Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การเจ็บครรภ์ก่อนกำหนด (Preterm Labour) - Coggle Diagram
การเจ็บครรภ์ก่อนกำหนด (Preterm Labour)
1.ความหมาย
PTL: การมีอาการของการหดรัดตัวของ
มดลูกสม่ำเสมอร่วมกับการเปลี่ยนแปลงของความบางหรือการเปิดของปากมดลูก อย่างน้อย 2 ซม.ก่อนอายุครรภ์ครบ 37 สัปดาห์
preterm birth:การคลอดที่มีอายุครรภ์20-36 6/7 สัปดาห์
preterm infant : ทารกที่คลอดเมื่ออายุครรภ์<37 สัปดาห์
low birth weight:ทารกที่น้ำหนักแรกเกิด 500-2,500 กรัม
2.สาเหตุของการเจ็บครรภ์ก่อนกำหนด
สาเหตุของการเจ็บครรภ์และการคลอดเกิด
จากหลายปัจจัยร่วมกัน ซึ่งการติดเชื้อเป็นปัจจัยที่สัมพันธ์กับการเจ็บครรภ์ก่อนกำหนด
3.ปัจจัยเสี่ยงของการเจ็บครรภ์ก่อนกำหนด
3.1ประวัติทางด้านการแพทย์
มารดามีน้ำหนักตัวน้อย
มารดามีน้ำหนักตัวมาก
ลักษณะของมดลูกที่ผิดปกติ
ประวัติผ่าตัดเนื้อเยื่อที่ปากมดลูก
เป็นโรคประจำตัวเรื้อรัง
3.2ประวัติทางด้านสูติศาสตร์
ประวัติการคลอดก่อนกำหนด
ประวัติการแท้งในไตรมาสเเรกมากกว่าสองครั้ง
ประวัติการสูญเสียบุตรในระยะตั้งครรภ์สองครั้งขึ้นไป
มีประวัติปากมดลูกหย่อน ปากมดลูกสั้นน้อยกว่าหรือเท่ากับ2.5ซม.ในไตรมาสที่สอง
การตั้งครรภ์แฝดจากการใช้เทคโนโลยีช่วยเจริญพันธ์
3.3 ประวัติการตั้งครรภ์ปัจจุบัน
ครรภ์แฝด ครรภ์แฝดน้ำ
มีภาวะแทรกซ้อนขณะตั้งครรภ์
ปากมดลูกหย่อน
ทารกมีความผิดปกติ
3.4 ปัจจัยด้านมารดา
การฝากครรภ์น้อยครั้ง
อายุน้อยกว่า17 ปี หรือมากกว่า35 ปี
เศรษฐานะต่ำ
มีการใช้ยาเสพติด
ทำงานเป็นเวลานาน
ภาวะเครียด
อาการและอาการแสดง
มดลูกหดรัดตัว 4 ครั้งใน 20นาที ร่วมกับปากมดลูกเปิดมากกว่า 1 ซม. บางมากกว่าหรือเท่ากับร้อยละ80
ปวดท้องน้อย
ปวดหลังล่าง
หน่วงในเชิงกรานร้าวไปขา
ปวดเกร็งจากลำไส้บีบตัว
มีสารคัดหลั่งหรือมูกเลือดออกมากขึ้น
การวินิจฉัย
ซักประวัติ
ตรวจร่างกาย
ตรวจทางห้องปฏิบัติการ
วัความยาวปากมดลูกโดยใช้คลื่นความถี่สูง
ตรวจหาfetal fibronectin
หากพบมากหลังอายุครรภ์ 20 สัปดาห์ -เสี่ยง
ตรวจหา estriol ในน้ำลายมารดา
การป้องกัน
ให้ความรู้ระดับชุมชน
มีมาตราการป้องกันในระยะตั้งครรภ์
ให้ทุกคนเข้าถึงบริการสุขภาพได้ง่าย
ประเมินปัจจัยเสี่ยง
ส่งเสริมให้สตรีมีภาวะโภชนาการที่เพียงพอ
ให้งดการสูบบุหรี่
ให้ความรู้แก่สตรีและคู่สมรส
ระบุปัจจัยเสี่ยง
ให้ฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน
ผลกระทบ
ต่อมารดา
ถุงน้ำคร่ำแตกก่อนกำหนด
ภาวะครรภ์เป็นพิษ
ผลจากการใช้ยายับยั้งการหดรัดตัวของมดลูก เช่น อาเจียน ปวดหัว หงุดหงิด แน่นหน้าอก อาจรุนแรงมากจนเกิดภาวะน้ำคั่งปอด
ต่อทารก
หายใจลำบาก
มีโอกาสเสียชีวิต
ภาวะเลือดออกในสมอง
ติดเชื้อในทางเดินอาหาร
ติดเชื้อในกระเเสเลือด
ชัก
แนวทางการดูแลรักษา
ให้นอนพัก
ให้สารน้ำ
ตรวจร่างกาย
ตรวจหาสาเหตุจากการติดเชื้อ
ตรวจหารสาเหตุด้วยวิธีอื่นๆ
ตรวจด้วยคลื่นความถี่สูง
amniocentesis
ตรวจนับเม็ดเลือด
ให้ยา
ข้อห้ามการให้ยา
การเจ็บครรภ์เข้าสู่ระยะactive ปากมดลูกเปิดมากกว่า 4 ซม.
ถุงน้ำคร่ำแตก
มารดามีภาวะแทรกซ้อนรุนแรง เช่น pre-eclampsia โรคหัวใจและหลอดเลือด
มีภาวะเเทรกซ้อนทางสูติศาสตร์ เช่น ครรภ์แฝดน้ำ เยื่อหุ้มเด็กอักเสบ การตกเลือดห่อนคลอด
มารดามีข้อห้ามการใช้ยา
ยายับยั้งการหดรัดตัวของมดลูก
B2-adrenergic receptor agonist
terbutaline sulfate(Bricanyl,Brethine)
ใช้เป็นยาขยายหลอดลม ยับยั้งการหดรัดตัวของมดลูก
เริ่มต้นให้ทาง IV 10Ųg/min เพิ่มขนาดได้ครั้งละ 5Ųg/min
ถ้ามารดาชีพจรเต้นเร็วมากความดันต่ำมาก จะหยุดให้ยาทันที
ผลต่อมารดา
หัวใจเต้นเร็ว ใจสั่น คลื่นไส้ อาเจึยน ความดันต่ำ ปอดบวมน้ำ น้ำตาลในเลือดสูง
ผลต่อทารก
น้ำตาลในเลือดสูง
ความดันต่ำหลังคลอด
ท้องอืดหลังคลอด
cardiac arrythemia
Ritodine hydrochloride (yutopar)
แทรกซึมผ่านรกได้
ผลต่อมารดา
ใจเต้นเร็ว มือสั่น กระวนกระวาย ความดันต่ำ ซีด ท้องอืด เบาหวาน มีผื่น hepatic glycogenolysis หากรุนแรงอาจน้ำท่วมปอดเสียชีวิต
ผลต่อทารก
น้ำตาลในเลือดสูง
ความดันต่ำหลังคลอด
ท้องอืดหลังคลอด
cardiac arrythemia
การดูแลสตรีที่ได้รับยา
สังเกตอาการขณะได้รับยา ระวังpulmonary edema
ประเมินเเละบันทึกสัญญาณชีพทุก 1 hr
ประเมินภาวะสุขภาพของทารก
ดูแลให้ได้รับสารน้ำและบันทึกI/O
ระวังการให้ยาในสตรีที่เป็นเบาหวาน ความดันสูง pre-eclampsia
calcium Channel blocker
nifedipine(adulation, verapamil)
ผลต่อมารดา
ภาวะperipheral vasodilation ความดันต่ำ คลื่นไส้อาเจียน ร้อน ปวดศีรษะ มึนงง หัวใจเต้นเร็ว
เริ่มขนาด 30 mgตามด้วยขนาด 10-20 mg 4-6 hr
ผลต่อทารก
fetal distress
sudden fetal death
วัดความดันทุก15 นาที หากต่ำกว่า90/60 mmHgต้องหยุดยา
cyto-oxygenase(COX) inhibitor
prostaglandin inhibitors
aspirin, ibuprofen, indomethacin
เริ่มให้ 50 mg ทางทวารหนักหรือ
รับประทาน 50-100 mg จากนนั้นให้25-50 mg 6 hr นาน48 hr
ผลต่อมารดา
คลื่นไส้ อาเจียน แสบยอดอก เลือดออกในทางเดินอาหาร
ผลต่อทารก
หากใช้ยานานเกิน 48 hr เกิดpremature closure of the ductus arteriosus, น้ำคร่ำน้อย
ข้อห้ามใช้ มีประวัติการแข็งตัวของเลือดผิดปกติ โรคตับโรคกระเพาะอาหาร โรคไต และโรคหอบหืด
Magnesium sulfate(MgSO4)
เริ่มให้ 4-6 gmใน 5% D/W 50ź100 mlช้าๆ นาน15-30 นาที
ระวังผลข้างเคียงมาก ให้ระดับแมกนีเซียม 6-8 mEq/l
แก้ไขอาการแพ้ยาโดย calcium Glucophage 1-2 gIV pushนาน5นาที
ผลต่อมารดา
ง่วงซึม
พูดไม่ชัด
ไม่มัแรง
ปวดเมื่อยตามตัว
ตามัว
ความดันต่ำ
ปอดบวมน้ำ
หน้าแดง รู้สึกร้อน
ผลต่อทารก
กดการหายใจ
กล้ามเนื้ออ่อนเเรง
เซื่องซึม
การดูแลสตรีที่ได้รับยาแมกนีเซียมซัลเฟต
เฝ้าระวังอาการก่อนและหลังให้ยา
ดูแลให้ได้รับยาขนาดที่ถูกต้อง
เฝ้าระวังและบันทึกDTR หากไม่มีต้องรายงานแพทย์
ดูแลให้ได้รับสารน้ำป้องกันปอดบวมน้ำ บันทึกI/O ทุกชั่วโมง ปัสสาวะไม่ควรออกน้อยกว่า 30cc/hr
เฝ้าระวังระดับแมกนีเซียมในเลือด
สังเกตอาการ ร้อนวูบวาบ เหงื่อออก ซึม ไม่มีเเรง ความดันต่ำ DTRลดลง เตรียมให้ยาแก้ไขและเครื่องมือresuscitation
สังเกตและบุนทึกการหดรัดตัวของมดลูกและอัตราการเต้นหัวใจของทารกทุกชั่วโมง
Oxytocin receptor antagonists (atosiban)
ยับยั้งการหลั่งcalcium
เริ่มให้6.75 mg/min IV จากนั้นให้ 18 mg/hr 3hr
ผลข้างเคียงน้อย ปวดศีรษะเล็กน้อย
ยากระตุ้นปอดทารก
corticosteroids
ให้อย่างน้อยก่อน 24ชั่วโมง-7วันก่อนคลอดก่อนกำหนด ช่วยลดRDS
ผล : มีโอกาสติดเชื้อมากขึ้น
แนวทางการดูแลในรพ.รามาธิบดี
วินิจฉัยภาวะเจ็บครรภ์ก่อนกำหนด
รับสตรีตั้งครรภ์ไว้ในรพ.
ประเมินอายุครรภ์และน้ำหนักทารก
ประเมินสุขภาพมารดา
ประเมินสุขภาพทารก
ประเมินหาสาเหตุ
ให้ข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับอาการ การปฏิบัติตัวขณะอยู่โรงพยาบาล
แจ้งให้ทีมสุขภาพทราบล่วงหน้าหากมีคลอดก่อนกำหนด
อายุครรภ์<34 สัปดาห์
งดน้ำและอาหารทางปาก
ให้สารน้ำด้วยเข็มขนาดใหญ่พอที่จะให้เลือดได้
วัดการหดรัดตัวมดลูก
เฝ้าระวังสุขภาพทารก
เฝ้าระวังสัญญาณชีพของมารดา
ให้ยาปฏิชีวนะป้องกันเชื้อ group B streptococcus
ให้ยายับยั้งการหดรัดตัวของมดลูก
อายุครรภ์น้อยกว่า32 สัปดาห์ ให้แมกนีเซียมซัลเฟต
ให้ยาสเตียรอยด์แบบครั้งเดียว
หากไม่สามารถยับยั้งการหดรัดตัวมดลูกได้ให้ประเมินความก้าวหน้าการคลอด
ดูแลขณะคลอด ตัดฝีเย็บให้กว้างเพื่อลดเเรงเสียดทาน
ดูแลหลังคลอด ควรระวังการตกเลือดของมารดา และตรวจสุขภาพน้ำหนักทารก
อายุครรภ์>34 สัปดาห์
งดน้ำและอาหารทางปาก
ให้สารน้ำด้วยเข็มขนาดใหญ่พอที่จะให้เลือดได้
วัดการหดรัดตัวมดลูก
เฝ้าระวังสุขภาพทารก
เฝ้าระวังสัญญาณชีพของมารดา
ให้ยาปฏิชีวนะป้องกันเชื้อ group B streptococcus
ประเมินความก้าวหน้าการคลอด
ดูแลขณะคลอด ตัดฝีเย็บให้กว้างเพื่อลดเเรงเสียดทาน
ดูแลหลังคลอด ควรระวังการตกเลือดของมารดา และตรวจสุขภาพน้ำหนักทารก
เกณฑ์ให้ยายับยั้งการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด
อายุครรภ์24-33 สัปดาห์
มีอาการเจ็บครรภ์จริง มดลูกหดรัดตัวสม่ำเสมอ ทุก10 นาที
ปากมดลูกเปิดมากกว่าหรือเท่ากับ 4 ซม. บาง100%
ไม่มีข้อห้ามในการให้ยายับยั้งการหดรัดตัวของมดลูก
severe pre-eclampsia,eclampsia
placenta abruption
non reassuring fetal status
chorioamnionitis
severe fetal anomaly
fetal death in utero
bricanyl 0.25 mg in 5cc 5% D/NSS/2 IV5 min
หยุดยา เมื่อ ความดันต่ำกว่า 90/60 mmHg
PR > 120 bpm
RR > 26 bpm
FHR > 160 bpm
การป้องกัน
ให้โปรเจสเตอโรน 250 มก. ฉีดเข้ากล้ามเนื้อ
หลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยง
รักษาภาวะติดเชื้อ
ลดจำนวนตัวอ่อนลง ในกรณีครรภ์แฝดหลายตัว
เลี่ยงการทำงานหนัก
เย็บผูกปากมดลูกในกรณีสั้นกว่า 15 มม.
แก้ไขที่สาเหตุ เช่น ภาวะโลหิตจาง ทุพโภชนาการ
การพยาบาล
ให้ความรู้และคำแนะนำ
ซักถามอาการอาการแสดง ประเมินความเสี่ยง
ประเมินภาวะทางจิตสังคม
เฝ้าระวังผลข้าวเคียงของยา
สังเกตอาการน้ำเดินก่อนเจ็บครรภ์ สารคัดหลั่งจากช่องคลอด
ให้คำแนะนำการปฏิบัติตัวเมื่อกลับบ้าน แนะนำแหล่งประโยชน์ในกรณีฉุกเฉิน
ดูแลความสุขสบาย ให้นอนตะเเคงซ้าย
เตรียมความพร้มในกรณีที่ต้องคลอดหรือผ่าตัด