Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 5 อาชีวอนามัย - Coggle Diagram
บทที่ 5
อาชีวอนามัย
แนวคิดพยาบาลกับงานอาชีวอนามัย
ประกอบด้วยบริการหลัก 2 ส่วน
1.การบริการสุขภาพเพื่อดูแลสุขภาพอนามัยของผู้ประกอบอาชีพ
2.การจัดบริการทางด้านสิ่งแวดล้อมในการทำงาน
แขนงวิชาที่เกี่ยวข้อง
กับงานอาชีวอนามัย
อาชีวเวชศาสตร์ (Occupational medicine ) หรือเวชศาสตร์อุตสาหกรรม
เน้นเฝ้าระวังทางการแพทย์ การวินิจฉัยและรักษาโรคและความพิการจากการประกอบอาชีพ ตลอดจนการฟื้นฟู ความพิการอีกด้วย
อาชีวนิรภัย (Occupational safety) หรือความปลอดภัยในการประกอบอาชีพ
มุ่งเน้นหนักในการป้องกันอุบัติเหตุและส่งเสริมให้เกิดความปลอดภัยในการทำงาน
อาชีวสุขศาสตร์ (Occupational hygiene) หรือสุขศาสตร์อุตสาหกรรม
เน้นในด้านการค้นหาปัญหา ประเมินหรือตรวจสอบ ควบคุมหรือปรับปรุงแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อมการทำงานให้เหมาะสมปราศจากโรค
เออร์กอนอมิกส์ (Ergonomics)
เป็นแขนงวิชาการที่เกี่ยวข้องกับการจัดงานที่เหมาะสมกับสภาพร่างกายและจิตใจของคนงาน
ความหมายและความสำคัญ
ของอาชีวอนามัย
ความปลอดภัย ( safety )
หมายถึง สภาวะที่ปราศจากอันตราย
การบาดเจ็บ ความเสี่ยงและการสูญเสีย
งานชีวอนามัย
หมายถึง การดำเนินงานหรือการให้บริการซึ่งเป็นการดูแลสุขภาพอนามัย และความปลอดภัยของผู้ประกอบอาชีพทุกอาชีพ
อาชีวอนามัย
หมายถึง สุขภาพอนามัยในการประกอบอาชีพ
รวมไปถึงความปลอดภัยของผู้ประกอบอาชีพ
ผู้ประกอบอาชีพ
หมายถึง ผู้ทำงานในอาชีพต่างๆ ที่อาจเสี่ยงต่อการได้รับอันตรายขณะทำงาน จำต้องดูแลสุขภาพอนามัยของตนเองเป็นอย่างดี เพื่อให้สามารถประกอบอาชีพได้อย่างยั่งยืนนาน
งานอาชีวอนามัยเป็นสิ่งจำเป็นและสำคัญอย่างยิ่งในแง่มนุษยธรรมและเป็นประโยชน์ของผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่าย
วัตถุประสงค์ของ
งานอาชีวอนามัย
เพื่อการดูแลผู้ประกอบอาชีพให้มีความสมบูรณ์ทั้งร่างกาย จิตใจและ สังคม โดยจัดให้มีการส่งเสริมสุขภาพ การป้องกันโรค การรักษาพยาบาล และการฟื้นฟูสภาพความพิการ
เพื่อการควบคุมสิ่งแวดล้อมการทำงาน โดยจัดให้มีการประเมินความ เสี่ยง การวางแผนป้องกันอัคคีภัย การตรวจเช็คสภาพของเครื่องจักรและ การจัดสถานที่ทำงานให้เหมาะสม
องค์ประกอบของ
งานอาชีวอนามัย
แบ่งออกเป็น 2 ส่วน
ดังนี้
1.การบริการที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมการทำงานโดยให้การดูแลทางด้านความปลอดภัย การดูแลทางด้านสุขศาสตร์อุตสาหกรรมและการ ดูแลทางด้านเออร์กอนอมิกส์
2.การบริการที่เกี่ยวกับสุขภาพอนามัยของคนงาน โดยจัดให้มีการตรวจสุขภาพประจำปี การป้องกันโรค การรักษาพยาบาลและการฟื้นฟูความพิการ
บุคลากรที่เกี่ยวข้อง
กับงานอาชีวอนามัย
3.แพทย์อาชีวเวชศาสตร์ หรือนักเวชศาสตร์อุตสาหกรรม
มีหน้าที่เฝ้าระวังทางการแพทย์ การวินิจฉัยและรักษาโรค การฟื้นฟูสภาพความพิการ และป้องกันการเกิดโรคจากการทำงาน
4.พยาบาลอาชีวอนามัย
เป็นบุคคลที่ทำงานประสานกับแพทย์ทั้งทางด้านส่งเสริม การฟื้นฟูและการรักษา เพื่อให้คนงานมีสุขภาพอนามัย
2.วิศวกรความปลอดภัย
เป็นนักวิชาการที่มีบทบาทในการตรวจสอบสภาพการทำงานให้ปลอดภัย ป้องกันไม่ให้เกิดอุบัติเหตุจากการทำงาน
5.กายภาพบำบัด
เป็นบุคคลที่ทำหน้าที่ฟื้นฟูสภาพร่างกายของคนงานที่ได้รับอุบัติเหตุและการบาดเจ็บให้สามารถดำเนินชีวิตและกลับมาทำงานได้ตามปกติหรือทำงานใหม่ที่เหมาะสมกับสภาพร่างกาย
1.นักอาชีวอนามัย หรือนักสุขศาสตร์อุตสาหกรรม
เป็นนักวิชาการที่ทำหน้าที่ค้นหาปัญหา การประเมินปัญหา และการเสนอแนะมาตรการในการควบคุมหรือปรับปรุงแก้ไขปัญหาสภาพแวดล้อมภายในโรงงาน
แรงงานกลุ่มพิเศษ
แรงงานเกษตรกรรม( แรงงานนอกระบบ )
แรงงานผู้สูงอายุ
แรงงานคนพิการ
แรงงานหญิง
แรงงานเด็ก
หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง
กับงานอาชีวอนามัย
กระทรวงแรงงานและสวัสดิการสังคม
หน่วยงานต่างประเทศ
กระทรวงสาธารณสุข
กระทรวงอุตสาหกรรม
เป้าหมายของการพยาบาล
อาชีวอนามัย
สิ่งแวดล้อม
งาน
สุขภาพ
เงิน
ขอบเขตของงาน
อาชีวอนามัย
2.สภาพการทำงาน (Working condition)
ต้องควบคุมดูแลให้อยู่ในสภาพที่ไม่ทำให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพโดยส่งเสริมให้คนงานมีความรู้ ความสามารถและทักษะที่เหมาะสมในลักษณะงาน
3.สิ่งแวดล้อมในการทำงาน
จะต้องได้รับการตรวจสอบเป็นประจำ เพื่อสืบค้นหาสิ่งที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ
1.ผู้ประกอบอาชีพ (Worker)
จะต้องได้รับการดูแลด้านสุขภาพ โดยการตรวจสุขภาพเพื่อค้นหาโรคภัยซึ่งอาจเกิดจากการทำงาน เพื่อรักษาและป้องกัน
โรคที่เกิดจากการประกอบอาชีพ
และสิ่งแวดล้อม
โรคเกี่ยวเนื่องกับการทำงาน (Work-related diseases)
หมายถึง โรคหรือความเจ็บป่วยที่เกิดขึ้นซึ่งเป็นผลโดยอ้อมจากการทำงาน
โรคและภัยสุขภาพจากมลพิษสิ่งแวดล้อม (environmental diseases)
หมายถึง ผลกระทบที่เกิดจากมลพิษปนเปื้อนในดิน น้ำ อากาศ ทั้งจากธรรมชาติและกิจกรรมของมนุษย์ ทำให้เกิดโรคหรือผลกระทบทั้งแบบเฉียบพลันและเรื้อรัง
โรคที่เกิดจากการประกอบอาชีพ (Occupational diseases)
หมายถึง โรคหรือความเจ็บป่วยที่เกิดขึ้นกับผู้ปฏิบัติงานซึ่งมีสาเหตุโดยตรงจากการทำงานที่สัมผัสกับสิ่งคุกคาม โดยอาการเจ็บป่วยอาจเกิดขึ้นขณะปฏิบัติงาน หลังเลิกงาน หรือภายหลังที่ออกจากงานไปแล้ว
คํานิยามของโรคที่เกิดจากการ
ประกอบอาชพีและสิ่งแวดล้อม
โรคหรือปัญหาด้านสุขภาพที่เกิดขึ้นกับผู้ปฏิบัติงาน โดยมีสาเหตุหลักมาจากการได้รับสัมผัสสิ่งคุกคามหรือจากสภาวะการทำงานที่ไม่เหมาะสม
ปัจจัย
สิ่งแวดล้อมทั่วไป
สิ่งแวดล้อมนอก สถานประกอบการ เช่น บ้านเรือน ชุมชน
รวมถึงปัญหาครอบครัว
สิ่งแวดล้อมในการทํางาน
ด้านกายภาพ ชีวภาพ เคมีและจิตวิทยาสังคม
สภาพการทํางาน
ระบบงาน,กระบวนการทํางาน, ระยะเวลาการทํางาน ลักษณะการทํางาน, ท่าทางการทํางาน,ปริมาณงาน การควบคุมกํากับงาน,สวัสดิการพื้นฐานต่าง ๆ
คนทํางาน
คุณสมบัติพื้นฐาน
เพศ อายุ ความสูง ภาวะโภชนาการ พันธุกรรม โรคประจําตัว
ประสบการณ์
พฤติกรรมสุขภาพ
คนเมาขับรถเกิดอุบัติเหตุง่าย คนไม่สวมอุปกรณ์ PPE
สิ่งคุกคามปัจจัยอันตราย (Hazard) ปัจจัยอันตรายในการทำงาน
ด้านความปลอดภัย
เครื่องมือ/เครื่องจักรไม่ปลอดภัย
พื้นลื่น/ไม่เรียบ
ด้านจิตสังคม
ความพึงพอใจ/ความมั่นคงในงาน
สัมพันธภาพระหว่างบุคคล
สภาพการทำงานที่ไม่ปลอดภัย
งานล่วงเวลา/งานกะ
ภาระงาน
ด้านชีวภาพ
แบคทีเรีย
ไวรัส
เชื้อรา
สัตว์
ด้านการยศาสตร์
การทำงานซ้ำๆ
แรงกดเฉพาะจุด
การออกแรงมากเกินไป
สถานที่/เครื่องมือไม่เหมาะสม
ท่าทางการทำงานที่ไม่เหมาะสม
ด้านเคมี
ก๊าซ
ฝุ่น
ฟูม
ตัวทำละลาย
ด้านกายภาพ
ความเย็น
ความดันอากาศ
ความร้อน
ความสั่นสะเทือน
รังสี
แสงสว่าง
เสียงดัง
ความหมาย
สิ่งใดสิ่งหนึ่งที่มีศักยภาพที่จะก่อใหเ้กิดอันตรายได้ซึ่งอาจจะเป็นสารเคมีเครื่องจักร พลังงาน ลักษณะการทํางาน หรือ สภาวะแวดล้อมการทํางาน
อันตรายที่จะเกิดขึ้นรวมถึงการทําใหเ้สียชีวิต ทุพลภาพหรือการเกิดการเจ็บป่วยทางกายหรือจิตใจ
หลักสุขศาสตร์อุตสาหกรรม
ตรวจวัด (evaluation)
จัดการ (control)
สํารวจ (recognition)
มาตรฐานความร้อน
งานปานกลาง
เผาผลาญเกิน 200 กิโลแคลอรี่ต่อชั่วโมง
งานหนัก
เผาผลาญเกิน 350 กิโลแคลอรี่ต่อชั่วโมง
งานเบา
เผาผลาญไม่เกิน 200 กิโลแคลอรี่ต่อชั่วโมง
อุปกรณ์ป้องกันอันตรายส่วนบุคคลชุด PEE
4.อุปกรณ์ป้องกันอันตรายระบบการได้ยิน (Hearing protection devices)
5.อุปกรณ์ป้องกันอันตรายที่มือและผิวหนัง (Hand and skin protection devices)
3.อุปกรณ์ป้องกันอันตรายระบบทางเดินหายใจ (Respiratory protection devices)
6.อุปกรณ์ป้องกันอันตรายของเท้า (Foot protection devices)
2.อุปกรณ์ป้องกันอันตรายใบหน้าและดวงตา (Eyes and face protection devices)
7.อุปกรณ์ป้องกันอันตรายจากการตก (Falling protection devices)
1.อุปกรณ์ป้องกันอันตรายที่ศีรษะ (Head protection devices)
8.อุปกรณ์พิเศษเฉพาะงาน
ประเภทและกลุ่มโรคจาก
การประกอบอาชีพที่สำคัญ
5.โรคผิวหนังที่เกิดขึ้นเนื่องจากการทำงาน
โรคด่างขาวจากการทำงาน
โรคผิวหนังอื่น ซึ่งพิสูจน์ได้ว่ามีสาเหตุเนื่องจากการทำงาน
โรคผิวหนังที่เกิดจากสาเหตุทางกายภาพ เคมี หรือชีวภาพอื่นๆ
6.โรคระบบกล้ามเนื้อและโครงสร้างกระดูก
4.โรคระบบหายใจที่เกิดขึ้นเนื่องจากการทำงาน
โรคระบบหายใจอื่น ซึ่งพิสูจน์ได้ว่า มีสาเหตุเนื่องจากการทํางาน
โรคบิสสิโนสิส
โรคทางเดินหายใจส่วนบนเกิดจากสารภูมิแพ้
หรือสารระคายเคืองในที่ทํางาน
โรคปอดจากอะลูมิเนียม หรือสารประกอบของอะลูมิเนียม
โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง
โรคซิเดโรสิส
โรคปอดอักเสบภูมิไวเกิน
โรคหืดจากการทํางาน
โรคปอดจากโลหะหนัก
โรคกลุ่มนิวโมโคนิโอสสิ เช่น ซิลิโคสิส แอสเบสโทสิส ฯลฯ
7.โรคมะเร็งที่เกิดขึ้นเนื่องจากการทำงาน
เบนซีนหรืออนุพันธ์ของเบนซีน
อนุพันธ์ของไนโตรและอะมิโนของเบนซีน
ไวนิลคลอไรด์
รังสีแตกตัว
เบต้า - เนพธีลามีน
น้ำมันดิน
ถ่านหิน
ไอควันจากถ่านดิน
โครเมียมและสารประกอบของโครเมียม
สารประกอบนิกเกิล
บิสโครโรเมทธิลอีเทอร์
ฝุ่นไม้
เบนซิดีน และเกลือของสารเบนซิดีน
ไอควันจากเผาไหม้
แอสเบสตอส (ใยหิน)
โรคมะเร็งที่เกิดจากปัจจัยอื่น
3.โรคที่เกิดขึ้นจากสาเหตุชีวภาพ
โรคแอนแทรกซ์ (Anthrax)
แอนแทรกซ์ที่ระบบทางเดินหายใจ
แอนแทรกซ์ที่ระบบทางเดินอาหาร
แอนแทรกซ์ที่ผิวหนัง
Leptospirosis
โรคติดเชื้อหรือโรคปรสิตเนื่องจากการทํางาน
8.โรคอื่นๆ
4.โรคตาจากการทำงานกับคอมพิวเตอร์ (computer vision syndrome)
5.โรคทำงานหนักจนตาย (Karoshidisease)
3.โรคจากการทำงานออฟฟิศ (office syndrome)
6.การฆ่าตัวตายจากการทำงาน ( suicide)
2.โรคภูมิแพ้สารเคมี (multiple chemical sensitivity; MCS)
1.กลุ่มอาการป่วยจากอาคาร (sick building syndrome; SBS)
7.ทำงานหนักจนเส้นเลือดหัวใจตีบ (myocardial infarction)
2.โรคที่เกิดขึ้นจากสาเหตุทางกายภาพ
โรคจากรังสีความร้อน
โรคจากความกดดันอากาศ
โรคจากความสั่นสะเทือน
โรคจากแสงอัลตราไวโอเลต
โรคจากรังสีไม่แตกตัวอื่นๆ
โรคจากแสงหรือคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า
โรคจากรังสีแตกตัว
โรคจากอุณหภูมิต่ำหรือสูงผิดปกติมาก
โรคหูตึงจากเสียง
1.โรคที่เกิดขึ้นจากสารเคมี
อัลดีไฮด์ ฟอร์มาลดีไฮด์ และกลูตารัลดีไฮด์,สารเคมีหรือสารประกอบของสารเคมีอื่น ซึ่งพิสูจน์ได้ว่า มีสาเหตุเนื่องจากการทํางาน
ทัลเลียม,ออสเมียม,เซลีเนียม,ทองแดง,ดีบุก,สังกะสี,โอโซน ฟอสยีน ,สารทําให้ระคายเคือง,สารกําจัดศัตรูพืช
อะครัยโลไนไตรล์,ออกไซด์ของไนโตรเจน,วาเนเดียม,พลวง,เฮกเซน,กรดแร่ที่เป็นสาเหตุใหเ้กิดโรคฟัน,เภสัชภัณฑ์,สารกลุ่มไดอ็อกซิน
ไนโตรกลีเซอรีน หรือกรดไนตริคอื่นๆ,แอลกอฮอล์ กลัยคอล หรือคีโตน,คาร์บอนมอนนอกไซด์ไฮโดรเจนไซยาไนด์
สารอนุพันธ์ฮาโลเจนของสารไฮโดรคาร์บอน,เบนซีน,อนุพันธ์ไ์นโตรและอะมิโนของเบนซีน,ซัลเฟอรไ์ดออกไซด์หรือกรดซัลฟูริค
เบอริลเลียม,แคดเมียม,ฟอสฟอรัส ,โครเมียม,แมงกานีส,สารหนู,ปรอท,ตะกั่ว,ฟลูออรีน ,คลอรีน,แอมโมเนีย,คาร์บอนไดซัลไฟด์
พระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย
และสภาพแวดล้อมในการทำงาน พ.ศ.2554
มาตรา 17
ให้นายจ้างติดประกาศสัญลักษณ์เดือนอันตรายและเครื่องหมายเกี่ยวกับความปลอดภัย
มาตรา 18
สถานที่ใดมีสถานประกอบกิจการหลายแห่งให้นายจ้างทุกรายของสถานประกอบกิจการในสถานที่นั้น มีหน้าที่ร่วมดำเนินการด้านความปลอดภัย
มาตรา 16
ให้นายจ้างจัดให้ลูกจ้างทุกคนได้รับการฝึกอบรมความปลอดภัย
มาตรา 19
ในกรณีที่นายจ้างเช่าอาคาร สถานที่ เครื่องมือ เครื่องจักร ที่นำมาใช้ในสถานประกอบกิจการ ให้นายจ้างมีอำนาจดำเนินการด้านความปลอดภัย
มาตรา 14
การทำงานหรือสภาพแวดล้อมในการทำงานที่อาจทำให้ลูกจ้างได้รับอันตราย นายจ้างต้องแจ้งให้ลูกจ้างทราบพร้อมแจกคู่มือปฏิบัติงานให้ลูกจ้างทุกคน
มาตรา 21
ลูกจ้างมีหน้าที่ดูแลสภาพแวดล้อมในการทำงาน
มาตรา 13
ให้นายจ้างจัดให้มีเจ้าหน้าที่ความปลอดภัยในการทำงาน บุคลากร หน่วยงาน หรือคณะบุคคลเพื่อดำเนินการด้านความปลอดภัย
มาตรา 22
นายจ้างจัดและดูแลให้ลูกจ้างสวมใส่อุปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยส่วนบุคคลที่ได้มาตรฐาน
มาตรา 3
บังคับให้ราชการส่วนกลาง ส่วนภูมิภาค ส่วนท้องถิ่น จัดให้มีมาตรฐานในการบริหารและจัดการด้านความปลอดภัย
มาตรา 23
ให้ผู้รับเหมาชั้นต้นและผู้รับเหมาช่วงตามกฎหมายว่าด้วยการคุ้มครองแรงงานมีหน้าที่ดำเนินการด้านความปลอดภัย
กฏหมายที่เกี่ยวข้องกับงานอาชีวอนามัย
ประกาศกระทรวงมหาดไทย พ.ศ.2515
การคุ้มครองแรงงาน
ความปลอดภัยเกี่ยวกับสารเคมีอันตราย
กำหนดสวัสดิการเกี่ยวกับสุขภาพอนามัยสำหรับลูกจ้าง
พรบ.คุ้มครองแรงงาน พ.ศ.2541
ความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงาน
พรบ.แรงงาน พ.ศ.2499
สรุป
กฎหมายความปลอดภัย อาชวีอนามัย
และสภาพแวดล้อมในการทํางาน กระทรวงแรงงาน
พรบ.ความปลอดภัยฯ พ.ศ.2554
มาตรา 74
ปัจจุบัน 4 ฉบับ
พรบ.คุ้มครองฯ พ.ศ.2541
หมวด 8 มาตรา 100-107 ยกเลิก
มาตรา 74
9 ฉบับ