Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

สมดุลของกรด-ด่าง - Coggle Diagram

- - - - ภาวะที่มีซีรั่มโซเดียมน้อยกว่า 135 mEq/L เป็นความผิดปกติของอิเล็กโทรไลต์ที่พบบ่อยในเด็ก สาเหตุหลักคือมี free water เพิ่มขึ้น ซึ่งผู้ป่วยอาจมี hypovolemia ปริมาตรของ ECลดลง หรือมี normovolemia จากการหลั่ง ADH เพิ่มขึ้นอย่าง inappropriate หรือมี hypervolemia เนื่องจาก effective circulatory volume ลดลงและมีการหลั่ง ADH เพิ่มขึ้นอย่าง appropriate
        
        สาเหตุ
        
        เกิดจากความสามารถในการขับสารน้ำ(Free water) ของไตนั้นผิดปกติไปหรือทำได้ไม่พอเพียง เช่น ภาวะหัวใจล้มเหลว การติดเชื้อในกระแสเลือด ความดันโลหิตต่ำ หรือการล้มเหลวของอวัยวะระบบต่างๆ จะส่งผลกระทบต่อกระบวนการกรองที่หน่วยไต
        
        เกิดจากการสูญเสียโซเดียม เช่น สูญเสียโซเดียมทางปัสสาวะจำนวนมากในภาวะ diuretic phase ของ acute tubular necrosis หรือ cerebral salt wasting (CSW)
        
        อาการ
        สมองบวมน้ำ (Hyponatremic encephalopathy) เช่น ปวดศีรษะ คลื่นไส้อาเจียน ซึมลง หมดสติ ตรวจพบความไวของ deep tendon reflexes ลดลง ชัก เสียชีวิตได้จากภาวะ brain herniation หรือมีอาการทางกล้ามเนื้อ เช่น ตะคริว ตรวจร่างกายพบความไวของ deep tendon reflexes ลดลง
    - - ภาวะที่ plasma Na สูงกว่า 145 mmol/L โดยทั่วไปมักพบร่วมกับภาวะ hyperosmolarity ด้วย ส่วนใหญ่ของภาวะ hypernatremia เกิดจากการลดลงของปริมาณน้ำในร่างกาย ซึ่งมักมีสาเหตุจากความผิดปกติในระบบกระหายน้ำ (thirst) หรือไม่สามารถดื่มน้ำได้ หรือไม่มีน้ำให้ดื่ม การสูญเสียน้ำในสัดส่วนที่มากกว่าโซเดียมทางไต จะเป็นสาเหตุพื้นฐานที่ทำให้ปริมาณน้ำในร่างกายลดลง แต่หากร่างกายได้รับน้ำในปริมาณเพียงพอแล้ว จะไม่เกิดภาวะ hypernatremia รุนแรง
        
        ภาวะ hypernatremia จะทำให้น้ำในเซลล์ออกมาสู่นอกเซลล์มากขึ้น ทำให้ปริมาณ ECF เพิ่ม ในขณะที่เซลล์เหี่ยวลงอย่างมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในกรณีที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว เซลล์ที่ได้รับผลมากที่สุดคือ เซลล์สมอง เมื่อเซลล์สมองเหี่ยวลง ปริมาตรของสมองลดลง จะทำให้เส้นเลือดในสมองฉีกขาด เกิด intracerebral hemorrhage และ subarachnoid hemorrhage ได้ ถ้าโซเดียมเพิ่มขึ้นอย่างช้า และใช้เวลานาน สมองปรับตัวได้ก็จะไม่เกิดอาการ แต่ภาวะนี้มีความสำคัญเกี่ยวข้องกับการรักษา คือ ถ้าให้สารละลายที่มีความเข้มข้นต่ำอย่างรวดเร็ว เพื่อหวังจะลดระดับโซเดียมในพลาสม่าลงนั้น น้ำจะเข้าสู่เซลล์สมองอย่างรวดเร็ว ทำให้เซลล์สมองบวมขึ้น และเกิดอาการชักได้
      - อาการ
        เป็นผลจากอาการทางระบบประสาท ซึม อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร กระหายน้ำ ชัก อาการมาก น้อย ขึ้นกับระดับของ hypernatremia และอัตราการเพิ่มของระดับโซเดียม
        อาการทางระบบไหลเวียนโลหิต น้ำจะถูกดึงมาสู่ ECF ทำให้อาการของการขาดน้ำมีน้อย ไม่สมดุลย์กับประวัติของการขาดน้ำ ส่วนในกรณีที่ได้รับโซเดียมเกิน จะทำให้มีการดึงน้ำไว้ในระบบไหลเวียนมาก บางครั้งอาจทำให้มีอาการของหัวใจวาย, polmonary edema หรือความดันโลหิตสูงได้
      - Potassium lmbalance
    - - ค่าซีรัมโพแทสเซียมน้อยกว่า 3.5 มิลิโมล/ลิตร
        สาเหตุ : การได้รับโพแทสเซียมไม่เพียงพอ การสูญเสียไปทางปัสสาวะหรือทางระบบทางเดินอาหารและการที่โพแทสเซียมย้ายเข้าสู่เซลล์
      - อาการของภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำ
        ท้องผูก
        กล้ามเนื้ออ่อนแรง ท้องผูกและอาจทำให้เกิดภาวะ rhabdomyolysis ได้ ภาวะแทรกซ้อน คือ หัวใจเต้นผิดจังหวะ
    - - คือภาวะที่โพแทสเซียมในเลือดมากกว่าในเลือดมากกว่า 5 มิลลิโมล/ลิตร การบาดเจ็บต่อไต โดยเฉพาะในกรณีที่ GFR น้อยกว่า 15 ซีซี/นาที 1.73 ตารางเมตรของพื้นที่ผิวกาย ทำงานของต่อมหมวกไตบกพร่อง การพร่องฮอร์โมน อินซูลิน การบาดเจ็บด้วยอุบัติเหตุอย่างรุนแรงมักเป็นสาเหตุที่พบบ่อยในผู้ป่วยวิกฤติ
    - - สาเหตุ ได้แก่ผู้ป่วยอุบัติเหตุ ภาวะไตล้มเหลวทั้งเฉียบพลันและเรื้อรัง ในภาวะที่มีการอักเสบ hypoparthyroidsm
      - อาการ
        ได้แก่ tetany และชัก ในส่วนของภาวะเเคลเซียมมนเลือดต่ำเรื้อรังนั้นอาจมีการผิกปกติทางด้านอาร์มและ จิตใจได้ ผู้ป่วยอาจมี ที่แสดงออกทางด้าน extrapyramidal ตรวจคลื่นหัวใจพบ Prologed QT interval
    - - แคลเซียมสูงในเลือด
        พลาสม่ามากกว่า 10.5 มก.
      - สาเหตุ
        1.การละลายแคลเซียมจากกระดุกเพิมขึ้น พบใน
        Hyerparathroidism
        พิาจากวิตามิน ดี
        2.การรับประทานหรือมีการดูดึมแคลเซียมมากกว่า พบใน
        กลุ่มอาการ milk alkali
        พิษจากวิจามิน ดี
        
        ภาะไตาย
        ระยะปัสสาวะมากในภาวะไตวายเฉียบพลัน
    - - ฟอสเฟตต่ำในเลือด Hypophosphamia
        ในระดับีรัมฟอสเฟตที่น้อยกว่า 2.5 มิลลิกรัม/เดซิลิตร
        พบในผู้ป่ยิกฤติ การที่ฟอสเฟต มีการเคลื่อนย้ายเข้าสู่เซลล์ ในทางเดินปัสสาวะ
        
        อาการ มีอาการที่หลากหลายออกไป การหายใจล้มเหลว
        
        -ฟอสฟอรัสสูงในเลือด
        ฟอสเฟตในซีรัมได้มากกว่า 5 มก./ ดล
        
        สาเหตุที่ไตลดการขับฟอสเฟต
        
        ภาวะไตวายเฉียบพลัน
        2.Hypoparathyrodism
        
        pseudohyparathyroidism
    - - ซีรัมแมะนีเซียมที่น้อยกว่า 1.7 มิลลิกรัม / เดซิลิตร
        เลือดต่ำอย่างรุนแรงจะทำให้หัใจเต้นผิดจังหวะแบบ torsades de pointes ชัก หมดสติ
        
        สาเหตุ
        การติดเชื้อในกระแสเลือด สุราเรื้อรัง ภาวะทุโภชนาการ
      - แมกนีเซียมสูงในเลือด
        
        ไตล้มเหลวทั้งเฉียบพลันและเรื้อรัง
        2.สมรรถภาพของต่อมหมวกไตเสื่อม
        3.การให้ Mg2+ ในหญิงตั้งครรภ์
  - - - หน้าที่ของน้ำภายในร่างกาย
        1.ควบคุมอุณหภมิของร่างกาย
        2.ช่วยในการดูดซึมและแพร่กระจายของสารต่างๆ
        3.เป็นตัวกลางในการนำสารต่างๆไปยังระบบที่เหมาะสม
        4.ใช้ในปฎิกิริยาเคมีที่สำคัญในร่างกาย เช่น การสลาย ATP เพื่อให้ได้หลัง
        5.ควบคุมการเปลี่ยนแปลงความเข้นข้นของส่วนนั้นๆ
        
        ร่างกายของคนเราประกอบด้วยของเหลวประมาณร้อยละ 60 – 70 ของน้ำหนักตัว หรือเป็นน้ำเสีย 2 ส่วนใน 3 ส่วน ครับ น่าสงสัยนะครับว่าในร่างกายของเรามีน้ำ 2 ใน 3 ส่วนและน้ำเหล่านั้นอยู่ตรงส่วนไหน
        
        น้ำที่อยู่ภายในเซลล์ (extracellular fluid ; ECF)คือน้ำที่อยู่ภายในเซลล์เมมเบรน มีประมาณ 40 เปอร์เซ็นต์ของน้ำหนักตัวหรือ 67 เปอร์เซ็นต์ของน้ำทั้งหมดในร่างกาย หรือประมาณ 28 ลิตร เป็นของเหลวที่อยู่ภายในเซลล์ของเนื้อเยื่อต่างๆทั่วร่างกาย
        
        น้ำที่อยู่ภายนอกเซลล์ (intracellular fluid ; ICF) คือน้ำที่อยู่ภายนอกเซลล์เมมเบรน มีประมาณ 14 ลิตร เป็นพลาสมาในเลือดประมาณ 3.5 ลิตร หรือประมาณ 8 เปอร์เซ็นต์ของน้ำทั้งหมดในร่างกาย ซึ่งในพลาสมาประกอบด้วยน้ำประมาณ90 เปอร์เซ็นต์
        
        water intae (1500 - 3000 ML)
        
        ร่างกายได้รับน้ำ 3 ทางคือ
        
        น้ำดื่ม อาหารเหลว น้ำที่ปนในอาหาร (500 - 1500 ml)
        
        อาหาร เช่น ข้าว เนื้อ ผัก ผลไม้ (800-1000 ml)
        
        เมตาบลิซึมของร่างกาย : วิธี water of oxdation หรือ metabolic water (200- 500 ml)
        
        1.ทางที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ (insensible perspiration) ผิงหนัง 300 ml ปอด 300-500 ml ความชื้น อุณหภูมิ
        2.ทางที่ปรับสมดุลได้ เช่น ทางเดินอาหารออกไปกับอุจจาระ 100 - 200 ml ปัสสาวะ 500-3000ml ผิวหนังออกไปทางเหงื่อ 0-10 ml
        
        การดื่มน้ำ, ปริมาณ ADH น้อย (ปัสสาวะมาก) ปริมาณตัวละลาย (solute) ที่กรองผ่าน glomerulus (ขับ Uria มาก ปัสสาวะมาก) สมรรถภาพของไต และการเสียน้ำทางอื่น
      - การควบคุมสมดุลน้ำในร่างกาย น้ำทุกส่วนมีแรงดันออสโมติก เท่ากัน ไม่ว่าน้ำส่วนใดขาดหรือเกิน น้ำส่วนอื่นๆ จะ ถูกปรับสมดุลใหม่เสมอ
        
        Osmosis
        
        เป็นกระบวนการแพร่โมเลกุลของเหลวหรือน้ำผ่านเยื่อเลือกผ่านจากบริเวณที่มีความเข้มข้นของน้ำมาก (สารละลายความเข้มข้นต่ำ) ไปยังบริเวณที่มีความเข้มข้นของน้ำน้อย (สารละลายความเข้มข้นสูง) กระจายจนกว่าโมเลกุลของน้ำจะเท่ากัน เป็นกระบวนการทางกายภาพที่ตัวทำละลายจะเคลื่อนที่โดยอาศัยพลังงานความร้อน ผ่านเยื่อเลือกผ่าน (ซึ่งตัวทำละลายจะผ่านเยื่อเลือกผ่านได้ แต่สารละลายจะไม่สามารถผ่านเยื่อเลือกผ่านได้)ออสโมซิสก่อให้เกิดพลังงาน และสามารถสร้างแรงได้การเคลื่อนที่ของตัวทำละลายจะเคลื่อนที่จากสารละลายความเข้มข้นต่ำกว่า ไปยังสารละลายที่มีความเข้มข้นสูงกว่า เพื่อเป็นการลดความต่างของความเข้มข้นของสาร แรงดันออสโมซิส หมายถึง แรงดันที่ใช้สำหรับการคงดุลยภาพ โดยที่ไม่มีการเคลื่อนที่ของตัวทำละลายอีกต่อไป
      - การควบคุม สมดุลน้ำในร่างกาย
        
        การกระหายน้ำ
        -กลไกการรักษาดุลยภาพของน้ำ
        สมองส่วนไฮโปทาลามัสทำหน้าที่ควบคุมปริมาณสารน้ำในร่างกายส่งผลให้สมองไฮโพทาลามัสไปกระตุ้นปลายประสาทในต่อมใต้สมองส่วนหลังให้หลั่งฮอร์โมน แอนติไดยุเติก
        
        ADH ไปกระตุ้นท่อหน่วยไตให้ดูดกลับเข้าสู่หลอดเลือดทำให้ปริมาณน้ำในเลือดสูงขึ้น
        
        ถ้าเลือดเจือจางไอโพรทาลามัสจะยับยั้งการสร้าง ADH ทำให้การดูดน้ำกลับคืนน้อยน้อย
        
        การกระหายน้ำควบคุมโดยปริมาณน้ำและความเข้มข้นของพลาสมาศูนย์กระหายน้ำในไฮโปธาลามัส
    - - -กลไกควบคุมความเข้มข้นของพลาสมาให้คงที่ โดยอาศัย ADH
        ปฎิกิริยาสัมพันธ์ต่อเนื่องของระบบเรนินแองจิโอเทนซิน อัลโดสเตอโรนและ ADH เพื่อรักษาสมดุลของน้ำนอกเซลล์
      - กลไกควบคุมปริมาตรน้ำ
        การกรองที่ไต
        Aldosterone
        ADH
    - - ภาวะขาดน้ำ Dehydretion คือภาวะที่ร่างกายสูนเสียน้ำมากกว่าที่ได้รับอาจขาดเฉพาะน้ำอย่างเดียว
        
        ขาดน้ำมากกว่าเกลือ
        
        ขาดทั้งน้ำเกลือ
      - ร่างกายสูญเสียน้ำมากเกินไป ในผู้ป่วยที่มีอาการอาเจียน ท้องเสีย ทำให้ร่างกายสูญเสียน้ำและแร่ธาตุเป็นจำนวนมาก รวมถึงการสูญเสียน้ำผ่านทางบาดแผลที่ผิวหนัง เช่น แผลไฟไหม้ แผลในปาก แผลติดเชื้อที่ผิวหนัง หรือโรคผิวหนังอย่างรุนแรง
        
        ปัสสาวะมากผิดปกติ ในผู้ป่วยเบาหวาน ผู้ที่ใช้ยาขับปัสสาวะ ยาความดันโลหิต หรือผู้ที่ดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมาก
        
        เหงื่อออกมากผิดปกติ จากการออกกำลังกายเป็นเวลานาน ผู้ที่ทำงานในสถานที่ที่มีอากาศร้อนชื้น หรือในผู้ที่มีไข้สูง
        2.ดื่มน้ำน้อยเกินไป โดยเฉพาะผู้ป่วยที่มีอาการโคม่า ผู้ป่วยที่ใช้เครื่องช่วยหายใจ รวมถึงผู้ที่มีอาการป่วย เป็นหวัด หรือเจ็บคอ ทำให้รู้สึกเบื่ออาหารและดื่มน้ำน้อยลง
      - กลไกการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น
        
        การเปลี่ยนแปลงที่ระดับเซลล์
        
        เมื่อร่างกายขาดน้ำจะมีผลทำให้ความเข้มข้นของพลาสมาเพิ่มขึ้น
        
        จึงดึงน้ำจากภายในเซลล์ออกสู่ภายนอกเซลล์จนกระทั่งความเข้มข้นในและนอกเซลล์เท่ากัน
        
        เนื่องจากปริมาตรน้ำในเซลล์มากกว่าน้ำนอกเซลล์ในอัตราส่วน น้ำในเซลล์น้ำนอกเซลล์เท่ากับ 2:1
        
        2.การตอบสนองของร่างกาย
        
        ปริมาตรน้ำนอกเซลล์ที่ลดลงและความเข้มข้นของพลาสมาเพิ่มขึ้น
        
        มีผลกระตุ้นการหลั่งอัลโดสเตอโรน ADH และกระตุ้นศูนย์กระหายน้ำ
        
        ทำให้ปริมาตรปัสสาวะลดลงน้ำและโซเดียมถูกดูดกลับเพิ่มขึ้นและน้ำมากขึ้นตามลำดับ
      - อาการขาดน้ำ
        
        อาการที่มีความรุนแรงน้อยถึงปานกลาง
        ผิวแห้ง ตาแห้ง ปากแห้ว
        ปัสสาวะน้อยกว่าปกติ
        มึนหัว วิงเวียน ปวดศีรษะ
        
        อาการที่มีความรุนแรง
        กระหายน้ำรุนแรง
        ไม่มีเหงื่อ ปัสสาวะน้อยและมีสีเข้ม
        ผิวหนังแห้งและเหี่ยวย่น
        ท้องเสียรุนแรง อุจจาระเป็นเลือด
    - - เกิดจาก
        การคั่งของทั้งเกลือและน้ำ (isotonic expansion)
        การคั่งของน้ำอย่างเดียว (water volume excess)
        การคั่วของน้ำมากกว่าเกลือ (hypo - tonic expansion)
        
        สาเหตุ
        
        ไตพิการ
        
        เลือดไปเลี้ยงไตลดลง
        
        ไตปกติแต่มีการหลั่ง ADH มากขึ้น
        
        กลไกการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น
        1.การเปลี่ยนแปลงที่ระบบเซลล์ น้ำที่เกิดจะเคลื่อนที่ภายนอกเซลล์เข้าไปภายในเซลล์จนกระทั่งความเข้มข้นเท่ากัน ทำให้เซลล์บวม
        2.การตอบสนองของร่างกาย ระดับความเข้มข้นที่ลดลงและปริมาณ น้ำนอกเซลล์ที่เพิ่มขึ้นมีผลยับยั้งการหลั่ง ADH
        และอัลโดสเตอโรน ปัสสาวะจึงออกมากขึ้น ร่วมกับ กลไกยับยั้งการทำงานของศูนย์กระหายน้ำ
      - อาการและอาการแสดง
        
        แบบเฉียบพลัน อาการที่พบ
        คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ท่าทางผิดปกติ กระตุ ซัก ความดันเลือดสูง
        
        แบบเรื้อรัง อาการที่พบ อ่อนเพลีย ไม่มีแรง ซึม ไม่สนใจสิ่งแวดล้อม