Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

B7FAE718-F0E2-404E-86FD-7F5191EB89EF พยาธิสรีรวิทยาระบบทางเดินอาหาร,…

- - - - การขาด pancreatic enzyme ท่ีหลั่งจากตับอ่อนซึ่งเกิดจากโรคตับอ่อนอักเสบเรื้อรังมะเร็งของตับอ่อนการถูกผ่าตัดตับอ่อนและ Cystic fibrosis การขาด pancreatic bicarbonateใน duodenum และ jejunum ทำให้เกิด pH ต่ำมีสภาพเป็นกรดซึ่งทำให้การย่อยอาหารเลวลงเพราะไปขัดขวางการทำงานของ pancreatic enzymes ท่ียังมีอยู่
    - - ถ่ายอุจจาระท่ีมีไขมันปนเป็นจำนวนมาก (steatorrhea)
      - น้ำหนักลด
  - - - เกิดจากการขาด lactase (lactase deficiency) ทำให้ไม่สามารถย่อย lactase ซึ่งเป็นน้ำตาลท่ีอยู่ในนม (milksugar)ให้เป็น monosaccharides และรบกวน การย่อยและการดูดซึม lactase บริเวณผนังลำไส้เล็กๆ
    - - ปวดแบบตะคริว (crappy pain)
      - ท้องเสีย
      - ท้องอืด มีก๊าซในลำไส้
    - - lactose-tolerance test
  - - - โรคตับ ลดการสร้าง bile salts การอุดตันของท่อน้ำดี (common bile duct) ทำให้ bile ไปสู่ duodenum ลดลง
      - โรคของ ileum รบกวนการดูดซึมกลับ bile salts
    - - ถ่ายอุจจาระมีไขมันปน (steatorrhea) ท้องเสียและลด plasma protein
        
        การขาดวิตามินต่างๆ ได้แก่ A D E K
    - - แนะนำให้ใช้น้ำมันมะพร้าวในการประกอบอาหาร
        
        การฉีดวิตามิน A,D,K ทางเส้นเลือดดำ
- - - - การขาดโปรตีนและพลังงาน
        
        ได้แก่ Kwashiorkor ขาดสารอาหารโปรตีน
        
        Marasmus ขาดพลังงานและโปรตีน
      - Anorexia nervosa and bulimia
    - - ได้แก่ โรคขาดวิตามินเอ ทำให้ตาบอดกลางคืน
      - โรคขาดวิตามินบีหนึ่ง เกิดโรคเหน็บชาโรค
      - ขาดวิตามินบีสอง เกิดโรคปากนกกระจอก
      - โรคขาดวิตามินซี เกิดโรคลักปิดลักเปิด
      - โรคขาดธาตุแคลเซียมและฟอสฟอรัส จะเป็นโรคกระดูกอ่อน
      - โรคขาดธาตุเหล็กจะเป็นโรคโลหิตจาง
      - โรคขาดธาตุ ไอโอดีนจะเป็นโรคคอพอก
    - - โรคอ้วน
- - - - เป็นการอักเสบของกระเปาะเยื่อบุลำไส้ใหญ่
        
        มีถุงยื่นผ่านผนังลำไส้หลายอันขนาด 0.5 - 1 ซม. มักพบท่ี distalcolon
        
        เกิดจาก focal weakness ของ bowel wall และมีการเพิ่มของความดันในลำไส้มาก
      - อาการ
        
        ปวดเกร้งท่ีท้องส่วนล่าง
        
        ท้องผูกหรือท้องเสีย
        
        แน่นท้องหรือท้องอืด
        
        มีไข้สูงกว่า 38 องศาเซลเซียส หนาวสั่น คลื่นไส้หรือ อาเจียน เบื่ออาหาร
        
        อุจจาระปนเลือดหรือมีเลือดออกทางทวารหนัก
      - การตรวจวินิจฉัยการทำ sigmoidoscope การรักษา
        
        แนะนำให้รับประทานอาหารท่ีมีกากใย
        
        diverticulitis ต้องได้รับยาปฏิชีวนะ
        
        ถ้ามีภาวะแทรกซ้อนจำเป็นต้องผ่าตัด
    - - เป็นความผิดปกติของ diaphragm เกิดการดัน หรือเลื่อนของกระเพาะอาหาร
        ส่วนบน เข้าไปในช่องอก
        
        sliding (direct) hiatal hernia
        
        เกิดจากกระเพาะอาหารเลื่อนเข้าสู่ช่องอกผ่านทาง esophageal hiatus ซึ่งเป็นทางเปิดของ diaphragm
        
        ปัจจัยท่ีทำให้เกิด
        
        มีหลอดอาหารสั้นมาแต่กำเนิด
        
        ได้รับบาดเจ็บหรือความอ่อนแอของกล้ามเนื้อกระบังลม บริเวณรอยต่อของหลอดอาหารและกระเพาะอาหาร
        
        มีการเพิ่มแรงดันในช่องท้อง การไอ โก่งตัวหรืองอตัว
        
        ascites หรือการตั้งครรภ์
        
        การใส่เสื้อผ้าคับแน่นเกินไป
        
        การรักษา
        
        รับประทานทีละน้อย แต่บ่อยครั้ง
        
        หลีกเลี่ยงการอยู่ในท่านอนชันเข่า (recombentposition) หลังรับประทานอาหาร
        
        หลีกเลี่ยงการใส่เสื้อผ้าคับหรือรัดหน้าท้อง
        
        กรณีรักษาแบบประคับประคองไม่สามารถควบคมุอาการได้ต้องรักษาโดยการผ่าตัด
        
        นอนในท่า semi-fowlerposition
        
        ควบคุมน้ำหนัก
        
        ให้ยา antacids เพื่อลด refluxesophagitis
        
        paraesophageal (rolling) hiatal hernia
        
        เป็นการเลื่อนของ greater Curvature ของกระเพาะอาหารผ่านเข้าไปทางรูเปิดของ diaphragm โดยกระเพาะอาหารท่ีถูกดันเข้าไปในช่องอกรอยต่อระหว่างหลอดอาหาร
        
        กระเพาะท่ีถูกดัน อาจมีเลือดคั่ง การไหลเวียนของเลือดท่ีไปเลี้ยง mucosa ไม่สะดวก เป็นสาเหตุนำของกระเพาะอาหารอักเสบ และแผลในกระเพาะอาหาร
        
        ภาวะแทรกซ้อน คือ strangulation
      - อาการและอาการแสดง
        
        ช่วงแรกผู้ป่วย ไม่มีอาการแสดง
        
        กลืนลำบาก ขย้อน (reflux)
        
        จุกเสียดอกหรือปวด epigastrium แน่นใต้ sternum หลังรับประทานอาหาร
      - การตรวจวินิจฉัย
        
        endoscopy
        
        chest X-ray
        
        barium swallowing
    - - ชนิดเรื้อรัง (chronic, nonerosive gastritis)
        
        เป็นการอักเสบเรื้อรังของเยื่อบุ mucosa ร่วมกับมี mucosal atrophy และ epithelial metaplasia
        
        เป็นโรคกระเพาะอาหารท่ีเป็นนานเป็นเดือนหรือเป็นปี
        
        ผู้ป่วยมักไม่มีอาการอะไรนอกจากแน่นท้องเป็นๆหายๆ
        
        กระเพาะอาหารอักเสบชนิดเรื้อรัง อาจหายโดยไม่ทิ้งรอย แผลเป็นให้เห็น หรือลุกลามจนเกิดเลือดออก เป็นแผลใน กระเพาะอาหารได้
        
        สาเหตุ
        
        การติดเชื้อ helicobacterpylori
        
        ภาวะทางภูมิคุ้มกันมี antibody ทำลาย parietalcells
        
        การผ่าตัด post antrectomy ทำให้น้ำดีไหลย้อนจากลำ ไส้เล็กส่วนต้น มาระคายเคืองเยื่อบุกระเพาะอาหาร
        
        การดื่มเหล้ามาก สูบบุหรี่จัดเป็นประจำ
        
        การรับประทานยาบางชนิด เช่น salicylates
        
        แบ่งได้ตามตำแหน่งของการอักเสบ แบ่งเป็น 2 ชนิด
        
        Type A พบการอักเสบบริเวณ fundus
        
        Type B เป็นการอักเสบเรื้อรังท่ัวทั้งกระเพาะอาหาร
        
        แบ่งตามความลึกของการอักเสบ เป็น 3 ชนิด
        
        Superficialgastritis มีการเปลี่ยนแปลงทางพยาธิสภาพ ส่วนบนประมาณ 1/3 ของ mucosa
        
        Atrophicgastric มีพยาธิสภาพลึกทั้งหมดของ mucosa ทำให้มีการฝ่อ (atrophy) ของ gastricglands มีการสูญ เสีย chief และ parietal cells
        
        Gastric atrophy มีการสูญเสีย gastric glands ทั้งหมด แต่มีการอักเสบเพียงเล็กน้อย mucosa จะบาง
      - ชนิดเฉียบพลัน (acute, erosive, hemorrhagic gastritis)
        
        เป็นการอักเสบเยื่อบุกระเพาะอาหารแบบเฉียบพลัน
        
        พบ mucosa บวมแดง มีจุดเลือดออก และหลุดลอกของ mucosa เป็นแผลตื้นๆ
        
        โรคกระเพาะอาหารท่ีเป็นในระยะสั้นๆ ไม่เกิน 1-2 สัปดาห์ก็หาย
        
        สาเหตุ
        
        รับประทานกรด ด่าง ฤทธิ์กัดกร่อน
        
        รับประทานอาหารเผ็ดจัด ร้อนจัด
        
        สูบบุหรี่จัด ดื่มเหล้ามาก
        
        ยาแก้ปวดกลุ่ม NSAIDSaspirin,reserpine,cytotoxic agents เป็นต้น
        
        การติดเชื้อ เช่น Staphylococci, Salmonella
        
        ผู้ป่วยท่ีมีภาวะการเจ็บป่วยรุนแรง เช่น มีบาดแผล ได้รับ บาดเจ็บ บริเวณกระเพาะอาหารผู้ป่วยหลังผ่าตัดกระเพาะอาหาร เป็นต้น
        
        อาการ
        
        ปวดท้อง หรือจุกแน่นบริเวณใต้ล้ินปี่ เป็นเวลารับประทานอาหาร หรือหลังอาหาร
        
        แสบร้อนกลางหน้าอก จุกหน้าอก แน่นท้อง เรอบ่อยอาหารไม่ย่อย
        
        คลื่นไส้อาเจียนหลังรับประทานอาหาร
        
        ในรายท่ีรุนแรง มีอาเจียนเป็นเลือด ถ่ายดำ
      - เป็นการอักเสบของเยื่อบุกระเพาะอาหาร gastric mucosa เกิดจากสารท่ีก่อให้เกิดการระคายเคือง เช่น gastric acid, bile reflux, ยาtoxins
      - การเกิดพยาธิสภาพ
        
        กระเพาะอาหารจะมี mucosal barrier ถ้ากลไกการป้องกันล้มเหลวจะทำให้เกิดกระเพาะอาหารอักเสบ ทำให้เส้นเลือดเล็กๆบวม (edema) มีเลือดออก (hemorrhage) และเกิดรอยถลอก (erosion) ของกระเพาะอาหาร
        
        ระยะแรกการอักเสบจะพบว่ามีการแดงและหนาตัวของเยื่อบุกระเพาะอาหาร ต่อมา ผนังของกระเพาะจะบางและฝ่อ (atrophy)
      - กระเพาะอาหารอักเสบและแผลในทางเดินอาหาร
      - การวินิจฉัย
        
        ชักประวัติและตรวจร่างกาย
        
        ตรวจเลือดหาเชื้อเฮลิโคแบคเตอร์ไพโลไร
        
        ตรวจอุจจาระ
        
        เอกซเรย์กระเพาะอาหารด้วยการกลืนแป้ง แบเรียม
        
        การส่องกล้องตรวจกระเพาะอาหาร (Endoscopy)
      - การรักษาทางยา
        
        antacids
        
        Sucralfate (carafate)
        
        ขจัดสาเหตุของกระเพาะอาหารอักเสบ เช่น ยาภาวะติดเชื้อ เป็นต้น
        
        H2blockers หรือ prostaglandins
      - การป้องกัน
        
        ระมัดระวังในการรับประทานยาประเภท aspirin,NSAID เช่น ibuprofen และ indomethacin และ Corticosteroids
        
        หลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มท่ีผสม cafeine
        
        ไม่รับประทานอาหารท่ีปนเปื้อนเชื้อ
        
        งดสูบบุหรี่
        
        หลีกเลี่ยงการรับประทานสารท่ีก่อให้เกิดการระคายเคือง เช่น กรด ด่าง
        
        หลีกเลี่ยงการดื่มเหล้า
    - - กลไกการเกิดพยาธิสภาพ
        
        จากการขาดสมดุลของสารคัดหลั่งจากกระเพาะอาหาร คือ hydrochloric acid และ pepsin กับฝ่ายทำหน้าท่ีป้องกัน คือเยื่อเมือกท่ีบุทางเดินอาหาร และเกิดจากความสามารถในการควบคุม ยับยั้งการหลั่งน้ำย่อยของลำไส้เล็กส่วนต้น
      - ปัจจัยที่มีผลต่อการเกิด
        
        ฮอร์โมน เช่น ACTH , Cortisone เปลี่ยนแปลงโครงสร้างเยื่อบุ และ adrenocorticosteroids ลดการสร้าง cell เยื่อบุ
        
        ความเครียดทางอารมณ์ เพิ่มการหลั่งน้ำย่อย
        
        ยาบางชนิด
        
        anti-inflammatory agents เช่น indomethacin
        
        phenylbutazone ทำให้ cell metabolism บกพร่อง
        
        alcohol กระตุ้นการหลั่งกรด
        
        cafeine กระตุ้นการหลั่งกรดและเปปซิน
        
        chemotherapeutic agents มีผลต่อเซลล์ปกติในเยื่อบุระบบทางเดินอาหาร
        
        aspirin ทำลายเยื่อบุเฉพาะท่ี และลดการหลั่ง mucous
      - ชนิดของแผลในระบบทางเดินอาหาร
        
        แผลในทางเดินอาหารจากภาวะเครียด (Stress ulcer) เกิดจากมีการทำลาย gastric mucosa เกิดแผลหลายแห่ง มีลักษณะเล็กๆ อยุ่ตื้นๆ ไม่ลึกถึงกล้ามเนื้อ พบในผู้ป่วย
        
        ร่างกายได้รับการกระทบกระเทือนบาดเจ็บรุนแรง
        
        ติดเชื้อรุนแรง
        
        ช็อค
        
        ได้รับบาดเจ็บทางสมองหรือผ่าตัดสมอง
        
        ได้รับอุบัติเหตุไฟไหม้
        
        รับประทานยา NSAIDS หรือดื่มเหล้าติดต่อกันเป็นเวลานาน
        
        แผลในกระเพาะอาหาร
        
        เกิดจากการขาดสมดุลระหว่างปัจจัยท่ีทำลาย mucosa เช่น gastric acid, pepsin, bile acids และกลไกการป้องกัน mucosa เช่น epithelium, mucus และ bicarbonate secretion ทำให้เกิดการอักเสบหรือแผลในกระเพาะอาหาร
        
        ลักษณะแผลลึก กลม ผิวสะอาดเรียบ แต่เยื่อบุโดยรอบ มักจะบวม ถ้าแผลลึกมีการฉีกขาดของเส้นเลือดจะมี เลือดออกแผลสกปรกมีเนื้อตายอาจเป็นมะเร็ง
        
        แผลในลำไส้เล็กส่วนต้น (Duodenalulcer)
        
        พยาธิสภาพจาก Gross เป็นแผลลึกขอบคม เรียบ และก้นแผลสะอาด
        
        80% ของแผลในทางเดินอาหารมักจะเกิด บริเวณลำไส้เล็กส่วนต้น
        
        พบบ่อยในเพศชายอายปุระมาณ 30-50 ปี คนท่ีมีหมู่เลือดกลุ่ม O และผู้ที่มีความเครียดสูง
      - อาการ
        
        ปวดท้องท่ีลิ้นปี่เรื้อรังหรือแสบท่ีกระเพาะอาหารมักมี อาการตอนท้องว่างหรือ 2-3 ชั่วโมงก่อนมื้ออาหาร
        
        แสบร้อนกลางอก
        
        คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร น้ำหนักลดลง
        
        หายใจลำบาก
        
        อาหารไม่ย่อย
        
        เรอ แน่นท้อง หรือท้องอืด หลังรับประทานอาหาร
      - การตรวจวินิจฉัย
        
        1.ส่องกล้อง (endoscopy) และตัดชิ้นเนื้อส่งตรวจ
        
        Upper GI series barium swallowing
        
        3.เจาะเลือดหาระดับ gastrin
        
        Gastric acid secretion test
      - ภาวะแทรกซ้อน
        
        เลือดออกในทางเดินอาหารส่วนต้น (Upper GI bleeding)
        
        การเกิดแผลทะลุ (Perforation)
        
        การเกิดแผลลุกลามไปยังอวัยวะข้างเคียง (Penetration)
        
        การอุดตัน (Obstruction)
      - หลักการรักษาแผลในทางเดินอาหาร
        
        ลดการหลั่ง hydrochloric acid หรือ ทำให้ภาวะกรดเป็นกลาง
        
        เพิ่มความต้านทานหรือความแข็งแรงของ mucosallayer
        
        ส่งเสริมการหายของแผล
        
        เป้าหมายการรักษาแผลในทางเดินอาหาร
        
        รักษาแผลให้หายบรรเทาความเจ็บปวด
        
        ผู้ป่วยสามารถรับประทานอาหารได้ดี
        
        เผชิญความเครียดและเรียนรู้ในการดูแลตนเองได้อย่างเหมาะสม
        
        สามารถใช้ยาได้อย่างถูกต้อง
      - การรักษา
        
        หลีกเลี่ยงอาหาร ท่ีก่อให้เกิดการระคายเคืองกระเพาะอาหาร หรือเพิ่มการหลั่งกรด
        
        การรักษาด้วยยา
        
        Hyposecretory agents ช่วยในการยับยั้งการหลั่งน้ำย่อย
        
        Antacids ทำให้กรดในกระเพาะเป็นกลางควรรับประทานหลังอาหาร 1-3 ชั่วโมงและก่อนนอน
        
        Mucosal barrier fortifiers เป็นยาซึ่งเพิ่มกลไกการป้องกันของเยื่อบุ
        
        sucralfate (carafate) เคลือบบริเวณแผล
        
        ยาปฏิชีวนะกำจัดเชื้อ H.pylori เช่น amoxicillin, tetracycline, clarithromycin และ methronidazole
        
        ถ้ามีเลือดออกในทางเดินอาหารอาจให้ฉีด vasopressin (pitressin) ทางหลอดเลือดดำ
    - - เป็นการอักเสบของลำไส้เรื้อรังและเป็นๆหายๆโดยไม่ทราบสาเหตุแน่ชัด
        
        crohn's disease
        
        การอักเสบของลำไส้มีขอบเขตชัดเจน และอักเสบตลอด ความหนาของลำไส้ (transmuralinvolvement)
        
        มี non caseating granulomous
        
        ลำไส้ทที่อักเสบจะมีส่วนลำไส้ปกติขั้น Skip lesion
        
        พยาธิสภาพท่ีเกิดขึ้นอาจเกิดท่ีลำไส้เล็กหรือทั้งลำไส้เล็ก และลำไส้ใหญ่หรือลำไส้ใหญ่อย่างเดียว
        
        รอยโรคเป็นแผลลึก Fissuring และทะลุเช่ือมไปยังอวัยวะอื่นๆ
        
        Types of crohn’s disease
        
        อาการ
        
        ท้องเสียเป็นพักๆ ปวดบิด (Colickypain) พบบ่อยบริเวณท้องด้านขวาล่าง
        
        มีไข้ต่ำๆ
        
        ผู้ป่วยท่ีท้องเสียรุนแรงพบแผลบริเวณรอบทวารบ่อย
        
        น้ำหนักลด เบื่ออาหาร อ่อนเพลียอย่างรุนแรง
        
        มีความไม่สมดุลของสารน้ำและอิเลคโตรลัยท์
        
        มีความบกพร่องทางโภชนาการเนื่องจากพื้นท่ีในการดูดซึมของลำไส้เล็กถูกทำลาย
        
        ภาวะแทรกซ้อน
        
        ลำไส้อุดตัน
        
        ฝีในท้อง
        
        รูรั่ว
        
        ulcerative colitis
        
        เป็นการอักเสบของลำไส้ใหญ่เรื้อรัง และเป็นๆ หายๆ เกิดท่ี rectum และอักเสบตลอดลำไส้ใหญ่
        
        ไม่มี skip lesions
        
        เยื่อบุลำไส้ใหญ่อักเสบและบางส่วนแบนราบเป็น แผลบางส่วนนูนคล้าย polyp เรียกว่า pseudopolyp
        
        มีเลือดออกง่าย
        
        อาการ
        
        ถ่ายเป็นเลือดและท้องเสีย
        
        มีไข้ ปวดท้อง
        
        เสี่ยงต่อการเกิด toxic megacolon และ perforation
      - ภาวะแทรกซ้อน
        
        crohn's disease การเกิดรูทะลุ (fistulas) ระหว่างทางเดินอาหารและอวยัวะท่ีอยู่ใกล้กัน เช่น กระเพาะปัสสาวะ ช่องคลอด ผิวหนัง
        
        crohn's disease และ ulcerative Colitis อาจพบข้ออักเสบ (arthritis) ตาอักเสบ ผิวหนังอักเสบ ช่องปากอัก เสบ anemia เลือดแข็งตัวง่าย ทางเดินน้ำดีอักเสบ
        
        ulcerative colitis ภาวะแทรกซ้อน คือ มะเร็งของลำไส้ใหญ่ (cancer of colon)
      - การวินิจฉัย
        
        ประเมินจากการซักประวัติตรวจร่างกาย
        
        การส่องกล้อง Sigmoidoscopy และตัดชิ้นเนื้อตรวจ
        
        CT scans เพื่อตรวจหาก้อนและฝี
        
        ตรวจอุจจาระหาสาเหตุของการติดเชื้อและเพาะเชื้อ
      - การรักษา
        
        ระยะการอักเสบเฉียบพลันต้องได้รับยาพวก Corticosteroids ในรูปการสวนหรือ เหน็บทางทวารหนักและยาปฏิชีวนะพวก sulfasalazine (azulidine) ยากดภูมิต้านทาน
        
        ผู้ป่วย ulcerative Colitis อาจต้องผ่าตัด rectum และ Colon ileostomy, ileoanal anastomosis
        
        ผู้ป่วย Crohn's disease
        
        ควรได้รับอาหารท่ีมีแคลอรีสูง วิตามินและโปรตีน ให้อาหารท่ีมีแร่ธาตุ แต่กากใยน้อย
        
        งดอาหารประเภทไขมัน
        
        ให้สารอาหารครบสูตร กลูโคสเข้มข้นสูง ไขมัน และ amino acid (total parenteralnutrition) ทางเส้นเลือดดำในผู้ป่วยมีปัญหาการดูดซึมสารอาหาร
  - - - กรดไหลย้อน เป็นภาวะท่ีกรดหรือน้ำย่อยในกระเพาะไหล ย้อนกลับผ่าน lower esophageal sphincter (LES) จนทำให้เกิดการอักเสบของหลอดอาหาร
      - สาเหตุ
        
        ประสิทธิภาพของ esophageal antireflux
        mechanism ลดลง
        
        มี sliding hernia
        
        gastric emptying และ gastric volume เพิ่มขึ้น
        
        ความสามารถในการซ่อมแซม Esophageal ลดลง
      - อาการ
        
        จุกเสียดบริเวณใต้ล้ินปี่ปวดแสบปวดร้อนบริเวณอก
        
        อาหารไม่ย่อย เรอบ่อย คลื่นไส้ มีน้ำรสเปรี้ยวหรือขมไหลย้อนขึ้นมาในปาก
        
        ไอเรื้อรังระคายเคืองคอตลอดเวลา
        
        เสียงแหบแห้งหรือฟันผุ
        
        กลืนอาหารได้ลำบาก
      - การรักษา
        
        แนะนำรับประทานอาหารทีละน้อย แต่บ่อยครั้ง รับประทานอาหารที่มีไขมันต่ำ
        
        ใส่เสื้อผ้าหลวมๆ
        
        ยาที่ใช้
        
        H2-receptor antagonists เช่น cimetidine, ranitidine
        
        prokinetic agents เช่น cisapride
        
        proton pump inhibitors เช่น omeprazole
        
        นอนศีรษะสูงจากพื้นประมาณ 6 นิ้ว
        
        อมลูกอมหรือเคี้ยวหมากฝรั่งเพื่อเพิ่มน้ำลาย
    - - ความผิดปกติของการบีบและคลายตัวของกล้ามเนื้อหลอดอาหาร และ lesion associated with motor function ทำให้ หลอดอาหารไม่มี peristalsis
      - มีการไหลย้อนของอาหาร regurgitation
      - กลืนอาหารลำบาก dysphagia เนื่องจาก lower esophageal spincter (LES) ไม่คลายตัวเต็มท่ีทำให้ lumen แคบ
      - มีการเพิ่มขึ้นของ the resting tone of lower esophageal spincter (LES)
      - พยาธิสภาพท่ีพบ คือมี motor neuron ท่ีผนัง หลอดอาหารลดลง มีการขยายของหลอดอาหาร
      - อาการ
        
        กลืนลำบาก
        
        ขย้อนอาหารท่ีค้างอยู่ในตอนกลางคืน
        
        ภาวะแทรกซ้อน คือ หลอดอาหารอักเสบหรือเกิดแผลในหลอดอาหาร
        
        เกิดการสำลักเอาเศษอาหารหรือน้ำย่อยท่ีขย้อนเข้าไปในปอดทำให้ติดเชื้อได้ (aspiratedpneumonia)
      - การวินิจฉัย
        
        barium Swallowing จะพบหลอดอาหารขยายโตขึ้น
        
        ตรวจดูการเคลื่อนไหวของหลอดอาหาร (esophageal manometric)
        
        ส่องกล้องดูหลอดอาหาร (esophagoscopy) และตัดชิ้นเนื้อตรวจ
      - การรักษา
        
        รักษาแบบประคับประคอง
        
        แนะนำให้ผู้ป่วยนอนศีรษะสูง
        
        หลีกเลี่ยง anticholinergic drugs เพราะลดการทำงานของกล้ามเนื้อหูรูด ของหลอดอาหารส่วนล่าง
        
        งดอาหารที่ร้อน เย็น รสจัด เหล้า
        
        เคี้ยวอาหารให้ละเอียดเพื่อให้น้ำลายช่วยหล่อลื่น bolus ผ่านหลอดอาหารสู่กระเพาะอาหารได้ง่ายขึ้น
        
        หลีกเลี่ยงยาท่ีทำให้เกิดการระคายเคืองและแผลในทางเดินอาหาร
        
        เช่น salicylates, phenylbutazone
        
        การรักษาในรายที่มีอาการรุนแรงหรือมีภาวะแทรกซ้อน
        
        การขยายหลอดอาหาร (esophageal dilatation) โดยใส่ hydrostatic balloon
        
        ผ่าตัด esophagomyotomy และ pyloroplasty
    - - การเพิ่มจำนวนครั้งและเพิ่มปริมาตรของสารน้ำของอุจจาระ
      - ท้องเสียถ่ายอุจจาระมีปริมาตรมาก มักเกิดจากการมีปริมาณน้ำ และสารคัดหลั่งเป็นจำนวนมากในลำไส้
      - ท้องเสียถ่ายอจุจาระมีปริมาตรน้อย เคลื่อนไหวของลำไส้มากผิดปกติ
      - ปัจจัยท่ีมีผลต่อจำนวนและปริมาตรของอุจจาระ ได้แก่
        
        ปริมาณน้ำในลำไส้ปริมาณของกากอุจจาระ หรือสารท่ีไม่ สามารถดูดซึมได้ สารคัดหลั่งภายในลำไส้
      - Motility diarrhea มีสาเหตุจากการผ่าตัดลำไส้การเกิดรูรั่วของลำไส้
      - Osmotic diarrhea เกิดจากมีสารซึ่งไม่สามารถดูดซึมได้แ ละสารตกค้างอยู่ในลำไส้เป็นจำนวนมาก สาเหตุของท้องเสียคือการขาด lactase (lactase deficiency)
      - Secretory diarrhea มักเกิดจาก bacterialent erotoxins ได้แก่ cholera และ E.coli จากเนื้องอก เช่น gastrinoma มะเร็งของต่อมไทรอยด์
      - อาการแสดง
        
        ขาดน้ำ ขาดสมดุลของสารน้ำ และอิเลคโทรลัยท์
        
        น้ำหนักลด
        
        กรณีติดเชื้อเฉียบพลันจากแบคทีเรีย หรือไวรัส อาจมีไข้ร่วมกับการปวดท้อง เหมือนถูกบีบ (Crampingpain)
        
        กรณีลำไส้อักเสบ อาจถ่ายอุจจาระมีเลือดปน
        
        กรณีมีความผิดปกติในการดูดซึมไขมัน ถ่ายอจุจาระมีไขมันปน (Steatorrhea)
        
        metabolic acidosis
      - การรักษา
        
        การรักษาสมดุลของสารน้ำและอิเลคโทรลัยท์
        
        ลดความไม่สุขสบายต่างๆ และรักษาตามสาเหตุ
        
        ถ้ามีอาการขาดน้ำและขาดสมดุลของอิเลคโทรลัยท์อย่างรุนแรง ต้อง ได้สารน้ำทางเส้นเลือดดำ
        
        ผู้ที่ท้องเสียเรื้อรังหรือมีปัญหาเรื่องการดูดซึมต้องได้สารอาหาร ทดแทนอย่างเพียงพอ
        
        ให้ยาลดการเคลื่อนไหวของลำไส้ ยาลดอาการปวดท้อง และยาลดปริมาณและจำนวนครั้งของการถ่ายอุจจาระ
    - - ภาวะท่ีมีสิ่งอุดตัน หรือรบกวนการบีบตัวของลำไส้ ทำ ให้อาหารหรือ ของเหลวต่างๆ เคลื่อนผ่านไม่ได้ตามปกติ
        
        มีอาการปวดท้อง แน่นท้อง คลื่นไส้ อาเจียน ท้องร่วง
        
        สาเหตุลำไส้อุดตัน เช่น ท้องผูกรุนแรง พังผืดในลำไส้ ลำ ไส้ทำงานผิดปกติ ฯลฯ
        
        อาการอุดตันที่ลำไส้ใหญ่
        
        ท้องอืดแน่นท้อง
        
        ท้องผูกในช่วงท่ีเกิดการอุดตันของลำไส้หลายเดือน
        
        เลือดออกทางทวารหนัก
        
        ปวดท้อง
        
        ท้องเสียหรือท้องร่วง
        
        อาการอุดตันที่ลำไส้เล็ก
        
        ปวดท้องรุนแรง (Colicky pain) ใต้ซี่โครงหรือสะดือ มีอาการเป็นๆ หายๆ
        
        พบอัตราการเต้นของชีพจร และการหายใจท่ีเร็วกว่าปกติ
        
        คลื่นไส้ อาเจียน
        
        ท้องอืด แน่นท้อง หรืออาจกดแล้วเจ็บท่ีบริเวณท้อง ไม่สามารถผายลมได้
      - การวินิจฉัย
        
        ประเมินจากอาการแสดง และตรวจทางรังสี ultrasound
      - การรักษา
        
        ให้สารน้ำและอิเลคโตรลัยท์ทดแทนเพื่อลดภาวะขาดน้ำ
        
        ดูด gastric Content ออกจากกระเพาะอาหารและลำไส้เพื่อลดอาการแน่นท้อง
        
        ลำไส้ขาดเลือดไปเลี้ยง (strangulation) และมีการอุดตันอย่างสมบูรณ์ต้องผ่าตัด
      - การป้องกัน
        
        รับประทานอาหารท่ีมีไขมันต่ำ ผักและผลไม้
        
        อายุตั้งแต่ 50 ปีขึ้นไปควรตรวจหามะเร็งลำไส้ปีละ 1 ครั้ง
        
        หากพบว่ามีก้อนผิดปกติเกิดขึ้นใต้ผิวหนัง ท่ีบริเวณหน้าท้องหรือท่ีขาหนีบ ควรไปพบแพทย์
        
        หลีกเลี่ยงการยกของหนัก
        
        งดการสูบบุรี่
    - - การถ่ายอุจจาระลำบาก อุจจาระแข็ง ถ่ายอุจจาระน้อยครั้ง กว่าท่ีเคยเป็นปกติ หรือการ
        ถ่ายอุจจาระน้อยกว่าสัปดาห์ละ 3 ครั้ง
      - สาเหตุ
        
        ความผิดปกติทางระบบประสาทของลำไส้ใหญ่
        
        ความผิดปกติของการทำหน้าท่ี
        
        ภายหลังการผ่าตัดช่องท้อง
        
        แบบแผนการดำเนินชีวิต เช่น ขาดการออกกำลังกาย
        
        การรับประทานอาหารท่ีมีกากน้อย
        
        ยาบางชนิด
        
        เช่น antacids
        
        opiates
      - อาการ
        
        ถ่ายอุจจาระปริมาณน้อยจำนวนครั้งน้อยลง
        
        ถ่ายลำบากรู้สึกแน่นและไม่สุขสบายในท้อง
      - การวินิจฉัย
        
        การซักประวัติ
        
        ตรวจร่างกาย โดยเฉพาะการดู และคลำท้อง การตรวจทางทวารหนัก
        
        การส่องกล้อง
        
        เช่น proctoScope
        
        การสวนแป้ง barium (barium enema)
      - การรักษา ตามสาเหตุ
        
        ควรมีการปรับเปลี่ยนแบบแผนการดำเนินชีวิตให้เหมาะสม เช่น การรับประทานอาหารประเภทผัก ผลไม้ ที่มีกากใยมากขึ้น
        
        ดื่มน้ำมากๆ
        
        การออกกำลังกาย เพื่อกระตุ้นการเคลื่อนไหวของลำไส้
        
        ฝึกการขับถ่ายให้เป็นเวลา
        
        บางรายให้ยาถ่าย แต่ไม่ควรให้รับประทานติดต่อกันเป็นประจำ
        
        กรณีมีความผิดปกติจากพยาธิสภาพต้องผ่าตัด
- - - - สาเหตุ
        
        มีการทำลายเม็ดเลือดแดงมากผิดปกติ
        
        มีความบกพร่องของเซลล์ตับในการจับ bilirubin
        
        ลดการ conjugation ของ bilirubin
        
        มีการอุดตันของทางเดินน้ำดีทั้งภายในและภายนอกตับ
      - แบ่งเป็น 3 ประเภท
        
        prehepatic jaundice หรือมีการทำลายเม็ดเลือดแดงมากผิดปกติ
        
        intrahepatic หรือ hepatocellular jaundice เกิดจากความผิดปกติของตับในการขจัด bilirubin ออกจากเลือดหรือ Conjugated
        
        posthepatic หรือ distructive jaundice หรือ cholestatic jaundice เกิดจากการอุดตันของทางเดินน้ำดีระหว่างตับและลำไส้เล็ก
      - อาการ
        
        ดวงตาและผิวหนังมีสีเหลือง อุจจาระมีสีซีดลงและปัสสาวะมีสีเข้ม
        
        ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ
        
        ท้องบวม ขาบวม น้ำหนักลด
        
        อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน
        
        ปวดบริเวณชายโครงด้านขวา
        
        มีไข้หนาวสั่น คันตามตัว
      - การวินิจฉัย
        
        ตรวจการทำงานของตับ
        
        การฉายภาพรังสี ได้แก่ การตรวจอัลตร้าซาวด์ การถ่ายภาพรังสีด้วย คอมพิวเตอร์ (C Tscan) การสร้างภาพด้วยเรโซแนนซ์แม่เหล็ก (MRI scan)
        
        ตรวจชิ้นเนื้อตับ
        
        การส่องกล้องผ่านทางปาก เพื่อตรวจบริเวณท่อน้ำดี (ERCP) เป็นการตรวจท่อน้ำดีของตับ
        
        ตรวจปัสสาวะ เพื่อวัดระดับสารยูโรบิลิโนเจน Urobilinogen
  - - - อาการ
        
        หนักเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วผิดปกติ
        
        เบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน
        
        ปวดท้อง ท้องอืด ท้องบวมขึ้น อาหารไม่ย่อย
        
        มีการติดเชื้อ เช่น ไข้สูง หรือมีอาการคล้ายหวัด
        
        แสบร้อนกลางอก หายใจลำบากเมื่อนอนลง
    - - โรคตับเรื้อรังโดยตับแข็ง (cirrhosis) พบบ่อย
        
        มะเร็งหัวใจด้านขวาล้มเหลว
        
        ตับอ่อนอักเสบ
        
        การอักเสบในช่องท้องจากเชื้อวัณโรค
        
        nephrotic syndromes
    - - เจาะท้อง เพื่อดูดของเหลว (paracentesis) ครั้งละ 1-2 ลิตร ช่วยบรรเทาอาการหายใจไม่สะดวก และส่งตรวจเพาะเชื้อ
      - การจัดท่านอน ในท่า semi-fowler จะช่วยให้หายใจสะดวก
      - ควรรับประทานอาหารจำกัดเกลือ
      - ให้ยาขับปัสสาวะชนิดท่ีลดการสูญเสีย potassium
      - ตรวจ electrolytes เพื่อประเมินภาวะ hyponatremia และ hypokalemia
  - - - Portal hypertension เกิดจากความผิดปกติ ซึ่งทำให้เกิดการ อุดตัน
        
        สาเหตุของ portal hypertension ท่ีพบบ่อยท่ีสดุ ได้แก่ cirrhosis of liver
        
        Varices เส้นเลือดดำโป่งพอง ท่ีหลอดอาหารส่วนล่าง กระเพาะอาหารและ rectum
        
        spleenomegaly จากการเพิ่มแรงดันใน splenicvein
        
        Ascites เกิดจากความดัน mesenteric สูง hydrostatic pressure ดันน้ำออกจากเส้นเลือดสู่ peritoneal cavity
        
        Hepatic encephalopathy เป็นผลจากสารพิษ แอมโมเนีย ไม่ถูกทำลายท่ีตับ ผ่านไปสู่สมองทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงการทำงานของระบบประสาท
    - - อาเจียนเป็นเลือด
      - ภาวะซีด (anemia)
      - ถ่ายดำ (melena)
    - - การซักประวัติพบว่ามีดีซ่านตับอักเสบ
      - ตรวจร่างกายพบท้องโตตึง และมองเห็นเส้นเลือดดำกระจายอยู่ทั่วท้อง (collateral vein) เรียกว่า catut medusae (Medusa's head)
      - ส่องกล้อง (endoscopy)
    - - ใส่สายเข้าไปควบคุมเลือดออกจากเส้นเลือดดำโป่งพองในหลอดอาหาร ใส่ลมผ่าน balloon กดบริเวณหลอดอาหารท่ีมีเลือดออก
      - ฉีดยา sclerosing agent เข้าไปบริเวณเส้นเลือดดำท่ีโป่งพอง เพื่อเพิ่มความแข็งแรงของหลอดเลือด
      - ผ่าตัด portacaval shunt โดยการตัดต่อ portal vein กับ inferior vencava
  - - - ตับแข็งจากอัลกอฮอล์ (alcoholic cirrhosis) เกิด acetylaldehyde ทำลาย hepatocytes มีไขมันในเซลล์ตับเพิ่มขึ้น เซลล์ตับอักเสบและรูปร่างตับผิดปกติ
      - ตับแข็งจากทางเดินน้ำดีอุดตัน (biliary cirrhosis) เกิดจากการอุดตัน จากเนื้องอก (neoplasms) ก้อนนิ่วในถุงน้ำดี หรือการตีบท่อทางเดินน้ำดี
      - ตับแข็งท่ีเกิดจากเซลล์ตับตาย (post necrotic cirrhosis) มีการแทนท่ีเซลล์ตับท่ีตาย เช่นเกิดการอักเสบจากเชื้อไวรัส A C ยา หรือสารพิษ การสร้างภูมิต่อต้านตนเอง (autoimmune disease)
      - ตับแข็งจากกระบวนการ metabolism ภายในเซลล์ตับ (metaboliccirrhosis) เซลล์ตับเกิดจากการอักเสบและแผลเป็น ฝี
  - - - สารเคมีเช่น carbon tetrachloride และ halothane ทำให้มี massive liver necrosis
      - alcoholism ทำให้เกิด Reyes Syndrome,fatty liver
      - ยาบางชนิด เช่น tetracycline ทำให้มีความบกพร่องในการทำหน้าท่ีของตับ
    - - พบความบกพร่องเก่ียวกับ ปัจจัยในการแข็งตัวของเลือด (deficiency in clotting factors) factors II (prothrombin), VII, IX และ X
      - เกิดความบกพร่องในการดูดซึมไขมันทำให้ขาดวิตามิน K
      - มี hyperspleenism จากเลือดคั่ง เนื่องจากมี portal hypertension
      - มี platelet ต่ำและเสี่ยงต่อภาวะเลือดออกง่ายเนื่องจาก esophageal varices
  - - - ไวรัส
      - ยา
      - แอลกอฮอล์
    - - Hepatitis A หรือ infectious hepatitis
        
        ติดต่อทาง fecal-oralroute
        
        ติดต่อโดยสัตว์น้ำท่ีมีเปลือก (shell fish) เช่น หอย กุ้ง ปู
        
        อาการจะเป็นอยู่ 1-3 เดือนและ recovery ได้
        
        ไม่เกิด chronic hepatitis หรือ Cirrhosis
        
        การวินิจฉัยดูจากค่า transaminase (SGOT,SGPT) สูงขึ้นและ มี anti HAV ผล positive
      - Hepatitis B
        
        ติดต่อทางการถ่ายเลือด เข็มตำ ติดยา รักร่วมเพศ การคลอดบุตร
        
        antigen ท่ีพบมี 3 ชนิด ได้แก่ Surface antigen, Core antigen และ E antigen
        
        เมื่อผู้ป่วยอาการดีขึ้น ค่า surface antigen titer ลดลงและค่า antibody ต่อ surface antigen จะสูงขึ้น
        
        E antigen เป็นตัวบ่งชี้ ว่าผู้ใดติดเชื้อสูง ผู้ที่มีค่า E antigen ในเลือดสูง จะมีการติดเชื้อ
        
        Hepatitis B Surface antigen (HBSAG) เป็น antigen ตัวแรก ซึ่งจะขึ้นสูงมี transaminase levels สูง ประมาณ 10% ของผู้ป่วยตับอักเสบ B มักเป็น chronic active hepatitis สามารถติดต่อให้ผู้อื่นได้ และมี progress เป็น cirrhosis hepatitis
        
        Core antibody titer ช่วยบอกว่า เคยมีการติดเชื้อ hepatitis B มาก่อน หลังจากท่ีค่า HBSAG negative แล้ว
      - Hepatitis C
        
        มีการติดต่อคล้ายกับ hepatitis B
        
        hepatitis ชนิดนี้มัก เป็น chronic hepatitis สูงกว่า hepatitis B
      - Hepatitis D
        
        เกิดจาก HDV เป็น RNA virus ต้องอาศัยการทำงานของ HBV จึงเป็นการติดเชื้อร่วมท่ีพบในผู้ป่วยซึ่งเป็น hepatitis B และทำให้ผู้ป่วยกลายเป็น chroniccarrier
      - Hepatitis E
        
        มีการติดต่อคล้าย hepatitis A (fecal-oral route)
    - - ติดต่อทางการถ่ายเลือด เข็มตำ ติดยา รักร่วมเพศ การคลอดบุตร
        
        เกิดจาก toxic reaction ต่อ liver cells และ metabolites ของยา
        
        Halogenated anesthetic agent เช่น Halotane
        
        Antihypertensive medication เช่น methyldopa
        
        Antituberculous medication เช่น isoniazid
        
        Phenyloins เช่น phenytoin (Dilantin)
        
        Acetaminophen (paracetamol) และ aspirin
    - - การดื่มเหล้า จะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในตับเกิด hepatitis และอาจมี fatty infiltration ของตับ
        
        ถ้าหยุดเหล้าการเปลี่ยนแปลงอาจลดลงจนกลับสู่สภาพปกติได้
        
        ผู้ป่วยท่ีมีค่า serum transaminase และค่า prothrombin time สูงขึ้น มีค่า albumin ต่ำแสดงการสูญ เสียหน้าท่ีของตับ
        
        ถ้า มี alcohol toxic effect อยู่นานจะเกิด cirrhosis และนำไปสู่ liver failure
      - Acute hepatitis
        
        อาการและอาการแสดง
        
        Prodromal illness มีอาการคล้ายไข้หวัดใหญ่ คัดจมูก เจ็บคอ คลื่นไส้ เบื่ออาหาร มึน ซึม ปวดท้องบริเวณ right hypochondrium ปวด ตามข้อ และข้ออักเสบ
        
        The icteric phase อาการในระยะ prodromal มักจะหายไป แต่มีดีซ่าน (jaundice) ตัวตาเหลือง
        
        The convalescent phase เกิดขึ้นหลัง มีดีซ่าน 2 สัปดาห์ ตัวตาเหลืองลดลง
        
        การรักษา
        
        แนะนำให้ผู้ป่วยนอนพัก
        
        ระมัดระวังเรื่องการรับประทานยาท่ีมีผลต่อตับ
        
        รับประทานอาหารประเภทไขมันลดลง ควรจัดอาหารประเภทท่ีมีแคลอรีสูง
        
        รักษาความสะอาดของร่างกาย การล้างมือระมัดระวังการแพร่เชื้อไปสู่ผู้อื่น
      - chronic hepatitis
        
        เป็นการอักเสบของตับเรื้อรังกว่า 6 เดือน liver function test ผิดปกติ
        
        ตับอักเสบแบบเรื้อรัง มี 2 ชนิด คือ chronic persistent hepatitis และ chronic active hepatitis
        
        Chronic persistent hepatitis
        
        ◦ ส่วนใหญ่เกิดจาก hepatitis virus ยกเว้น HAV
        
        ◦ พบ liver function test ผิดปกติ
        
        ◦ ผู้ป่วยอ่อนเพลีย คลื่นไส้ เบื่ออาหาร รับประทานอาหารประเภทไขมันได้ลดลง
        
        Chronic active hepatitis
        
        รุนแรงกว่า chronic persistent hepatitis เนื่องจากมีการ อักเสบเรื้อรังลุกลามมีการทำลายของ lobular architecture เกิด cirrhosis
        
        สาเหตุ
        
        ◦ hepatitis virus B และ C
        
        ◦ autoimmune antibodies พบบ่อยในหญิงอายุ 20-40 ปี
        
        ◦ เกิดจากยา เช่น nitrofurantoin isoniazid
        
        ◦ Wilson's disease
        
        อาการและอาการแสดง Chronic active hepatitis
        
        อ่อนเพลียเบื่ออาหาร
        
        ปวดข้อ ข้ออักเสบ
        
        ดีซ่านตัวตาเหลือง อุจจาระซีด ปัสสาวะสีเหลืองเข้ม
        
        บางรายมีผื่นคันตามตัว
        
        มี Cushigoid appearance คลำพบ ตับ ม้ามโต พบใน autoimmune disease
- - - - ปัสสาวะออกน้อย (oliguria)
      - มีความดันโลหิต Systolic pressure ต่ำกว่า 100 mmHg
      - เบื่ออาหาร อ่อนเพลีย ไม่มีแรง
      - มีอาการของภาวะแทรกซ้อนจากโรคตับรุนแรง ได้แก่ดีซ่าน (jaundice) ascites และเลือดออกในระบบทางเดินอาหาร
  - - - การระมัดระวังในการให้ยาท่ีมีการเปลี่ยนแปลงและมีการทำลายตับการลดระดับแอมโมเนียในเลือด
      - จำกัดอาหารประเภทโปรตีน
      - แก้ปัญหาการขาดสมดุลของสารน้ำและอิเลคโตรลัยท์
      - ให้ยา neomycin เพื่อขจัดแบคทีเรียในลำไส้
      - ให้ lactulose เพื่อช่วยลดการดูดซึมแอมโมเนียในลำไส้