Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบทางเดินอาหาร - Coggle Diagram

- - - - มีฤทธิ์อ่อนสุด
      - ไม่ถูกดูดซึมในระบบทางเดินอาหาร
      - ผลข้างเคียง
        
        ทำให้ท้องผูก
        
        ถ้าใช้นานจะทำให้ฟอสเฟตในเลือดต่ำ
        
        รบกวนการดูดซึมยาชนิดอื่นๆ
    - - มักใช้คู่กับ Aluminium hydroxide เพื่อให้มีฤทธิ์ลดกรด
      - ทําปฏิกิรยิากับกรดเลือดในกระเพาะอาหาร
      - ผลข้างเคียง
        
        ทําให้เกิดระดับ magnesium ในเลือดสูง
        
        เกิดพิษต่อหัวใจ กดระบบหายใจ
        
        หากได้รับขนาดสูง จะท้องเดินอย่างรุนแรง เสียน้ำและเกลือ
    - - ถูกดูดซึมไม่แน่นอน
      - ลดกรดได้ดี
      - ผลข้างเคียง
        
        มีอาการทางประสาท สับสน
        
        ท้องผูก อุจจาระแข็ง ท้องอืด
        
        หากหยุดยากะทันหัน จะเกิดภาวะการหลังกรด
    - - เป็นการรวมยาที่ออกฤทธิ์
        เร็วและช้าเข้าด้วยกัน
      - ลดขนาดของยาแต่ละชนิดลง
      - ยาที่มีประสิทธิภาพดีและฤทธิ์
        คงอยู่นานพอสมควร
      - รสชาติของยาดีขึ้น
      - หลีกเลี่ยงข้อเสียด้านอาการท้องผูก(อลูมินัม)ท้องเสีย(แมกนีเซียม)
        ของยาแต่ละชนิด
    - - ในผู้ป่วยโรคไตควรระมัดระวัง
      - อาจเป็นประโยชน์ในผู้ป่วยไตวาย แต่อาจเกิดภาวะฟอสเฟตในเลือดตํ่า
      - หลีกเลี่ยงโดยให้ยาห่างกัน 2 ชั่วโมง
    - - ใช้ยานํ้าดีกว่ายาเม็ด
      - เลือกใช้ชนิดของยาให้เหมาะสมกับผู้ป่วย
      - เลือกใช้ยาที่ไม่ดูดซึมเข้ากระแสโลหิต
      - ควรคํานึงถึงการออกฤทธิ์ของยา
      - ควรระมัดระวังปฏิกิริยาที่มีต่อกันระหว่างยา
    - - 15-30 มิลลิลิตร หลังอาหาร 1 ชั่วโมงและก่อนนอน
      - กรณีที่มีอาการรุนแรงจะให้ยาหลังอาหาร 1 ชั่วโมง,3 ชั่วโมงและก่อนนอน
    - - 1.simethicone ,dimethyl polysiloxane เป็นสารลดแรงตึงผิวที่ทําให้ฟองและแก๊ส ยาในกลุ่มนี้เช่น Air-X
      - 2.bismuth subsalicylate เป็นยาฆ่าเชื้อ ยาในกลุ่มนี้เช่น Gastro-bismol
      - 3.algenic acid หรือ sodium alginate ลดการระคายเคืองจาก
        กรดในกระเพาะ ยาในกลุ่มนี้เช่น Gaviscon
  - - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        แข่งขันกับฮีสตามีน ในการจับกับตัวรับแบบผันกลับได้
        
        ทําให้การหลั่งกรดของ Parietal cell ลดลง
      - รักษา
        
        กรดไหลย้อน
        
        แผลในทางเดินอาหาร
        
        ภาวะหลั่งกรดมากกว่าปกติ
        
        จะมีอัตราการหายของแผลดีกว่า และอาการจะหายเร็วกว่ายาในกลุ่ม PPI
      - ขนาดยา
        
        Cimetidine 400 mg bid Ranitidine (150 mg bid)
      - อาการข้างเคียง
        
        ปวดศีรษะ เวียนศีรษะ คลื่นไส้ ปวดตามกล้ามเนื้อ ผื่นตามผิวหนัง คัน
        
        cimetidine
        
        หน้าอกโตในเพศชาย (gynecomastia)
        
        ไปยับยั้งเอนไซม์ที่ตับ ทําให้ระดับของยาอื่นที่ให้ร่วมลดลง (enzyme inhibitor)
      - ข้อควรระวังและข้อห้ามใช้
        
        ควรลดขนาดยาในกรณีที่ผู้ป่วยมีภาวะการทํางานของตับหรือไตบกพร่อง
        
        ห้ามใช้ยาในสตรีมีครรภ์ และมารดาที่ให้นมบุตร
    - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        ถูกดูดซึมจากลำไส้เล็กส่วนต้น แล้วเปลี่ยนเป็น active
        form
        
        Enteric-coated granule เพื่อให้ไปดูดซึมที่ลําไส้เล็ก
      - ขนาดยา
        
        Ome 20 mg วันละครั้ง ก่อนอาหาร 4 สัปดาห์
      - ข้อควรระวัง
        
        ควรลดขนาดยาลงในผู้ป่วยโรคตับ
        
        ควรระมัดระวังการใช้ในระยะยาว
      - อาการข้างเคียงที่พบไม่รุนแรงและผู้ป่วยสามารถทนได้
  - - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        เกิดโพลีเมอร์ที่เหนียวข้นและจับกับผนังของทางเดินอาหาร
        
        ไม่มีการดูดซึมยา ดังนั้นอาการข้างเคียงทั่วร่างกายพบได้น้อย
      - ขนาดยา
        
        1 กรัม ก่อนอาหาร 1 ชั่วโมงและก่อนนอน ,ให้ยาเป็นเวลา 6-8 สัปดาห
      - การให้ยา
        
        การให้ยาควรให้ยาตอนท้องว่าง
        
        อาจขัดขวางการดูดซึมยาอื่น ต้องห่างกันอย่างน้อย 2 ชั่วโม
      - อาการข้างเคียง
        
        ท้องผูก
        
        มีอาการคลื่นไส้ปวดศีรษะแบบเล็กน้อย อาหารไม่ย่อย ปากแห้ง มึนงง การรับรสเปลี่ยนไป
    - - รักษา
        
        ป้องกันแผลในกระเพาะอาหาร และลำไส้จากการรับประทานยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์หรือยาเอ็นเสด (NSAIDs)
      - ผลข้างเคียง
        
        อาการท้องเดิน
        
        ทําให้มดลูกหดรัดตัว ในผู้หญิงอาจทําให้แท้ง
    - - รักษา
        
        เคลือบกันแผลเปปติก,มีฤทธิ์ต่อต้านเชื้อ H.pylori
      - ผลข้างเคียง
        
        อาจพบลิ้นผู้ป่วยมีสีดําหรืออุจจาระดํา
  - - - ให้กลุ่ม PPI 1 ชนิด ร่วมกับยาปฏิชีวนะ 2 ชนิด
      - omeprazole 20 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง ก่อนนอน+amoxicillin 1
        กรัม วันละ 2 ครั้ง หลังอาหาร+ clarithromycin 500 มิลลิกรัม วัน
        ละ 2 ครั้ง หลังอาหารเป็นเวลา 1 สัปดาห์
- - - - apomorphine HCl ยาออกฤทธิ์แรงและเร็วใช้ฉีดใต้ผิวหนัง 0.1 มก./กก.(ไม่เกิน 5 มก.) ทําให้อาเจียนภายใน 2-3 นาที
    - - copper sulfate, Zinc sulfate และ ipecac ไม่ค่อยนิยมใช้เนื่องจากเป็นพิษต่อร่างกาย
    - - ยาที่นิยมใช้ทําให้อาเจียนกรณีได้รับสารพิษ
      - ให้ร่วมกับ activated charcoal
      - ต้องให้ activated charcoal หลังจากเกิดการอาเจียนแล้ว
  - - - Metoclopramide และ Domperidone
        
        ออกฤทธิ์ทั้งระบบประสาทส่วนกลางและทางเดินอาหาร
        
        ทําให้ป้องกันการอาเจียนได้
        
        อาการข้างเคียงที่พบคือ extrapiramidal effectsdomperidone จะไม่อาการนี้
      - Phenothiazine และ Butyrophenones
        
        จะมีอาการข้างเคียงมาก
        
        การใช้ยาจึงควรอยู่ในความดูแลของแพทย์อย่างใกล้ชิด
      - cisapride
        
        กระตุ้นการหลั่ง acetylcholine ที่ myenteric plexus
        
        ทําให้ทางเดินอาหารส่วนบนและลําไส้ใหญ่บีบตัวดีขึ้น
        
        ข้อเสีย เกิดภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ
    - - scopolamine
        
        อาการข้างเคียงที่พบ คือ ปากแห้ง, มองเห็นภาพไม่ชัด, ง่วงนอน
        
        ใช้ในการป้องกันการอาเจียนเฉพาะที่เกิดจาก motion sickness
    - - diphenhydramine, dimenhydrinate
        
        ยับยั้ง histaminergic
        
        ออกฤทธิ์เพิ่ม lower esophageal sphincter pressure
        
        อาการข้างเคียงที่พบ คือ ง่วงนอน
    - - Ondansetron และ Granisetron
        
        ใช้ในการป้องกันอาการคลื่นไส้และอาเจียนที่เกิดจากการใช้ยารักษา
        มะเร็ง
        
        อาการข้างเคียงที่พบ คือ ปวดหัวและท้องผูก
    - - Aprepitant
        
        ใช้ร่วมกับ serotonin 5 HT3 receptor antagonists
        
        ป้องกันการเกิดการอาเจียนแบบ acute และ delayหลังได้รับ
        เคมีบําบัดหรือการฉายรังสี
  - - - cyproheptadine HCl , Pizotifen
        
        อาการข้างเคียงที่พบ คือ ง่วงนอน ปากแห้ง คอแห้ง คลื่นไส้ ปวดศีรษะ
        
        ข้อควรระวังถ้าใช้ยานานเกิน 2 อาทิตย์
    - - Fenfluramine , dexfenfluramine
        
        ประสิทธิภาพลดนํ้าหนักใกล้เคียงกัน
        
        ยาจะให้ผลเพียงในระยะสั้น
        
        จัดเป็นยาควบคุมพิเศษ
        
        อาการข้างเคียงที่สําคัญคือ ผลต่อระบบประสาทส่วนกลาง
- - - - นิยมใช้ในอาการท้องเสียมากกว่ากลุ่มอื่น
      - ลดปริมาตรอุจจาระ
      - หากทานแล้ว 48 ชั่วโมงไม่ดีขึ้นให้หยุดยา
      - ไม่ควรใช้ขนาดสูงเกินไป
    - - ออกฤทธิ์ยับยั้งการเคลื่อนไหวของลำไส้
      - ให้ยาขนาดต่ำจะไม่มีผลต่อระบบประสาท
      - อาจทำให้คลื่นไส้ อาเจียน ผื่นแดง ท้องอืด ปากแห้ง
    - - ช่วยให้นํ้าและเกลือแร่ต่าง ๆ ถูกดูดซึมกลับมากขึ้น
      - ทําให้การเคลื่อนไหวของลําไส้ลดลง
      - ทําให้กากอาหารผ่านไปช้า
      - ถ้าการดูดซึมบกพร่องจะเกิดอาการท้องอืดมาก ขณะเดียวกันจะเพิ่มทําให้
        อาการปวดท้อง
  - - - ทําให้การเคลื่อนไหวลดน้อยลง ลดแรงตึงตัว ความแรง และความถี่ของการบีบตัว
      - ลดการหลั่งนํ้าลายและนํ้าย่อยของกระเพาะอาหาร
  - - - ช่วยเพิ่มการดูดซึม หรือช่วยลดการหลั่งนํ้าและเกลือแร่จากลําไส
      - ได้รับการพิสูจน์แล้วว่าได้ผลดีทําให้อุจจาระร่วงลดลง และช่วยรักษาภาวะขาดนํ้าและเกลือแร่ได้ทุกอายุ
    - - ทําให้ยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อก่อโรคและป้องกันการเกาะติดของแบคทีเรีย
      - รักษาผู้ป่วยท้องเสียเรื้อรัง ได้ผลดี
      - ประสิทธิผลของยากลุ่มนี้ยังไม่ได้รับการพิสูจน์แน่นอน แต่เป็นยาที่
        ปลอดภัย และไม่มีคุณสมบัติรบกวนกับยาอื่น
- - - - ช่วยลดการดูดซึมกลับของแอมโมเนีย ใน hepatic encephalopathy
      - ยาในขนาดสูงจะทําให้ท้องเสียสูญเสียโปแตสเซียมและนํ้า
    - - ออกฤทธิ์โดย osmotic effect ทำให้อุจจาระอ่อนนุ่มและหล่อลื่นทางออกของอุจจาระ
      - ยาเหน็บทวารหนักจะทําให้อุจจาระภายใน 30 นาที
  - - - ผู้ป่วยโรคไตควรหลีกเลี่ยงยา
      - ผู้ป่วยโรคหัวใจให้ระวังยา
      - กรณีได้รับยาในขนาดสูงจึงควรดื่มนํ้ามาก ๆ
  - - - อาการท้องผูกเฉียบพลัน
      - ท้องผูกที่เกิดจากยา
      - ท้องผูกจากการนอนนานเกินไป
      - ใช้ในการเตรียมถ่ายเอ็กซเรย
  - - - ใช้บรรเทาอาการท้องอืด แน่นท้อง จุกเสียด
      - มีแก๊สในทางเดินอาหารมาก คุณสมบัติดูดซับแก๊ส
      - ช่วยขับไล่แก๊สออกโดยการเรอหรือออกทางทวารหนัก