Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
A6 การรักษาพยาบาลแบบพื้นบ้าน …
A6
การรักษาพยาบาลแบบพื้นบ้าน
ชาวมอญบ้านบางกระดี่
การเรียนรู้ของหมอพื้นบ้าน
1.หมอเป่า หมอเปลี่ยน ประเสริฐ เป็นหมอเป่า รักษาเฉพาะโรคผิวหนัง อาทิ งูสวัด ไฟลามทุ่ง คางทูม น้ำร้อนลวก โดยใช้ ปูน หมาก พลู ตำให้ละเอียดแล้วเคี้ยวและนำไปพ่น พร้อมกับสวดคาถากำกับยังเป็นผู้นำในการประกอบพิธีกรรมต่าง ๆ ภายในชุมชนบางกระดี่ เช่น ทำขวัญ โกนจุก ทำขวัญนาค แต่งงาน ตั้งศาลพระพรหมเจ้าที่
2.คนทรง นางเนย สาแหรกทองรับหน้าที่เป็นร่างทรงให้กับ "ปะจุ" คือ เจ้าพ่อบางกระดี่ เจ้าแม่หัวละหาน และ "ปะโหนก" คือ ผีบ้าน ผีเรือน ของแต่ละบ้าน ในชุมชนมอญบางกระดี่ โดยรับทรงทั้งพิธีกรรมเซ่นไหว้ผีบรรพบุรุษประจำปีและรับทรงขณะที่ชาวบ้านเดือดร้อนจากการเจ็บป่วยแล้วรักษาไม่หาย จะต้องให้ "ปะจุ" และ "ปะโหนก" ซึ่งเป็นผีประจำหมู่บ้านและผีบรรพบุรุษ มาช่วยหาสาเหตุแล้วแนะนำวิธีการรักษาให้โดยผ่านร่างทรง คือ เป็นผู้ติดต่อสื่อสารระหว่างผีกับผู้ป่วย
3.หมอผี นางลูกจัน สมบูญรับประกอบพิธีกรรมการเสียกบาลหรือภาษามอญเรียกว่าการ "เทาะฮะแนม" เพื่อขอขมาและขับไล่ผีต่าง ๆ ที่เข้ามาอยู่ในตัวผู้ป่วย เป็นพิธีกรรมแบบง่าย ๆ มิใช่พิธีกรรมใหญ่หรือเทาะยะแนมใหญ่ ส่วนมาก นางลูกจันรับรักษาผู้ป่วยที่มีอาการไม่รุนแรงมากนัก เช่น เป็นไข้ ปวดท้อง ปวดหัว เพ้อ โดยไม่ทราบสาเหตุ ผู้ป่วยที่มารักษาด้วยพิธีกรรมเทาะฮะแนมนี้มักเป็นเด็ก ๆ มากกว่าผู้ใหญ่
ความเชื่อเกี่ยวกับสาเหตุการเกิดโรคในทัศนะของชาวบ้าน
การรักษาพยาบาลแผนปัจจุบัน ควบคู่กับการรักษาพยาบาลแบบพื้นบ้าน คือ ชาวมอญในชุมชนบ้านบางกระดี่เมื่อเกิดเจ็บป่วยและอาการไม่รุนแรงมากนักก็รับการรักษาพยาบาลในแบบพื้นบ้านก่อน ควบคู่ไปกับการรับประทานยาแผนปัจจุบัน
การรักษาพยาบาลแบบพื้นบ้านเท่านั้น กล่าวคือ ชาวมอญบางกระดี่มีความเชื่อว่า โรคบางโรคหรืออาการเจ็บป่วยบางอย่าง ใช้วิธีการรักษาในแบบแผนปัจจุบันไม่ได้ เนื่องจากการรักษาแผนปัจจุบันที่มีวิธีรักษาด้วยการฉีดยา หรือทายาอาจจะทำให้อาการเจ็บป่วยลุกลาม หรือมีความรุนแรงเพิ่มมากขึ้น เช่น โรคงูสวัด โรคลมพิษ
การรักษาพยาบาลแผนปัจจุบันในเบื้องต้น กล่าวคือ เมื่อชาวบ้านเกิดอาการเจ็บป่วยขึ้น
ก็ไปซื้อยาแผนปัจจุบันมารับประทาน หากอาการยังไม่ดีขึ้น ก็จะเข้ารับการรักษาจากแพทย์แผนปัจจุบัน
การรักษาพยาบาลด้วยตนเองแบบพื้นบ้าน กล่าวคือ ชาวมอญบางกระดี่ มีวิธีการช่วยเหลือตัวเองในเบื้องต้น จากการเรียนรู้จากบรรพบุรุษโดยการบอกเล่าสืบต่อกันมา และได้มาจากการสั่งสมประสบการณ์การสังเกตจากสภาวะแวดล้อมและธรรมชาติของร่างกายมนุษย์ รวมทั้งการจดจำความเชื่อจากภายนอกเข้ามาใช้และปรับให้เข้าสภาพสังคมวัฒนธรรมของชาวมอญบางกระดี่เอง
สภาพทั่วไปและที่ตั้งทางภูมิศาสตร์
ชุมชนชาวมอญบ้านบางกระดี่ เป็นชุมชนชาวมอญขนาดใหญ่ ตั้งอยู่ตามแนวขนานริมสองฝั่งคลองสนามไชยในแนวเหนือ-ใต้ สภาพสังคมของชาวมอญบ้านบางกระดี่ มีลักษณะความสัมพันธ์ทางเครือญาติเป็นสำคัญ
สมรรถนะของพยาบาลวิชาชีพที่สําคัญ
1.สมรรถนะด้านการรับรู้ความแตกต่างทางวัฒนธรรม
พยาบาลมีการเคารพสิทธิ์ของผู้ป่วย และมีความเข้าใจด้านความเชื่อของผู้ป่วย เช่น นายวัทพูดคุย
กับพยาบาลขอพานางฮินกลับไปรักษาตามความเชื่อหากไม่ดีขึ้นตนจะพากลับมารักษาที่โรงพยาบาล
2.สมรรถนะด้านการติดต่อสื่อสาร
พยาบาลไม่สามารถสื่อสารกับผู้ป่วยได้ เนื่องผู้ใช้ภาษามอญในการสื่อสาร พยาบาลจึงสื่อสารกับแฟน
ของนางฮินที่สามารถพูดภาษากลางได้
3.สมรรถนะด้านการบริหารความเสี่ยง
พยาบาลสามารถวิเคราะห์ปัญหาและแก้ไขปัญหาอุปสรรคได้ เช่น ปัญหาพยาบาลกับผู้ป่วยคือ ผู้ป่วย
มีความต้องการที่จะกลับไปรักษาตามวัฒนธรรมความเชื่อในชุมชนของตน พยาบาลจึงช่วยอธิบายถึง
ความเสี่ยงที่เกิดจากการรักษาตามวัฒนธรรมความเชื่อของนางฮิน
4.สมรรถนะด้านกระบวนการพยาบาล
พยาบาลได้มีการอธิบายการรักษาให้ที่ถูกต้องให้กับผู้ป่วย โดยอธิบายว่าการเคี้ยวสมุนไพรแล้วนำไป
พ่นบริเวณแผลที่อักเสบ อาจทำให้เกิดการติดเชื้อได้ เนื่องจากน้ำลายอาจเป็นส่วนที่แพร่กระจายเชื้อโรค
หรือเชื้อแบคทีเรียจนทำให้เกิดโรคติดต่อจากบุคคลหนึ่งสู่บุคคลหนึ่งได้
5.สมรรถนะด้านจริยธรรม
พยาบาลมีการให้เกียรติและเคารพในความเชื่อของผู้ป่วย โดยมีการให้ข้อมูลและอธิบายการรักษา