Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

สมดุลของน้ำอิเล็คโตรไลท์ และภาวะกรดด่างในร่างกาย, Hyponatremia, 6, 1, 2,…

- - - - น้ำภายในเซลล์ ( intracellular fluid ; ICF )
        
        มีอยู่ 40% ของน้ำหนักตัว
      - น้ำภายนอกเซลล์ ( extracellular fluid ; ECF )
        
        แบ่งออกเป็น
        
        น้ำเลือด (plasma)
        
        น้ำที่อยู่ในระบบไหลเวียนของเลือด มีประมาณ 4-5 % ของน้ำหนักตัว
        
        น้ำเหลือง (lymph)
        
        น้ำที่อยู่ภายในท่อน้ำเหลือง จะไหลเวียนเข้าเส้นเลือดดำแล้วกลับสู่ระบบไหลเวียนของเลือดเข้าหัวใจ มีประมาณ 2-3%
        
        น้ำที่อยู่ระหว่างเซลล์ (intercellular fluid)
        
        น้ำที่อยู่รอบๆ เซลล์ หรือน้ำตามช่องว่างระหว่างเซลล์ ช่วยทำให้เยื่อหุ้มเซลล์ชุ่มชื้นอยู่เสมอ ช่วยในการนำสารอาหารเข้าสู่เซลล์และนำของเสียออกจากเซลล์ มีประมาณ 16-20%
        
        มีอยู่ 20% ของน้ำหนักตัว
  - - - น้ำดื่ม อาหารเหลว น้ำที่ปนในอาหาร (500-1500 ml)
      - อาหาร เช่น ข้าว เนื้อ ผัก ผลไม้ (800-1000 ml)
      - เมตาบอลิซึมของร่างกาย : วิธี water of oxidation หรือ metabolic water (200-500 ml)
    - - ทางที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ (insensible perspiration) ประมาณ 500-800 ml.
        
        ได้แก่ ทางผิวหนัง 300 ml. ปอด 300-500 ml.
        
        ขึ้นอยู่กับ
        
        อัตราเมตาบอลิซึม,อุณหภูมิของร่างกาย
        
        ความชื้น,อุณหภูมิของอากาศ
        
        กิจกรรมที่ทำ,อารมณ์
      - ทางที่ปรับสมดุลได้ (insensible perspiration)
        
        ทางเดินอาหารออกไปกับอุจจาระ 100-200 ml.
        
        ผิวหนัง โดยทางเหงื่อ 0-10 ml. (ถ้าออกกำลังกายหนัก 5000 ml. )
        
        ระบบขับถ่ายปัสสาวะ 500-3000 ml
        
        การดื่มน้ำ , ปริมาณ ADH น้อย (ปัสสาวะมาก), ปริมาณตัวละลาย (solute) ที่กรองผ่าน glomerulus (ขับ uria มาก ปัสสาวะมาก), สมรรถภาพของไต, และการเสียน้ำทางอื่น (เหงื่อ อาเจียน ท้องเสีย = ปัสสาวะขับออกน้อย)
  - - - ควบคุมโดย ปริมาตรน้ำ และความเข้มข้นของพลาสมา ศูนย์กระหายน้ำ ในไฮโปธาลามัส (Hypothalamus)
      - ถ้าร่างกายขาดน้ำ มากจะทำให้เลือดเข้มข้นกว่าปกติเกิดอาการกระหายน้ำ
        
        ส่งผลให้สมองส่วนไฮโพทาลามัสไปกระตุ้นปลายประสาทในต่อมใต้ สมองส่วนหลังให้หลั่งฮอร์โมน ADH (anidiuretic hormone) เข้าสู่กระแสเลือด
      - กลไกการกระหายน้ำ
    - - กลไกควบคุมความเข้มข้นของพลาสมาให้คงที่ โดยอาศัย ADH
      - กลไกควบคุมปริมาตรน้ำ
        
        การกรองที่ไต
        
        aldosterone
        
        ADH
      - อาศัยไต ควบคุมโดยความเข้มข้น และปริมาตรของพลาสมา
  - - - เป็นตัวทำละลาย ทำหน้าที่ละลายสารอาหารต่างๆ ในร่างกาย เช่น น้ำตาลกลูโคส กรดแอมิโน วิตามิน แร่ธาตุ และสารประกอบที่มีโมเลกุลขนาดเล็กอื่นๆ
        
        ช่วยในการย่อย การดูดซึม และการนำพาสารอาหารต่างๆ ไปยังเซลล์ต่างๆ ทั่วร่างกายและช่วยในการไหลเวียนของสารต่างๆ ภายในร่างกาย
        
        ช่วยในการขับถ่ายและกำจัดของเสียออกจากร่างกายทางไต โดยละลายอยู่ในปัสสาวะ เช่น ยูเรีย แอมโมเนีย กรดยูริก และสารพิษที่ร่างกายได้รับและขับออกทางไต
  - - - เมื่อร่างกายมีการสูญเสียน้ำ สมองส่วนไฮโปทาลามัส ซึ่งมีศูนย์ควบคุมการกระหายน้ำ จะสั่งการให้เกิดการดื่มน้ำทดแทน โดยจะรู้สึกกระหายน้ำ และเมื่อมีการกลืนน้ำเข้าไปก็จะช่วยบรรเทาความกระหายได้อย่างรวดเร็ว
        
        ถ้าร่างกายขาดน้ำประมาณ 3 วัน ก็จะทำให้เสียชีวิตได้ สำหรับภาวะขาดน้ำเรื้อรัง ซึ่งเกิดจากการดื่มน้ำไม่เพียงพอ จะทำให้เกิดโรคภัยไข้เจ็บต่างๆ
  - - - คือภาวะที่ร่างกายสูญเสียน้ำมากกว่าที่ได้รับ ทำให้กระหายน้ำและปัสสาวะมีสีเข้ม
      - สามารถเกิดขึ้นได้กับคนทุกวัย แต่มักเกิดขึ้นได้มากกับทารก เด็กเล็ก และผู้สูงอายุ
      - สาเหตุ
        
        ร่างกายสูญเสียน้ำมากเกินไป
        
        ในผู้ป่วยที่มีอาการอาเจียน ท้องเสีย ทำให้ร่างกายสูญเสียน้ำและแร่ธาตุเป็นจำนวนมาก
        
        และการสูญเสียน้ำผ่านทางบาดแผลที่ผิวหนัง เช่น แผลไฟไหม้ แผลในปาก แผลติดเชื้อที่ผิวหนัง
        
        ปัสสาวะมากผิดปกติ
        
        ในผู้ป่วยเบาหวานที่ใช้ยาขับปัสสาวะ ยาความดันโลหิต หรือผู้ที่ดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมาก
        
        เหงื่อออกมากผิดปกติ
        
        จากการออกกำลังกายเป็นเวลานาน หรือทำงานในสถานที่ที่มีอากาศร้อนชื้น
        
        ดื่มน้ำน้อยเกินไป
        
        ในผู้ป่วยที่มีอาการโคม่า ผู้ป่วยที่ใช้เครื่องช่วยหายใจ รวมถึงผู้ที่มีอาการป่วยเป็นหวัดหรือเจ็บคอ ทำให้รู้สึกเบื่ออาหารและดื่มน้ำน้อยลง
      - อาการของภาวะขาดน้ำ
        
        อาการที่รุนแรงน้อยถึงปานกลาง
        
        กระหายน้ำ
        
        ง่วงซึม อ่อนเพลีย
        
        ผิวแห้ง ตาแห้ง ปากแห้ง
        
        ปัสสาวะน้อยกว่าปกติ
        
        ท้องผูก
        
        มึนหัว วิงเวียน ปวดศีรษะ
        
        อาการที่รุนแรงต้องไปพบแพทย์โดยด่วน
        
        กระหายน้ำรุนแรง
        
        ไม่มีเหงื่อ ปัสสาวะน้อยและมีสีเข้ม
        
        ความดันโลหิตต่ำ
        
        หัวใจเต้นเร็วและแรง หายใจเร็วและหอบ
        
        มีไข้
        
        ตาโหลหรือตาลึก
        
        ผิวหนังแห้งและเหี่ยวย่น
        
        ท้องเสียรุนแรง อุจจาระเป็นเลือด
    - - เกิดจาก
        
        การคั่งของเกลือและน้ำ
        
        การคั่งของน้ำอย่างเดียว
        
        การคั่งของน้ำมากกว่าเกลือ
        
        ถ้ามีการคั่งของน้ำอย่างรุนแรง จะทำให้เกิดภาวะพิษของน้ำ เรียก Waterintoxication มักพบในภาวะไตวาย
      - สาเหตุ
        
        ไตพิการ
        
        เลือดไปเลี้ยงไตลดลง
        
        มีการอุดกั้นทางเดินปัสสาวะ
        
        ไตปกติ แต่มีการหลั่ง ADH มากขึ้น
      - อาการและอาการแสดง
        
        แบบเฉียบพลัน
        
        ปวดศีรษะ
        
        คลื่นไส้อำเจียน
        
        ท่าทางผิดปกติ กระตุก ชัก
        
        น้ำหนักตัวเพิ่ม
        
        ม่านตาขยายไม่เท่ากัน
        
        แบบเรื้อรัง
        
        อ่อนเพลีย ไม่มีแรง
        
        ไม่สนใจสิ่งแวดล้อม เลอะเลือน
        
        พบอาการบวมได้ เมื่อผู้ป่วยมีน้ำเกินในส่วนน้ำนอกเซลล์3 ลิตร
      - กลไกการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น
        
        การเปลี่ยนแปลงที่ระดับเซลล์
        
        น้ำจะเคลื่อนที่จะภายนอกเข้าไปภายในเซลล์ จนความเข้มข้นเท่ากัน ทำให้เซลล์บวม
        
        การตอบสนองของร่างกาย
        
        ระดับความเข้มข้นที่ลดลง
        
        น้ำนอกเซลล์ที่เพิ่มขึ้นมีผลยับยั้งการหลั่ง ADH และอัลโดสเตอโรน
        
        ปัสสาวะจึงออกมากขึ้นร่วมกับกลไกยับยั้งการทำงนของศูนย์กระหายน้ำ
- - - - pH ในเลือดดำต่ำกว่าในเลือดแดง เนื่องจากในเลือดมีคาร์บอนไดออกไซด์อยู่มากว่า
    - - Buffer
        
        มีอยู่ทั้งในและนอกเซลล์ จะปรับภาวะกรด-ด่างให้เข้าสู่สมดุลภายในไม่กี่วินาที
        
        มีปริมาณจำกัด เมื่อใช้หมด ร่างกายจะอาศัยการทำงานของอวัยวะระบบอื่นในการแก้ภาวะเสียสมดุล
        
        เป็นสารซึ่งเมื่อละลายน้ำจะคง pH ของสารนั้นไว้
        
        ทำปฏิกิริยากับกรดและด่างเกิดเป็น เกลือของกรดหรือด่างนั้น ซึ่งมีสภาพเป็นกลางหรือกรดอ่อน
        
        ระบบ buffer ในร่างกายแบ่งเป็น 4 ระบบ
        
        Bicarbonate-carbonic acid buffer system
        
        buffer ระบบนี้มีความสำคัญที่สุดในเลือดเนื่องจาก มีปริมาณมากที่สุดในเลือดและมีประสิทธิภาพมากที่สุด
        
        ค่าปกติของ plasma CO2 22-29 mmol/L
        
        ในร่างกายมี plasma ที่มี pH = 7.4
        
        Phosphate buffer system
        
        เป็น buffer ที่สำคัญในเซลล์มากกว่าในเลือดเนื่องจากมีอยู่ในเซลล์จำนวนมาก
        
        Protein buffer system
        
        พบทั้งในเซลล์และนอกเซลล์ แต่โดยส่วนใหญ่พบในเซลล์ มีประจุลบ จึงเป็น buffer ที่มีความสำคัญในเซลล์
        
        Haemoglobin buffer system
        
        เป็น buffer ที่สำคัญมากในเซลล์เนื่องจากจะรวมกับ H+ กลายเป็น HHb และรวมตัวกับCO2 เป็น HHbCO2
      - ระบบหายใจ ปอด
        
        โดยการเปลี่ยนแปลงอัตราการหายใจเพื่อลดหรือเพิ่มคาร์บอนไดออกไซด์
        
        ควบคุมอัตราการกำจัด CO2 ออกจากร่างกาย
        มีผลต่อการเปลี่ยนแปลง carbonic acid (H2CO3)
      - ไต
        
        ควบคุมปริมาณการชับทิ้ง H+ ในปัสสาวะ
        
        ถ้ามีกรดในร่างกายมากจะขับออกพร้อมกับปัสสาวะและถ้ามีเบสในร่างกายมากจะขับออกพร้อมกับปัสสาวะ
    - - ในเลือดแดง pH ปกติมีค่า 7.35-7.45
      - ในเลือดดำและในช่องว่างระหว่างเซลล์ pH มีค่าประมาณ 7.35
      - ภายในเซลล์ pH ปกติอยู่ระหว่าง 6.0-7.4
      - pH ในเลือดแดงมีค่า > 7.45 เรียกว่า alkalosis
      - pH ในเลือดแดงมีค่า > 7.45 เรียกว่า alkalosis
    - - สามารถปรับ pH ภายใน 1-15 นาที ให้ผลสูงสุดที่ 12-24 ชั่วโมง.
      - ถ้า pH ลดต่ำกว่า 7.4- H+ ที่เพิ่มขึ้นจะกระตุ้นการหายใจ
        เพื่อกำจัด CO2 ทำให้ pH สูงขึ้น
      - ถ้า pH เพิ่มสูงกว่า 7.4 - +1' ที่ลดลงจะลดการหายใจเพื่อเพิ่ม
        CO2 ทำให้ pH ต่ำลง
    - - ขับกรดที่เกิดจาก metabolism ของร่างกาย โดยเฉพาะ non-volatile acid
      - เมื่อมีการเปลี่ยนแปลง ของ pCO2
        และ pH ใน พลาสมา ไตจะตอบสนองโดยการปรับอตัราการขับ ทิ้ง HCO3 และกรด จะใช้เวลาหลายวันในการตอบสนองให้สมบูรณ์
        
        เนื่องจากต้องใช้เวลาในการสร้างและเพิ่มการทำงานของเอนไซม์
      - กลวิธีในการรักษาสมดุลกรด-ด่างของไต
        
        การดูดซึมกลับของ bicarbonate
        
        การขับ H+ โดยรวมกับ HP04 เป็น H2PO4 หรือ titratable acid
        
        การขับ H+ โดยการสร้างเกลือแอมโมเนีย
        
        Metabolic mechanism ใช้เวลาเป็นชั่วโมง
        ถึงเป็นวัน และเต็มที่ภายใน 3-6 วัน
        
        การดูดซึม bicarbonate ที่กรองผ่าน
        glomeruli กลับ proximal tubule ร้อยละ 75 ของ bicarbonate ที่ถูกกรองจากไตจะถูกดูดกลับบริเวณนี้
        
        การขับกรดออกมาในปัสสาวะที่ distal tubule และ collecting duct
        
        การขับ bicarbonate จาก distal tubuleและ collecting duct ออกมาในปัสสาวะกรณีที่ร่างกายมีภาวะเป็นด่าง
  - - - เสีย bicarbonate เกิดกรดขึ้นมากในร่างกาย
      - สาเหตุ เกิดจากการสูญเสียกรด การได้รับยาขับปัสสาวะและได้รับด่างเพิ่ม
    - - มีการสะสม bicarbonate ในร่างกาย เกิดจากการเสียกรดออกจากร่างกายมากกว่าปกติ
      - สาเหตุ สูญเสียกรด ได้รับยาปัสสาวะจึงขับโปตัสเซียมและไฮโดรเจนไอออนและได้รับด่างเพิ่ม
    - - ลดการหายใจ C02 สูงขึ้น pH ลดลง
      - สาเหตุ ร่างกายได้รับด่างมากเกินไป สูญเสียกรดจำนวนมาก ระบบทางเดินหายใจผิดปกติและระบบประสาทส่วนกลางถูกกดจากยา
    - - เพิ่มการหายใจ C02 ต่ำลง pH เพิ่มขึ้น
      - สาเหตุ หายใจแรงลึก ปัญหาทางจิตและศูนย์หายใจถุกกระตุ้นให้หายใจออกเร็วและลึกจากภาวะสมองอักเสบ
  - - - pH ค่าปกติคือ7.35-7.45 คือ บอกความเข้มข้นของ H+
      - PC02 ค่าปกติคือ 35-45 mm.Hg คือ วัดแรงดันของ C02 บอกถึงความเข้มข้นของ carbonic acid (H2CO3) ในเลือด
      - HCO3- ค่าปกติคือ 22-26 mEq/L. คือ บอกถึงความเข้มข้นของ bicarbonate
        
        BE (Base exess) +2 คือ ด่างที่เป็น buffer ในเลือด (Blood buffer base)BE. ที่มีค่าเป็น + มากแสดงว่ามีด่างในเลือดมาก
        
        PO2 ค่าปกติคือ 80-100 mm.Hg. คือวัดแรงดันของ 02 ในเลือดแดง บอกถึงความเข้มข้นของ O2 ในเลือด
- - - - มีปริมาณเท่าๆกันในสารละลายและทำให้สารละลายนั้นสามารถนำกระแสไฟฟ้าได้
  - - - MAGNESIUM
        
        PHOSPHOROUS
  - - - CHLORIDE
        
        BICARBONATE
  - - - คือระดับซีรัมโซเดียมสูงกว่า 150 มิลลิโมล/ลิตร
        
        ผู้ป่วยวิกฤติมี โอกาสสูงที่จะเกิดภาวะโซเดียมสูงในเลือด เนื่องจากมีปัจจัยหลายๆอย่าง
      - อาการ
        
        จะมีอาการทางระบบประสาท เช่น สับสน ซึม ชัก
  - - - คือ ค่าซีรัมโพแทสเซียมน้อยกว่า 3.5 มิลลิโมล/ลิตร
      - สาเหตุ
        
        การได้รับโพแทสเชียมไม่พอเพียง
        
        การสูญเสียไปทางปัสสาวะหรือทางระบบ
        ทางเดินอาหาร
        
        การที่โพแทสเซียมย้ายเข้าสู่เซลล์
      - อาการ
        
        เกี่ยวข้องกับระบบประสาทและกล้ามเนื้อ เช่น กล้ามเนื้ออ่อนแรง
    - - คือภาวะที่โพแทสเชียมในเลือดมากกว่า 5 มิลลิโมล/ล.
      - สาเหตุ
        
        การบาดเจ็บต่อไต โดยเฉพาะในกรณีที่ GFR
        
        การทำงานของต่อมหมวกไตบกพร่อง
        
        การพร่องฮอร์โมนอินซูลิน
  - - - สาเหตุ
        
        ผู้ป่วยอุบัติเหตุ, ภาวะไตล้มเหลวทั้งเฉียบพลันและเรื้อรัง
        
        การติดเชื้อในกระแสเลือด
        
        แมกนีเชียมในเลือดต่ำ
      - อาการ
        
        แคลเซียมในเลือดต่ำอย่างรุนแรง ได้แก่ tetany และชัก
        
        แคลเซียมในเลือดต่ำเรื้อรัง มีอาการผิดปกติทางด้านอารมณ์และจิตใจได้
    - - ความเข้มข้นของแคลเซียมในพลาสม่ามากกว่า 10.5 มก.%
      - สาเหตุ
        
        การละลายแคลเซียมจากกระดูกเพิ่มขึ้น
        
        การรับประทานหรือมีการดูดซึมแคลเซียมมากเกินไป
        
        ภาวะไตวาย
  - - - ระดับซีรัมฟอสเฟตที่น้อยกว่า 2.5 มิลลิกรัม/เดซิลิตร
      - สาเหตุ
        
        การได้รับฟอสเฟตหรือลำไส้ดูดซึมฟอสเฟตได้น้อยกว่าปกติ
        
        การที่ฟอสเฟตมีการเคลื่อนย้ายเข้าสู่เซลล์และมีการสูญเสียออกไปในทางเดินปัสสาวะ
      - อาการ
        
        มีอาการกล้ามเนื้ออ่อนแรง
        เดินเซ สับสน
        
        ชัก ซึม การหายใจล้มเหลว
        
        กล้ามเนื้อหัวใจทำงานผิดปกติ จนถึงภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะได้
    - - ภาวะนี้เกิดเมื่อวัดระดับฟอสเฟตในซีรัมได้มากกว่า 5 มก./ดล
      - สาเหตุ
        
        ได้รับอาหารที่มีฟอสเฟตมาก
        
        การขับถ่ายทางไตน้อยลง
        
        การปล่อยฟอสเฟตจากเซลล์
  - - - ซีรัมแมกนีเซียมที่น้อยกว่า 1.7 มิลลิกรัม/เดซิลิตร
      - สาเหตุ
        
        การสูญเสียแมกนีเชียมไปในระบบทางเดินอาหาร หรือทางปัสสาวะ
        
        ยาหลายๆตัว เช่น ยาขับปัสสาวะ
    - - ในภาวะปกติ ไตสามารถขับแมกนีซียมได้อย่างเพียงพอ จึงไม่ค่อยพบภาวะที่แมกนีเซียมสูงเกิน
      - ภาวะที่พบว่าร่างกายมี Mg2 มากเกินไป ได้แก่
        
        1 . ไตล้มเหลวทั้งเฉียบพลันและเรื้อรัง
        
        สมรรถภาพของต่อมหมวกไตเสื่อม
        
        การให้ Mg2 ในหญิงตั้งครรภ์