Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 6 การป้องกันและเสริมสร้างผู้สูงอายุ - Coggle Diagram
บทที่ 6 การป้องกันและเสริมสร้างผู้สูงอายุ
1.การพยาบาลเพื่อจัดการปัญหาภาวะโภชนาการ
ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อภาวะโภชนาการผู้สูงอายุ
การเปลี่ยนแปลงทางด้านร่างกายที่ส่งผลกระทบต่อโภชนาการผู้สูงอายุ เช่น การรับรสดมกลิ่นลดลง กระเพาะอาหารลดลง
ปัญหาทางด้านจิตใจ เช่น ภาวะซึมเศร้า ลูกหลานทอดทิ้ง
ปัญหาการเจ็บป่วยทางด้านร่างกาย เช่น ภาวะทุพพลภาพ การได้รับยาหลายชนิดร่วมกัน
ภาวะโภชนาการเดิมที่เป็นอยู่และบริโภคนิสัย ซึ่งเกิดจากพฤติกรรมบริโภคอาหารจากอดีต-ปัจจุบัน
ความสามารถในการเข้าถึงแหล่งอาหาร เช่น การเดินทาง การขนส่งที่สะดวก
ภาวะเศรษฐกิจและสังคมปัญหาเศรษฐกิจทำให้กระทบถึงภาวะโภชนาการของผู้สูงอายุได้
การประเมินภาวะโภชนาการ
การประเมินอาหารที่บริโภค (dietary assessment)
การวัดสัดส่วนของร่างกาย (anthropometric assessment)
การคัดกรองภาวะโภชนาการในผู้สูงอายุโดยใช้แบบประเมิน
การวัดความหนาไขมันใต้ผิวหนัง (skinfold thickness)
การตรวจวัดค่าทางชีวเคมี
การประเมินทางคลินิก
ความต้องการสารอาหารในผู้สูงอายุ
ความต้องการวิตามิน ผัก ผลไม้เป็นแหลํงอาหารที่ให้วิตามิน เกลือแร่ ใยอาหาร
ความต้องการน้ำ ผู้สูงอายุควรได้รับน้ำไม่ต่ำกว่า 1,500 ml : day
ความต้องการแร่ธาตุ ผู้สูงอายุต้องการแร่ธาตุเท่าในวัยผู้ใหญ่ แรํธาตุที่ผู้สูงอายุมัก ขาด คือ แคลเซียมและเหล็ก
ความต้องการคาร์โบไฮเดรต ผู้สูงอายุควรได้รับคาร์โบไฮเดรต 50-55 %
ความต้องการไขมัน ผู้สูงอายุควรได้รับไขมันไม่เกิน 30% ของพลังงานทั้งหมด
ความต้องการโปรตีน ผู้สูงอายุต้องการโปรตีนเพื่อซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอของร่างกาย มากกว่าวัยหนุ่มสาว
ความต้องการพลังงาน ผู้สูงอายุชายวันละ 2,250 กิโลแคลอรี่ ผู้สูงอายุหญิงวันละ 1,850 กิโลแคลอรี่ ไม่ควรได้รับน้อยกว่า 1,200 กิโลแคลอรี่
ปัญหาภาวะโภชนาการในผู้สูงอายุและแนวทางการพยาบาล
ภาวะโภชนาการเกิน (over nutrition)
ประเมินสาเหตุของภาวะโภชนาการเกิน
ส่งเสริมการควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ
ให้ความรู้การรับประทานอาหารที่เหมาะสม
ภาวะโภชนาการต่ำ (under nutrition)
การจัด/ปรับปริมาณอาหารให้ผู้สูงอายุให้เหมาะสม
ประเมินสาเหตุของภาวะทุพโภชนาการ
ประเภทของการออกกกลับงกายและการออกกำลังกายที่เหมาะสมสำหรับผู้สูงอายุ
แนวทางการจัดโปรแกรมการออกกาลังกายในผู้สูงอายุ
เลือกรูปแบบการออกกาลังกายที่ผู้สูงอายุชอบ และถนัด
เน้นการออกกำลังกายที่สม่ำเสมอ ความเร็วต่ำ หลีกเลี่ยงการออกกำลังกายที่ความยาว ของกล้ามเนื้อคงที่ (isometric exercise)
ประเมินระดับการทำกิจกรรม การเคลื่อนไหวของข้อ ความแข็งแรงและความตึงตัวของ กล้ามเนื้อ
เน้นการออกกำลังกายที่สม่ำเสมอ ความเร็วต่ำ หลีกเลี่ยงการออกกำลังกายที่ความยาว ของกล้ามเนื้อคงที่ (isometric exercise)
ตรวจร่างกายว่าไม่มีความเจ็บป่วย หากมีปัญหาสุขภาพควรปรึกษาแพทย์
ประโยชน์ของการออกกำลังกาย
ทำให้ร่างกายมีสมรรถภาพทางกายดีขึ้น
ด้านจิตใจลดภาวะซึมเศร้า
ประเภทของการออกกาลังกาย แบํงเป็น 3 ประเภท
ประเภทที่2 การออกกาลังกายเพื่อเพิ่มสมรรถภาพของปอดและหัวใจ
ประเภทที่ 3 การออกกาลังกายเพื่อเพิ่มความยืดหยุ่นและการผ่อนคลาย
ประเภทที่ 1 การออกกาลังกายที่เพิ่มความแข็งแรงและทนทานของกล้ามเนื้อ
การพยาบาลเพื่อการส่งเสริมการพักผ่อนนอนหลับในผู้สูงอายุ
แบบแผนการนอนหลับในผู้สูงอายุ
ระยะ stage 1 NREM เพิ่มขึ้น ร้อยละ 8-15
ระยะ stage 3 4 NREM ลดลง ร้อยละ 15 – 20
ตื่นเป็นระยะ 1-2 ครั้งต่อคืน
ระยะ REM ลดลง ร้อยละ 20-25 ของระยะเวลานอนทั้งหมด
ตื่นเร็วกว่าเดิม และงีบหลับ (nap) ในตอนกลางวันเพิ่มขึ้น
ปัจจัยที่มีผลต่อการนอนไม่หลับในผู้สูงอายุ
ปัจจัยภายในร่างกาย ได้แก่ สะดุ้งตื่นบ่อย ตื่นนอนเร็ว การถ่ายปัสสาวะบ่อย การใช้ยา
ปัจจัยภายนอกรํางกาย ได้แก่ เสียงรบกวนทาให้ระยะก่อนเคลิ้มนานขึ้น ระยะเวลา ในการนอนหลับลดลง สะดุ้งตื่นเพิ่มขึ้น แสง อุณหภูมิ กลิ่นไม่พึงประสงค์
การประเมินภาวะนอนไม่หลับ
ตรวจสอบประวัติโรคประจำตัว
ตรวจสอบประวัติการใช้สารเสพติด
เวลาเข้านอน และเวลาตื่นนอนโดยส่วนใหญ่คือเวลาใด
สังเกตอาการและอาการแสดงเช่นง่วงนอนในตอนกลางวัน
กลไกทางสรีรวิทยาของการนอนหลับในผู้สูงอายุ
NREM (non rapid eye movement) เป็นระยะที่ไมํมีการกลอกตาอยํางรวดเร็ว
REM (rapid eye movement) เป็นระยะที่มีการกลอกตาอยํางรวดเร็ว
การพยาบาลเพื่อส่งเสริมการนอนหลับ
เข้านอนและตื่นนอนให้ตรงเวลา เพื่อปรับวงจรการนอน
หลีกเลี่ยงคาเฟอีน เช่น ชา กาแฟ โคล่า หรือแอลกอฮอล์
จัดสิ่งแวดล้อมที่เงียบสงบปราศจากสิ่งรบกวน ผ่อนคลาย
การจัดการความเครียดในผู้สูงอายุ (Stress management)
การพยาบาลผู้สูงอายุที่มีภาวะเครียด
การวินิจฉัยการพยาบาล (nursing diagnosis)
การปฏิบัติการพยาบาล (Implementation)
ประเมินปัญหาทางการพยาบาล (Assessment)
พยาบาลช่วยดึงเอาแหลํงประโยชน์ทั้งภายในและภายนอก(resource)
การประเมินผลทางการพยาบาล(Evaluation)
การส่งเสริมให้บุคคลมีทักษะในการเผชิญการแก้ไข
การจัดการต่อความเครียด
การจัดการกับความเครียดโดยมุ่งแก้ไขปัญหา (problem-focused coping)
การเผชิญกับปัญหา (confrontive coping) คือการที่บุคคลยอมรับและ ตระหนัก ถึงปัญหาที่เกิดขึ้น
วางแผนแก้ไขปัญหา (planful problem solving) คือการที่บุคคล พยายามเปลี่ยนแปลงสถานการณ์
การปรับแก้โดยมุ่งปรับอารมณ์ (emotion-focused coping) เป็นการใช้กลวิธี ต่างๆ ช่วยปรับอารมณ์ ที่เป็นทุกข์ให้ลดลง ได้แก่ การทำสมาธิ(meditation)
การตอบสนองต่อความเครียด
การสนองตอบทางด้านร่างกาย บางครั้งเรียกว่า เป็นการปรับตัว (Adaptation)
การสนองตอบด้านจิตใจเมื่อเกิดความเครียด จิตใจของคนเราจะมีการกระทำ
เรียนรู้ที่จะอยู่กับความเครียด (Coexistence) ในยามที่เราไม่สามารถหนีจากภาวะความเครียด
การประเมินความเครียด
การสังเกตและสัมภาษณ์บุคคลหรือผู้ใกล้ชิด
การตรวจร่างกาย เพื่อดูความผิดปกติของร่างกาย
การประเมินโดยใช้แบบสอบถาม เช่น แบบวัดความเครียด
การตรวจทางห้องทดลอง อาจพบมีน้ำตาลในเลือดสูง
การใช้เทคนิคการฉายภาพ
การวัดความตึงตัวของกล้ามเนื้อ
สาเหตุของความเครียด
2) การถูกทอดทิ้ง
3.การเปลี่ยนแปลงหน้าที่ทางสังคม
1) การเจ็บป่วยในวัยสูงอายุมักพบการสูญเสียสมรรถภาพ เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของร่างกายที่เสื่อมถอยลง
การนันทนาการในผู้สูงอายุกับการสร้างเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ
ประโยชน์ของกิจกรรมนันทนาการต่อผู้สูงอายุ
ด้านจิตใจ นำไปสู่การมองโลกในแงํดี ความรู้สึกมีอิสระ
ด้านสติปัญญา ฝึกให้สมองได้คิดวางแผน
ด้านร่างกาย ทาให้ร่างกายแข็งแรง อายุยืน ป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง โรคหัวใจ
กิจกรรมนันทนาการที่เหมาะสำหรับผู้สูงอายุ
กิจกรรมนันทนาการศิลปะหัตถกรรม และงานฝีมือเป็นกิจกรรมที่มีทำให้เกิดความสุขใจ เกิด สุนทรีย์ เกิดความภูมิใจ
กิจกรรมนันทนาการการร้องเพลง และดนตรี เป็นกิจกรรมที่ผู้สูงอายุสามารถร่วมได้ง่าย เป็นได้ทั้งผู้ปฏิบัติหรือผู้ชม
กิจกรรมนันทนาการเกม กีฬา และ การละเล่น เป็นกิจกรรมที่ส่งเสริมสุขภาพและ สมรรถภาพของผู้สูงอายุ
คุณลักษณะของนันทนาการ
ต้องมีการกระทำ (Activity) คือ มีการแสดงออกถึงการกระทำ
กิจกรรมนั้นต้องกระทำในเวลาว่าง (Free Time)
ต้องเข้าร่วมกิจกรรมด้วยความสมัครใจ (Voluntary)
แนวทางการจัดกิจกรรมนันทนาการสาหรับผู้สูงอายุ
ควรคำนึงถึงความต้องการความถนัด ความสนใจ
คำนึงถึงข้อจำกัดทางด้านร่างกาย ได้แก่ โรคประจำตัว ปัญหาสุขภาพ
ประเมินผู้สูงอายุได้แก่ประเมินข้อมูลพื้นฐานความสนใจกิจกรรมนันทนาการระดับ
ความหมายนันทนาการ หมายถึง กิจกรรมที่ทำตามสมัครใจในยามว่าง เพื่อให้เกิดความ สนุกสนานเพลิดเพลินและผ่อนคลายความตึงเครียด
การพยาบาลเพื่อการจัดสิ่งแวดล้อมสำหรับผู้สูงอายุ (Environment)
ส่ิงแวดล้อมของที่อยู่อาศัยที่เหมาะสมสาหรับผู้สูงอาย
ตัวบ้าน ควรเป็นบ้านชั้นเดียว ไม่มีขั้นที่สูง
พื้น ควรปรับให้มีลักษณะเป็นพื้นเรียบ
บันได ควรติดต้ังราวจับที่มั่นคงเพื่อให้สะดวกในการยึดเกาะเดินข้ึนลง
กระบวนการเปลี่ยนแปลงร่างกายที่ส่งผลให้เกิดการบาดเจ็บเนื่องจากการมีสภาพแวดล้อมไม่ เหมาะสมในผู้สูงอายุ
ความเสื่อมถอยของกล้ามเนื้อ ได้แก่ กล้ามเนื้ออ่อนแรง
ประสาทรับความรู้สึก ทั้งความเจ็บปวด ผิวหนัง กลิ่น รสชาติ ลดน้อยลง
ลานสายตาแคบลง การมองเห็นไม่ชัดเจน จากโรคต้อกระจก
การมีส่วนร่วมในสังคม (Social Participation)
การมีกิจกรรมในครอบครัว ชุมชน และสังคม เป็นผู้ดำรงไว้ซึ่งสิทธิมนุษยชนและวัฒนธรรมของสังคม ผู้สูงอายุ ท่ียังคงมีส่วนร่วม ในกิจกรรมต่างๆ นั้น นอกจากจะรู้สึก ถึงความมีคุณค่า
ประโยชน์ที่ได้จากกิจกรรมบริการผู้อื่น
การได้เสียสละ เช่น ทไประโยชน ให้แก่ผู้อื่นเป็นการแสดงว่าผู้อื่นยังต้องการท่าน
การช่วยเหลือผู้อื่นในการแก้ปัญหาของเขาจะทำให้ปัญหาที่เกิดกับท่านน้อยลงโดยอัตโนมัติ
ติดต่อสัมพันธ์กับผู้อื่นซึ่งมีสภาพเลวร้ายกว่าท่านในบางเรื่อง
ประเภทของการมีส่วนร่วมในสังคม
กิจกรรมที่ไม่มีรูปแบบ (Informal activity)เช่น การช่วยเหลืองานของสมาชิกในครอบครัว
กิจกรรมที่มีรูปแบบ (Formal activity) เชํน เข้าร่วมในสมาคมต่าง ๆ การเข้ากลุ่มทาง ศาสนา
กิจกรรมที่ทำคนเดียว (Solitary activity) เช่น การทำงานในยามว่าง
การป้องกันภาวะพลัดตกหกล้ม (Prevention of Fall)
ปัจจัยเสี่ยงต่อการพลัดตกหกล้มในผู้สูงอายุ
ปัจจัยภายในบุคคล(Intrinsic factor) ที่เป็นสาเหตุของการเกิดพลัดตกหกล้มใน ผู้สูงอายุ
ปัจจัยภายนอกบุคคล (Extrinsic factor) หรือปัจจัยที่เกิดจากสภาพแวดล้อม
ผลกระทบของการพลัดตกหกล้มในผู้สูงอายุ
ผลกระทบทางด้านร่างกาย การหกล้มส่งผลทำให้ร่างกายได้รับบาดเจ็บเล็กน้อยถึงรุนแรง เช่น อากราฟกช้ำ เคล็ดขัดยอก มีแผลฉีกขาด
ผลกระทบทางด้านจิตใจ สํงผลต่อสภาพจิตใจของผู้สูงอายุโดยเฉพาะในผู้ที่เคยมี ประสบการณ์ของการหกล้มจะเกิดความกลัววิตกกังวล
ผลกระทบทางด้านสังคมการพลักตกหกล้มนอกจากจะส่งผลกระทบต่อร่างกายและ จิตใจของ ผู้สูงอายุ
การพลัดตกหกล้มหมายถึง เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นจากการที่บุคคลเสียหลักล้มลงไปที่พื้น หรือ พื้นที่มีระดับต่ำกว่า
หลักการพยาบาลเพื่อการป้องกันการพลัดตกหกล้มในผู้สูงอายุ เช่น การจำแนกผู้สูงอายุที่มีความเสี่ยงตํอการพลัดตกหกล้ม ให้คำแนะนำและ จัดหาข้อมูลเกี่ยวกับการป้องกันความเสี่ยงต่อการพลัดตกหกล้มในผู้สูงอายุเอง