Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทส่วนกลาง (Drugs acting on central nervous…
ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทส่วนกลาง
(Drugs acting on central nervous syste)
Anxiolytics, sedative and hypnotics Anxiolytics กลุ่มยานอนหลับ ระงับ กันชัก
ยาที่ใช้
Benzodiazepines
ออกฤทธิ์
โดยการจับที่ benzodiazepine receptor sites ที่ GABA receptor
ผลข้างเคียง
ง่วงซึม ปากแห้ง ปวดศีรษะ ซึมเศร้า น้ำหนักขึ้น ท้องผูกสับสน เวียนศีรษะ คลื่นไส้ การมองเห็นเปลี่ยนไป
ทารกแรกเกิดพิการ (ในกรณีที่ใช้ยาระหว่างตั้งครรภ์)
**เเบ่งตามการออกฤทธิ์
Short -Acting** (2-8 hours) ได้แก่ยา Oxazepam(Serax ),Clonazepam ( Klonopin ) ,Midazolam (Versed),Triazolam (Halcion)
2.Intermediate -Acting
( 10 -20 hours): hours ได้แก่ยา Temazepam (Restoril ),Lorazepam( Ativao ),Alprazolam (Xanax)
3.Long -Acting
(1-3 days) ได้แก่ยา Chlordiazcpoxide (Libriunt ),Diazepam (Valium ) ,Flurazepam (Oalmane )
ใช้เป็นยา
กันชัก รักษาอาการนอนไม่หลับ ช่วยให้กล้ามเนื้อหายเเข็งตึง ใช้เป็นยานำการสลบ ให้เป้นยาก่อนผ่าตัด ป้องกันการลงเเดง
Barbiturate
ผลข่างเคียง
สูญเสียความทรงจำ กดการหายใจ (หายใจเบา ตื้น) ไตทำงานผิดปกติ ตกใจง่าย จิต/ประสาทหลอน อ่อนเพลีย ปวดกระดูก เบื่ออาหาร กล้ามเนื้ออ่อนแรงน้ำหนักลดผิดปกติ ตัวเหลือง
ออกฤทธิ์
เหมือนกับ BDZ โดยเพิ่มการทางานของ GABA GABA ทาให้ Cl -เข้า cell มากขึ้น (โดยจับกับ receptor receptor คนละตาแหน่งกับ BDZ) BDZ)
เเบ่งตามการออกฤทธฺ์
1. Ultrashort acting ออกฤทธิ์สั้น
(half-life 6 ชั่วโมง) ได้แก่ยา Thiopental (Pentothal) ,Ibuprofen
2. Short และ intermediate acting
ออกฤทธิ์ได้นาน 2-6 ชั่วโมง ได้แก่ยา Pentobarbital (Nembutal),Secobarbital (Seconal),Amobarbital (Amytal)
3. Long action
ออกฤทธิ์ได้ 6-12 ชั่วโมง ได้แก่ยา Phenobarbital (Gardenal)
ใช้ใป็น
ยานอนหลับและยาคลายเครียด ยาคลายกล้ามเนื้อและ ยารักษาโรคลมชัก
Depressive disorders
กลุ่มยารักาาโรคซึมเศร้า
2. Atypical antidepressants
ยา bupropion HCL (Wellbutrin)
การพยาบาล
ดูแลผู้ป่วยว่าทนต่อยาได้หรือไม่ และให้คาแนะนาที่เหมาะสม
กลไกการออกฤทธิ์ยัง
ไม่ชัดเจน บางทฤษฎีที่อธิบายว่าอาจออกฤทธิ์ผ่านทางการยับยั้ง dopamine uptak
ผลข้างเคียง ปวด
หัว ปากแห้ง ท้องผูก หัวใจเต้นเร็ว คลื่นไส้ นอนไม่หลับ กดความอยากอาหาร น้าหนักลง ชัก
.3.Tricyclic antidepressants (TCAs)
ได้เเก่ยา Amitriptyline (Elavil)
กลไกการออกฤทธิ์
ยับยั้งการ NE และ 5-HT reuptake HT reuptake จากบริเวณ synapse synapse ทาให้NE และ 5-HT ทางานได้เยอะขึ้น
ผลข้างเคียง
วูบ ง่วงซึม ทำให้เกิดการชักได้ง่ายขึ้น ปากแห้ง คอแห้ง ตาพร่า ปัสสาวะคั่ง ท้องผูก หัวใจเต้นเร็ว ห้ามให้ร่วมกับ MAOIs ระวังการใช้ร่วมกับยาที่มีฤทธิ์ antihistamines หรือ anticholinergic anticholinergic
1. Selective serotonin inhibitors (SSRIS)
ได้เเก่ยา Fluoxetine (Prozac),Sertraline (Zoloft)
กลไกการออกฤทธิ์
ยับยั้งการ reuptake reuptake ของ serotonin (5-HT) ทาให้มีปริมาณ 5-HT สูงขึ้นบริเวณ synapse synapse Side
ผลข้างเคียง
นำ้หนักลดช่วงเเรก ไม่ถึงจุดสุดยอด คลื่นไส้ ท้องเสีย นอนไม่หลับ เกิดอาการ Serotonin ได้ ห้ามใช้ร่วมกับยากลุ่ม MAOIs หากกินยาเเล้วหยุดยาเลยจะเกิดอาการ Withdrawal syndrome ต้องค่อยๆหยุดยา
4. Monoamine oxidase inhibotors (MAOIs)
ได้เเก่ยา**
Phenelzine (Nardil)**
กลไกการออกฤทธิ์
: ยับยั้ง MAO (enzyme MAO (enzyme ที่ใช้ในการทาลาย NE, DA, 5-HT) ในสมอง ทาให้มีปริมาณ NE, DA, NE, DA, 5-HT เพิ่มขึ้น
ผลข้างเคียง
วูบ ความดันสุง กระตุ้นระบบประสาทส่วนกลางวิตกกังวลคลุ้มคลั่ง เกิดอาการ Serotonin syndrome เมื่อใช้ร่วมกับ SSRIs, TCAs
Bipolar disorders
กลุ่มยารักษา ไบโพลา
ทำให้เกิด
neurochemical ในสมองเปลี่ยนแปลงไป รวมถึงserotonin receptor blockade นอกจากนี้ยังลดการเกิดneuronal atrophy และเพิ่มneuronal growth neuronal
ผลข้างเคียง
คลื่นไส้ ท้องเสีย ปวดท้องมือสั่น ปัสสาวะบ่อย น้าหนักขึ้น พิษต่อไต
ยาที่ใช้
mood mood-stabilizing เช่น lithium carbonate (
Antipsychotics กลุ่มยารักษาโรคประสาท
เเบ่งเป็น 2 กลุ่ม
1.Second-generation (atypical)
antipsychotic ลดได้ทั้ง positive และ negative symptoms
ยา risperidone (Risperdal)
Block serotonin มากกว่า dopamine receptor เเละBlock NE, histamine และ ACh
ผลข้างเคียง
ไขมันสูง วูบ นำ้หนักขึ้น ควบคุมนำ้ตาลไม่ดี
2.First-generation (conventional)
antipsychotic medications ส่วนใหญ่ควบคุม positive symptoms
ยา chlorpromazine (Thorazine
) มีความเเรงน้อย
เเละยา
Haloperidol (Haldol)
potencyสูง
ผลข้างเคียง
กระสับกระส่าย ท้องผูก วิงเวียนศีรษะ ง่วงซึม ปากแห้ง รูม่านตาขยาย อาการสั่นรัวหรือกระตุก คลื่นไส้ น้ำมูกไหล
Block dopamine (D2), acetylcholine, histamineและnorepinephrine (NE) receptors ในสมองรวมถึงระบบประสาทส่วนปลาย
เป้าหมายในการรักษา
ลดความรุนแรงของอาการที่เกิดขึ้น ป้องกันไม่ให้กลับเป็นซ้ำ สามารถใช้ชีวิตได้อย่างปกติ
Anti -Parkinson ’s agents รักษาโรคพาร์กินสัน
ยา Levodopa/carbidopa
ผลข้างเคียง
คลื่นไส้ อาเจียน เกิด Orthostatic hypotension เห็นภาพหลอน ฝันร้าย ปัสสาวะเปลี่ยนสี
ใช้ได้ผลในช่วงระยะเวลาหนึ่งเท่านั้นหลังจากนั้นจะเรียกว่าWearing off ” times แม้ว่าจะเพิ่มขนาดยาผลก็จะอยู่ได้ไม่นาน
เกิดจากความผิดปกติของระบบประสาทส่วนกลางที่จะส่งผลให้เกิดอาการสั่น (tremor), เกร็ง (rigidity) rigidity) ,เคลื่อนไหวช้าไม่มีแรงเคลื่อนไหว (akinesia), ท่าเดินผิดปกติ
Antiepileptics (AEDS)
ยากันชัก
ยากลุ่มยานอนหลับที่ใช้เป็นยากันชักได้
คือ ยา Diazepam (Valium),Lorazepam (Ativan)
ออกฤทธิ์หลายกลไก
กดการส่งสัญญาณ (neuronal firing) ทาให้การชักลดลง ลดการแพร่กระจายของ cell ที่เหนี่ยวนาให้เกิดการชักในสมอง
ลด seizure activity โดยเพิ่มthe inhibitory effects of gamma butyric acid (GABA)
ทาให้ nerve ใช้เวลากลับเข้าสู่ active state ช้าเนื่องจาก Na และ Ca ไหลเข้าสู่ cell ช้าลง
ยา Phenobarbital, Primidone
ง่วงนอน ซึมเศร้า ในบางรายการเกิดอาการตรงข้ามคือ hyperactive โดยเฉพาะในเด็ก ถ้าให้สูงตากระตุก ลดการสร้างวิตามิน K และ D(ประสิทธิภาพของยา Warfarin ลดลง) ไม่สามารถใช้ในคนท้องได้ ประสิทธิภาพของยาเม็ดคุมกาเนิดลดลง
ยา Phenytoin
ง่วงนอน ตาพร่า ความจาลดลง Gingival hyperplasia(เหงือกโตบวมผิดปกติ เลือดออกตามไรฟัน) ผื่น ไม่สามารถใช้ในคนท้องได้ ประสิทธิภาพของยาเม็ดคุมกำเนิดลดลง ความดันต่ำ ทำให้ระดับยาในเลือดเปลี่ยนแปลงได้
ยา Carbamazepine
วิงเวียน ตาพร่า ปวดหัว ไม่สามารถใช้ในคนท้องได้ มีการสร้างเม็ดเลือดขาว เม็ดเลือดแดง เกร็ดเลือดลดลง เสี่ยงของการแพ้ยาได้ เกิดผื่นแพ้รุนแรง ประสิทธิภาพของยาเม็ดคุมกาเนิดลดลง
ยา Valproicacid
คลื่นไส้ อาเจียน อาหารไม่ย่อย พิษต่อตับ ไม่สามารถใช้ในคนท้องได้ เกร็ดเลือดตำ่
ยาLamotrigine (Lamictal )
กดระบบประสาทเกิดอาการซึมเศรา้ได้ ใช้กับคนท้องไม่ได้ มึนงง ตาพร่า คลื่นไส้ อาเจียน เกิดผื่นเเพ้
ยาLevetiracetam ( Keppra )
ใช้กับคนท้องได้ มึนงง กล้ามเนื้ออ่อนเเรง
ยาTopiramate (Topamax)
ง่วงนอน มึนงง เกิดต่อหินได้ ความดันในลูกตาสูง ไม่สามารถใช้กับคนท้องได้ เลือดเป็นกรด
ยาGabapentin (Neurontin)
บำรุงประสาท กันชักไม่ค่อยได้