โลกทัศน์ของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรที่ปรากฏในพระนิพนธ์
ประเภทกาพย์เห่เรือและกาพย์ห่อโคลง
ผลการวิเคราะห์พระนิพนธ์เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรประเภทกาพย์เห่เรือและกาพย์
ห่อโคลงพบว่า เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรได้แสดงโลกทัศน์5 ด้าน ดังนี้
- โลกทัศน์ด้านธรรมชาติ
- โลกทัศน์ด้านพุทธศาสนา
.1.โลกทัศน์ด้านความงาม
5.โลกทัศน์ด้านสังคม
4.โลกทัศน์ด้านความรัก
1.1ความงามของสตรี
1.2ความงามทางศิลปกรรม
ในชีวิตของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร มีสตรีมาเกี่ยวข้องกับพระองค์เป็นจำนวนมาก
(ความงามตามแบบฉบับของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร)
-ผิวสองสีเนื้ออ่อนนุ่ม- ตางามคม- เอวบางร่างน้อย -ผมหอม
ซึ่งมีความงามทั้งหน้าตาและความประพฤติตน
ศิลปกรรมเป็นเครื่องช่วยบำรุง
จิตใจให้ฟื้นจากความทุกข์โศก และช่วยบรรเทาความทุกข์ในโลกให้จางหาย
2.1ธรรมชาติเป็นสื่อชวนให้คิดถึงนาง
2.2ธรรมชาติเป็นสิ่งสวยงามให้ความรื่นรมย์
บทเห่ชมปลาจากกาพย์เห่เรือเมื่อเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรทรงเห็นฝูงปลาชนิดต่าง ๆ ก็ทำให้พระองค์ทรงคิดถึงนาง
3.1ความเชื่อเรื่องกรรม
3.2ความศรัทธาของคนไทยที่มีต่อพุทธศาสนา
3.3ความเชื่อในเรื่องที่ว่าหากทำผิดจะต้องตกนรก
4.1ความรักทำให้มีความสุข
4.2ความรักทำให้เกิดทุกข์
5.1ความเป็นอยู่ของพระมหากษัตริย์
5.2ความเป็นอยู่ของนางในหรือนางสนมกำนัล
ความสวยงามของธรรมชาติทำให้กวีมีความรู้สึกสดชื่น ผ่อนคลาย และระบายอารมณ์ออกจากจิตใจผ่านตัวอักษร
กรรมทำให้พลัดพราก เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรทรงมีความเชื่อว่า เหตุที่พระองค์ต้องพลัดพรากจากนางอันเป็นที่รัก เพราะมีสาเหตุมาจากเวรกรรม
คนไทยมีความผูกพันและศรัทธาในพระพุทธศาสนาอย่างฝังลึกในจิตใจ
นรก คือ ภูมิของผู้ที่เสวย ทุกข์เข็ญด้วยบาปที่เคยกระทำ เป็นเหวแห่งความทุกข์ มีภาวะอันร้อนรน กระวนกระวาย
หากความรักเปลี่ยนแปลงไป คนเราเมื่อสุขสมหวังกับความรัก ก็จะดำรงชีวิตอยู่ได้ด้วยความสุข ไม่ว่าจะทำอะไรก็จะมีแต่ความสดชื่น แจ่มใส
คู่รักทุกคู่เมื่อได้อยู่ใกล้กันก็จะมีความสุข
หากต้องจากกันเมื่อใด ความทุกข์ก็จะเกิดขึ้นทันที
เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรได้แสดงให้เห็นว่า พระมหากษัตริย์ เวลาจะเสด็จไปยังที่แห่งใดต้องไปเป็นขบวนพร้อมทั้งฝ่ายหน้าและฝ่ายใน มีขบวนเกียรติยศแวดล้อม เสด็จประทับในพระราชพาหนะที่อลังการ สวยงาม
กาพย์ห่อโคลงนิราศธารทองแดงได้สะท้อนให้เห็นถึงวิถีชีวิตของนางเหล่านี้ เช่น -ในตอนอาบน้ำมักจะถูขมิ้นไว้ทรงผมปีก -ผัดหน้านวล