Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 10 ปัญหาการใช้สารเสพติด และการทารุณกรรม - Coggle Diagram
บทที่ 10
ปัญหาการใช้สารเสพติด และการทารุณกรรม
Substance Use Disorders รูปแบบการใช้สารที่ปัญหาก่อให้เกิดความเสียหายแสดงออกดังต่อไปนี้ อย่างน้อย 2 ข้อในระยะเวลา 12 เดือน
ใช้สารนั้นซ้ำแล้วซ้ำอีก ส่งผลให้บทบาทภาระหน้าที่สำคัญล้มเหลว
ใช้สารนั้นอย่างต่อเนื่อง แม้ว่าจะมีปัญหาในด้านสังคม หรือปัญหาสัมพันธภาพระหว่างบุคคลที่มีสาเหตุจากการใช้สารซ้ำแล้วซ้ำอีก
มีความอยาก มีแรงปรารถนาอย่างมาก หรือมีแรงกระตุ้นที่จะใช้สารนั้น
กิจกรรมสำคัญทางสังคม หน้าที่การงาน หรือการพักผ่อน ถูกล้มเลิกหรือลดลงเนื่องจากการใช้สาร
ใช้เวลาไปกับกิจกรรมต่างๆเพื่อให้ได้มาซึ่งสารนั้น เพื่อเสพสาร หรือฟื้นตัวจากฤทธิ์ของสารนั้น
ใช้สารนั้นซ้ำแล้วซ้ำอีกในสถานการณ์ที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพร่างกาย
ต้องการอย่างต่อเนื่องหรือพยายามลด/ควบคุมการใช้สารนั้นไม่เคยสำเร็จ
ใช้สารนั้นเรื่อยๆ แม้ทราบว่ามีปัญหาทางกายหรือจิตใจจากสารนั้นอย่างต่อเนื่อง
ใช้สารนั้นจำนวนมากหรือเป็นระยะเวลานานกว่าที่ตั้งใจไว้
มีการดื้อยา (tolerance)
ตามข้อใดข้อหนึ่ง ดังนี้
มีความต้องการใช้สารนั้นเพิ่มขึ้นอย่างมาก เพื่อให้ได้ผลหรืออาการที่ต้องการ
มีความต้องการใช้สารนั้นเพิ่มขึ้นอย่างมาก เพื่อให้ได้ผลหรืออาการที่ต้องการ
มีอาการขาดยา (withdrawal) ตามข้อใดข้อหนึ่ง ดังนี้
เกิดลักษณะของกลุ่มอาการขาดยา
มีการใช้สารนั้นเพื่อหลีกเลียงหรือบรรเทาอาการขาดยา
Substance Induced Disorders
ภาวะถอนสารเสพติด (substance withdrawal)
มีการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมร่วมกับสภาพร่างกายและความคิดอย่างเฉพาะเจาะจงของ สารจากการหยุดหรือลดใช้สารน้ันหลังเสพสารอย่างมากมาเป็นเวลานาน
อาการและอาการแสดงอย่างเฉพาะเจาะจงของสารก่อให้เกิดความทุกข์ ทรมาน หรือมีความบกพร่องทางสังคม
การงาน การทำหน้าที่ด้านอื่นที่สำคัญ
เกณฑ์วินิจฉัยตาม DSM-5
อาการไม่ได้เกิดจากภาวะเจ็บป่วยทางกายอื่น และไม่สามารถอธิบายด้วยความผิดปกติ ทางจิตอื่นได้
ความผิดปกติทางจิตใจที่เกิดจากสารเสพติด (other substance/medicationinduced mental disorders)
การย้ำคิดย้ำทํา แอลกอฮอล์ทําให้มีการคิด และมีพฤติกรรมซ้ำอย่างไม่มีเหตุผล
ความผิดปกติของการนอนหลับ แอลกอฮอล์ทําให้หลับง่าย แต่มีผลเสียคือการเปลี่ยนแปลงรูปแบบการนอนทําให้มีลักษณะการนอนไม่ต่อเนื่อง ตื่นบ่อย ภาวะถอนแอลกอฮอล์ทําให้นอนไม่หลับ หรือหลับมากเกินไป
ความวิตกกังวล แอลกอฮอล์ทําให้มีอาการวิตกกังวลที่พบได้บ่อย คือความวิตกกังวลทั่วไป และความกลัวแบบจู่โจม (panic attack)
ปัญหาการตอบสนองทางเพศผิดปกติ เช่น กัญชา ทําให้มีความต้องการทางเพศสูงขึ้น
โรคซึมเศร้า พบได้ในภาวะถอนแอมเฟตามีน
อาการเพ้อ (delirium) ภาวะเป็นพิษของแอลกอฮอล์ทําให้เกิดอาการเพ้อด้วย
อารมณ์สองขั่ว เช่น แอมเฟตามีน ทําให้อาการซึมเศร้าในช่วงการถอนสาร และอาการครื้นเครงหรือผสม(mixed mood) ในภาวะเป็นพิษ
ความผิดปกติของการรู้คิด (nuerocognitivedisorders) เช่น แอลกอฮอล์ทําให้สมองเสื่อม
โรคจิต ได้แก่ อาการหลงผิด ประสาทหลอน
ภาวะเป็นพิษ (substance intoxication)
มีอาการ และอาการแสดงอย่างเฉพาะเจาะจงของสารจากการที่ใช้สารนั้น
มีพฤติกรรม หรือจิตใจเปลี่ยนแปลงผิดปกติที่เกี่ยวข้องกับภาวะเป็นพิษของสารนั้น ความผิดปกติของร่างกายที่เกิดขึ้นมี
ลักษณะเฉพาะเป็นผลจากที่สารที่มีต่อระบบประสาทส่วนกลางเกิดขึ้นไม่นาน ขณะหรือหลังการเสพสาร
เกณฑ์วินิจฉัยตาม DSM-5
อาการไม่ได้เกิดจากภาวะเจ็บป่วยทางกายอื่นและ
ไม่สามารถอธิบายด้วยความผิดปกติทางจิตอื่น ได้
ลักษณะการแก้ปัญหา 3 แบบ
การแก้ปัญหาแบบที่ 2 เป็นการแก้ปัญหาโดยการหลีกหนี (Avoidence) การแก้ปัญหาแบบนี้ เป็นการหลีกหนีปัญหา ไม่พยายามเผชิญกับปัญหา
การแก้ปัญหาแบบที่ 3 เป็นการแก้ปัญหาแบบหุนหันพลันแล่น ขาดความระมัดระวัง (Impulsive/careless) เป็นการแก้ปัญหาอย่างเร่งรีบ แก้ปัญหาแบบลวกๆ ตัดสินใจเร็วโดยไม่รอคิดทบทวนหลายๆ ทางก่อน
แบบที่ 1 เรียกว่า การแก้ปัญหาแบบมีเหตุผล (Rational problem solving) เป็นการแก้ปัญหาโดยพยายามทำความเข้าใจกับปัญหา (Formulation) และค้นหาปัญหาที่แท้จริง (Identified problem) พยายามคิด หาทางออกจากปัญหาหลายๆ ทาง