Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

MỘT SỐ HOẠT CHẤT SINH HỌC NGOÀI TUYẾN NỘI TIẾT, TYP - Coggle Diagram

- - - - Leptin điều hòa đường huyết thông qua hai con đường là kiểm soát sự ngon miệng và tích trữ năng lượng
      - Adiponectin
        
        làm tăng độ nhạy cảm của insulin và kháng viêm.
        
        chống xơ vữa động mạch do ức chế sự xuyên mạch của bạch cầu mono, ức chế sự chuyển đại thực bào thành tế bào bọt và giảm tăng sinh tế bào cơ trơn do đáp ứng với yếu tố tăng trưởng
  - - - growth factors (EGF, IGF-I, NGF, PDGF)
      - interleukins
      - progesterone
      - estrogen
      - growth hormon
      - prolactin
      - testosterone
      - gonadotrophin
    - - transforming growth factor-b
      - glucocorticoids
      - tumour necrosis factor
      - fas ligand
- - - - Bài tiết dịch tiêu hóa: dịch tụy (phần enzym)
      - Co túi mật
  - - - Bài tiết dịch tiêu hóa: dịch vị (HCl)
      - Co cơ trơn ruột non, túi mật
      - Bài tiết gastrin
  - - - Bài tiết dịch tiêu hóa: dịch mật, dịch tụy (phần dịch)
      - Giãn cơ trơn ống tiêu hóa
  - - - Ức chế bài tiết dịch tiêu hóa: dịch vị (HCl)
      - Giãn cơ trơn dạ dày, phế quản, động mạch vành, động mạch phổi
  - - - Bài tiết dịch tiêu hóa: dịch vị, dịch tụy (cả phần dịch và phần enzym)
      - Co cơ trơn ống tiêu hóa
- - - - Nguồn gốc
        
        chủ yếu ==> tế bào mô ống thận
        
        phần nhỏ ==> gan
      - Tác dụng: kích thích sinh tổng hợp
        
        kích thích tạo tế bào tiền nguyên hồng cầu từ tế bào gốc
        
        kích thích tổng hợp hemoglobin
        
        kích thích vận chuyển hồng cầu từ tủy xương ra máu ngoại vi
      - Bản chất: glycoprotein
  - - - Nguồn gốc: các bạch cầu bài tiết trong các đáp ứng miễn dịch và tình trạng viêm.
      - Tác dụng: các cytokin có rất nhiều tác dụng khác nhau trong đáp ứng miễn dịch như
        
        kích thích
        
        biệt hóa
        
        hóa ứng động
        
        hoạt hóa
        
        phát triển
        
        chết theo chương trình của các tế bào miễn dịch (bạch cầu, đại thực bào...).
        
        tăng sinh
      - Bản chất: polypeptid, protein.
    - - Bản chất: sản phẩm khử carboxyl của histidin
      - Nguồn gốc: dưỡng bào (mastocyte), bạch cầu ưa base, tế bào ưa chrom của niêm mạc dạ dày, ruột, nơron trong não v.v...
      - Tác dụng: histamin có các thụ thể H1, H2, H3 và H4. Trong đáp ứng viêm, histamin tác dụng chủ yếu qua thụ thể H1 và gần đây phát hiện thêm vai trò của H4.
    - - Nguồn gốc: từ sự chuyển hóa phospholipid màng của hầu hết các tế bào trong cơ thể theo một trong 3 con đường
        
        Con đường lipoxygenase
        
        Con đường cytochrome P450 epoxygenase
        
        Con đường cyclooxygenase (COX)
      - Tác dụng: các eicosanoid là những hormon địa phương có cấu trúc tương tự nhau nhưng có hoạt tính sinh học rất khác nhau
        
        trong
        
        đáp ứng viêm
        
        sốt
        
        điều hòa huyết áp
        
        cầm máu
        
        sự tăng trưởng của mô
        
        điều hòa chu kỳ thức ngủ
        
        ...
      - Bản chất: là những acid béo không no có một vòng 5 cạnh và 2 mạch nhánh dẫn chất từ acid prostanoic (acid arachidonic).
    - - Nguồn gốc: kininogen là một protein tiền chất của các kinin do gan và nhiều mô sản xuất và được hoạt hóa bởi kallikrein ==> bradykinin và kallidin.
      - Tác dụng: thụ thể của kinin là các thụ thể Bi và B2 gắn với protein G.
      - Bản chất: peptid.
    - - Nguồn gốc: ở gan, tế bào cơ trơn, mô mỡ. CRP hình thành từ tác dụng kích thích của các cytokin trong đáp ứng viêm.
      - Tác dụng
        
        được xem là một chỉ điểm sinh học quan trọng để đánh giá tình trạng viêm không đặc hiệu
        
        có tác dụng làm tăng khả năng gắn kết kháng nguyên với kháng thể tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình thực bào.
      - Bản chất: protein
    - - Bản chất: protein
      - Nguồn gốc: procalcitonin là tiền chất của hormon calcitonin ở tuyến giáp. Tuy nhiên, trong đáp ứng viêm do vi khuẩn, procalcitonin lại được sản xuất ra từ nhiều loại tế bào và cơ quan khác nhau như phổi, ruột, gan. Chúng được giải phóng vào máu và có tác dụng sinh học mà không chuyển hóa thành calcitonin.
      - Tác dụng
        
        một chỉ điểm sinh học đặc hiệu để đánh giá tình trạng nhiễm khuẩn hệ thống, nhiễm khuẩn huyết, sốc nhiễm khuẩn.
        
        procalcitonin có đặc tính của chất gây hóa ứng động bạch cầu và điều hòa sự tổng hợp NO của tế bào nội mô mạch máu.
  - - - Tác dụng: gây ngưng tập tiểu cầu.
      - Nguồn gốc: phospholipid màng chuyển hóa theo con đường cyclo oxygenase.
      - Bản chất: là một loại eicosanoid thuộc gia đình prostaglandin.
    - - Nguồn gốc: phospholipid màng chuyển hóa theo con đường cyclo oxygenase.
      - Tác dụng: chống ngưng tập tiểu cầu.
      - Bản chất: là một loại eicosanoid thuộc gia đình prostaglandin.
    - - Nguồn gốc: tế bào biểu mô quanh ống thận, tế bào gan.
      - Tác dụng
        
        Kích thích tăng sinh số lượng các mẫu tiểu cầu.
        
        Kích thích tăng tốc độ trưởng thành bào tương của mẫu tiểu cầu và tốc độ giải phóng tiểu cầu.
      - Bản chất: glycoprotein.
- - - - Bản chất: polypeptid (ANP: 28 acid amin, BNP: 32 acid amin và CNP: 22 acid amin)
      - Nguồn gốc: ANP được tiết ra từ tâm nhĩ khi bị căng, BNP được tiết ra từ tâm thất khi bị căng, CNP được tiết ra từ tế bào nội mô mạch máu. Ngoài ra, BNP và CNP còn có nguồn gốc ở não.
      - Tác dụng:
        
        Trên mạch máu: giãn mạch, giảm đáp ứng với các tác nhân gây co mạch.
        
        Trên hệ nội tiết: ức chế tiết aldosteron, renin và ADH.
        
        Trên thận: tăng độ lọc cầu thận, tăng đào thải natri, nước và các ion khác như phospho, magne, canxi, kali.
        
        Trên não: giảm cảm giác khát và thèm ăn muối.
  - - - renin do tế bào của phức hợp cận cầu thận bài tiết khi dòng máu đến thận giảm.
      - angiotensinogen là một protein lưu hành trong máu do gan tổng hợp và bài tiết.
- - - - Ở gan, cholecalciferol được chuyển thành 25-hydroxy-cholecalciferol.
      - Ở thận, 25- hydroxy-cholecalciferol được chuyển thành 1,25-dihydroxy-cholecalciferol.
  - - - Nhóm proteoglycan
        
        kết nối với các protein gắn tế bào hoặc tương tác với những yếu tố tăng trưởng
        
        điều hòa tổng hợp collagen và tạo hàng rào ngăn sự xâm nhập của tác nhân lạ.
      - Nhóm gama-carboxylated (gla) protein: ngăn cản không cho sự khoáng hóa mô dạng xương xảy ra quá sớm.
      - Nhóm các yếu tố tăng trưởng: có nhiều loại như TGI;[3, IGF-1 tác động đến chu kỳ sống và chức năng của tạo cốt bào.
      - Nhóm protein gắn với tế bào: giúp các tế bào gắn vào mô xương và thực hiện chức năng.