Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
พยาธิสรีรภาพของไตและทางเดินปัสสาวะ, นางสาววรรณภา แหลมกีก่ำ UDA6380063 -…
พยาธิสรีรภาพของไตและทางเดินปัสสาวะ
ANATOMY OF RENAL SYSTEM
ไต (Kidney)
ท่อไต (ureter)
กระเพราะปัสสาวะ (Bladder)
ท่อปัสสาวะ (urethra)
เส้นเลือดดำ เส้นเลือดแดงและระบบท่อน้ำเหลือง
(Renal a., vein, lymphatic drainage)
ANATOMY OF KIDNEY
ไตมี 2 ข้าง ซ้ายและขวา
อยู่บริเวณตำแหน่ง T12-L3, ขนาด 6
11
3cm
เป็นRetroperitoneal organ
ชั้นของไต
ผนังชั้นไต
ไตชั้นนอก
ไตชั้นใน
กรวยไต
เป็น anatomical unit of kidney function ประกอบด้วย
Glomerulus
Renal corpuscle
Bowman capsule
Afferent & efferent arteriole
Renal tubule
Proximal tubule
loop’s of Henle
Distal tubule
Collecting duct
Vascular supply
ANATOMY OF URETER, BLADDER AND URETHRA
ท่อไต (Ureter)
เป็น retroperitoneal structures ที่ renal ต่อ
pelvis ถึงกระเพาะปัสสาวะ(bladder)
มีความยาวประมาณ 25-30cm
แบ่งเป็น 3 ส่วน
abdominal ureter จาก renal pelvisสู่ the pelvic brim
pelvic ureter: จาก the pelvic brim สู่ the bladder
intravesical or intramural ureter: ในthe bladder wall
ANATOMY OF URETER, BLADDER AND URETHRA
กระเพาะปัสสาวะ (Urinary Bladder)
เป็นอวัยวะมีลักษณะเป็นถุง ประกอบด้วยชั้นกล้ามเนื้อวางในช่องท้องส่วนล่าง
มีลักษณะเป็นรูปสามเหลี่ยมพีระมิด
ขนาดความจุ 400-600ml
ประกอบด้วย Body , fundus, Trigone
ท่อปัสสาวะ (Urethra)
Male urethra ยาวประมาณ 20 cm แบ่งออกเป็น 3ส่วนคือ
Prostatic urethra (3-4 cm) ส่วนที่ออกจากกระเพาะปัสสาวะ ผ่านเข้าไปอยู่ในเนื้อต่อมลูกหมาก(prostate gland)
Membranous urethra (1 cm) ส่วนนี ้ออกจากเนื้อต่อมลูกหมาก ผ่านเข้า ไปใน urogenital และ pelvic diaphragm
Penile urethra (U) ยาวประมาณ 15 cm ล้อมรอบด้วย corpus spongiosum ปลายสุดขยายกว้างเรียกfossa navicularis และเปิดออกที่ glan
หน้าที่ของไต (KIDNEY FUNCTION)
กรองของเสียออกจากร่างกาย
กำจัดน้ำส่วนเกินออกจากร่างกาย
เป็นต่อมไร้ท่อ (Hormonal regulation)
ควบคุมความดันโลหิต ผ่านระบบ Renin angiotensin
กระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดแดง ผลิด erythropoietin
ควบคุมปริมาณแคบเซียม ผ่านhormone
สาเหตุ ACUTE KIDNEY INJURY
1.prerenal cause
2.renal cause
3.Post renal cause
นิ่วในระบบทางเดินปัสสาวะ(stone/calculi)
นิ่ว สามารถเกิดในระบบทางเดินปัสสาวะ ได้หลายรูปร่างและต าแหน่ง เช่น นิ่วรูปร่างเขากวาง(staghorn) มีทั้งประเภททึบแสงและ ไม่ทึบแสง ซึ่งไม่สามารถเห็นได้ด้วยX-ray
เกิดจากการตกผลึกของสารก่อนิ่วในปัสสาวะ ทำให้เยื่อบุไตอักเสบ รวมกับสารก่อนิ่วเป็นผลึกนิ่ว
แบ่งตามตำแหน่งการเกิดเป็น
นิ่วในทางเดินปัสสาวะ ส่วนบน; renal calyces, renal pelvis, ureter
นิ่วในทางเดินระบบปัสสาวะ ส่วนล่าง; bladder, urthra
แบ่งตามส่วนประกอบ
นิ่ว calcium oxalate ซึ่งพบได้ร้อยละ80
นิ่วกรดยูริค
อาการแสดง (clinical manifestation)
ปวดตื้อบั้นเอว
ปัสสาวะสะดุด
ปัสสาวะเป็นทราบ/กรวด/เม็ดหิน
ตรวจร่างกาย (physical examination)
Palpate mass at male urthra
การส่งตรวจทางห้องปฎิบัติการ
Urine analysis
ส่องกล้องพบผลึกในรูบแบบต่างๆ
Film KUB
พบabnormal opacityในurinary tract
การรักษา (Treatment)
การผ่าตัด
การใข้คลื่นshock waveยิงสลายนิ่ว
การใช้ยาลดการเกิดนิ่ว/สลายนิ่ว
รักษาตามอาการ
การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ(URINARY TRACT INFECTION)
พบเป็นอันดับสองของการติดเชื้อ รองจากURI
พบในผญ > ผชเนื่องจากท่อปัสสาวะสั้นกว่า
เชื้อก่อโรคที่มักเป็นสาเหตุ คือ Escherichia coli (E. coli)อาศัยในลำไส้ใหญ่
อาการแสดง (clinical manifestation)
ปัสสาวะแสบขัด (dysuria)
เบ่งปัสสาวะ
กลั้นปัสสาวะไม่ได้ (urgency)
ปัสสาวะขุ่น/มีฟอง/ปนเลือด
ปวดท้องน้อย
ปวดบั้นเอว (flank pain)
มีไข้
ตรวจร่างกาย (physical examination)
Tender at suprapubic are
CVA Tenderness positive
ปัสสาวะมาก ( Polyuria )
ปัสสาวะมากผิดปกติ
ค่าเฉลี่ยของปริมาณปัสสาวะในแต่ละวันจะไม่เกิน 3 ลิตรในวัยผู้ใหญ่
และไม่ควรเกิน 2 ลิตรในวัยเด็ก
ไม่เกี่ยวว่าจํานวนครั้งที่ปัสสาวะต่อวันจะมากหรือน้อย วัดเฉพาะปริมาณเท่านั้น
ปัสสาวะมากเกิดจากอะไร
ระบบปัสสาวะขับถ่ายปัสสาวะ
มีภาวะโรคเบาจืดเป็นโรคเกี่ยวกับการเสียสมดุลของนํ้าในร่างกาย ซึ่งมีอัตราการเกิดน้อยมากนานๆครั้งจึงจะพบผู้ป่วยที่เป็นโรคเบาจืดสักทีหนึ่ง ส่วนมากเป็นเพราะความผิดปกติของฮอร์โมนนแอนติไดยูเรติก
ผู้ป่ วยก็จะมีความกระหายนํ้าอย่างรุนแรง ต้องดื่มนํ้าเข้าไปมาก
มีภาวะ Psychogenic polydipsiaเป็นความผิดปกติในด้านพฤติกรรม คือ ติดนิสัยการทาน
นํ้าปริมาณมาก เป็นพฤติกรรมที่บางครั้งเชื่อมโยงกับระบบประสาท
มีโรคเบาหวานอันที่จริงตัวโรคเบาหวานเองไม่ได้มีอะไรที่เป็นอันตรายจนน่าวิตกกังวลนัก แต่สิ่งที่แทรกซ้อนเข้ามาต่างหากที่อันตรายอาการปัสสาวะมากก็เป็นหนึ่งในภาวะแทรกซ้อนเหล่านั้น
โรคเกียวกับไตประเด็นนี้เน้นหนักไปที่โรคอะไรก็ตาม ที่ทําให้ไตไม่สามารถเก็บนํ้าเอาไว้ได้ เมื่อเก็บไม่ได้ก็ต้องปล่อยออกเท่านั้นเอง
ประเภทของอาการปัสสาวะมาก
อาการปัสสาวะมาก จําพวก Polyuria ออกเป็นส่วนย่อยๆ ตามองค์ประกอบของปัสสาวะได้ 2 กลุ่มได้แก่
กลุ่ม Solute diuresis
เป็นภาวะปัสสาวะมากที่มีต้นตอมาจาก เกิดปริมาณสารบางอย่างที่ดึงนํ้า
ออกจากร่างกาย แล้วกลายเป็นปัสสาวะโดยที่จะเป็นสาร electrolyteหรือ nonelectrolyte ก็
ได้
กลุ่ม Water diuresis
เป็นภาวะที่ปัสสาวะถูกขับออกมาเร็วกว่าปกติ ลักษณะจะเป็นของเหลวที่เจือ
จางมาก หากพูดให้เข้าใจง่ายก็คือ นํ้าผ่านกระบวนการดูดซึมน้อยเกินไปนั่นเอง ซึ่งจะต้องวินิจฉัยด้วยค่า
urine osmolality < 250 mosm/kg
ความสำคัญADH หรือ Antidiuretic hormone
หน้าที่หลักของ ADH ก็ควบคุมการทำงานของไตกลไกการดูดซึมและกรองสารพิษต่างๆจึงดําเนินไปได้อยางสมบูรณ์ไม่ส่งผลกระทบในทางไม่ดีต่อร่างกาย
การตรวจวินิจฉัยอาการปัสสาวะมาก
การซักประวัติผู้ป่วย
ตรวจปัสสาวะ
ตรวจเลือด
กระบวนการ Water deprivation test
แนวทางการรักษาภาวะปัสสาวะมาก
กรณีผู้ป่วยมีภาวะ Center DI หรือมีภาวะเบาจืดที่เกิดจากความผิดปกติของฮอร์โมน ADH ซึ่งเป็นโรคเกี่ยวกับการเสียสมดุลของ
นํ้าในร่างกาย
กรณีผู้ป่วยที่มีภาวะ Nephrogenic DI หรือภาวะเบาจืดจากความผิดปกติของหน่วยไต
กรณีที่ผู้ป่ วยเป็น Primary polydipsia ก็สามารถรักษาเบื้องต้นได้ง่ายๆ ด้วยการจํากัดนํ้า และอาจใช้การรักษาในทางจิตเวชร่วม
ด้วย หากผู้ป่วยมีสัญญาณเกี่ยวกับภาวะทางจิต
ปัสสาวะออกน้อย ( Oliguria and Anuria )
AKI
Pre-renal AKI :เป็นภาวะที่effective arterial blood volume ลดลงมักเกิดกับผู้ป่วยที่มีการเสียเลือดหรือเสียน้ำอย่างมาก
Intrinsic AKI :นี่คือการเกิดดพยาธิสภาพบริเวณ renal parenchymal โดยจะเกิดขึ้นที่ส่วนไหนก็ให้ผลลัพธ์เหมือนกัน
Post-renal AKI : มักเป็ นอาการอุดตันบริเวณ bladder outletและการอุดตันที่ทางเดินปัสสาวะข้างเดียวหรือสองข้าง สามารถตรวจวินิจฉัยได้ง่าย
Sepsis-associated AKI :: นี่คือการติดเชื้อในกระแสเลือด ซึ่งมีผลทําให้เกิดความเสี่ยงต่อAKIมากถึง 50 เปอร์เซ็นต์
Postoperative AKI:ส่วนใหญ่เกิดจากPostoperative AKIเป็นภาวะที่เกิ
ดมาจากการผาตัด
Burn and acute pancreatitis :กรณีนี้จะเป็ นการสูญเสียน้ำปริมาณมากอยางฉับพลัน
Nephrotoxic drug associated AKI:เนื่องจากไตเป็นหน่วยกรองทุกสิ่งทุกอย่างร่างกาย
Endogenous toxin :อาจเรียกได้ว่าเป็นอาการติดพิษจากสารที่ร่างกายสร้างขึ้นเองได้
Tumor lysis syndrome :ส่วนใหญ่เป็นอาการที่เกิดขึ้นหลังจากการบําบัดด้วยเคม
ผลกระทบที่เห็นได้ชัดเจนจากภาวะปัสสาวะน้อย
มีอาการบวมของร่างกาย
ระดับฮอร์โมนอดรีนัลเพิ่มขึ้นสูงกว่าปกติ
มีการหลั่งสารเรนินจากเซลล์ผนังหลอดเลือดในส่วนของไตมากขึ้น
เกิดนิ่วในกระเพาะปัสสาวะ
การรักษาอาการปัสสาวะออกน้อย ( Oliguria and Anuria )
ทานน้ำให้มากขึ้น
ป้องกันและลดอัตราการสูญเสียน้ำของร่างกายทุกกรณี
ฝึกวินัยในการปัสสาวะไม่อั้นปัสสาวะเป็นเวลานาน
โรคกลั้นปัสสาวะไม่อยู่
สาเหตุและผลของโรคกลั้นปัสสาวะไม่อยู่
กล้ามเนื้ออุ้งเชิงกรานหย่อนลงบางทีเรียกกันว่ากระบังลม(เชิงกราน) หย่อน
ประเภทโรคกลั้นปัสสาวะไม่อยู่
ปัสสาวะกลั้นไม่อยู่ที่เป็นมาแต่กำเนิด (Congenital)
ปัสสาวะรดที่นอน (Bed Wetting Enuresis)
ปัสสาวะกลั้นไม่อยู่จากระบบประสาท (Neurogenic)
การตรวจวินิจฉัยทางการแพทย์
ตรวจปัสสาวะเพื่อตัดปัญหาการอักเสบ
ตรวจสอบความแรงของสายปัสสาวะ (Uroflowmetry, Residual Urine)
ตรวจระบบประสาททางเดินปัสสาวะถ้าจําเป็น(Urodynamic)
การรักษาโรคกลั้นปัสสาวะไม่อยู่
การบริหารฝึกฝนกล้ามเนื้ออ้งกรานKegel Exercise
การบริหารทานยา
การผ่าตัดรักษาผ่านบริเวณช่องคลอด
ปัสสาวะคั่งค้าง(Urinary Retention)
ภาวะที่ไม่สามารถขับปัสสาวะได้ตามปกติแม้ว่ารู้สึกปวดปัสสาวะมากหรืออาจต้องใช้
เวลาเบ่งปัสสาวะนานกว่าจะออก
อาการ
ปัสสาวะไม่ออกเฉียบพลัน
ปวดปัสสาวะ แต่เบ่งหรือปัสสาวะไม่ออก
ท้องอืดบริเวณท้องช่วงล่าง
ปัสสาวะไม่ออกเรื้อรัง
เริ่มปัสสาวะได้ยาก
ปัสสาวะตอนกลางคืนบ่อย ๆ
ปัสสาวะซึมทั้งวัน
สาเหตุ
ท่อปัสสาวะอุดตัน
ท้องผูก
ท่อปัสสาวะตีบแคบ
นิ่วในกระเพาะปัสสาวะ
ระบบประสาท
โรคเบาหวาน
การบาดเจ็บบริเวณอุ้งเชิงกราน
โรคหลอดเลือดสมอง
การใช้ยา
ยาคลายกล้ามเนื้อ
ยารักษาอาการซึมเศร้าบางตัว
กล้ามเนื้อกระเพาะปัสสาวะอ่อนแรง
การวินิจฉัย
เอกซเรย์คอมพิวเตอร์หรือซีทีสแกน (CT-scan)
การตรวจเอ็มอาร์ไอ (Magnetic Resonance Imaging: MRI)
การตรวจพลศาสตร์ระบบทางเดินปัสสาวะ (Urodynamic Study)
การตรวจคลื่นไฟฟ้ากล้ามเนื้อหรืออีเอ็มจี (Electromyography)
นางสาววรรณภา แหลมกีก่ำ UDA6380063