Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลข้ามวัฒนธรรมชาวม้ง, นางสาวลลนา จุมปาทอง 6301210347, image, image,…
การพยาบาลข้ามวัฒนธรรมชาวม้ง
ความเป็นมาของชาวม้ง
ปัจจุบันยังไม่มีผู้ใดสามารถสรุปได้ว่าชนชาติม้งมาจากที่ไหน แต่สันนิษฐานกันว่าม้งคงจะอพยพมาจากที่ราบสูงธิเบต ไซบีเรีย และมองโกเลีย เข้าสู่ประเทศจีน และตั้งหลักแหล่งอยู่แถบลุ่มแม่น้ำเหลือง เมื่อราว 3,000 ปีมาแล้ว
ในปัจจุบันชาวม้งส่วนใหญ่ในประเทศไทย ตั้งถิ่นฐานอยู่ตามภูเขาสูง หรือที่ราบเชิงเขาในเขตพื้นที่จังหวัดเชียงราย พะเยา น่าน เชียงใหม่ แม่ฮ่องสอน แพร่ ลำปาง กำแพงเพชร เลย พิษณุโลก เพชรบูรณ์ สุโขทัย และตาก มีจำนวนประชากรทั้งสิ้นประมาณ 151,080 คน
ลักษณะบ้านเรือน
นิยมสร้างบ้านอยู่บนภูเขาสูง สร้างบ้านคร่อมพื้น
ใช้พื้นดินเป็นพื้นบ้าน ฝาบ้านเป็นไม้แผ่น มุงด้วยคา มีห้องนอน กับห้องครัวในบ้าน
บ้านจะมีขนาดใหญ่ เพราะอยู่อาศัยในลักษณะครอบครัวขยาย ม้ง ถือผู้อาวุโสเป็นหัวหน้าครอบครัว
การแต่งกาย
ม้งขาว
ผู้ชาย
แต่งกายคล้ายกันกับม้งน้ำเงิน แต่มีการประดับลวดลายน้อยกว่า ที่คอสวมห่วงเงินรอบคอหลายห่วง
ผู้หญิง
ส่วนใหญ่จะแต่งตัวคล้ายกันกับม้งน้ำเงิน เดิมนิยมสวมกระโปรงสีขาวล้วนไม่มีลวดลายใดๆ มีผ้าผืนยาวที่ปิดทับด้านหน้ากระโปรงปักลวดลาย พร้อมทั้งมีผ้าแถบสีแดงคาดเอว ปล่อยชายเป็นหางไว้ด้านหลัง
ปัจจุบันนุ่งกางเกงทรงจีนสีน้ำเงินเข้มแทนกระโปรง พันมวยผม และกันเชิงผมด้านหน้าให้ดูมีหน้าผากกว้างขึ้น
ม้งน้ำเงิน
ผู้หญิงที่แต่งงาน
จะใช้ผ้าพื้นเรียบ ขลิบชายด้วยผ้าสี มีผ้าแดงปักลวดลายที่ชายทั้งสองข้าง และปล่อยเป็นพู่ห้อยลงมา คาดด้วยเข็มขัดเงินทับ พันแข้งด้วยผ้าสีน้ำเงินหรือดำ มวยผมไว้ที่กลางกระหม่อมมีช้องผมมวย พันเสริมให้ใหญ่ขึ้น แล้วใช้ผ้าโพกทับมวยผม ประดับเครื่องเงิน และเหรียญเงิน
ผู้หญิง
สวมเสื้อสีดำ หรือสีน้ำเงินเข้ม มีลวดลายที่หน้าอก แขนยาวขลิบที่ปลายแขนด้วยสีฟ้า ปกเสื้อห้อยพับไปด้านหลัง ปักลวดลาย สวมกระโปรงจีบ รอบตัว ลวดลาย จากการเขียนด้วยขี้ผึ้งแล้วนำย้อมสีน้ำเงิน มีผ้าผืนยาวปักลวดลาย หัอยชายปิดกระโปรง
ผู้ชาย
สวมเสื้อสีดำ หรือน้ำเงิน ตัวสั้น ตัวป้าย ปักลวดลาย แขนยาว ขลิบขอบแขนเสื้อด้วยสีฟ้า ส่วนกางเกงใช้สีเดียวกัน เป้ากางเกงจะกว้างและหย่อนต่ำลงมาถึงหัวเข่า ปลายขาแคบมีผ้าสีแดงคาดเอวเอาไว้ ชายผ้าทั้งสองข้างปักลวดลาย ห้อยลงมา
การสื่อสารของชาวม้ง
ภาษาม้ง จัดอยู่ในกลุ่มตระกูลภาษาม้ง-เมี่ยน ม้งในไทยแบ่งออกเป็นสองกลุ่มหลักตามสำเนียงภาษาและการแต่งกายคือ ม้งเด๊อ (Hmoob dawb) และม้งจั้ว (Hmoob ntsuab)
สำเนียงและคำศัพท์บางส่วนที่แตกต่างกัน แต่พวกเขาต่างก็สามารถสื่อสารเข้าใจกันได้
ภาษาเขียน คนม้งไม่มีระบบการเขียนของตนเอง
ลวดลายผ้าปักของชาวม้ง แต่ก็ไม่สามารถอธิบายได้เป็นระบบการอ่านและเขียนได้
วัฒนธรรมและประเพณี
ความเชื่อ เป็นของตนเองสืบมาแต่บรรพบุรุษ
เช่น ประเพณีฉลองปีใหม่ เรียกว่า “ น่อเป๊โจ่วซ์” แปลว่ากินสามสิบ โดยถือเอาวันสุดท้ายคือ 30 ค่ำ ของเดือน 12 ในทุกปีเป็นวันส่งท้ายปีเก่า อยู่ในราวปลายเดือนพฤศจิกายน ถึง ธันวาคม
ชาวม้งจะประกอบพิธีกรรมต่าง ๆ ทุกคนจะสวมเสื้อผ้าชุดใหม่ ประดับเครื่องเงินสวยงาม เด็ก ๆ จับกลุ่มกันเล่นลูกข่าง และร้องรำทำเพลง หนุ่มสาวจะจับคู่กันโยนลูกช่วง พูดคุยกัน ประเพณีแต่งงาน
ชาวม้ง จะไม่เกี้ยวพาราสี หรือแต่งงานกับคนแซ่หรือตระกูลเดียวกันเพราะถือเป็นพี่น้องกัน
ชาวม้งนิยมแต่งงาน ในระหว่างอายุ 15 – 18ปี
เมื่อแต่งงานกันแล้วฝ่ายหญิงจะย้ายเข้ามาอยู่ในบ้านของฝ่ายชาย ซึ่งนับเป็นการเพิ่มสมาชิกในครอบครัวชายชาวม้งอาจมีภรรยาได้มากกว่าหนึ่งคน อยู่รวมกันในบ้านของฝ่ายสามี
ศาสนา ความเชื่อและพิธีกรรม
มีการนับถือวิญญาณบรรพบุรุษ สิ่งศักดิ์สิทธิ์เกี่ยวกับธรรมชาติสิ่งแวดล้อม ที่อยู่บนฟ้า ในลำน้ำ ประจำต้นไม้ ภูเขา ไร่นา ฯลฯ ชาวม้งจะต้องเซ่นสังเวยสิ่งศักดิ์สิทธิ์ต่างๆ เหล่านี้ปีละครั้ง
บทบาทและสถาบันครอบครัวของชาวม้ง
ลักษณะเป็นครอบครัวเดี่ยวขนาดใหญ่ แต่จะมีบางส่วนที่เป็นครอบครัวขยาย
ไม่นิยมแต่งงานกับคนนอกกลุ่ม และห้ามแต่งงานกับคนในกลุ่มญาติสนิทหรือคนในตระกูลเดียวกัน
ฝ่ายหญิงจะเข้าไปเป็นสมาชิกในบ้านของฝ่ายขาย ช่วยทำมาหากินและให้ความเคารพนับถือฝ่ายชายมากกว่าครอบครัวเดิมของตน
ความสำคัญกับระบบอาวุโสที่มีการอยู่แบบร่วมมือ ดูแลเอาใจใส่คนในเผ่าพันธุ์แบบครอบครัวขยาย สะท้อนให้เห็นถึงการอบรมสั่งสอนที่ถ่ายทอดผ่านประสบการณ์จากรุ่นสู่รุ่น
ลักษณะการเลี้ยงดูแบบเผด็จการผู้อาวุโสสูงสุดของตระกูลคือผู้ที่มีอำนาจในการตัดสินใจและมีบทบาทสำคัญในการสอนถึงวิถีการปฏิบัติที่ถูกต้องและวัฒนธรรมสำหรับเด็กเน้นในเรื่องกฎข้อห้าม
อาหารการกิน
นิยมกินข้าวจ้าวเป็นอาหารหลัก โดยมีการนำของป่าที่สามารถหาได้
เช่น พืชผักและสัตว์ป่า ที่หาได้มาประกอบอาหาร
แต่ถ้าไม่มีก็จะนิยมกินข้าวกับน้ำเปล่า หรือบางครั้งจะมีอาหารประเภทเนื้อสัตว์ในโอกาสพิเศษ หรือเวลาทำพิธีกรรมต่างๆ
การดูแลผู้ป่วยข้ามวัฒนธรรมชาวม้ง
ชาวม้งมีความเชื่อว่าไม่กินผักและไม่อาบน้ำหลังจากคลอดบุตรดังนั้นเราจึงต้องมีการแนะนำและให้คำปรึกษา พูดคุยถึงผลดีผลเสียหลังจากหลังคลอดบุตรให้สอดคล้องกับวัฒนธรรมความเชื่อมากที่สุด
อาจจะเปลี่ยนจากการไม่อาบน้ำในระยะเวลา 1 เดือน
เปลี่ยนเป็นการเช็ดตัวแทน เพราะในระหว่างรอคลอดและการคลอด
พยาบาลควรจะหาวิธีการเช่นบอกถึงผลดีของผักต่างๆที่มีประโยชน์
ต่อการบำรุงมารดาหลังคลอดหรือกินอาหารที่สามารถทดแทนกลุ่มแร่ธาตุได้
ทฤษฎีสมรรถนะของพยาบาลในการดูแลผู้ป่วยที่มีความหลากหลายทางวัฒนธรรมชาวม้ง
สมรรถนะด้านการรับรู้ความแตกต่างทางวัฒนธรรม
พยาบาลรู้จักสังเกต ค้นหาค่านิยมความเชื่อและมีความเข้าใจขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรมความเชื่อหลังคลอดของชาวม้ง ทำให้พยาบาลให้บริการผู้ป่วยที่สอดคล้องกับวัฒนธรรมหลังคลอดของผู้ป่วยได้
สมรรถนะด้านการติดต่อสื่อสาร
พยาบาลมีบุคลิกภาพท่าทางที่เป็นมิตรต่อผู้ป่วย พูดจากับผู้ป่วยด้วยความสุภาพและ สามารถสื่อสารกับผู้ป่วยที่ไม่ใช้ภาษาไทยได้โดยญาติผู้ป่วยจะเป็นเป็นสื่อกลางในการสื่อสารผู้ป่วยกับพยาบาล ทำให้พยาบาลประเมินความความเข้าใจความต้องการและประเมินอาการเจ็บป่วยของผู้ป่วยของผู้ป่วยหลังคลอดได้
สมรรถนะด้านความคิดริเริ่มนวัตกรรมการให้บริการ
ผู้ป่วยมีความกังกลเพราะมีความเชื่อในเรื่องการอาบน้ำหลังคลอด กลัวการอาบน้ำเป็นอย่างมาก พยาบาลค้นหา แนวทางในการแก้ไขปัญหาหาร่วมกับผู้ป่วยได้อย่างเหมาะสมและสอดคล้องตามความเชื่อและวัฒนธรรมของผู้ป่วยโดยเช็ดตัวให้ผู้ป่วยแทนการอาบน้ำพยาบาลสามารถบูรณาการความรู้ทางการพยาบาลมาใช้กับผู้ป่วยที่มีความหลากหลายทางด้านความเชื่อวัฒนธรรมได้
สมรรถนะด้านการบริหารความเสี่ยง
ในวัฒนธรรมของผู้ป่วยชาวม้งหลังคลอดห้ามทานผักทุกชนิดทานได้แค่เนื้อหมูเนื้อไก่ หลังคลอดห้ามไม่ให้อาบน้ำเพราะเชื่อว่าผู้ป่วยหลังคลอดจะมีอุณหภูมิร่างกายที่เปลี่ยนและทำให้เกิดภาวะช็อกน้ำได้ ซึ่งพยาบาลสามารถวิเคราะห์ปัญหาเจรจาต่อรองกับผู้ป่วยโดยแนะนำให้คนไข้หลังคลอดรับประทานอาหารให้ครบ 5หมู่แทน และพยาบาลยังแก้ไขปัญหาการอาบน้ำโดยเปลี่ยนจากการอาบน้ำเป็นเช็ดตัวแทนให้กับผู้ป่วยเพื่อที่คนไข้หลังคลอดจะมีร่างกายและแผลที่สะอาด
สมรรถนะด้านกระบวนการพยาบาล
ในการฟื้นฟูส่งเสริมสุขภาพผู้ป่วยหลังคลอดพยาบาลตอบสนองความต้องการของผู้ป่วยและญาติตามความเชื่อทางวัฒนธรรมที่สอดคล้องกับแผนการรักษาของทางการแพทย์
สมรรถนะด้านจริยธรรม
พยาบาลเคารพความเชื่อวัฒนธรรมของผู้ป่วยชนเผ่าม้ง ให้บริการโดยคำนึงถึงผลดีและผลเสียของผู้ป่วยอีกทั้งพยาบาลปฏิบัติการพยาบาลโดยตระหนักถึงความเชื่อของวัฒนธรรมชนเผ่าม้ง
ความเชื่อของชาวม้งที่มีต่อการดูแลมารดาหลังคลอด
อาหาร
นิยมนําพืชสมุนไพรที่ปลูกเองตามบ้านมาประกอบอาหารให้หญิงหลังคลอด เชื่อว่าช่วยบํารุงร่างกายได้ดี ได้แก่ ไก่ดําต้ม สมุนไพรซึ่งปลูกเองตามบ้านเรือน อาจเป็นสมุนไพรประเภทใบหรือราก
ไก่ดําต้มใส่พริกไทยดํา และไข่น้ำใส่พริกไทยดํา ความเชื่อเกี่ยวกับเรื่องของอาหารแสลง เป็นข้อห้ามในหญิงหลังคลอดรับประทาน เพราะจะทําให้ไม่สบายอาจผิดเดือนและส่งผลสุขภาพของหญิงหลังคลอดและบุตร
เช่น การรับประทานอาหารที่เย็นส่งผลให้เลือดเสียในร่างกายของหญิงหลังคลอดไม่สามารถขับออกและอาจตายได้
รับประทานอาหารที่ปรุงสุกใหม่จากไก่ ข้าวสวย ดื่มน้ำอุ่น เพื่อรักษาความอบอุ่นของร่างกาย
ไม่รับประทานอาหารที่ปรุงจากเนื้อวัวหรือเนื้อควาย เพราะเชื่อว่ามีไขมันสูงจะไปขัดขวางการขับเลือดเสียออกจากร่างกาย
ไม่รับประทานผัก เพราะเชื่อว่าจะทําให้ไม่สบาย
ก่อนคลอดและหลังคลอด
หญิงตั้งครรภ์ชาวม้งบางคนยังมีการคลอดที่บ้าน
เมื่อใกล้คลอดสามีของหญิงตั้งครรภ์จะเตรียมฟืนไว้ เพื่อใช้ในการทําคลอดและการอยู่ไฟของภรรยา
หญิงหลังคลอดชาวม้งทุกคนต้องอยู่ไฟเป็นเวลา 1 เดือนเท่ากันไม่ว่าจะคลอดลูกเพศหญิงหรือเพศชาย
ในการทําคลอดโดยการบอกล่วงหน้า ใช้ด้ายสีขาวมัดสะดือเพราะเชื่อว่าสีขาวเป็นสีมงคลใช้ชุดทําคลอด
หญิงหลังคลอดจะยังไม่ให้อาบน้ำทันที ต้องรอประมาณ 2-3 วัน เพื่อให้ร่างกายแข็งแรงถึงอาบน้ำโดยให้อาบน้ำอุ่น
หญิงชาวม้งจะใช้ผ้าผืนยาวๆรัดหน้าท้องให้แน่น เพื่อช่วยพยุงท้อง
เมื่ออยู่ไฟครบ 1 เดือน จะทําพิธีบนผี เพื่อให้คุ้มครองบุตรแล้วจึงพาออกจากบ้าน
มีการเชิญหมอทรงทําพิธีเรียกขวัญน้ำนม เพื่อให้หญิงหลังคลอดมีน้ำนมสําหรับเลี้ยงบุตร
ความเชื่อในเรื่องการเยี่ยมหญิงหลังคลอดที่อยู่เดือนระยะเวลา 1 เดือน มีการห้ามหญิงที่กําลังตั้งครรภ์เยี่ยม เพราะเชื่อว่าจะมาแย้งน้ำนมของหญิงหลังคลอดไป
ห้ามผู้อื่นที่ไม่ใช่สมาชิกในบ้านเข้ามาบ้าน หรือถ้าจะเข้ามาให้ถอดรองเท้าก่อนเข้าบ้าน
ห้ามนํากระเป๋า หรือถุงย้ามเข้ามาในบ้าน เพราะเชื่อว่าจะนําน้ำนมของหญิงหลังคลอดไปด้วย
โดยจัดให้หญิงหลังคลอดนอนข้างๆกองไฟ เพื่อให้ร่างกายอบอุ่นและอาบน้ำอุ่น เพราะเชื่อว่าการอยู่ไฟทําให้สุขภาพของหญิงหลังคลอดดี แข็งแรง และช่วยให้มดลูกเข้าอู่เร็ว
พิธีกรรมต่างๆ เพื่อปกป้องคุ้มครองบุตร
พิธีสู่ขวัญและตั้งชื่อ (ฮูปลี่)
พิธีโกนผม (ฉ่ายปรือเฮา)
สิ่งที่ไม่ควรปฏิบัติกับผู้ป่วยข้ามวัฒนธรรมชาวม้ง
ไม่ควรเอารกของเด็กชาวม้งไปทิ้งเพราะชาวม้งมีความเชื่อว่าถ้าเด็กคลอดออกมาจะต้องนำรกไปฝัง
ไม่ควรปฏิเสธในการทำพิธีที่พ่อของเด็กจะทำทำการตั้งชื่อให้เด็กที่คลอดออกมาหลังภายใน3วัน
ไม่ควรห้ามในด้านของการรับประทานอาหารของหญิงตั้งครรภ์
ไม่ควรนำอาหารที่มีส่วนผสมของเนื้อวัวหรือเนื้อควาย
การส่งเสริมการปฏิบัติตัวของผู้ป่วยหลังคลอดชาวม้ง และเราควรคำนึงถึงขนบธรรมเนียม
ห้ามเอาข้าวเหนียวให้ชาวม้งหลังคลอดรับประทาน
ไม่ควรนำไก่พันธุ์เนื้อหรือพันธุ์ไข่มาให้ชาวม้งหลังคลอดรับประทาน
เพราะมีปริมาณไขมันมาก จะส่งผลให้เกิดการรับประทานอาหารได้น้อย
ไม่ควรนำผักทุกชนิดให้ชาวม้งหลังคลอดรับประทาน
นางสาวลลนา จุมปาทอง 6301210347
