Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

โรคเบาหวานระหว่างตั้งครรภ์(Gestational diabetes mellitus, GDM) - Coggle…

- - - - Diabetic retinopathy การเกิด retinopathy สัมพันธ์กับระยะเวลาการเป็นเบาหวาน ถ้าเป็น
        เบาหวานชนิดที่ 1 มานานกว่า 20 ปี จะเป็น retinopathy ทุกราย
      - Diabetic nephropathy การค้นหาภาวะนี้มีความสำคัญเนื่องจากมีความสัมพันธ์กับภาวะแทรกซ้อนทางสูติศาสตร์ เช่น ภาวะความดันโลหิตสูงระหว่างตั้งครรภ์ ทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์ การเสื่อมหน้าที่ของไตอย่างถาวร ซึ่งจะวินิจฉัยได้จากการมีโปรตีนในปัสสาวะมากกว่าหรือเท่ากับ 500 mg/24 hr แต่ในรายที่มีความรุนแรงของโรคสูงคือมี serum creatinine > 1.5 mg/dl หรือ proteinuria > 3 g/24 hr จะสัมพันธ์กับการเสื่อมหน้าที่ของไต
      - .3. ความดันโลหิตสูงจากการตั้งครรภ์ (Pregnancy induced hypertension: PIH) มีอุบัติการณ์การเกิดPIH เพิ่มขึ้นประมาณ 4 เท่าโดยเฉพาะในรายที่ควบคุมเบาหวานได้ไม่ดี และจะเกิดขึ้นในช่วงต้นของไตรมาสที่ 2ของการตั้งครรภ์ การเกิด PIH มักเกิดในผู้ป่วยที่มีพยาธิสภาพที่ไต เชื่อว่าเกิดจากภาวะอัลบูมินในเลือดต่ำ
      - การติดเชื้อ (Infection) หญิงตั้งครรภ์ที่เป็นโรคเบาหวานที่พึ่งอินซูลิน มีโอกาสติดเชื้อมากกว่าหญิงเส้นเลือดทั่วร่างกายและไต มีการเพิ่มของ blood flow และ glomerular filtration ทำให้ระดับน้ำตาลในglomerular สูงทำให้ระดับน้ำตาลในปัสสาวะสูงกว่า 300 mg ต่อวัน ทำให้ติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะได้
      - การคลอดก่อนกำหนด (Preterm birth) หญิงตั้งครรภ์ที่เป็นโรคเบาหวานมีอุบัติการณ์การเกิดการคลอดก่อนกำหนดร้อยละ 10-13 ซึ่งสาเหตุการเกิดไม่สัมพันธ์กับระดับน้ำตาลในเลือด แต่จะสัมพันธ์กับภาวะแทรกซ้อนที่เกิดร่วม เช่น ภาวะน้ำคร่ำมากกว่าปกติ ทารกขนาดใหญ่ และการติดเชื้อ เป็นต้น
      - น้ำคร่ำมากกว่าปกติ (Polyhydramnios) จะเกิดในหญิงตั้งครรภ์ที่เป็นเบาหวานในไตรมาสที่ 3 เชื่อว่าเกิดจากการมี polyuria ในทารกในครรภ์ที่มีภาวะ hyperglycemia
      - การคลอดยาก (dystocia) ในหญิงตั้งครรภ์รายที่ควบคุมเบาหวานไม่ดีจะทำให้ทารกมีขนาดใหญ่ มีและเพิ่มการใช้สูติศาสตร์หัตถการ
      - การเสียเลือดหลังคลอด (Postpartum hemorrhage) การเสียเลือดหลังคลอดเกิดขึ้นเนื่องจาก ทารกตัวโต ภาวะน้ำคร่ำมาก และการคลอดเนิ่นนานทำให้มดลูกหดรัดตัวไม่ดี หรืออาจจะเกิดจากการฉีกขาดจากช่องทางคลอดจากการใช้สูติศาสตร์หัตถการ
    - - ความพิการแต่กำเนิด (Malformation) เชื่อว่าความพิการแต่กำเนิดเกิดจาก ภาวะ hyperglycemia เกิดจากความผิดปกติของกระบวนการ glycolysis ซึ่งเป็นส่วนสำคัญของกระบวนการ embryogenesis ซึ่งอาจจะเกิดทุกระบบของร่างกายทารก แต่พบมากที่สุดคือ ระบบหัวใจและหลอดเลือด
      - ทารกตายในครรภ์หรือตายคลอด (Fetal death or Stillbirth) สาเหตุการตายของทารกเชื่อว่ามีสาเหตุมาจากหลายปัจจัย แต่ปัจจัยที่สำคัญที่สุดคือเกิดจากภาวะน้ำตาลในเลือดสูงกลไกยังไม่ทราบแน่ชัดแต่พบว่ามีการลดลงของออกซิเจนในเม็ดเลือดแดง, ภาวะน้ำตาลในเลือดสูง และรกเสื่อมสภาพ
      - ทารกมีขนาดใหญ่กว่าปกติ (Macrosomia) หมายถึง ทารกที่มีน้ำหนักแรกคลอดมากกว่า 4,000 กรัมหรือมากกว่า 90 เปอร์เซ็นไทล์ของอายุครรภ์นั้นๆ การเกิดทารกตัวโตมักพบได้ชัดเจนภายหลัง 28 สัปดาห์เนื่องจากมีการสะสมของไขมันส่วนเกินโดยเฉพาะบริเวณส่วนไหล่และท้อง ซึ่งลักษณะนี้เองทำให้เกิดการคลอดติดไหล่
      - ทารกในครรภ์เกิดการชะงักงันของการเจริญเติบโต (Intrauterine growth restriction: IUGR) เกิดได้บ่อยในหญิงตั้งครรภ์ที่มีพยาธิสภาพที่หลอดเลือด เช่น Class D, F, R ทำให้การไหลเวียนของเลือดไปสู่รกลดลง
      - การแท้ง (Abortion) หญิงตั้งครรภ์ที่เป็นโรคเบาหวานก่อนตั้งครรภ์ที่มีการควบคุมกลูโคสไม่ดี มีระดับกลูโคสก่อนอาหารที่อยู่สูงอยู่มากกว่า 120 mg/dl มีระดับ HbA1c สูงมากกว่าร้อยละ 12 มีโอกาสแท้งบุตรได้สูง
    - - ภาวะหายใจลำบาก (Respiratory distress syndrome: RDS) พบอุบัติการณ์การเกิด RDS ในหญิงตั้งครรภ์ที่เป็นเบาหวานที่พึ่งอินซูลินมากกว่าหญิงตั้งครรภ์ปกติ 20 เท่า ซึ่งสาเหตุเกิดจากอินซูลินมีฤทธิ์ต่อต้านคอร์ติโซล ซึ่งเป็นเอนไซม์ในการสร้าง lung surfactant จึงทำให้ปอดของทารกในครรภ์สร้าง surfactant ไม่เพียงพอ
      - ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำในทารก (Neonatal hypoglycemia) พบอุบัติการณ์ร้อยละ 15-20 ทารกจะก่อนกำหนด สาเหตุเกิดเนื่องจากภายหลังคลอดทันทีน้ำตาลจากมารดาที่ทารกเคยได้รับระหว่างการตั้งครรภ์จะหมดไป แต่ฮอร์โมนอินซูลินของทารกยังสูงอยู่ใน 24 ชั่วโมงแรก จึงทำให้ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ ทารกแรกเกิดอาจจะซึม ไม่ค่อยร้อง กระตุกตามแขนขา ชัก หายใจขัด ชีพจรช้า ซึ่งต้องรีบให้การช่วยเหลือทันที
      - ภาวะแคลเซี่ยมในเลือดต่ำ (Neonatal hypocalcemia) จะวินิจฉัยเมื่อระดับแคลเซี่ยมในเลือดต่ำกว่า7 mg/dl สาเหตุไม่ทราบแน่ชัด แต่อาจเกิดจาก การคลอดก่อนกำหนด การที่ระดับน้ำตาลในเลือดสูงเกินไป หรือเกิดจาก functional hypothyroidism
      - ภาวะน้ำดีในเลือดสูง (Hyperbilirubinemia) สาเหตุไม่ทราบแน่ชัด แต่อาจจะเกิดจากการแตกของเม็ดเลือดแดงที่มีมากกว่าปกติทำให้เกิดภาวะตัวเหลืองและชักตามมาได้
      - ภาวะเลือดแดงข้น (Polycythemia) เป็นภาวะที่มี hemoglobin มากกว่า 20 mg/dl หรือhematocrit มากกว่าร้อยละ 65 เกิดจาก chronic intrauterine hypoxia ทำให้สร้างเม็ดเลือดแดงมากว่าปกติ
      - ความผิดปกติของหัวใจ (Hypertrophic and congestive cardiomyopathy) เกิดจากอินซูลินในเลือดสูงไปกระตุ้นหัวใจทารก ในรายที่เป็นมากทารกอาจจะหัวใจวายได้
      - การถ่ายทอดทางพันธุกรรม (Inheritance of diabetes) มีการศึกษาพบว่ามารดาที่เป็น Overt DMบุตรมีโอกาสเกิด IDDM ร้อยละ 3 ถ้าบิดาเป็นเบาหวานบุตรมีโอกาสเกิด IDDM ร้อยละ 6 ถ้าบิดาและมารดาเป็นเบาหวานชนิด IDDM บุตรมีโอกาสเกิดเบาหวานร้อยละ 20 จากผลการศึกษาแสดงว่าหญิงตั้งครรภ์ที่เป็นเบาหวานเพิ่มโอกาสการมีบุตรที่เป็นเบาหวานมากกว่าคนทั่วไป
- - - - GDM A-1 คือ fasting plasma glucose น้อยกว่า 105 mg/dl หรือ 2-hour post prandial glucoseน้อยกว่า 120 mg/dl
      - GDM A-2 คือ fasting plasma glucose มากกว่า 105 mg/dl หรือ 2-hour post prandial glucoseมากกว่า 120 mg/d
- - - - อายุมากกว่า 35 ปี
      - มีภาวะอ้วนโดยถือตามดัชนีมวลกายมากกว่าหรือเท่ากับ 27 kg/m2
      - ประวัติโรคเบาหวานในครอบครัวชัดเจน
      - มีประวัติ GDM ในอดีต
      - ตรวจพบน้ำตาลในปัสสาวะ
      - ประวัติการคลอดผิดปกติ (แท้งหลายครั้ง ทารกตายคลอด พิการแต่กำเนิดโดยไม่ทราบสาเหตุครรภ์แฝดน้ำ ความดันโลหิตสูงระหว่างตั้งครรภ์ การตั้งครรภ์หลายครั้ง)
    - - การตรวจคัดกรองทำโดยให้ดื่มน้ำตาลกลูโคส50กรัมแล้วตรวจเลือดหลังดื่ม 1 ชั่วโมง ขณะอายุครรภ์ที่ 24-28 สัปดาห์ โดยไม่คำนึงถึงมื้ออาหารที่ผ่านมา ถ้าระดับ Plasma glucose เท่ากับ 140 มก./ดลหรือมากกว่าถือว่าผิดปกติ ถ้าผิดปกติให้ตรวจวินิจฉัยต่อด้วย 100 กรัม OGTT
      - หากผลการตรวจตั้งแต่ 140-199 mg/dlจะนัด1 สัปดาห์มาตรวจวินิจฉัยเบาหวาน
      - หากผลการตรวจตั้งแต่ 200 mg/dl จะวินิจฉัยว่าเป็นเบาหวานขณะตั้งครรภ์เลย
- - - - ล้างมือด้วยน้ำอุ่นเพื่อให้เลือดไหลเวียนดี
      - ก่อนเจาะเช็ดด้วยแอลกอฮอล์ รอให้แห้ง และใช้ lancet เจาะนิ้วทางด้านข้างหรือขอบนอกของปลายนิ้ว
      - เอียงมือไปทางด้านข้าง หรือใช้มือบีบเบาๆให้ต่ำกว่าระดับหัวใจ แล้วไล่เลือด ให้เลือดหยดออกมาใส่ strip แล้วอ่านผล
    - - 6.1 ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ มีอาการดังนี้ใจสั่น เหงื่อออกมาก ซีด ผิวหนังเย็น สับสน ปวด
        ศีรษะ หิว ตาพร่ามัว
      - 6.2 ภาวะน้ำตาลในเลือดสูง มีอาการดังนี้อ่อนเพลีย หน้าแดง ผิวหนังร้อน ปากแห้ง กระหายน้ำมาก ปัสสาวะมาก หายใจเร็วลึก และมีกลิ่น acetone ซึม ปวดศีรษะปฏิกิริยาตอบสนองช้าลงการดูแล ในรายที่มีอาการต้องนอนพักรักษาตัวในโรงพยาบาล และให้อินซูลินทางหลอดเลือดดำ
  - - - ดูแลป้องกันภาวะความดันโลหิตต่ำโดยจัดให้ผู้คลอดนอนตะแคง เนื่องจากทารกมีขนาดใหญ่ หรือมีน้ำคร่ำมากไปกดทับเส้นเลือด ทำให้แรงดันเลือดลดลง
      - ดูแลการบรรเทาความเจ็บปวด เช่น แนะนำการลูบหน้าท้อง การหายใจตามระยะของการคลอด การนวดหลัง การปลอบโยน ให้กำลังใจ เพื่อลดการใช้พลังงานจากความเจ็บปวดและความเครียด ซึ่งจะทำให้เกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ
      - ประเมินภาวะขาดออกซิเจนของทารกในครรภ์โดยการฟังเสียงหัวใจทารกทุก 30 นาที เนื่องจาก การ
      - ดูแลการได้รับยาอินซูลินตามแผนการรักษา เพื่อควบคุมระดับน้ำตาลในกระแสเลือด เช่น ในกรณีที่
    - - ดูแลฟังเสียงหัวใจทารกทุก 5-10 นาที เมื่อมดลูกคลายตัว เพื่อประเมินการขาดออกซิเจนของทารกเนื่องจาก การไหลเวียนของโลหิตไม่ดีจากภาวะเบาหวานและการหดรัดตัวของมดลูก ซึ่งจะทำให้ทารกมีโอกาสเกิดภาวะขาดออกซิเจนเมื่อแรกคลอดได้
      - ประเมินภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ โดยการประเมินจาก สัญญาณชีพ โดยเฉพาะ ชีพจรและการ หายใจและจากอาการและอาการแสดง
      - ช่วยเหลือแพทย์ในการทำสูติศาสตร์หัตถการ ตามข้อบ่งชี้แต่เฝ้าระวังการคลอดติดขัด (CPD) หรือการคลอดติดไหล่ (Shoulder dystocia)
      - เตรียมเครื่องมือช่วยเหลือในการฟื้นคืนชีพของทารกให้พร้อม เนื่องจากทารกที่เกิดจากมารดาเป็นโรคเบาหวานมีโอกาสเกิด RDS ได้
    - - ดูแลให้ได้รับอินซูลินตามแผนการรักษา มารดาหลังคลอดที่เป็น GDM ที่ต้องให้อินซูลินเพื่อการรักษาในขณะตั้งครรภ์ ควรเจาะเลือดตรวจหาระดับน้ำตาลทุก 4 ชั่วโมง โดยควบคุม ระดับน้ำตาลในเลือดอยู่ระหว่าง 150-200 mg/dl
      - ประเมินภาวะแทรกซ้อนหลังคลอด เช่น การตกเลือดหลังคลอดจากมดลูกหดรัดตัวไม่ดี
      - การดูแลทั่วไป เช่นความสุขสบาย ความสะอาดของร่างกาย โดยเฉพาะอวัยวะสืบพันธุ์ เพื่อป้องกันการ
        ติดเชื้อ เนื่องจากมีแผลฝีเย็บและน้ำคาวปลา
      - แนะนำการรับประทานอาหาร ในมารดาหลังคลอดมีการสูญเสียเลือดและพลังงานจากการคลอดควร
        แนะนำให้รับประทานอาหาร
      - แนะนำการเลี้ยงดูบุตรด้วยนมมารดา มารดาหลังคลอดที่เป็นเบาหวานสามารถเลี้ยงดูบุตรด้วย นม
        มารดาตามปกติ
      - แนะนำการวางแผนครอบครัว การเลือกวิธีคุมกำเนิดที่เหมาะสมสำหรับมารดาหลังคลอดที่เป็น
        เบาหวานด