Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
BÀI 5: VŨ TRỤ. HỆ MẶT TRỜI VÀ TRÁI ĐẨT. HỆ QUẢ CHUYỂN ĐỘNG TỰ QUAY QUOANH…
BÀI 5: VŨ TRỤ. HỆ MẶT TRỜI VÀ TRÁI ĐẨT. HỆ QUẢ CHUYỂN ĐỘNG TỰ QUAY QUOANH TRỤC CỦA TRÁI ĐẤT.
I. KHÁI QUÁT VỀ VŨ TRỤ, HỆ MẶT TRỜI, TRÁI ĐẤT TRONG HỆ MẶT TRỜI.
1. Vũ trụ
vũ trụ là khoảng không gian vô tận chứa các thiên hà.
thiên hà là một tập hợp của rất nhiều thiên thể (ngôi sao, hành tinh, sao chổi, vệ tinh,...) cùng khí, bụi, bức xạ điện.
2. Hệ Mặt Trời
là tập hợp các thiên thể nằm trong Dải Ngân Hà.
Mặt Trời nằm trung tâm cùng với các thiên thể chuyển động xung quanh và các đám bụi khí.
có 8 hành tinh: Thuỷ tinh, Kim tinh, Trái Đất, Hoà tinh, Mộc tinh, Thổ tinh, Thiên Vương tinh, Hải Vương tinh.
3. Trái Đất trong HMT
khoảng cách trung bình từ TĐ đến MT 149.6tr km
khoảng cách và sự tự quay làm cho TĐ nhận được lượng nhiệt và ánh sáng phù hợp để sự sống phát sinh và phát triển.
vừa tự quay trục, vừa chuyển động tịnh tiến xq MT.
các chuyển động này tạo nhiều hệ quả địa lí qutrong trên TĐ.
II. HỆ QUẢ CHUYỂN ĐỘNG TỰ QUAY QUANH TRỤC CỦA TRÁI ĐẤT
1. Sự luân phiên ngày đêm
hình khối cầu TĐ được MT chiếu sáng một nửa.
do TĐ tự quay quanh trục nên mọi bề mặt lần lượt được chiếu sáng.
sinh ra ngày đêm
2. Giờ trên TĐ và đường chuyển ngày qtế
TĐ có hình khối cầu, tự quay quanh trục từ tây sang đông.
ở cùng một thời điểm, đứng ở các kinh tuyến khác sẽ nhìn thấy vị trí MT khác ( nên địa điểm thuộc kinh tuyến khác sẽ có giờ khác)
đó là giờ địa phương (giờ MT)
ngta chia bề mặt TĐ làm 24 múi giờ, mỗi múi rộng 15 kinh tuyến.
địa phương nằm cùng một múi thống nhất một giờ (giờ múi)
giờ ở múi 0 là giờ qtế (giờ GMT)
theo cách tính giờ múi, lúc nào cũng có một múi giờ có hai ngày lịch khác nhau.
phải chọn kinh tuyến làm mốc đổi ngày
quy định lấy kinh tuyến 180 độ qua giữa múi giờ 12 ở Thái Bình Dương làm
đường chuyển ngày qtế
đi từ tây sang đông qua kinh tuyến 180 độ thì lùi lại 1 ngày, ngược lại.
3. Sự lệch hướng chuyển động của các vật thể.
TĐ tự quay quanh trục, địa điểm thuộc vĩ độ khác trên bề mặt (từ 2 cực) có vận tốc dài khác và hướng chuyển động từ tây sang đông.
vật thể chuyển động bị lệch hướng ban đầu (vì giữa nguyên chuyển động thẳng hướng theo quán tính)
lực lệch hướng gọi là lực coriolis
lực này tác động mạnh đến hướng chuyển động của các khối khí, dòng biển, dòng sông, đường đạn bay trên bề mặt đất,...
bán cầu Bắc bị lệch về phải, cầu Nam lệch về trái.