. cholera
        
        E. coli
        
        C. difficile
      - Osmotic diarrhea
        
        เกิดจากความผิดปกติของการย่อย
        
        ถ่ายเหลวปริมาณปานกลาง
        
        กินก็จะถ่ายเหลว ไม่กินก็จะหยุดถ่าย
        
        สาเหตุ Lactase deficiency -> ย่อย Lactose ไม่ได้ทำให้ Lactose ดึงน้ำเข้ามาในลำไส้
      - Decreased motility
        
        ทำให้เกิดแบคทีเรียเจริญเติบโตในลำไส้มากเกินไป และมีอาการถ่ายเหลวได้
        
        สาเหตุ เช่น Neuromuscular defect of bowel
        
        ลำไส้เคลื่อนตัวขับอจร.ช้าเกินไป
      - Increased motility
        
        ลำไส้เคลื่อนตัวมากเกินไป อาหารเคลื่อนผ่านอย่างรวดเร็ว
        
        อจร.ถูกดูดซับน้ำได้ไม่ทัน เกิดอาการถ่ายเหลว
        
        สาเหตุ เช่น Irritable bowel syndrome, Thyrotoxicosis
      - Decreased surface area (osmotic, motility)
        
        เกิดจากกลไก Osmotic + Motility
        
        เชื้อที่พบบ่อยคือ Rotavirus ที่เป็นสาเหตุของท้องเสียในเด็ก
        
        กลไกคือ เชื้อไวรัสเข้าไปเกาะ Jejunum ilium (สร้างสารลดก.เคลื่อนตัวของลำไส้)
        
        ทำให้ผนังส่วน Villi ถูกทำลายพื้นที่ในการดูดซึมน้ำตาลลดลง
        
        ลำไส้ส่วน ilium มีการสร้างสาร encephalin ลดลม ลำไส้เคลื่อนตัวมากขึ้น (Motility diarrhea)
      - Mucosal invasion (Exudative diarrhea)
        
        Macrophage มาเก็บกินเชื้อโรคและสลายตัวเองไป
        
        Neutrophil เข้ามาทำให้เกิดกระบวนการอักเสบ ผนังลำไส้ถูกทำลาย เกิดการหลุดลอกของผนังลำไส้ เกิดถ่ายเหลวเป็นมูกเลือด
        
        มีการลุกล้ำ (Invasion) ของเชื้อแบคทีเรียเข้าสู่ผนังลำไส้ส่วนใน
        
        ตรวจอุจจาระมักพบ WBC
        
        สาเหตุ
        
        Shigella
        
        Salmanella
        
        EHEC (Enterohemorrhagic Escherechia coli)
  - - - Parietal pain
        
        สามารถระบุตำแหน่งปวดได้ชัดเจน ลักษณะอาการปวดจะเป็นแบบ SHARP PAIN
        
        เกิดจากการกระตุ้น
        
        เป็นอาการปวดของ Parietal peritoneum ที่หุ้มผนังชองท้อง
        
        Somatic nerve (A-delta fiber)
        
        ตำแหน่งปวดจะแสดงได้ชัดเจนตามตำแหน่งของ Parietal peritoneum ที่เกิดพยาธิสภาพ
      - Refer pain
        
        เป็นอาการปวดตำแหน่งที่ไกลจากอวัยวะนั้นๆ
        
        เกิดจากการที่มีการใช้ Central pathway ร่วมกับ Afferent neuron
        
        Afferent neuron ตอนเป็น Embryo มันจะอยู่ใกล้ๆกัน แต่พอมีการ Devl. ของอวัยวะต่างๆ ทำให้ Afferent neuron บางส่วนไปอยู่อีกที่หนึ่ง
      - Visceral pain
        
        เกิดจากการกระตุ้นของอาการปวดของ C fiber Network of afferent ในแต่ละอวัยวะ
        
        จะแสดงอาการปวดบริเวณ Midline บอกตำแหน่งชัดเจน กดเจ็บไม่ชัดเจน
        
        เป็นลักษณะของอาการปวดของ Visceral peritoneum ทุกอวัยวะในช่องท้อง
        
        Fore gut -> Epigastrium pain
        
        Mid gut -> Periumbilical pain
        
        Hind gut -> Hypogastric pain
    - - สาเหตุทางด้านอายุรกรรม (Medical condition)
        
        รักษาด้วยยาเพียงอย่างเดียว
      - สาเหตุทางด้านนรีเวชกรรม (Gynecologic condition)
        
        เป็นการปวดที่เกิดจากอวัยวะสืบพันธ์เพศหญิงรักษาด้วยยาและการผ่าตัด
      - สาเหตุทางด้านศัลยกรรม (Surgical condition)
        
        รักษาด้วยการผ่าตัดฉุกเฉิน หรือรักษาด้วยยาและแก้ไขสาเหตุด้วยการผ่าตัดหรือหัตถการทางศัลยกรรม
        
        เช่น Acute appendicitis, Acute cholecystitis, Peptic ulcer perforation
  - - - Upper gastrointestinal bleeding (UGIH)
        
        Esophageal varices
        
        พบในผู้ป่วยที่มีภาวะ Portal hypertension จากสาเหตุต่างๆ โดยเฉพาะตับแข็ง (Liver cirrhosis)
        
        เมื่อมี Portal hypertension ก็จะเกิดเส้นดำที่หลอดอาหารโป่งพอง (Esophageal varices)
        
        เมื่อแรงดัน Portal system สูงมาก ก็จะเกิดเส้นเลือดแตกได้
        
        Esophageal varices bleeding มักทำให้เลือดออกปริมาณมาก และเสียชีวิตได้
        
        Gastritis
        
        คือการอักเสบของกระเพราะอาหารที่เกิดจากสาเหตุต่างๆ
        
        เมื่ออักเสบมากๆ ก็จะทำให้เกิดจุดเลือดออกเล็กกระจายทั่วทั้งกระเพราะอาหาร
        
        สาเหตุ : NSAID used, Alcohol, Steroid,Chemical burn
        
        Peptic ulcer bleeding
        
        คือภาวะเลือดออกจากการมีแผล (Erosion) ที่ Stomach หรือ Duodenum
        
        เมื่อแผลลึกถึงเส้นเลือดก็แตกและเลือดออกได้
        
        มี 5 ประเภท ขึ้นอยู่กับตำแหน่งของแผลซึ่งเกิด
        
        สาเหตุที่สำคัญอย่างหนึ่งคือ เชื้อแบคทีเรีย H.pylori ซึ่งทำให้เกิด Ulcer และ Bleeding ได้บ่อยๆ
        
        มีการรักษาพิเศษกว่า Ucler ชนิดอื่น โดยจะให้ยา H.
        pylori eradication
        
        Mallory-Weiss syndrome
        
        เกิดจากภาวะหลอดอาหารฉีดขาดและเลือดออก
        
        มักเกิดตามหลังการอาเจียนที่รุนแรงหลายครั้ง
        
        ประวัติที่พบบ่อยคือ อาเจียนมาก จากนั้นมีอาเจียนเป็นเลือดตามมา
        
        มักมีอาการเจ็บอกร่วมด้วย
        
        หากหลอดอาหารฉีกทะลุถึง Mediastinum เรียกว่า Boerhaave's syndrome
        
        Uncommon cause
        
        Gastric cancer
        
        สาเหตุมักเริ่มมาจากการเป็นๆหายๆ ของแผลที่เกิดประบวนการรักษาตัวซ้ำๆร่วมกับ Carcinogen
        
        การติดเชื้อ H.pylori ก็เป็นสาเหตุที่พบบ่อย
        
        คือภาวะเจริยเติบดตของเซลล์เยื่อบุผิวกระเพราะอาหาร Dysplasia
        
        ไม่มีอาการของโรคที่จำเพาะเจาะจง ผู้ป่วยมักมาด้วยอาการจุกเสียดแน่นลิ้นปี่คล้ายๆ อาการของ Dyspepsia
        
        อาการวิทยาของ UGIH
        
        อาเจียนเป็นสีน้ำตาล(Coffee ground)
        
        ถ่ายดำ (Melena) หรือถ้าเลือดออกมากๆ ก็จะถ่ายเป็นเลือดสด(Hematochesia)
        
        อาเจียนเป็นเลือด (Hematemesis)
      - Lower gastrointestinal bleeding (LGIH)
        
        นิยาม
        
        อาการวิทยาที่พบได้บ่อยคือ ถ่ายเป็นเลือด (Hematochezia)
        
        ลักษณะอุจจาระเป็นเลือดในแบบต่างๆ
        
        คือภาวะเลือดออกในทางเดินอาหารส่วนที่อยู่ Distal ต่อ Ligament of Treitz
        
        สาเหตุ
        
        Diverticular disease
        
        เป็นสาเหตุของ LGIH ที่พบได้บ่อยที่สุด
        
        มักพบในผู้สูงอายุ มากกว่า 70 ปี
        
        มักพบบริเวณตำแหน่ง Sigmoid Colon mี่มีการใช้แรงบีบอุจจาระมาเป็นเวลานาน
        
        ทำให้กล้ามเนื้อผนังลำไส้อ่อนแอ เกิดเป็นกระเปาะ (Diverticulosis)ซึ่งแตกและมีอาการถ่ายเป็นเลือดได้
        
        Inflammatory bowel disease
        
        คือกลุ่มอาการอักเสบของระบบทางเดินอาหาร
        
        มี 2 ชนิด
        
        Ulcerative colitis -> เกิดเฉพาะ Colon เท่านั้น
        
        Crohn's disease-> เกิดได้ทั่วทั้งทางเดินอาหาร
        
        สาเหตุ เกิดจากพันธุกรรม และสิ่งแวดล้อม
        
        ผู้ป่วยมักมาด้วยอาการถ่ายเป็นมูกเลือด มีไข้ปวดท้องร่วมด้วย
        
        Colon cancer
        
        แบ่งเป็นหลายๆชนิดขึ้นอยู่กับชนิดเซลล์ และตำแหน่งที่เกิด
        
        ผู้ป่วยมักมาด้วยอาการอุจจาระลำเล็กลง หรือถ่ายเป็นมูกเลือดในลักษณะต่างๆได้
        
        คือโรคที่เซลล์เยื่อบุผิวลำไส้ใหญ่เจริญเติบโตอย่างผิดปกติ เกิดเป็นเนื้อร้ายลุกลามอวัยวะข้างเคียง
        
        Hemorrhoid and Anal fissure
        
        ปัจจัยที่ทำให้เกิด Hemorrhoid คืออุปนิสัยการขับบถ่ายที่ไม่ปกติ นั่งอุจจาระนาน ท้องผูกบ่อยๆ
        
        Anal fisure คือแผลบริเวณทวารที่เกิดจากการถูกอุจจาระแข็งแห้งดึงถ่างทวารจนเกิดแผล
        
        Hemorrhoid เป็นการโป่งของเส้นเลือดที่ทวารทำให้เกิดก้อนภายในและภายนอกทวาร ซึ่งสามารถแตกและเกิดอาการถ่ายเ็นเลือดได้
        
        ผู้ป่วยจะมีอาการถ่ายเป็นเลือดและปวดทวาร ลักษณธเหมือนมีดบาด
        
        Etc.
- - - - Oropharyngeal dysphagia
        
        ภาวะกลืนลำบากที่พยาธิสภาพอยู่บริเวณช่องคอ และ กล้ามเนื้อการกลืน จนถึงหูรูดหลอดอาหารส่วนบน
        
        สาเหตุที่พบบ่อยคือ Stroke ที่ส่งผลต่อการอ่อนแรงของกล้ามเนื้อการกลืน โรคกล้ามเนื้ออ่อนแรงชนิดต่างๆ และยาบางชนิด
      - Esophageal dysphagia
        
        โรคที่พบบ่อยคือ CA esophagus พบในผู้ป่วยสูงอายุ มาด้วยอาการกลืนลำบากแบบค่อยเป็นค่อยไป ตั่งแต่ อาหารแข็ง อาหารอ่อน อาหารเหลว สุดท้ายก็กลืนน้ำลำบาก
        
        ผู้ป่วย CA esophagus มักมีน้ำหนักลดลงมาก
        
        ภาวะกลืนลำบากที่พยาธิสภาพอยู่บริเวณหลอดอาหารตั่งแต่หูรูดหลอดอาหารส่วนบนจนไปถึงกระเพาะอาหารส่วนบนจนไปถึงกระเพาะอาหารส่วน Cardia
        
        อีกภาวะที่มักพบได้ Dysphagia ที่เกิดจาก Esophageal stricture ที่พบในผู้ป่วย Gastroesophageal reflux disease (GERD)
      - Functional dysphagia
        
        อาการมักจะไม่สามารถกลืนอาหารและน้ำได้เลยอย่างเฉียบพลัน
        
        คือภาวะกลืนลำบากที่เกิดจากกล้าามเนื้อหูรูดทางเดินอาหารส่วนปลาย (Lower esophageal sphincter) ไม่สามารถคลายตัวได้ ทำให้อาหารและน้ำไม่สามารถไหลลงสู่กระเพาะอาหารได้เลย
  - - - รับประทานอาหารรสจัด
      - อื่มกาแฟ เครื่องดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ
      - อ้วน BMI เกิน
      - อุปนิสัยกินแล้วนอน
      - สูบบุหรี่
  - - - คือภาวะอุดตันของทางเดินอาหารส่วนใดก็ตาม
      - Gastric outlet obstruction
        
        Pyloric stenosis
        
        สาเหตุมักเกิดจาก Peptic ulcer disease เรื้อรังที่ก่อให้เกิดแผลเป็นและพังผืด (Scar and fibrosis)
        
        ทำให้กระเพราะอาหารส่วน Pylorus เริ่มเกิดการอุดตันช้าๆ
        
        คือภาวะอุดตันของทางเดินอาหารบริเวณกระเพาะอาหารส่วน Pylorus
        
        ผู้ป่วยมักมีอาการ อาเจียนหลังทานอาหารภายใน 1 ชั่วโมง
      - Intestinal obstruction
        
        Small bowel obstruction
        
        คือภาวะอุดตันของการเดินอาหารส่วนลำไส้เล็ก
        
        สาเหตุ
        
        Malignant tumor
        
        Hernia
        
        Hernia
        
        Inflammatory bowel disease
        
        Post-operative adhesion 60% ผู้ป่วยจะมีประวัติเคยได้รับการผ่าตัดช่องท้องมาก่อนเสมอ
        
        อาการ
        
        ไม่ถ่ายไม่ผายลม
        
        ปวดบิดท้อง
        
        คลื่นไส้อาเจียน
        
        มีไข้กรณ๊ที่เกิดภาวะแทรกซ้อน
        
        Large bower obstruction
        
        มักพบในผู้สูงอายุ สาเหตุที่พบบ่อยคือ Colon cancer ส่วนในเด็กมักเกิดจาก Sigmoid volvulus
        
        อาการมักจะมาด้วย ไม่ถ่ายไม่ผายลมท้องบวมโต อาเจียน บางครั้งจะอาเจียนเป็นอุจจาระ
        
        เป็นภาวะอุดตันของทางเดินอาหารส่วนลำไส้ใหญ่
- - - - เกิดเส้นเลือดที่หลอดอาหารโป่ง Esophageal varices
      - ตับโตม้ามโต (Hepatosplenomegaly)
      - Portosystemic venous shunt เกิดเส้นเลือดดำที่ท้องขยายตัว (Caput medusae)
      - ท้องมานน้ำ (Ascites)
  - - - สร้างอาหารสะสม และโปรตีน Albumin น้อยลง
      - สร้างน้ำย่อยมาย่อยไขมันได้ลดลง
      - กำจัดสารพิษจากทางเดินอาหรได้น้อยลง
      - สร้าง Coagulation factor wด้ลดลง
    - - Jaundice
      - Ascites
      - Spider navi
      - Gynecomastia and testis atrophy
      - Caput medusa
      - UGIH จาก Bleeding esophageal varices
      - Ecchymosis จาก Coagulopathy
  - - - Hepatocellular jaundice
        
        เกิดจากสาเหตุที่ตัวตับเอง มักมีค่า Direct bilirubin สูง, AST และ ALT สูง
        
        เช่น Viral hepatitis, Live cirrhosis, Drug induced hepatitis
      - Cholestasis jaundice
        
        เกิดจากการอุดตันของทางเดินน้ำดีจากสาเหตุต่างๆ เช่น Common bile duct stone, CA pancreas หรือ Cholangiocarcinoma เป็นต้น
        
        มักมีค่า Direct bilirubin สูง ALP สูง
      - Prehepatic jaundice
        
        Indirect bilirubin สูง, Liver enzyme ปกติ
        
        มักเป็นโรคที่เกิดจากการสลายของ RBC มากเกินไป เช่น Hemolysis ที่เกิดจากสาเหตุต่างๆ