Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

พยาธิสรีรภาพของระบบการหายใจ และความผิดปกติของการหายใจ, 1, 2, 4, 5, 9, 12,…

- - - - เป็นการแลกเปลี่ยนก๊าซระหว่างอากาศภายนอกและเลือดเพื่อรักษาระดับแรงดันย่อยของออกซิเจนและคาร์บอนไดออกไซด์ที่ละลายอยู่ในเลือดแดงให้เป็นปกติ
      - การแลกเปลี่ยนก๊าซระดับปอดจะเกิดขึ้นได้ปกติ มีองค์ประกอบดังนี้
        
        Ventilation “V” (การระบายอากาศ)
        
        การที่อากาศผ่านเข้าและออกโดยการ
        หายใจเอาอากาศเข้าไปแลกเปลี่ยนก๊าซที่ถุงลม
        
        Diffusion (การซึมผ่านของก๊าซ)
        
        การที่ก๊าซออกซิเจนและคาร์บอนไดออกไซด์
        ในถุงลมที่ปอดกับในเลือดซึมผ่าน
        
        Perfusion “Q” (การไหลเวียนของเลือด)
        
        การไหลเวียนของเลือดด าผ่านถุงลม
        และรับก๊าซจากปอดไปยัง pulmonary vein สู่หัวใจด้านซ้าย
    - - เป็นการแลกเปลี่ยนก๊าซระหว่างเลือดและเซลล์เนื้อเยื่อ โดยมีองค์ประกอบสำคัญคือ กลไกการขนส่งก๊าซในเลือดและการมีเลือดไปเลี้ยงเนื้อเยื่อต่างๆอย่างเพียงพอ
      - กลไกการขนส่งก๊าซในเลือด ขึ้นอยู่กับ
        
        ปริมาณของเม็ดเลือดแดง หรือฮีโมโกลบินเนื่องจาก
        ออกซิเจนจะจับกับฮีโมโกลบินเรียกว่า ออกซีฮีโมโกลบินและขนส่งออกซิเจนไปให้เซลล์ต่างๆ
        
        หากมีภาวะซีด (anemia) จะทำให้เกิดภาวะพร่องออกซิเจนได้
    - - เป็นการแลกเปลี่ยนก๊าซผ่านเข้าและออกจาก cell membrane
    - - เป็นการแลกเปลี่ยนก๊าซเข้าและออกจากไมโตคอนเดรียรวมถึงการเมตาโบลิซึม ที่ใช้ออกซิเจนในเผาผลาญสารอาหารให้เป็นพลังงานและผลิตก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ออกมา
- - - - โพรงจมูก คอหอย
        (phalynx) กล่องเสียง(larynx)
      - ทำหน้าที่
        
        เป็นทางผ่านของอากาศสู่ทางเดินหายใจส่วนล่าง
        
        ป้องกันสิ่งแปลกปลอมเข้าสู่ทางเดินหายใจส่วนล่าง
        
        ปรับอุณหภูมิและกรองความชื้น
    - - หลอดลม(trachea) หลอดลมเล็ก(bronchi) หลอดลมฝอย (bronchiole)และถุงลม (alveoli)
      - ทำหน้าที่
        
        เป็นทางผ่านอากาศเข้าสู่ถุงลม
        
        สร้างน้ำเมือกดักจับสิ่งแปลกปลอม
        
        สร้างสารเคลือบผิว(surfactant) ซึ่งบุอยู่บริเวณalveolar cells ของปอดเพื่อไม่ให้ถุงลมแฟบขณะหายใจออก
  - - - กะบังลมจะเลื่อนต่ำลงกระดูกซี่โครงจะเลื่อนสูงขึ้น
      - ทำให้ปริมาตรช่องอกเพิ่มมากขึ้น
      - ความดันอากาศภายในบริเวณรอบๆปอดลดต่ำลงกว่าอากาศภายนอก
      - อากาศภายนอกจึงเคลื่อนที่เข้าสู่จมูก หลอดลม ไปยังถุงลมปอด
    - - กะบังลมจะเลื่อนสูงขึ้น
      - กระดูกซี่โครงจะเลื่อนต่ำลง
      - ทำให้ปริมาตรของช่องอกลดน้อยลง
      - ความดันอากาศในบริเวณรอบๆปอดสูงกว่าอากาศภายนอก
      - อากาศในถุงลมปอดจึงเคลื่อนที่จากถุงลมปอดสู่หลอดลม ออกทางจมูก
  - - - เป็นการทำงานของปอดโดยมีการแลกเปลี่ยนก๊าซออกซิเจนและคาร์บอนไดออกไซด์ระหว่างเลือดที่ไหลเวียนในปอดกับอากาศที่หายใจเข้าไป
    - - เป็นการขนส่งก๊าซออกซิเจนจากปอดไปยังเซลล์เนื้อเยื่อและขนส่งก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์จากเซลล์เนื้อเยื่อไปขับถ่ายออกทางปอด
    - - เป็นการแลกเปลี่ยนก๊าซที่
        เกิดขึ้นที่เซลล์และเนื้อเยื่อ
  - - - Inspiratory capacity (IC)
        
        คือความจุของปอดที่คิดเป็นปริมาตรของอากาศที่หายใจเข้าไปได้เต็มที่
      - Functional residual capacity (FRC)
        
        คือความจุปอดที่คิดเป็นปริมาตรของอากาศ
        คงเหลืออยู่ในปอดหลังจากหายใจออกตามปกต
      - Vital capacity (VC)
        
        คือความจุของปอดที่คิดเป็นปริมาตรของอากาศหายใจออกเต็มที่หลังจากการหายใจเข้าเต็มที่
      - Total lung capacity (TLC)
        
        คือความจุของปอดที่คิดเป็นปริมาตรของอากาศทั้งหมดเมื่อหายใจเข้าเต็มที่
- - - - เช่น โรคหืด, โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง, โรคปอดจากการทำงาน
    - - การตรวจสไปโรเมตรีย์(Spirometry) เป็นการตรวจที่บ่งชี้ภาวะหลอดลมอุดกั้น เพื่อประเมินว่ามีภาวะโรคทางเดินหายใจ เช่น ถุงลมโป่งพองหรือโรคหืด
  - - - โดยใช้มาตรวัดปริมาตรอากาศหายใจเข้าและออก ที่ใช้บ่อย คือ
        
        Functional residual volume
        
        Tidal volume (TV)
        
        Force expiratory volume (FEV)
        
        FVC (Forced Vital Capacity)
        
        คือปริมาตรของอากาศที่เป่าออกอย่างเร็ว แรงจนหมด หลังจากหายใจเข้าอย่างเต็มที่
        
        คือปริมาตรของอากาศที่หายใจออกเต็มที่หลังจาก
        หายใจเข้าเต็มที่ ในเวลา 1 วินาทีค่าประมาณ 4,000 cc
        
        คือปริมาตรอากาศที่หายใจเข้าหรือออกแต่ละครั้ง มีค่าประมาณ 500 cc
        
        คือปริมาตรของอากาศที่เหลืออยู่ในปอดหลังจาก
        หายใจออก มีค่าปกติประมาณ 2,000-2500 cc
    - - คือ การวิเคราะห์เลือดและวัดแรงดันส่วนของก๊าซในเลือดแดงจะเป็นตัวบ่งชี้ว่าถุงลมปอดสามารถระบายอากาศและแลกเปลี่ยนกับเลือดได้พอเหมาะหรือไม่ ในภาวะร่างกายปกติ
      - การตรวจ Arterial blood gas ในผู้ป่วย
        
        ผู้ป่วยหนักและรุนแรง ใน ICU
        
        ผู้ป่วยในภาวะฉุกเฉิน
        
        ผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาด้วยออกซิเจน
        
        ผู้ป่วยในระหว่างการดมยา
        
        ผู้ป่วยภาวะหายใจล้มเหลว
        
        ผู้ป่วยที่มีภาวะเสียสมดุลกรด ด่าง
      - Arterial blood gas
        
        PaO2 (Oxygenation ค่า 80 - 100 มิลลิเมตรปรอท)
        
        บอกปริมาณออกซิเจนในเม็ดเลือดแดง
        
        < 80 mild hypoxemia
        
        < 60 moderate hypoxemia
        
        < 40 sever hypoxemia
        
        SaO2 ( ค่า 98 – 100 %)
        
        บอกออกซิเจนและความเข้มข้นของออกซิเจนในเม็ดเลือดแดง
        
        PH ความเป็นกรด-ด่างในเลือด (7.35-7.45)
        
        น้อยกว่า 7.35 คือ acidosis
        
        มากกว่า 7.45 คือ alkalosis
        
        PaCO2 บอกหน้าที่การทำงานของปอด = 35-45
        
        น้อยกว่า 35 คือ Respiratory alkalosis : ภาวะด่างเกิดจากการหายใจ
        
        มากกว่า 45 คือ Respiratory acidosis : ภาวะกรดเกิดจากการหายใจ
        
        HCO3 ( Metabolic function = 22-26)
        
        น้อยกว่า 22 คือ : Metabolic acidosis ภาวะกรดเกิด Metabolism
        
        มากกว่า 26 คือ Metabolic alkalosis: ภาวะด่างเกิด Metabolism
        
        Base excess ( BE ± 2.5) ยืนยันความเป็นกรด-ด่าง
        
        BE มีค่า - คือภาวะกรด
        
        BE มีค่า + คือภาวะด่าง
      - ขั้นตอนการวิเคราะห์ค่า Arterial Blood Gas
        
        ขั้นที่ 1 ดูค่า pH (บอกค่า acid-base status)
        
        ขั้นที่ 2 ดูค่า PaCO2 (บอกความผิดปกติของ Respiratory system)
        
        ขั้นที่ 3 ดูค่า HCO3- (บอกความผิดปกติของ Metabolism system)
        
        ขั้นที่ 4 พิจารณาการชดเชย
        
        ขั้นที่ 5 ประเมินภาวะพร่องออกซิเจน ให้ดูจากค่า PaO2
- - - - มีการเปลี่ยนแปลงของเนื้อปอด (parenchymal)
      - โรคของเยื่อหุ้มปอด
      - มีปัญหาของ Chest Wall
    - - Atelectasis
        
        การขยายตัวของปอดไม่สมบูรณ์ หรือภาวะปอดแฟบไม่มีอากาศใน Alveoli
        
        เป็นภาวะที่ปอดขยายตัวไม่เต็มที่ เกิดจากการถูกจำกัดการเคลื่อนไหว หายใจตื้น มีสิ่งอุดตันในหลอดลมเล็กๆ ถุงลมในปอดตีบ มีแรงดันจากช่องเยื่อหุ้มปอด
        
        ไม่สามารถไอขับเสมหะออกได้อย่างมีประสิทธิภาพ และการระบายอากาศไม่เพียงพอ
        
        ต่อมาเลือดที่ไหลผ่านปอดไม่สามารถแลกเปลี่ยนออกซิเจนกับปอดได้ ระดับออกซิเจนในเลือดแดงจึงลดลง ทำให้เกิดภาวะขาดออกซิเจน และอาจหมดสติได้
        
        ลักษณะอาการ
        
        หายใจลำบาก
        
        หอบเหนื่อยง่ายขณะทำกิจกรรมต่างๆ
        
        มีลักษณะตัวเขียวเนื่องจากร่างกายได้รับออกซิเจนไม่เพียงพอ
        
        การขยายตัวของทรวงอกน้อยลง
        
        การตรวจปอดโดยการเคาะได้เสียงทึบ
      - Pulmonary fibrosis
        
        พังผืดที่ปอดไม่ทราบสาเหตุ (Idiopathic pulmonary fibrosis: IPF)
      - Pulmonary edema น้ำท่วมปอด
        
        มีการสะสมของของเหลวในเนื้อเยื่อปอด คือ interstitial และ alveoli
        
        พยาธิวิทยาของ Pneumonia แบ่งเป็น 2 ระยะ
        
        ระยะแรก Interstitial edema
        
        มีการสะสมของของเหลว ในperibronchial และ perivascular space
        
        ระยะที่สอง Alveolar Edema
        
        เมื่อ Interstitial hydrostatic pressure สูงมากๆ ของเหลวจะเข้าไปใน alveolar
      - Pneumothorax
        
        ภาวะที่มีลมเข้าไปใน pleural space ซึ่งมีผลให้ปอดแฟบ
      - Pleural effusion or Hydrothorax
        
        ภาวะที่มีการสะสมของเหลวในเยื่อหุ้มปอด ถ้าของเหลวนั้นเป็นหนองเรียกว่า empyema แต่ถ้าเป็นเลือดเรียกว่า hemothorax
      - Abscess formation and Cavitation
        
        Abscess คือภาวะที่ปอดมีการอักเสบเป็นหนองและมีการทำลายเนื้อเยื่อปอด
        
        Cavitation คือกระบวนการทำลายเนื้อเยื่อปอดบริเวณที่มีการอักเสบกลายเป็นโพรง
      - Pleurisy (Pleuritis)
        
        ภาวะที่มีการอักเสบของเยื่อหุ้มปอด
    - - แก้ไขตามสาเหตุของภาวะนั้นๆ
      - การแก้ไขภาวะของ Hypoxemia
      - ดูแลทางเดินหายใจให้โล่ง
      - ให้คำแนะนำในการปฏิบัติเพื่อลดปัจจัยเสี่ยงต่างๆ
    - - การหายใจอย่างถูกวิธีและการไออย่างมีประสิทธิภาพ
      - การดูดเสมหะโดยใช้ลูกยางแดง
      - การดูดเสมหะด้วยสายดูดเสมห
        
        Nasopharyngeal and Oropharyngeal Suctioning
        
        Endotracheal and tracheostomy Suctioning
  - - - มีผลให้แรงต้านทานการไหลของอากาศหายใจสูงขึ้น มีการอุดกั้นของหลอดลม ทำให้การหายใจออกลำบาก
        
        ตรวจพบค่า FEV1 / FVC ต่ำกว่า 70 % โดยค่า FVC จะปกติ
        
        เช่น ในผู้ที่เป็นโรคหืด โรคถุงลมโป่งพองจากการสูบบุหรี่ โรคหลอดลมอักเสบเรื้อรัง
    - - กลุ่มที่รูท่อทางเดินหายใจอุดตัน
        
        ภายในของรูท่อทางเดินหายใจอุดตันเนื่องจากการมีสิ่งแปลกปลอม เสมหะจำนวนมาก หรือการสำลักน้ำหรือสารบางอย่างเข้าไปในรูท่อทางเดินหายใจ
        
        ท าให้ตีบหรือแคบ ซึ่งจะมีผลต่อการไหลของอากาศหายใจ
        
        สาเหตุ
        
        ติดเชื้อแบคทีเรีย ไวรัส และอื่นๆ
        
        การระคายเคืองจากสารพิษ
        
        การสำลักสิ่งแปลกปลอมเข้าไปในหลอดลม
        
        การได้รับบาดเจ็บต่อท่อทางเดินหายใจ
        
        การสูบบุหรี่
        
        เนื้องอก
        
        ต่อมน้ำเหลืองโตเบียดท่าทางเดินหายใจ
        
        ลัษณะทางคลินิก
        
        ไข้สูง หนาวสั่น
        
        ไอมีเสมหะเหนียวข้น
        
        Hyperinflation
        
        หายใจลำบากมีเสียง wheeze
        
        Breath sound เบา
      - กลุ่มที่ผนังท่อทางเดินหายใจบวมหรือหดตัว
        
        ทำให้เกิดภาวะอุดกั้นของทาง
        เดินหายใจได้ ซึ่งอาจเป็นอย่างเฉียบพลัน หรือเรื้อรัง
        
        เช่น Asthma และ Chronic bronchitis
        
        โรคหลอดลมโป่งพอง Bronchiectasis
        
        เป็นภาวะที่หลอดลมเสียหายอย่างถาวรส่งผลให้มีเชื้อแบคทีเรียและสารคัดหลั่งสะสมภายในปอด
        
        ทำให้ผู้ป่วยเสี่ยงติดเชื้อและเกิดการอุดตัน
        ของทางเดินหายใจ
        
        โรคนี้ไม่มีวิธีรักษาให้หายขาด ทำได้เพียง
        ควบคุมอาการไม่ให้กำเริบ
      - กลุ่มที่มีแรงดันบริเวณรอบๆ นอกท่อทางเดินหายใจ
        
        แรงดันที่เพิ่มขึ้นจากบริเวณรอบๆ นอกท่อทางเดินหายใจ
        
        เป็นสาเหตุทำให้เกิดการอุดกั้นทางเดินหายใจ เนื่องจากมีการสูญเสียแรงตึงตัวของผนังถุงลม(alveolar)
        
        พบได้ในโรคถุงลมโป่งพอง (emphysema) หรือโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง (COPD)
        
        คือ มีลมหรืออากาศอยู่ในส่วนของ terminal bronchiole
        และมีการทำลายผนังของถุงลมจึงทำให้มีลักษณะโป่งออกของถุง
    - - รักษาทางเดินหายใจให้โฉล่ง
      - แก้ไขภาวะ Hypoxemia
      - แนะนำภาวะโภชนาการ
      - แนะนำการปฏิบัติตนให้หลีกเลี่ยงสาเหตุนำต่างๆ
  - - - มีระดับ CO2 ในเลือดแดง (Pa CO2) สูงกว่าปกติ >50 mmHg
        
        ร่างกายมีความเป็นกรดมากขึ้น< 7.25
    - - Acute respiratory failure การหายใจล้มเหลวอย่างเฉียบพลัน
        
        ภาวะที่มีการพร่องของ O2 ในเลือดแดง (hypoxemia) Pa O2 ต่ำกว่า50 mmHg
        
        CO2 คั่ง (hypercapnia) Pa CO2 สูงกว่า 50 mmHg เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว
      - Chronic respiratory failure การหายใจล้มเหลวอย่างเรื้อรัง
        
        ภาวะที่มีการพร่องของ O2 ในเลือดแดง และ CO2 สูงขึ้นอย่างค่อยเป็นค่อยไป
        
        ร่างกายสามารถปรับตัวชดเชยโดยการสร้างเม็ดเลือดแดงเพิ่มขึ้นและไตชดเชยภาวะเป็นกรด ด่างของร่างกายโดยการเก็บ HCO3- ไว้เพิ่มขึ้น
    - - ความผิดปกติที่ปอด
        
        Obstructive pulmonary function
        
        Restrictive pulmonary function
        
        ความผิดปกติของหลอดเลือดที่ไปเลี้ยงปอด
      - ความผิดปกติที่ช่องทรวงอกและเยื่อหุ้มปอด
        
        chest injury, การได้รับ
        การผ่าตัดช่องทรวงอก
      - ความผิดปกติที่ระบบประสาทส่วนกลาง
        
        ศูนย์ควบคุมการหายใจถูกกด,
        สมองได้รับบาดเจ็บ, สมองขาดเลือดไปเลี้ยง, ความดันในสมองสูง
      - ความผิดปกติของระบบประสาทและกล้ามเนื้อ
        
        บาดทะยัก, โปลิโอ, การบาดเจ็บของไขสันหลัง
      - ความผิดปกติของระบบหัวใจและหลอดเลือด
        
        shock, left sideheart failure
    - - Respiratory system
        
        หายใจเร็ว หายใจลำบาก
      - Cardiovascular System
        
        ชีพจรเต้นเร็ว ความดันโลหิตสูง อาจมีหัวเต้นผิดปกต
      - Central nervous system
        
        ระดับความรู้สึกเปลี่ยนไป สับสน ไม่มีสมาธิ เอะอะ กระสับกระส่าย
      - Hematologic effect
        
        เม็ดเลือดแดงเพิ่มขึ้น (polycythemia) เพื่อเพิ่มออกซิเจนในเลือด
      - Acid-base balanc
        
        เมื่อภาวะ Hypoxemia รุนแรง เลือดจะเป็นกรดมากขึ้น
        
        กระตุ้นการหายใจเร็วขึ้น เป็นภาวะ Compensate เพื่อลดความเป็นกรด
    - - Arterial Blood Gas
      - Chest X-ray (CXR)
    - - ดูแลทางเดินหายใจให้โล่ง
      - การให้ออกซิเจนแก้ไขภาวะ Hypoxemia
      - รักษาสาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะหายใจล้มเหลว
    - - แบ่งออกเป็น 4 ประเภท คือ
        
        การระบายอากาศน้อยกว่าปกติ
        
        คือ ความผิดปกติของการแลกเปลี่ยนก๊าซ ไม่สามารถเอาอากาศเข้าไปในถุงลมส่วนที่มีการแลกเปลี่ยนก๊าซได้เพียงพอ
        
        การระบายอากาศกับการไหลเวียนของเลือดไม่สมดุลกัน (V/Q) Mismatch
        
        คือความไม่สมดุลกันของสัดส่วนการกระจายของอากาศในถุงลม (VA) กับเลือดที่ผ่านถุงลม (Q)
        
        การลัด (right to left shunt)
        
        เป็นกลไกการแลกเปลี่ยนก๊าซผิดปกติ
        
        การสูญเสียการซึมซ่านของก๊าซ (diffusion impairment)
        
        พบได้ในกรณี เนื้อปอดลดลงหรือหลอดเลือดฝอยถูกทำลาย