Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทส่วนกลาง Drugs acting on central nervous sysytem…
ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทส่วนกลาง Drugs acting on central nervous sysytem
สารสื่อประสาทที่สำคัญ
Acethylcholine (Ach)
Norepinephrine(NE)
Dopamine
Serotonin
Glutamate amino acid
Gamma Aminobutyric acid (GABA)
ยาที่มีผลต่อระบบประสาทส่วนกลาง
Bipolar disorders
Antipsychotics
Depressive disorders
Anti-Parkinson's agents
Anxiolytics
Antiepileptics
Anxiolytics, sedative and hypnotics
Anxiety
ยาที่ใช้ในการรักษา
Benzodiazepines
เป็นกลุ่มยานอนหลับ และยาคลายเครียด มีผลข้างเคียงน้อย
meprobamate
ใช้ในระยะสั้น เพื่อรักษาอาการวิตกกังวล และอาการทางประสาท ยานี้ทำงานที่ศูนย์กลางของสมองบางอย่างเพื่อช่วยทำให้ระบบประสาทสงบ
buspirone
เป็นยาที่ใช้รักษาโรควิตกกังวลเป็นหลักโดยเฉพาะโรควิตกกังวลทั่วไป
Barbiturate
เป็นยาในกลุ่ม anticonvulsants สมัยก่อนเคยนิยมใช้เป็นยานอนหลับและคลายกังวล แต่ปัจจุบันเลิกใช้แล้ว
Benzodiazepines
Side effects
การดื้อยา
เสพติด
เมื่อใช้ในหญิงตั้งครรภ์ ความผิดปกติของทารกแรกเกิด
อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ
ตาพร่า วิงเวียน
ปากแห้ง ลิ้นขม คลื่นไส้
กดการหายใจ
Over-sedation อาจเกิดขึ้นได้เมื่อให้ BDZ ร่วมกับยาอื่นที่กดระบบประสาทส่วนกลางเหมือนกัน
Barbiturate
กลไกการออกฤทธิ์
เหมือนกับ BDZ โดยเพิ่มการทำงานของGABA ทำให้ CI- เข้า cell มากขึ้น
Depressive disorders
Atypical antidepressants
Select Prototype Medication : bupropion HCL
กลไกการออกฤทธิ์
ไม่ชัดเจน อาจออกฤทธิ์ผ่านทางการยับยั้ง dopamine uptake
venlafaxine
Duloxetine
Mirtazapine
Reboxetine
Trazodone
ใช้ในการรักษาโรคซึมเศร้าโรควิตกกังวล
ใช้ในการรักษาโรคซึมเศร้าที่สำคัญ โรคสมาธิสั้น
ใช้รักษาอาการซึมเศร้าเป็นหลัก
ใช้ในการรักษาโรคซึมเศร้าโรควิตกกังวลทั่วไป
ใช้ในการรักษาโรคซึมเศร้าโรควิตกกังวลทั่วไปโรคตื่นตระหนกและโรคกลัวการเข้าสังคม
Side effects and Cautions
ปวดหัว ปากแห้ง ท้องผูก หัวใจเต้นเร็ว
ลดความอยากอาหาร น้ำหนักลง
ชัก คลื่นไส้ นอนไม่หลับ
การพยาบาล
ดูแลผู้ป่วยว่าทนต่อยาได้หรือไม่ และให้คำแนะนำที่เหมาะสม
Selective serotonin inhibitors(SSRIs)
กลไกการออกฤทธิ์
ยับยั้งการ reuptake ของ serotonin (5-HT) ทำให้มีปริมาณ 5-HT สูงขึ้นบริเวณ synapse
Side effects and Cautions
ไข้สูง ตัวสั่น กล้ามเนื้อแข็งเกร็ง เหงื่อออก วิตกกังวล เห็นภาพหลอน จึงห้ามใช้ร่วมกับยากลุ่ม MAOIs
วิธีแก้ไขคือค่อยๆ ลดขนาดยาลงก่อนหยุดยา
คลื่นไส้ ท้องเสีย นอนไม่หลับ น้ำหนักลดช่วงแรกที่ใช้ยา
Fluoxetine(Prozac)
Monoamine oxidase inhibitors (MAOIs)
Select Prototype Medication : Phenelzine
Isocarboxazid
Tranylcypromine
Selegiline -transdermal MAOI
กลไกการออกฤทธิ์
ยับยั้ง MAOในสมอง
Side effects and Cautions
วิตกกังวล คลุ้มคลัง
Tricyclic antidepressants(TCAs)
Select Prototype Medication : Amitriptyline
Imipramine
Doxepin
Nortriptyline
Amoxapine
Trimipramine
กลไกการออกฤทธิ์
ยับยั้งการ NE และ 5-HT reuptake จากบริเวณ synapse ทำให้ Ne และ 5-HT ทำงานได้เยอะขึ้น
Side effects and Cautions
ง่วงซึม
ระวังการใช้ร่วมกับ antihistamines
ทำให้เกิดการชักได้ง่ายขึ้น
ห้ามใช้ร่วมกับ MAOIs
ปากแห้ง คอแห้ง ท้องผูก หัวใจเต้นเร็ว
Bipolar disorders
โรคอารมณ์แปรปรวนสองขั้ว ผู้ป่วยจะมีลักษณะอาการที่เปลี่ยนแปลงไปมา ระหว่างอารมณ์ซึมเศร้า สลับกับช่วงที่อารมณ์ดีมากกว่าปกติ
ยาที่ใช้
mood-stabilizing medications
Select Prototype Medication : lithium carbonate
ทำให้เกิด neurochemical ในสมองเปลี่ยนแปลงไป
Side effects and Cautions
คลื่นไส้ ท้องเสีย ปวดท้อง
น้ำหนักขึ้น เป็นพิษต่อไต
มือสั่น ปัสสาวะบ่อย
Antipsychotics
First generation
Select Prototype Medication: cholorpromazine (Thorazine)-low potency
Side effects and Cautions
ชัก ประจำเดือนไม่ปกติ
Dermatitis
ไข้สูง กล้ามเนื้อเกร็ง โคม่า
Block dopamine(D2)
acetylcholine
histamine
Second generation
Select Prototype Medication: risperidone (Risperdal)
Clozapine
Olanzapine
Asenapine(Saphris) ยาอมใต้ลิ้น
Quetiapine
Side effects and Cautions
ควบคุมระดับน้ำตาลได้ไม่ดี-เบาหวาน
น้ำหนักขึ้น
Anti-Parkinson's agents
เกิดจากความผิดปกติของระบบประสาทส่วนกลาง ส่งผลให้เกิดอาการสั่น เกร็ง เคลื่อนไหวช้า พูดเสียงเบา ท่าเดินผิดปกติ
การรักษา
รักษาด้วยยา
ทำกายภาพบำบัด
เพิ่มปริมาณ dopamine
Levodopa
Carbidopa
Dopamine agonists
ทำให้ levodopa อยู่ได้นานขึ้น
Side effects and Cautions
เห็นภาพหลอน ฝันร้าย
ปัสสาวะเปลี่ยนสี
คลื่นไส้ อาเจียน
Antiepileptics
ยาออกฤทธิ์หลายกลไก
กดการส่งสัญญาณ ทำให้การชักลดลง
ลด seizure activity โดยเพิ่ม GABA
ทำให้ nerve ใช้เวลากลับเข้าสู่ active state ช้า
Side effects and Cautions
Phenytoin
ง่วงนอน ตาพร่า ความจำลดลง เป๋นผื่น ,Hypotension
Barbiturates
ง่วงนอน ซึมเศร้า ลดการสร้างวิตามิน k และ D ไม่สามารถใช้ในคนท้องได้
Valproic acid
คลื่นไส้ อาเจียน อาหารไม่ย่อย พิษต่อตับ ,thrombocytopenia
Carbamazepine
วิงเวียน ตาพร่า ปวดหัว ไม่สามารถใช้ในคนท้องได้
Topiramate
ทำให้เกิดต้อหินมุมปิด