Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

พยาธิสรีรภาพของไตและระบบทางเดินปัสสาวะ, C16C4583-5DB3-4DA9-B51B…

- - - - ผนังหุ้มไต (Renal capsule)
      - ไตชั้นนอก (Cortex)
      - ไตชั้นใน (Medulla)
      - Calyx/calyces
      - กรวยไต (Renal pelvis)
    - - Glomerulus
        
        Renal corpuscle
        
        Bowman capsule
        
        Afferent & efferent arteriole
      - Renal tubule
        
        loop’s of Henle
        
        Distal tubule
        
        Collecting duct
        
        Proximal tubule
      - Vascular supply
    - - กรองของเสียออกจากร่างกาย
      - กำจัดน้ำส่วนเกินออกจากร่างกาย
      - เป็นต่อมไร้ท่อ (Hormonal regulation)
        
        ควบคุมความดันโลหิต ผ่านระบบ Renin angiotensin
        
        กระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดแดง ผลิต erythropoietin
        
        ควบคุมปริมาณแคลเซียม ผ่าน hormone
  - - - Prostatic urethra (3-4 cm) ส่วนที่ออกจาก กระเพาะปัสสาวะ ผ่านเข้าไปอยู่ในเนื้อต่อมลูกหมาก (prostate gland)
      - Membranous urethra (1 cm) ส่วนนี้ออกจากเนื้อต่อมลูก หมาก ผ่านเข้าไปใน urogenital และ pelvic diaphragm
      - Penile urethra (U) ยาวประมาณ 15 cm ล้อมรอบ ด้วย corpus spongiosum ปลายสุดขยายกว้างเรียก fossa navicularis และเปิดออกที่ glan
- - - - นิ่วในทางเดินปัสสาวะ ส่วนบน; renal calyces, renal pelvis, ureter
      - นิ่วในทางเดินระบบปัสสาวะ ส่วนล่าง; bladder, urthra
    - - นิ่ว calcium oxalate ซึ่งพบได้ ร้อยละ 80
      - นิ่วกรดยูริค
- - - - พบ leukoce+ve, nitrite+ve, WBC > 5 cell/mm3
    - - พบ abnormal opacity ใน urinary tract
  - - - Antibiotic ให้ยาท่ีครอบคลุมเชื้อ gram negative เช่น กลุ่ม fluoroquinolone (ofloxacin, ciprofloxacin), กลุ่ม 3rd generation cephalosporin (Ceftriaxone)
      - Supportive เช่น ยาแก้ปวด
    - - ดื่มน้ำให้เพียงพอ
      - รักษาความสะอาด ไม่สวมเสื้อผ้ารัดแน่น / อับชื้น
      - เช็ดทำความสะอาดบริเวณช่องคลอดจากหน้าไปหลัง
      - ไม่กลั้นปัสสาวะ
      - ล้างอวัยวะเพศ และปัสสาวะก่อนมีเพศสัมพันธ์
- - - - ความผิดปกติในด้านพฤติกรรม คือ ติดนิสัยการทานน้ำปริมาณมาก
    - - การเสียสมดุลของน้ำในร่างกาย
    - - hypercalcemia ( ภาวะแคลเซียมสูงในเลือด )
        
        chronic pyelonephritis ( ภาวะกรวยไตอักเสบ )
        
        chronic hypokalemia ( ภาวะผิดปกติของค่าโพแทสเซียมในร่างกาย )
  - - - เกิดปริมาณสารบางอย่างท่ีดึงน้ำออกจากร่างกายแล้ว กลายเป็นปัสสาวะโดยท่ีจะเป็นสาร electrolyte หรือ nonelectrolyte ก็ได้
    - - เป็นภาวะท่ีปัสสาวะถูกขับออกมาเร็วกว่าปกติ ลักษณะจะเป็นของเหลวท่ีเจือจางมาก คือน้ำผ่านกระบวนการดูดซึมน้อยเกินไป ซึ่งจะต้องวินิจฉัยด้วยค่า urine osmolality < 250 mosm/kg
  - - - บันทึกความถี่ในการปัสสาวะ และสิ่งท่ีทำให้คิดว่าปริมาณปัสสาวะเพิ่มมากขึ้น
      - สังเกตสีและลักษณะอื่นๆ ของปัสสาวะ
      - สังเกตอาการปวดปัสสาวะช่วงเข้านอน ว่าต้องตื่นและลุก มาเข้าห้องน้ำกลางดึก หรือไม่ บ่อยแค่ไหน
    - - ในช่วงเวลากลางคืนท่ีนอนหลับไปแล้ว เคยตื่นเพื่อลุก มาเข้าห้องน้ำหรือไม่ บ่อยมากแค่ไหน
      - เทียบกับเวลาปกติ อาการท่ีเกิดขึ้น คือ ปัสสาวะมากขึ้น หรือปัสสาวะบ่อยขึ้น
      - มีโรคประจำตัวอื่นๆ หรือไม่ เช่น โรคเบาจืด โรคเบาหวาน เป็นต้น
      - เคยมีความกระทบกระเทือนทางสมอง มีอุบัติเหตุหรือ โรคภัยท่ีเก่ียวข้องกับสมองหรือไม่
      - มียาอะไรท่ีใช้เป็นประจำหรือไม่
      - น้ำหนักตัว เพิ่มขึ้น หรือลดลงจนผิดสังเกตหรืไม่
    - - Serum sodium
        
        เป็นการตรวจวัดค่าโซเดียมท่ีอยู่ในน้ำเลือด ซึ่งเช่ือมโยงไปถึงสมดุลของน้ำในร่างกาย และค่า ADH ค่าที่วัดได้สามารถใช้เพื่อแยกแยะสาเหตุได้ 2 อย่าง คือค่าที่ได้ต่ำกว่าปกติ อาการปัสสาวะมากอาจมีสาเหตมุาจาก primary polyuria แต่ถ้าค่าที่ได้สูงกว่าปกติ ก็มักจะมีผลมาจาก DI
      - Serum potassium
        
        เป็นการตรวจวัดค่าโปแตสเซียม ว่าอยู่ในภาวะสมดุลหรือไม่ เพราะมีผลโดยตรงต่อ
        ความเข้มข้นของปัสสาวะ
      - Serum calcium
        
        เป็นการตรวจวัดค่าแคลเซียมในเลือด ซึ่งอาจมีผลต่อการทำงานที่ผิดปกติของไต
      - Blood suger
        
        เป็นการตรวจวัดระดับน้ำตาลในเลือด เน้น หนักในผู้ป่วยโรคเบาหวานเป็นพิเศษ
    - - Urine specific gravity
        
        การตรวจเบื้องต้น ที่ง่ายท่ีสุด เป็นการวัดค่าความถ่วงจำเพาะ หรือค่าความหนาแน่นของปัสสาวะเมื่อเทียบกับน้ำ ในคนปกติจะมีค่า Urine specific gravity อยู่ที่ 1.010 - 1.025 ถ้ามีค่า Urine specific gravity ต่ำกว่า 1.005 ก็มีแนวโน้มว่าจะมีอาการของ water diuresis
      - Urine osmolality
        
        การตรวจวัดค่าความเข้มข้นของสารละลายในปัสสาวะ ปกติมีค่าอยู่ในช่วง 50-1200 mosm/kg หากตรวจพบมีค่าน้อยกว่า 250 mosm/kg ก็มีโอกาสที่จะเป็น water diuresis แต่ถ้าค่ามากกว่า 300 mosm/kg ก็น่าจะเป็น solute diuresis มากกว่า
      - Urine glucose
        
        การตรวจหาน้ำตาลกลูโคสในปัสสาวะ เป็นการตรวจขั้นพื้นฐานในผู้ป่วยท่ีเป็นโรคเบาหวาน ถ้าในปัสสาวะมีน้ำตาลมาก ก็แสดงว่าร่างกายไม่สามารถดูดซึม หรือจัดการน้ำตาลได้ตามปกติ ในผู้ป่วยท่ีมีอาการปัสสาวะมากก็เกิดอาการเหล่านี้ได้
    - - โดยให้ผู้ป่วยอดน้ำพร้อมกับวัดปริมาณปัสสาวะ ทุก 1 ชั่ว โมง ขณะเดียวกันนี้ก็วัดค่า urine osmolality ไปด้วยจากนั้นก็ตรวจ serum sodium และ plasma osmolality เพิ่มอีกทกุ 2 ชั่วโมง
  - - - Low solute diet : การใช้อาหารท่ีมีความเข้มข้นต่ำ เพื่อลดการขับปัสสาวะของร่างกาย
      - Desmopressin : เป็นการใช้สารสังเคราะห์ที่ทำหน้าท่ีเทียบเท่ากับฮอร์โมน ADH ในร่างกายโดยจะเริ่มท่ี 5 mcg ก่อน แล้วค่อยปรับค่าเพิ่ม หรือลดตามความเหมาะสม
      - ใช้ยาอื่นๆ ท่ีสามารถลดปริมาณปัสสาวะได้ ตัวอย่างเช่น carbamazepine,NSAIDs,thiazid diuretic เป็นต้น
    - - Low sodium,Low protein diet
      - ใช้ยาในกลุ่ม amiloride ซึ่งเป็นยาขับปัสสาวะชนิดหนึ่ง โดดเด่นในเรื่องของการลดปริมาณน้ำ และเกลือแร่ในปัสสาวะ
      - Desmopressin : ใช้เมื่อรักษาด้วยแนวทางอื่นแล้วยังไม่ได้ผลท่ีน่าพอใจ
- - - - Intrinsic AKI
        
        การเกิดพยาธิสภาพบริเวณ renal parenchymal โดยจะเกิดข้ึนที่ส่วนไหนก็ให้ผลลัพธ์เหมือนกันหมดไม่ว่าจะเป็น tubule,tubulointerstitial,glomerular,vascular เป็นต้น
      - Post-renal AKI
        
        เป็นอาการอุดตันบริเวณ bladder outlet และการอุดตัน ที่ทางเดินปัสสาวะข้างเดียวหรือ สองข้าง สามารถตรวจวินิจฉัย ได้ง่าย โดยการใช้อัลตร้าซาวด์ หากเป็นการขยายตัวของท่อไตก็คาดคะเนไว้ก่อน ได้ว่า มีการอุดตันเกิดข้ึน
      - Pre-renal AKI
        
        เป็นภาวะที่ effective arterial blood volume ลดลงอย่างรวดเร็ว มักเกิดกับผู้ป่วยท่ีมีการเสีย
        เลือด หรือเสียน้ำอย่างมาก เมื่อร่างกายขาดสมดุลของน้ำ และเลือด ส่ิงท่ีจะส่งต่อเพื่อไปหล่อเลี้ยงการทำงานของไตก็ลดลง จึงเกิด AKI ข้ึน
      - Sepsis-associated AKI
        
        การติดเชื้อในกระแสเลือด ซึ่งมีผลทำให้เกิดความเสี่ยงต่อ AKI มากถึง 50 เปอร์เซ็นต์ เมื่อมีการติดเชื้อในระบบเลือด ก็จะเกิด arterial vasodilation และ renal vasoconstr iction ตามมา นอกจากน้ียังมีการบาดเจ็บที่ส่วนต่างๆ ของเซลล์อีกด้วย
      - Postoperative AKI
        
        ส่วนใหญ่เป็นภาวะที่เกิดมาจากการผ่าตัด หากเป็นการผ่าตัดใหญ่ท่ีต้องเสียเลือดจำนวนมาก ร่างกายก็ขาดสมดุล ความดันโลหิตต่ำกว่ามาตรฐาน ก็จะส่งผลให้เข้าสู่ภาวะ AKI ได้ง่าย หากเกิด AKI พร้อมกับมีภาวะเป็นพิษควบคู่กัน ไปก็จะทำให้การรักษายุ่งยากข้ึนอีกระดับ
      - Burn and acute pancreatitis
        
        กรณีน้ีจะเป็นการสูญเสียน้ำปริมาณมาก อย่างฉับพลัน ทำ ให้ตับอ่อนเกิดการอักเสบ ส่วนใหญ่มักเป็นผู้ป่วยท่ีมีอาการผิวไหม้ หรือภาวะ BURN มากกว่า 10 เปอร์เซ็นต์ ของพื้นท่ีผิวหนังทั้งหมดในร่างกาย นอกจากการเสียน้ำแล้ว แผลเหล่าน้ีก็ยังเสี่ยงต่อการติดเชื้อ ซึ่งเพิ่มอัตราการเกิด AKI ได้มากข้ึน
      - Nephrotoxic drug associated AKI
        
        เป็นผลกระทบของการใช้ยาต่างๆเช่น aminoglycoside,amphoterincin B เป็นต้น
      - Endogenous toxin
        
        เป็นอาการติดพิษจากสารท่ีร่างกายสร้างข้ึนมาเองเช่น myoglobin,hemoglobin,uricacid และ myeloma light chain อาการ Endogenous toxin จะทำให้ท่อไตบาดเจ็บและปัสสาวะมีความเป็นด่างสูงกว่าท่ีควรจะเป็น
      - Tumor lysis syndrome
        
        เป็นอาการที่เกิดข้ึนหลังจากการบำบัดด้วยเคมี หากการ บำบัดนั้นกระตุ้นให้มีการหลั่ง uric acid ออกมาในปริมาณมากก็จะทำให้เสียสมดุลของ uric acid ในท่อไตและปัสสาวะท่ีออกมาก็กลายเป็นสภาพด่างที่ผิดปกติ
  - - - คลื่นไส้อาเจียน
      - เลือดออกผิดปกติ
      - ท้องเสีย
    - - มะเร็งลำไส้
      - มะเร็งมดลูก
    - - ปวดปัสสาวะที่ผิดปกติ
      - หน่วงบริเวณช่องท้อง
  - - - การขับของเสียออกจากร่างกายด้วยเครื่องมือแพทย์
      - การใช้ยาเพื่อปรับสมดุลฮอร์โมนที่ผิดปกติไปจากเดิม
- - - - โรคความดัน เบาหวาน หัวใจ ระบบประสาท รวมทั้งการผ่าตัดรักษา และอุบัติเหตุท่ีส่งผลถึงระบบทางเดินปัสสาวะ
- - - - ต่อมลูกหมากโต (Benign Prostatic Hyperplasia : BPH) เป็นสาเหตุที่พบมากในผู้ชาย ส่วนใหญ่อยู่ในช่วงอายุ 50-60 ปี
      - อวัยวะภายในอุ้งเชิงกรานหย่อน (Genitourinary Prolapse) ในผู้หญิง
      - ท่อปัสสาวะตีบแคบ (Urethral Stricture)
      - ท้องผูก
      - นิ่วในกระเพาะปัสสาวะ
      - ความผิดปกติของผนังช่องคลอดด้านหน้าหย่อน หรือกระเพาะปัสสาวะยื่นย้อย (Cystocele)
      - ไส้ตรงยื่นย้อย (Rectocele)
      - เน้ืองอกหรือมะเร็งบางชนิด อาจเกิดข้ึนในกระเพาะปัสสาวะหรือท่อปัสสาวะ
      - เป็นอาการหลังการผ่าตัด ซึ่งอาการจะดีหลังจากหมดฤทธ์ิยาชา
    - - โรคเบาหวาน
      - โรคหลอดเลือดสมอง
      - โรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง หรือโรคเอ็มเอส (Multiple Sclerosis:MS)
      - การบาดเจ็บบริเวณอุ้งเชิงกราน
      - โรคท่ีทำให้เกิดความผิดปกติของระบบประสาทส่วนที่เกี่ยวข้องมาตั้งแต่กำเนิด เช่น ความผิดปกติของเส้นประสาทไขสันหลัง (Spina Bifida)
      - พิษจากโลหะหนัก
      - การคลอดบุตรทางช่องคลอด
    - - ยารักษาอาการซึมเศร้าบางตัว โดยเฉพาะยากลุ่มไตรไซคลิก (Tricyclic Antidepressants:TCA)
      - ยาคลายกล้ามเน้ือ เช่น Diazepam , Baclofen
      - ยาในกลุ่ม Antimuscarinic Drug หรือยาลดอาการบีบเกร็ง (Antispasmodic Drug) สำหรับบรรเทาอาการปวดท้อง ลดการหดเกร็งของกล้ามเน้ือ ยารักษาภาวะกระเพาะ ปัสสาวะบีบตัว ไวเกิน (Overactive Bladder) หรือภาวะกลั้นปัสสาวะไม่ได้ เช่น Oxybutynin , Hyoscyamine
      - ยากลุ่มแก้แพ้ ลดน้ำมูก หรือยาต้านแอนติฮิสตามีน เช่น Ephedrine , Chlorpheniramine , Diphenhydramine , Fexofenadine
  - - - ผู้ชาย ตรวจต่อมลูกหมาก
      - ผู้หญิง ตรวจภายใน
    - - การตรวจเลือดดูการทำงานของไตหรือการติดเชื้อ
        
        การตรวจปัสสาวะดูความผิดปกติของสารในร่างกาย
- - - - ข้อเสีย คือ ไม่สามารถวัดปริมาณโปรตีน
    - - ค่าอัตราส่วน Protein/Creatinine ค่าปกติจะน้อยกว่า 0.2
      - ค่าอัตราส่วน Albumin/ Creatinine ค่าปกติจะน้อยกว่า 30 mg/g creatinine หาค่า ดังกล่าวอยู่ระหว่าง 30-300 แสดงว่ามีโปรตีนออกมาในปริมาณไม่มาก หากมากกว่า 300 mg/g แสดงว่าโปรตีนออกมาม
    - - ผู้ป่วยโรคเบาหวาน ทั้งชนิดที่ 1 และชนิดที่ 2
      - ผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง
      - ผู้ป่วยโรคไตอักเสบ
  - - - Protein/creatinine ratio >100 mg/mmol ผู้ป่วยจะต้องไปพบแพทย์โรคไต
      - Protein/creatinine ratio > 45 mg/mmol และตรวจพบเม็ดเลือดแดงในปัสสาวะ จะต้องพบแพทย์เฉพาะโรคไต
      - Protein/creatinine ratio < 45 mg/mmol.ให้การดูแลเหมือนผู้ป่วยที่เริ่มเป็นโรคไต
      - ปริมาณ Protein มากกว่า 3.5 กรัมต่อวัน จะจัดอยู่ในกลุ่มเนฟโฟติค
  - - - จะไม่มีอาการอะไร หากมีปริมาณโปรตีนในปัสสาวะปริมาณมากเวลา ปัสสาวะลงในโถส้วมจะเป็นฟองหากร่างกายสูญเสียโปรตีนไปมากจะทำใหเ้กิดอาการบวมบริ เวณเท้า หนังตา