Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
พยาธิสรีรภาพของไตและทางเดินปัสสาวะ - Coggle Diagram
พยาธิสรีรภาพของไตและทางเดินปัสสาวะ
Physiology of Renal system หน้าที่ของไต :pencil2:
กรองของเสียออกจากร่างกาย
กําจัดน้ำส่วนเกินออกจากร่างกาย
เป็นต่อมไร้ท่อ (Hormonal regulation) :star:
ควบคุมปริมาณแคบเซียม ผ่านhormone
ควบคุมความดันโลหิต ผ่านระบบ Renin angiotensin
กระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดแดง ผลิต erythropoietin
สาเหตุAcute kidney injury :star:
prerenal cause
renal cause
Post renal cause
หน้าที่ของระบบทางเดินปัสสาวะ :pencil2:
รักษาสภาพของเหลวในร่างกายทั้งปริมาตรเเละความเข้มข้ม :star:
ขับของเสีย เช่น ยูเรีย ที-เกิดจากการเผาผลาญโปรตีน
รักษาสภาพกรด-ด่างและออสโมลาริตี้ในเลือดให้คงที่ :star:
ขจัดสารพิษที่เกิดขึ้นในร่างกาย
ควบคุมสมดุลโซเดียมในร่างกาย :star:
ทําให้วิตามินดีอยู่ในรูปที่ทํางานได้เเละสังเคราะห์กลูโคส
ดูดกลับสารที่ประโยชน์ต่อร่างกายหลังจากการกรองจากหลอดไตฝอย ก่อนจะถูกขับเป็นปัสสาวะ
Lymphatic drainage :pencil2:
Deep system น้ำเหลืองจาก glandular tissue ของไต เข้า lymphatic trunk เเล้วออกจากไตบริเวณขัว/ไต ต่อมน้ำเหลืองที่เกาะรอบ abdominal aorta
Superficial system เป็นระบบน้ำเหลืองบริเวณผิวด้านนอกของไตเเละเเคปซูล จะติดต่อกับระบบน้ำเหลืองในอวัยวะข้างเคียง
ลักษณะทางกายวิภาคศาสตร์ของระบบขับถ่ายปัสสาวะ :star:
หลอดเลือดที่มาเลี้ยงไตได้รับเลือดมาเลี้ยงโดยตรงจาก renal artery จะเข้าสู่ขั่วไต เเยกออกเป็น sagmantal artery ที่กรวยไต เมื่อเข้าสู่ไตส่วนในเรียก lobar artery วิ่งไปตาม medulla rays ของ renal pyramid หลอดเลือดที่วิ่งไป เรียกหลอดเลือดเเดงฝอยขาเข้า จากนั้นเป็นกระจุกของหลอดเลือดเเดงฝอยเเล้ววิ่งออกมาอกี่ครั้งเรียกหลอดเลือดเเดงฝอยขาออก ซึ่งเเตกเเขนงเป็นร่างเเหเเล้วพันตามรอบท่อต่าง
หลอดไตรวม ( Collecting duct) เป็นส่วนที่ขับออก อยู่ในชั้น medulla rays ชั้น เปลือกนอกจะมีarched collecting tubule เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 40 ไมครอน ยาว 20-22 มม เยื้อบุผิวเเบบลูกบาศก์ชั้น เดียวเเล้วค่อยสูงขึ้นจนเป็นรูปแท่ง
กระเพาะปัสสาวะ (Urinary bladder) เนื้อเยื่อบุเป็นเเบบที่มีการเปลี่ยนแปลงได้และเรียงหลายชั้น หนากว่า ท่อไต ในภาวะที่มีน้ำปัสสาวะจะเห็น 2-3 ชั้น ถ้ากระเพาะปัสสาวะว่างจะพบ 6-8 ชั้น กระเพาะปัสสาวะเเบ่งเป็น fundus,body และ neck โดยมีชั้น กล้ามเนื้อเรียบ
renal corpuscle มี2 ส่วน คือ glonerulus เป็นกลุ่มหลอดเลือดเเดงฝอยที่มารวมกันเป็นก้อนใหญ่ เเละ bowman's capsule เป็นเนื้อเยื่อคล้ายถุงโอบรอบโกลเมอรูรัส
หลอดไตฝอย เเบ่งเป็น หลอดไตฝอยส่วนต้น / ท่อไตรูปตัวยู/ หลอดไตฝอยส่วนปลาย / หลอดไตรวม
ไต (kidney) เป็นอวัยวะคู่อยู่อกเยื้อบุช่องท้องด้านหน้าจะถูกปกคลุมเเต่ด้านหลังไม่มีเนื้อเยื่อมาคลุม จึงจัดเป็นอวัยวะนอกช่องท้อง ผิวด้านนอกเรียบริมนอกโค้งออกเเละริม ในเว้าเข้าเรียกว่า ขั่วไต
หลอดปัสสาวะ (Urethra) สําหรับผู้หญิงเป็นทางออกของปัสสาวะเท่านั้น ส่วนของผู้ชายเป็นทางออกปัสสาวะเเละน้ำอสุจิ (โรคท่อปัสสาวะอักเสบ)
เส้นประสาทที่มาเลี้ยงไต กระเพาะปัสสาวะเเละท่อปัสสาวะ จะมีเส้นประสาท celiac plexus , greater splanchnic nerve , intermesentreric และ superior hypogastric plexus
การขับถ่ายปัสสาวะ ปัสสาวะจากหลอดไตรวมไหลลงกรวยไต โดยอาศัยเเรงดึงดูดของโลกเเละการหดตัวเเบบหูรูดของท่อไตในอัตรา 1-5 ครงั/ต่อนาที เทน้ำปัสสาวะลงในกระเพาะปัสสาวะ เมื่อปัสสาวะเต็มกล้ามเนื้อ detrusor จะหดตัวหูรูดด้านนอกของหลอดปัสสาวะจะคลายตัว ปัสสาวะถูกขับออกนอกร่างกาย
การติดเชื้อ ในระบบทางเดินปัสสาวะ (Urinary tract infection) :pencil2:
พบเป็นอัน ดับสองของการติดเชื้อ รองจาก URI
พบในผู้หญิง > ผู้ชายเนื่องจากท่อปัสสาวะสั่นกว่า
เชื้อก่อโรคที่มักเป็นสาเหตุคือ Escherichia coli (E. coli) อาศัยในลําไส้ใหญ่
การส่งตรวจทางห้องปฎิบัติการ :star:
Urine analysis :<3:
พบleukoce+ve, nitrite+ve, WBC>5cell/mm3
Urine culture :<3:
Film KUB :<3:
พบ abnormal opacity ใน urinary tract
ตรวจร่างกาย (physical examination) :star:
Tender at suprapubic are
CVA Tenderness positive
พบการติดเชื้อ ได้หลายตําแหน่ง :star:
บริเวณกรวยไต = pyelonephritis
บริเวณท่อปัสสาวะ = urethritis
บริเวณกระเพาะปัสสาวะ = cystitis
อาการแสดง (clinical manifestation) :star:
ปัสสาวะแสบขัด (dysuria)
เบ่งปัสสาวะ
กลั้นปัสสาวะไม่ได้(urgency)
ปัสสาวะขุ่น/มีฟอง/ปนเลือด
ปวดท้องน้อย
ปวดบั้นเอว (flank pain)
มีไข้
การรักษา (Treatment) :star:
Medical treatment :<3:
Antibiotic ให้ยาที่ครอบคลุมเชื้อ gram negative :warning:
กลุ่ม fluoroquinolone (ofloxacin, ciprofloxacin)
กลุ่ม 3 rd generation cephalosporin (Ceftriaxone)
Supportive เช่นยาแก้ปวด :warning:
Nonmedical treatment :<3:
ไม่กลั้นปัสสาวะ
ดื่มน้ำให้เพียงพอ
รักษาความสะอาดไม่สวมเสื้อผ้ารัดแน่น/อับชื้น
เช็ดทําความสะอาดบริเวณช่องคลอดจากหน้าไปหลัง
ล้างอวัยวะเพศและปัสสาวะก่อนมีเพศสัมพันธ์
นิ่วในระบบทางเดินปัสสาวะ (stone/calculi) :pencil2:
นิ่วสามารถเกิดในระบบทางเดินปัสสาวะ ได้หลายรูปร่างและตําแหน่ง :star:
นิ่วรูปร่างเขากวาง (staghorn)
ประเภททึบแสง
ประเภทไม่ทึบแสง
ตําแหน่งการเกิด :star:
นิ่วในทางเดินปัสสาวะ ส่วนบน renal calyces, renal pelvis, ureter
นิ่วในทางเดินระบบปัสสาวะ ส่วนล่าง; bladder, urthra
ตามส่วนประกอบ :star:
นิ่วcalcium oxalate ซึ่งพบได้ร้อยละ80
นิ่วกรดยูริค
อาการแสดง (clinical manifestation) :star:
ปวดตื้อบั้นเอว
ปัสสาวะสะดุด
ปัสสาวะเป็นทราบ/กรวด/เม็ดหิน
ตรวจร่างกาย (physical examination) :star:
Palpate mass at male urthra
การส่งตรวจทางห้องปฎิบัติการ :star:
Urine analysis ส่องกล้องพบผลึกในรูบแบบต่างๆ
Film KUB พบ abnormal opacity ใน urinary tract
การรักษา (Treatment) :star:
รักษาตามอาการ
การผ่าตัด
การใช้คลื่น shock wave ยิงสลายนิ่ว
การใช้ยาลดการเกิดนิ่ว/สลายนิ่ว
ข้อแนะนําสําหรับการป้องกันการเกิดนิ่วในไต :star:
ลดการรับประทานอาหารบางประเภท ที-มีสารหรือเกลือแร่มากเกินไป เช่น เครื่องในสัตว์ ชา น้ำอัดลม ผักบางชนิด (คะน้า ผักบุ้ง)
ดื่มน้ำให้เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย หลีกเลี่ยงภาวะขาดน้ำ
ไม่กลั้นปัสสาวะ เนื่องจากจะทําให้มีโอกาสตกตะกอนเกิดเป็นผลึกได้