Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
พยาธิสรีรภาพของไตและทางเดินปัสสาวะ - Coggle Diagram
พยาธิสรีรภาพของไตและทางเดินปัสสาวะ
นิ่วในระบบทางเดินปัสสาวะ stone/calculi
นิ่ว สามารถเกิดในระบบทางเดินปัสสาวะได้หลายรูปแบบและตำแหน่ง
นิ่วรูปร่างเขากวาง(staghorn)
ประเภททึบแสง
ประเภทไม่ทึบแสง
ตำแหน่งการเกิด
นิ่วในทางเดินปัสสาวะส่วนบน renal calyces, renal pelvis, ureter
นิ่วในทางเดินระบบปัสสาวะส่วนล่าง; bladder, urhra
ตามส่วนประกอบ
นิ่ว calcium oxalate ซึ่งพบได้ร้อยละ80
นิ่วกรดยูริค
อาการแสดง
(clinical manifestation)
ปวดตื้อบั่นเอว
ปัสสาวะสดุด
ปัสสาวะเป็นทราบ/กรวด/เม็ดหิน
ตรวจร่างกาย(physical examination)
Palpate mass at male urthra
การส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการ
Urine analysis ส่องกล้องพบผลึกในรูปแบบต่างๆ
Film KUBพบ abnormal opacity ใน urinary tract
การรักษา(Treatment)
รักษาตามอาการ
การผ่าตัด
การใช้คลื่น shock wave ยิงสลายนิ่ว
การใช้ยาลดการเกิดนิ่ว/สลายนิ่ว
ข้อแนะนำสำหรับการป้องกัน
การเกิดนิ่วในไต
ลดการรับประทานอาหารบางประเภที่มีสาร หรือเกลือแร่มากเกินไป เช่น เครื่องในสัตว์ ชา น้ำอัดลม ผักบางชนิด(คะน้า ผักบุ้ง)
ดื่มน้ำให้เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย หลียกเลี่ยงการขาดน้ำ
ไม่กลั้นปัสสาวะ เนื่องจากจะทำให้มีโอกาสตกตะกอนเกิดเป็นผลึกได้
การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ Urinary tract infection
พบเป็นอันดับสองของการติดเชื้อรองจาก URI
พบในผู้หญิงมากกว่าผู้ชายเนื่องจากท่อปัสสาวะสั้นกว่า
เชื้อก่อโรคที่มักเป็นสาเหตุ คือ Escherichia coli(E. coli) อาศัยในลำไส้ใหญ่
การส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการ
Urine analysis
พบ leukoce+ve, nitrite+ve, WBC>5cell/mm3
Urine culture
Film KUB
พบ abnormal opacity ใน urinary tract
การตรวจร่างกาย(physical examination)
Tender at suprapubic are
CVA Tenderness positive
อาการแสดง(clinical manifestation)
ปัสสาวะแสบขัด(dysuria)
เบ่งปัสสาวะ
กลั้นปัสสาวะไม่ได้(urgency)
ปัสสาวะขุ่น/มีฟอง/ปนเลือด
ปวดท้องน้อย
ปวดบั่นเอว(flank pain)
มีไข้
พบการติดเชื้อได้หลายตำแหน่ง
บริเวณกรวยไต=pyelonephrtis
บริเวณท่อปัสสาวะ=urethritis
บริเวณกระเพาะปัสสาวะ=cystitis
การรักษา(Treatment)
Medical treatment
Antibiotic ให้ยาที่ครอบคลุมเชื้อ gam negative
กลุ่ม fluoroquinolone (ofloxacin, ciprofloxacin)
กลุ่ม3 rd generationcephalosporin(Ceftriaxone)
Supportive เช่น ยาแก้ปวด
Nonmedical treatment
ไม่กลั้นปัสสาวะ
ดื่มน้ำให้เพียงพอ
รักษาความสะอาดไม่สวมเสื้อผ้ารัดแน่น/อับชื้น
เช็ดทำความสะอาดช่องคลอดจากหน้าไปหลัง
ล้างอวัยวะเพศและปัสสาวะก่อนมีเพศสัมพันธ์
Lymphatic drainage
Superficial system เป็นระบบน้ำเหลืองบริเวณผิวด้านนอกของไตและแคปซูล จะติดต่อกับระบบน้ำเหลืองในอวัยวะข้างเคียง
Deep system น้ำเหลืองจาก glandular tissue ของไต เข้า lymphatic trunk แล้วออกจากไตบริเวณขั้วไต ต่อมน้ำเหลืองที่เกาะรอบ abdominal aorta
ลักษณะทางกายวิภาคศาสตร์ของระบบขับถ่ายปัสสาวะ
หลอดเลือดที่มาเลี้ยงไตได้รับเลือดมาเลี้ยงโดยตรงจาก renal artery จะเข้าสู่ขั้วไต แยกออกเป็น sagmantal artery ที่กรวยไต เข้าสู่ไตส่วนในเรียก lobar artery วิ่งไปตาม medulla rays ของ renal pyramid หลอดเลือดที่วิ่งไป เรียกหลอดเลือดแดงฝอยขาเข้า จากนั้นเป็นกระจุกของหลอดเลือดแดงฝอยแล้ววิ่งออกมาอีกครั้ง เรียกฟลอดเลือดดงฝอยขาออกซึ่งแตกแขนงเป็นร่างแหแล้วพันตามรอบท่อต่างๆ
หลอดไตรวม(Collecting duct) เป็นส่วนที่ขับออก อยู่ในชั้น medulla rays ชั้นเปลือกนอกจะมี arched collecting tubule เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 40 ไมครอน ยาว 20-22 มม. เยื่อบุผิวแบบลูกบาศก์ชั้นเดียวแล้วค่อยสูงขึ้นจนเป็นรูปแท่ง
กระเพาะปัสสาวะ(Urinary bladder) เนื้อเยื่อบุเป็นแบบที่มีเปลี่ยนแปลง ได้และเรียงหลายชั้นหนากว่าท่อไต ในภาวะที่มีน้ำปัสสาวะจะเห็น2-3 ชั้นถ้ากระเพาะปัสสาวะว่างจะพบ6-8 ชั้น กระเพาะปัสสาวะแบ่งเป็น fundus, body และ neck โดยมีชั้นกล้ามเนื้อเรียบ
renal corpuscle มี2ส่วน คือ glonerulus เป้นกลุ่มหลอดเลือดแดงฝอยที่มารวมกันเป็นก้อนใหญ่และ bowman's capsule เป็นเนื้อเยื่อคล้ายถุงโอบรอบโกลเมอรูรัส
หลอดไตฝอยแบ่งเป็น หลอดไตฝอยส่วนต้น/ท่อไตรูปตัวยุ/หลอดไตฝอยส่วนปลาย/หลอดไตรวม
ไต(Kidney) เป็นอวัยวะคู่อยู่อกเยื่อบุช่องท้องด้านหน้าจะถูกปกคลุมแต่ด้านหลังไม่มีเนื้อเยื่อมาคลุม จึงจัดเป็นอวัยวะนอกข่องท้อง ผิวด้านนอกเรียบ ริมนอกโค้งออกและริมในเว้าเข้าเรียกว่า ขั้วไต
หลอดปัสสาวะ(Urethra) สำหรับผู้หญิงเป็นทางออกของปัสสาวะเท่านั้น ส่วนของผู้ชายเป็นทางออกปัสสาวะและน้ำอสุจิ[โรคท่อปัสสาวะอักเสบ]
เส้นประสาทที่มาเลี้ยงไต กระเพาะปัสสาวะและท่อปัสสาวะ จะมีเส้นประสาท celiac plexus, greater splanchnic nerve, intermesentreric และ superior hypogastric plexus
การขับถ่ายปัสสาวะ ปัสสาวะจากหลอดไตรวมไหลลงกรวยไตโดยอาศัยแรงดึงดูดของโลกการหดตัวแบบหูรูดของท่อไตในอัตรา1-5ครั้งต่อนาที เทน้ำปัสสาวะลงในกระเพาะปัสสาวะ เมื่อปัสสาวะเต็มกล้ามเนื้อ detrusor จะหดตัวหูรูดด้านนอกของหลอดปัสสาวะจะคลายตัว ปัสสาวะถุกขับออกนอกร่างกาย
หน้าที่ของระบบทางเดินปัสสาวะ
รักษาสภาพกรด-ด่าง และออสโมลาริตี้ในเลือดให้คงที่
ขจัดสารพิษที่เกิดขึ้นในร่างกาย
รักษาสภาพของเหลวในร่างกายทั้งปริมาตรและความเข้มข้น
ขับของเสีย เช่น ยูเรีย ที่เกิดจากการเผาผลาญตัวเอง
ดูดกลับสารที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย หลังจากการ กรองจากหลอดไตฝอย ก่อนจะถูกขับเป็นปัสสาวะ
ควยคุมสมดุลโซเดียมในร่างกาย
ทำให้วิตามินดีอยู่ในรูปที่ทำงานได้และสังเคราะห์กลูโคส
Physiology of Renal system หน้าที่ของไต
กรองของเสียออกจากร่างกาย
กำจัดน้ำส่วนเกินออกจากร่างกาย
เป็นต่อมไร้ท่อ(Hormonal regulation)
ควบคุมปริมาณแคลเซียมผ่าน hormone
ควบคุมความดันโลหิต ผ่านระบบ Renin angiotensin
กระตุ้นสร้างเม็ดเลือดแดง ผลิต erythopoietin
สาเหตุ Acute kidney injury
prerenal cause
renal cause