Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Pathophysiology of Gastrointestinal system - Coggle Diagram
Pathophysiology of
Gastrointestinal system
กลุ่มอาการผิดปกติของระบบทางเดินอาหารและโรคที่เกี่ยวข้อง (Signs and symptoms of GI and related disease)
Vomiting
อ้วก
Definition
forcible ejection of contents of stomach through the mouth
Mechanism
กระเพราะอาหารส่วน Pylorus บีบตัว
SoFt palate หดตัวไม่ให้อาหารออกทางจมูก
หูรูดกระเพราะอาหารและกระเพราะอาหารส่วน Fundus คลายตัว
Epiglottis ปิดกล่องเสียง
กล้ามเนื้อหน้าท้องและกระบังลมหดตัว
อ้วกออกมา
Pathway of mechanism
Central vomiting
Brain-> Cortex, Limbic system
ภาพสยดสยอง
มโนภาพที่ทำให้อยากอาเจียน
กลิ่นเหม็นๆ
เครียด
ความคิดอารมณ์และความรู้สึกแล้วอยากอาเจียน
Chemoreceptor trigger
Medulla oblongata
จากการปป.ของสารเคมีในเลือดและไขสันหลัง
Vestibular system
การทรงตัวที่ผิดปกติ
เมารถเมาเรือ
Vestibular disease
Peripheral vomiting
Vagal and sympathetic nerve
กระตุ้นจากโรคของระบบทางเดินอาหารต่างๆ
Neurotransmitter of GI tract
Complication
Metabolic alkalosis
(Acid lost)
Hypokalemia
(Potassium lost)
Hypovolemia
(Water lost)
Esophageal injury
(Mallory Weiss tear, Borhaave's syndrome)
Aspiration
Summary cause
Disease of GI tract
-> Inflammation, Infection, Obstruction, Impair motor function
Drug
-> Morphine, Pethidine, Metronidazole, doxycycline, Oral contraceptive drug
Metabolic cause
-> Hyponatremia, Uremia, Pregnancy
Vestibular system
-> Meniere disease, Labyrinthitis
Increase intracranial pressure
-> Meningitis, Brain tumor, Intracranial hemorrhage
Psychiatric illness
-> Anorexia nervosa, Bulimia
Anorexia nervosa
โรคคลั่งผอม
คนเหล่านี้จะมี BMI ต่ำกว่าเกณฑ?
มักคิดว่าตัวเองอ้วนตลอดเวลา ทั้งๆที่ตนเองผอมแห้ง
ล้วงคออ้วกเป็นประจำ
ทานยาลดน้ำหนัก,ยาขับปสว.
ออกกำลังกายหนัก
Constipation
(ท้องผูก)
นิยาม
อจร.ต้องแข็งแห้ง ใช้แรงเบ่งมาก
หลังอุจจาระรู้สึกว่ายังไม่สุด หรือมีความไม่สบายท้อง
อุจจาระ < 3 ครั้ง/สัปดาห์
บางคนถ่าย 1 ครั้ง/week แต่ไม่แข็งแห้ง ไม่ถือว่าเป็น Constipation
Pathophysiology
Increase bowel Na/H2O absorption
Insufficient fiber
Slow colon transit
Drugs
-> Opiate (Tramadol, Morphine), Amitriptyline, Calcium carbonate
Metabolic disease
-> Hypothyroidism
Insufficient bile acid
Defecatory problem
Partial obstruction ->
Colon cancer
Psychiatry
Diarrhea
นิยาม
อจร.มีมูกปนเลือดมากกว่า 1 ครั้ง/วัน
Classification of diarrhea
Acute < 2 weeks
Persistent 2-4 weeks
Chronic > 4 weeks
อจร.เหลวมากกว่าหรือเท่ากับ 3 ครั้ง/วัน
Mechanisms
Secretory diarrhea
กระตุ้น cAMP ที่เยื่อบุลำไส้เล็ก
ขับ Cl ออกมาในลำไส้ ส่งผลทำให้ Na และ H2O ถูกดึงตามมาในลำไส้ (Electrolyte transportation)
มักจะถ่ายเหลวออกมาปริมาณมากๆ และต่อเนื่องตลอดเวลา
สาเหตุ
V. cholera
E. coli
C. difficile
Osmotic diarrhea
เกิดจากความผิดปกติของการย่อย
ถ่ายเหลวปริมาณปานกลาง
กินก็จะถ่ายเหลว ไม่กินก็จะหยุดถ่าย
สาเหตุ
Lactase deficiency
-> ย่อย Lactose ไม่ได้ทำให้ Lactose ดึงน้ำเข้ามาในลำไส้
Decreased motility
ทำให้เกิดแบคทีเรียเจริญเติบโตในลำไส้มากเกินไป และมีอาการถ่ายเหลวได้
สาเหตุ เช่น Neuromuscular defect of bowel
ลำไส้เคลื่อนตัวขับอจร.ช้าเกินไป
Increased motility
ลำไส้เคลื่อนตัวมากเกินไป อาหารเคลื่อนผ่านอย่างรวดเร็ว
อจร.ถูกดูดซับน้ำได้ไม่ทัน เกิดอาการถ่ายเหลว
สาเหตุ
เช่น Irritable bowel syndrome, Thyrotoxicosis
Decreased surface area (osmotic, motility)
เกิดจากกลไก Osmotic + Motility
เชื้อที่พบบ่อยคือ Rotavirus ที่เป็นสาเหตุของท้องเสียในเด็ก
กลไกคือ เชื้อไวรัสเข้าไปเกาะ Jejunum ilium (สร้างสารลดก.เคลื่อนตัวของลำไส้)
ทำให้ผนังส่วน Villi ถูกทำลายพื้นที่ในการดูดซึมน้ำตาลลดลง
ลำไส้ส่วน ilium มีการสร้างสาร encephalin ลดลม ลำไส้เคลื่อนตัวมากขึ้น (Motility diarrhea)
Mucosal invasion (Exudative diarrhea)
Macrophage มาเก็บกินเชื้อโรคและสลายตัวเองไป
Neutrophil เข้ามาทำให้เกิดกระบวนการอักเสบ ผนังลำไส้ถูกทำลาย เกิดการหลุดลอกของผนังลำไส้ เกิดถ่ายเหลวเป็นมูกเลือด
มีการลุกล้ำ (Invasion) ของเชื้อแบคทีเรียเข้าสู่ผนังลำไส้ส่วนใน
ตรวจอุจจาระมักพบ WBC
สาเหตุ
Shigella
Salmanella
EHEC (Enterohemorrhagic Escherechia coli)
Abdominal pain
Type
Parietal pain
สามารถระบุตำแหน่งปวดได้ชัดเจน ลักษณะอาการปวดจะเป็นแบบ SHARP PAIN
เกิดจากการกระตุ้น
เป็นอาการปวดของ Parietal peritoneum ที่หุ้มผนังชองท้อง
Somatic nerve (A-delta fiber)
ตำแหน่งปวดจะแสดงได้ชัดเจนตามตำแหน่งของ Parietal peritoneum ที่เกิดพยาธิสภาพ
Refer pain
เป็นอาการปวดตำแหน่งที่ไกลจากอวัยวะนั้นๆ
เกิดจากการที่มีการใช้ Central pathway ร่วมกับ Afferent neuron
Afferent neuron ตอนเป็น Embryo มันจะอยู่ใกล้ๆกัน แต่พอมีการ Devl. ของอวัยวะต่างๆ ทำให้ Afferent neuron บางส่วนไปอยู่อีกที่หนึ่ง
Visceral pain
เกิดจากการกระตุ้นของอาการปวดของ C fiber Network of afferent ในแต่ละอวัยวะ
จะแสดงอาการปวดบริเวณ Midline บอกตำแหน่งชัดเจน กดเจ็บไม่ชัดเจน
เป็นลักษณะของอาการปวดของ Visceral peritoneum ทุกอวัยวะในช่องท้อง
Fore gut -> Epigastrium pain
Mid gut -> Periumbilical pain
Hind gut -> Hypogastric pain
Localization
Cause
สาเหตุทางด้านอายุรกรรม (Medical condition)
รักษาด้วยยาเพียงอย่างเดียว
สาเหตุทางด้านนรีเวชกรรม (Gynecologic condition)
เป็นการปวดที่เกิดจากอวัยวะสืบพันธ์เพศหญิงรักษาด้วยยาและการผ่าตัด
สาเหตุทางด้านศัลยกรรม (Surgical condition)
รักษาด้วยการผ่าตัดฉุกเฉิน หรือรักษาด้วยยาและแก้ไขสาเหตุด้วยการผ่าตัดหรือหัตถการทางศัลยกรรม
เช่น Acute appendicitis, Acute cholecystitis, Peptic ulcer perforation
GI bleeding
คือ ภาวะตกเลือดในระบบทางเดินอาหาร
ประกอบด้วย 2 แบบ
Upper gastrointestinal bleeding (UGIH)
Esophageal varices
พบในผู้ป่วยที่มีภาวะ Portal hypertension จากสาเหตุต่างๆ โดยเฉพาะตับแข็ง (Liver cirrhosis)
เมื่อมี Portal hypertension ก็จะเกิดเส้นดำที่หลอดอาหารโป่งพอง (Esophageal varices)
เมื่อแรงดัน Portal system สูงมาก ก็จะเกิดเส้นเลือดแตกได้
Esophageal varices bleeding มักทำให้เลือดออกปริมาณมาก และเสียชีวิตได้
Gastritis
คือการอักเสบของกระเพราะอาหารที่เกิดจากสาเหตุต่างๆ
เมื่ออักเสบมากๆ ก็จะทำให้เกิดจุดเลือดออกเล็กกระจายทั่วทั้งกระเพราะอาหาร
สาเหตุ : NSAID used, Alcohol, Steroid,Chemical burn
Peptic ulcer bleeding
คือภาวะเลือดออกจากการมีแผล (Erosion) ที่ Stomach หรือ Duodenum
เมื่อแผลลึกถึงเส้นเลือดก็แตกและเลือดออกได้
มี 5 ประเภท ขึ้นอยู่กับตำแหน่งของแผลซึ่งเกิด
สาเหตุที่สำคัญอย่างหนึ่งคือ เชื้อแบคทีเรีย H.pylori ซึ่งทำให้เกิด Ulcer และ Bleeding ได้บ่อยๆ
มีการรักษาพิเศษกว่า Ucler ชนิดอื่น โดยจะให้ยา
H.
pylori eradication
Mallory-Weiss syndrome
เกิดจากภาวะหลอดอาหารฉีดขาดและเลือดออก
มักเกิดตามหลังการอาเจียนที่รุนแรงหลายครั้ง
ประวัติที่พบบ่อยคือ
อาเจียนมาก จากนั้นมีอาเจียนเป็นเลือดตามมา
มักมีอาการเจ็บอกร่วมด้วย
หากหลอดอาหารฉีกทะลุถึง Mediastinum เรียกว่า Boerhaave's syndrome
Uncommon cause
Gastric cancer
สาเหตุมักเริ่มมาจากการเป็นๆหายๆ ของแผลที่เกิดประบวนการรักษาตัวซ้ำๆร่วมกับ Carcinogen
การติดเชื้อ H.pylori ก็เป็นสาเหตุที่พบบ่อย
คือภาวะเจริยเติบดตของเซลล์เยื่อบุผิวกระเพราะอาหาร Dysplasia
ไม่มีอาการของโรคที่จำเพาะเจาะจง ผู้ป่วยมักมาด้วยอาการจุกเสียดแน่นลิ้นปี่คล้ายๆ อาการของ Dyspepsia
อาการวิทยาของ UGIH
อาเจียนเป็นสีน้ำตาล(Coffee ground)
ถ่ายดำ (Melena) หรือถ้าเลือดออกมากๆ ก็จะถ่ายเป็นเลือดสด(Hematochesia)
อาเจียนเป็นเลือด (Hematemesis)
Lower gastrointestinal bleeding (LGIH)
นิยาม
อาการวิทยาที่พบได้บ่อยคือ ถ่ายเป็นเลือด (Hematochezia)
ลักษณะอุจจาระเป็นเลือดในแบบต่างๆ
คือภาวะเลือดออกในทางเดินอาหารส่วนที่อยู่ Distal ต่อ Ligament of Treitz
สาเหตุ
Diverticular disease
เป็นสาเหตุของ LGIH ที่พบได้บ่อยที่สุด
มักพบในผู้สูงอายุ มากกว่า 70 ปี
มักพบบริเวณตำแหน่ง Sigmoid Colon mี่มีการใช้แรงบีบอุจจาระมาเป็นเวลานาน
ทำให้กล้ามเนื้อผนังลำไส้อ่อนแอ เกิดเป็นกระเปาะ (Diverticulosis)ซึ่งแตกและมีอาการถ่ายเป็นเลือดได้
Inflammatory bowel disease
คือกลุ่มอาการอักเสบของระบบทางเดินอาหาร
มี 2 ชนิด
Ulcerative colitis -> เกิดเฉพาะ Colon เท่านั้น
Crohn's disease-> เกิดได้ทั่วทั้งทางเดินอาหาร
สาเหตุ
เกิดจากพันธุกรรม และสิ่งแวดล้อม
ผู้ป่วยมักมาด้วยอาการถ่ายเป็นมูกเลือด มีไข้ปวดท้องร่วมด้วย
Colon cancer
แบ่งเป็นหลายๆชนิดขึ้นอยู่กับชนิดเซลล์ และตำแหน่งที่เกิด
ผู้ป่วยมักมาด้วยอาการอุจจาระลำเล็กลง หรือถ่ายเป็นมูกเลือดในลักษณะต่างๆได้
คือโรคที่เซลล์เยื่อบุผิวลำไส้ใหญ่เจริญเติบโตอย่างผิดปกติ เกิดเป็นเนื้อร้ายลุกลามอวัยวะข้างเคียง
Hemorrhoid and Anal fissure
ปัจจัยที่ทำให้เกิด Hemorrhoid คืออุปนิสัยการขับบถ่ายที่ไม่ปกติ นั่งอุจจาระนาน ท้องผูกบ่อยๆ
Anal fisure คือแผลบริเวณทวารที่เกิดจากการถูกอุจจาระแข็งแห้งดึงถ่างทวารจนเกิดแผล
Hemorrhoid เป็นการโป่งของเส้นเลือดที่ทวารทำให้เกิดก้อนภายในและภายนอกทวาร ซึ่งสามารถแตกและเกิดอาการถ่ายเ็นเลือดได้
ผู้ป่วยจะมีอาการถ่ายเป็นเลือดและปวดทวาร ลักษณธเหมือนมีดบาด
Etc.
จุดแบ่งระหว่าง UGIH และ LGIH คือ Ligament of Treitz ซึ่งอยู่ที่ 2/3 ของ Duodenum
กลุ่มโรคที่เกี่ยวข้องกับการเคลื่อนไหวของทางเดินอาหาร (Disorder of GI dismotility)
Dysphagia
ภาวะกลืนลำบาก
คือ ภาวะกลืนลำบาก
แบ่งเป็น 3 ประเภท
Oropharyngeal dysphagia
ภาวะกลืนลำบากที่พยาธิสภาพอยู่
บริเวณช่องคอ และ กล้ามเนื้อการกลืน จนถึงหูรูดหลอดอาหารส่วนบน
สาเหตุที่พบบ่อยคือ
Stroke
ที่ส่งผลต่อการอ่อนแรงของกล้ามเนื้อการกลืน โรคกล้ามเนื้ออ่อนแรงชนิดต่างๆ และยาบางชนิด
Esophageal dysphagia
โรคที่พบบ่อยคือ
CA esophagus
พบใน
ผู้ป่วยสูงอายุ
มาด้วยอาการกลืนลำบากแบบค่อยเป็นค่อยไป ตั่งแต่
อาหารแข็ง อาหารอ่อน อาหารเหลว สุดท้ายก็กลืนน้ำลำบาก
ผู้ป่วย
CA esophagus
มักมีน้ำหนักลดลงมาก
ภาวะกลืนลำบากที่พยาธิสภาพอยู่
บริเวณหลอดอาหารตั่งแต่หูรูดหลอดอาหารส่วนบนจนไปถึงกระเพาะอาหารส่วนบนจนไปถึงกระเพาะอาหารส่วน Cardia
อีกภาวะที่มักพบได้ Dysphagia ที่เกิดจาก Esophageal stricture ที่พบในผู้ป่วย Gastroesophageal reflux disease
(GERD)
Functional dysphagia
อาการมักจะไม่สามารถกลืนอาหารและน้ำได้เลยอย่างเฉียบพลัน
คือภาวะกลืนลำบากที่
เกิดจากกล้าามเนื้อหูรูดทางเดินอาหารส่วนปลาย (Lower esophageal sphincter)
ไม่สามารถคลายตัวได้ ทำให้อาหารและน้ำไม่สามารถไหลลงสู่กระเพาะอาหารได้เลย
Regurgitation
อาการขย้อน
พยาธิสภาพเกิดจาก ภาวะใดก็ตามที่ทำให้ Lower esophageal sphincter เกิดการคลายตัว
อาการคือจุกเสียดแน่นลิ้นปี่ หรืออก มีอาการเรอ เปรี้ยว ขมคอ
คือ ภาวะที่กรดจากกระเพาะอาหารสามารถไหลย้อนเข้าสู่หลอดอาหาร และเกิดการระคายเคืองหลอดอาหารได้
ภาวะแรกซ้อน
คือ หลอดอาหารอักเสบ (Esophagitis) มะเร็งหลอดอาหาร (CA esophagus)
ปัจจัยที่ทำให้เกิดกรดไหลย้อน
รับประทานอาหารรสจัด
อื่มกาแฟ เครื่องดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ
อ้วน BMI เกิน
อุปนิสัยกินแล้วนอน
สูบบุหรี่
Pyloric and intestinal obstruction
ภาวะลำไส้อุดตัน
obstruction disease
คือภาวะอุดตันของทางเดินอาหารส่วนใดก็ตาม
Gastric outlet obstruction
Pyloric stenosis
สาเหตุมักเกิดจาก Peptic ulcer disease เรื้อรังที่ก่อให้เกิดแผลเป็นและพังผืด (Scar and fibrosis)
ทำให้กระเพราะอาหารส่วน Pylorus เริ่มเกิดการอุดตันช้าๆ
คือภาวะอุดตันของทางเดินอาหารบริเวณกระเพาะอาหารส่วน Pylorus
ผู้ป่วยมักมีอาการ อาเจียนหลังทานอาหารภายใน 1 ชั่วโมง
Intestinal obstruction
Small bowel obstruction
คือภาวะอุดตันของการเดินอาหารส่วนลำไส้เล็ก
สาเหตุ
Malignant tumor
Hernia
Hernia
Inflammatory bowel disease
Post-operative adhesion 60% ผู้ป่วยจะมีประวัติเคยได้รับการผ่าตัดช่องท้องมาก่อนเสมอ
อาการ
ไม่ถ่ายไม่ผายลม
ปวดบิดท้อง
คลื่นไส้อาเจียน
มีไข้กรณ๊ที่เกิดภาวะแทรกซ้อน
Large bower obstruction
มักพบในผู้สูงอายุ สาเหตุที่พบบ่อยคือ Colon cancer ส่วนในเด็กมักเกิดจาก Sigmoid volvulus
อาการมักจะมาด้วย ไม่ถ่ายไม่ผายลมท้องบวมโต อาเจียน บางครั้งจะ
อาเจียนเป็นอุจจาระ
เป็นภาวะอุดตันของทางเดินอาหารส่วนลำไส้ใหญ่
กลุ่มอาการและโรคระบบทางเดินน้ำดี (Signs and Symptoms of
Hepatobiliary system and related disease)
Portal hypertension
คือภาวะที่เลือดในระบบ Hepatic portal system มีแรงดันที่สูงขึ้นจากสาเหตุต่างๆ ที่ขวางกั้นทางเดินของ Portal system เช่น Portal vein thrombosis หรือ Liver cirrhosis
ผลลัพธ์
เกิดเส้นเลือดที่หลอดอาหารโป่ง Esophageal varices
ตับโตม้ามโต (Hepatosplenomegaly)
Portosystemic venous shunt เกิดเส้นเลือดดำที่ท้องขยายตัว (Caput medusae)
ท้องมานน้ำ (Ascites)
Hepatic portal system
เป็นระบบการรับเลือดดำจากทางเดินอาหารที่มีสารอาหารและสารพิษบางอย่างให้เข้ากระบวนการกำจัดสารพิษที่ตับ ก่อนเข้าสู่ระบบไหลเวียนของร่างกาย
Liver cirrhosis
คือภาวะเนื้อตับได้รับความเสียหายอย่างถาวรมีความแข็งตัวขึ้นจากพังผืดที่เกิดขึ้นภายในเนื้อตับ
ผลของตับแข็ง
สร้างอาหารสะสม และโปรตีน Albumin น้อยลง
สร้างน้ำย่อยมาย่อยไขมันได้ลดลง
กำจัดสารพิษจากทางเดินอาหรได้น้อยลง
สร้าง Coagulation factor wด้ลดลง
อาการแสดงของภาวะตับแข็ง
Jaundice
Ascites
Spider navi
Gynecomastia and testis atrophy
Caput medusa
UGIH จาก Bleeding esophageal varices
Ecchymosis จาก Coagulopathy
Jaundice
คือภาวะดีซ่านที่เกิดจากสารเหลือง (Bilirubin)ไปสะสมที่ผิวหนัง
แบ่งเป็น 3 ประเภท
Hepatocellular jaundice
เกิดจากสาเหตุที่ตัวตับเอง มักมีค่า Direct bilirubin สูง, AST และ ALT สูง
เช่น Viral hepatitis, Live cirrhosis, Drug induced hepatitis
Cholestasis jaundice
เกิดจากการอุดตันของทางเดินน้ำดีจากสาเหตุต่างๆ เช่น Common bile duct stone, CA pancreas หรือ Cholangiocarcinoma เป็นต้น
มักมีค่า Direct bilirubin สูง ALP สูง
Prehepatic jaundice
Indirect bilirubin สูง, Liver enzyme ปกติ
มักเป็นโรคที่เกิดจากการสลายของ RBC มากเกินไป เช่น Hemolysis ที่เกิดจากสาเหตุต่างๆ