Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทอัตโนมัติ ANS - Coggle Diagram

- - - - ยา Acetylcholine สารสื่อประสาท ไม่ถูกใช้เป็นยา ถูกทำลายได้โดยเอนไซม์ acetylcholinesterase หมดฤทธิ์เร็ว กระตุ้นทั้ง Muscarinic เเละ Nicotinic
      - ยา Bethanechol "ไม่ถูกทำลายโดยเอนไซม์ acetylcholinesterase ออกฤทธิ์ได้นาน ไม่จับกับ Nicotinic ไม่มีผลข้างเคียงหรือผลข้างเคียงจะน้อย นิยมใช้บ่อย จับเฉพาะ Muscarinic ที่กระเพาะเเละทางเดินอาหารเท่านั้น ใช้เป็นยากระตุ้นการทำงานของกระเพาะ ลำไส้ ทางเดินอาหาร คนไข้ที่ปัสาวะไม่ออกกระตุ้นให้กระเพาะปัสสาวะบีบตัว
      - Natural alkaloids and synthetic analogs สารที่สังเคาระห์ตามธรรมชาติ
        
        Muscarinic agonists ได้เเก่
        -ยาMuscarine
        -ยาPilocarpine เจอในรูปเเบบยาหยอดตา ลดความดันในลูกตาได้ในผู้ป่วยที่เป็นต้อหิน
        
        Nicotinic agonists ได้เเก่
        -Nicotine ตัวเดียวกับใบยาสูบ ใช้เป็นยาอดบุหรี ทดเเทนสารNicotine ในบุหรี่
    - - Anticholinesterases orCholinesterase Inhibitors
        เเบ่งเป็น 2 กลุ่ม
        
        1.Reversible antiChE
        ยับยั้งเเบบผันกลับได้ จับกับเอนไซม์เเล้วปล่อยออกมาได้ ได้เเก่
        -ยาNeostigmineเเละ ยาPhysostigmine มีประจุไม่เข้าสมอง
        -ยาDonepezilเเละRivastigmine เพิ่มAcetylcholine ในสมองได้ ช่วยเพิ่มความจำ ใช้ในผู้ป่วยอัลไซเมอร์
        
        2.Irreversible antiChEยับยั้งเเบบผันกลับไม่ได้ ส่วนใหญ่จะเป็นพวกยาพิษเเก๊สพิษ ยาฆ่าเเมลง ดูดซึมผ่านผิวหนังได้ดี มีพิษสูง เรียกยากลุ่มนี้ว่า Organophosphates ได้เเก่
        -Parathion (paraoxon= active form)
        -Malathion(maloxon= active form)
        -Nerve gases (Taban, Sarin, Sorman)
        
        มียาเเก้พิษชื่อว่า
        -Pralidoxime(2-PAM)
        -Obidoxime
    - - ทำให้ม่านตาหดตัว ลดความดันในลูกตา ใช้รักษาต้อหิน
      - รักษาGlaucoma ได้เเก่ยา pilocarpine pilocarpine echothiophate )
      - ใช้ในการกระตุ้นกระเพาะอาหาร ทางเดินอาหารทางเดินปัสสาวะ
      - ใช้ในผู้ป่วยปัสสาวะไม่ออก พึ่งผ่าตัดหน้าท้อง
      - รักษาโรคที่ผิดปกติทางพันธุกรรมบางอย่างได้
      - รักษาผู้ป่วยหัวใจเต้นเร็ว
      - ใช้รักษาโรคอัลไซเมอร์
      - ใช้เป็นยาทดเเทนสาร Nicotine ในบุหรี่
    - - ที่เกิดจาก muscarinic และ nicotinic receptorsทั้งใน-นอกสมองถูกกระตุ้นมากเกินไป
      - อาการจาก muscarinic receptors ได้แก่ คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเดิน ไม่สามารถกั้นปัสสาวะ เหงื่อออกมาก ผิวหนังแดง หายใจไม่ออกเนื่องจากหลอดลมตีบตัวและอุดตัน อาการทั้งหมดนี้ถูกยับยั้งหรือลดความรุนแรงลงได้ด้วย atropine
      - อาการจาก nicotinic receptorsreceptors ได้แก่ สมองถูกกระตุ้นทาให้เกิดอาการชัก โคม่าและสุดท้ายศูนย์หายใจถูกกด ที่ NMJ ทาให้เกิดการหดเกร็งของกล้ามเนื้อ ไม่มียายับยั้ง รักษาตามอาการ
      - การเสียชีวิตจากยากลุ่ม organophosphates organophosphates มาได้จากทั้ง muscarinic muscarinic และnicotinic receptors nicotinic ทั้งในและนอกสมอง ที่ทาให้ระบบการหายใจล้มเหลว
      - การรักษาอาการพิษจาก organophosphates นอกเหนือจากการรักษาตามอาการแล้วยังต้องให้ยาแก้พิษ (antidotes) ซึ่งได้แก่ .
        -Atropine เพื่อลดความรุนแรงจาก
        -muscarinic effects Pralidoxime(2-PAM)
- - - - การนำยากลุ่มนี้ไปใช้
        
        ใช้รักาาการท้องเสีย เป็นยาหยุดถ่าย
        
        ใช้ในผู้สูงอายุที่ไม่สามารถกลั้นปัสสาวะได้(ยาoxybutynin)
        
        ใช้เป็นยาตรวจตา เพระาหยอดไปเเล้วม่านตาจะขยายตัว ผลที่ตามมาคือตาพร่า ยาที่ใช่คือ ยา atropine
        
        ใช้เป็นยาพ่นทำให้หลอดลมคลายตัวได้เเก่ ยา ipratropium, tiotropium สำหรับคนที่เป็นโรคหอบหืด
        
        รักาาภาวะหัวใจเต้นช้า
        
        มักใช้ยาก่อนการผ่าตัด เพื่อช่วยในการวางยาสลบให้การผ่าตัดทำได้ง่ายขึ้น เพราะการให้ยาที่มีฤทธิ์Anticholinergic จะลดการหลั่งของสารต่างๆ
        
        ใช้รักษาโรค พากินสัน
        
        ใช้เป็นยาเเก้เมารถ เมาเรือ
        
        ใช้ atropine เป็นยาเเก้พิษของกลุ่มยา anticholinesterase
        
        ผลข้างเคียง ของการใช้atropine ปริมาณมาก
        
        ใช้ให้มากผลข้างเคียงมาก ให้น้อยผลข้างเคียงน้อย
        
        ปากเเห้ง คอเเห้ง
        
        ตาพร่า เพราะรูม่านตาขยาย
        
        หัวใจเต้นเร็ว เหงื่อไม่ออก ตัวร้อน ตัวเเดง
        
        เห็นภาพหลอน เพ้อคลั่ง
        
        อุจจาระปัสสาวะไม่ออก
        
        ให้เกินขนาด รักษาตามอาการ ไม่ให้ยาเเก้พิษ
        
        ห้ามใช้กับผู้ป่วย glaucoma โดยเฉพาะชนิด angle -closure glaucoma ซึ่งเป็นชนิดที่เกิดจากมุมระหว่างiris irisและcornea แคบทาให้เกิดการอุดกั้น canal of Sclemm )
        
        กับผู้ป่วยสูงอายุ บางครั้งอาจจาเป็นต้องห้ามใช้ เช่น ผู้ป่วยโรคต่อมลูกหมากโต
      - -ยาAtropine สังเคราะห็จากดอกลำโพง
      - -ยาIpratropium รักษาาหอบหืด
      - -ยาBenztropine รักษาโรคพากินสัน
      - -ยาTropicamide ยาหยอดตาใช้ในการตรวจตา
- - - - Selective ยาที่จับ Alpha หรือ Beta ตัวใดตัวหนึ่ง
        
        a-Agonists ได้เเก่ Phenylephrine กระตุ้น a1receptors mที่หลอดเลือด ทำให้หลอดเลือดหดตัว ใช้เป็นยาคัดจมูก
        
        b-Adrenoceptor Agonists Dobutamine กระตุ้น b1เป็นยากระตุ้นหัวใจ ทำให้หัวใจที่หยุดเต้นกลับมาเต้นได้ ความดันสูงขึ้น เป็นยากู้ชีพ
        
        b2-Selective Adrenergic Agonists กระตุ้น b2 เป็นยาขยายหลอดลม ได้เเก่ยา Salbutamol , Terbutaline,Salmeteral ,
        Formoterol ยากลุ่มนี้ทำให้มดลูกคลายตัวได้ช่วยยับยั้งการคลอดได้
      - Non-Selective ยาที่จับทั้ง Alpha เเละ Beta จับได้มากกว่า 1 ตัว
        
        Epinephrine (Adrenaline) ถ้าให้ขนาดตำ่าจะกระตุ้นalpha และbeta receptors ทำให้หลอดเลือดคลายตัวความดันลดลง ถ้าให้ในขนาดปกติหรือสูงจะทำให้หลอดเลือดหดตัว ความดันเพิ่มขึ้น ส่วนใหญ่ใช้เป็นยาช่วยชีวิต ทำให้ความดันเพิ่ม หลอดลมคลายตัว
        
        Norepinephrine กระตุ้น alpha1,2 และbeta 1
        
        กระตุ้น alpha ที่หลอดเลือด 1ทำให้หลอดเลือดหดตัว ความดันสูงขึ้น
        -กระตุ้น alpha 1 ที่หัวใจ ทำให้หัวใจเต้นเเรง เร็ง ขึ้น
        
        Dopamine เป็นสารก่อนที่จะมาเป็น Norepinephrine กระตุ้นDopamine receptor กระตุ้น b 1 ที่หัวใจ เเละกระตุ้น a1 ที่หลอดเลือดได้(เมื่อใช้ในขนาดสูง)
        
        Isoproterenol กระตุ้น beta 1,2
        
        กระตุ้น beta 2 ท่หลอดเลือด หลอดเลือดคลายตัว ความต้านทานหลอดเลือดลดลง ความดันจะตำ่ลง
        
        กระตุ้น กระตุ้น beta 2 ที่หัวใจทำให้หัวใจเต้นเร็วเเรงขึ้น
    - - Uptake inhibitor ยับยั้งการUptake ของNorepinephrine ทำให้ปริมาณของNorepinephrine ที่ปลายประสาทมีปริมาณเพิ่มขึ้น ได้เเก่ สาร cocaine เป็นสารกระตุ้นประสาท
      - ยับยั้งเอนไซม์ MAO/COM inhibitors ที่ทำลายNorepinephrine ได้เเก่ยา entacapone
      - Reieasing Agents เพิ่มการหลั่งของ Norepinephrine ได้เเก่ยา amphetamine หรือ tyramine
        
        Amphetamines ยาบ้าหรือยาม้า มีผลทำให้ความดันสูงขึ้น กระตุ้นสมองให้รู้สึกตื่นตัวตลอดเวลา ทำให้ไม่ง่วง ใช้ลดนำ้หนักได้
    - - Ephedrine กระตุ้นเพิ่มการหลั่ง Norepinephrine, Alpha ,Beta ได้ กระตุ้นสมอง เป็นสารเสพติด
    - - ให้กลุ่มa1 agonists agonists agonistsลดอัตราการเต้นของหัวใจ เเละกระตุ้นความดันให้เพิ่มขึ้น
      - ให้ในคนที่มีระบบสมดุลในร่างกายผิดปกติ
      - ใช้ในภาวะช็อค หัวใจหยุดทำงาน
      - ใช้เป็นยาช่วยชีวิต กระตุ้นหัวใจ
      - b2 agonist รักษาโรคหอบหืด
      - ใช้ยา Anaphylacticในคนที่มีอาการภูมิเเพ้อย่างรุนเเรง
      - ใช้เป็นยาลดอาการคัดจมูก
      - ใช้เป็นยาลดนำ้หนัก เเต่ต้องอยู่ภายใต้การดูเเลลของเเพทย์
      - รักษาโรคไฮเปอร์ในเด็กได้
      - ใช้ควบคู้กับยาชาเฉพาะที่ ทำให้หลอดเลือดหดตัว
      - ยับยั้งการคลอดได้
    - - ใช้มากกระสับกระส่ายนอนไม่หลับ
      - ยากลุ่ม b2-adrenoceptor agonists ทำให้เกิดอาการกล้ามเนื้อเเละใจสั่นได้
      - ใช้ยากลุ่มนี้มากสมองอ่อนล้า
      - เกิดเลือดออกในสมอง เส้นเลือดในสมองเเตกหรือความดันในปอดสูงได้
- - - - b-blockers ถ้าบล็อก b ที่หัวใจ หัวใจจะเต้นช้าลง ความดันลด เเต่ถ้าบล็อก b2 ที่หลอดลม หลอดลมจะหดตัวมีปัญหาใาคนที่เป็นหอบหืด
        
        มีผลทำให้หัวใจเต้นช้าลง ขยายหลอดเลือด ลดความดัน ได้เเก่ยา Carvediol ,Nebivolol
        
        มี 2 ประเภท
        
        b1 selective b blockers เรียกว่า cardioselective ได้เเก่ยา Atenolol ,Metoprolol
        
        Nonselective blockers คือกลุ่มยาที่ block b1เเละ b2 ได้เเก่ยา Propranolol ไม่ควรใช้ในผู้ป่วยหอบหืด เพราะ block b2 ทำให้หลอดลมหดตัวได้ ทำให้หายใจขัดข่อง
    - - a-blockers ถ้ากระตุ้น a-receptors จะทำให้หลอดเลือดหดตัว เเต่ถ้าบล็อก a-receptors หลอดเลือดจะคลายตัว ความดันลด ใช้เป็นยาลดความดันได้
        
        ยาPrazosin tamsulosin
        
        ยาdoxazosin
        
        ยาtamsulosin
        
        ผลข้างเคียง
        
        คัดจมูก
        
        ใจสั่น
        
        ความดันตำ่ขณะเปลี่ยนท่าทางได้ หน้ามืด
        
        ผลกระทบทางเพศ
        
        บวมนำ้
        
        นำไปใช้ช้รักษาโรคต่อมลูกหมากโต คือยาTerazosin, Doxazosin ,Tamsulosin
    - - ใช้รักษาโรคต่อหินได้ ได้เเก่ยา topical ลดการสรา้งนำ้ในลูกตา
      - ในคนที่เป็นHyperthyroid รักษาอาการมือสั่น ใจสั่นได้
      - ใช้ในการรักษาโรคหัวใจ
      - รักษาอาการตื่นเต้น ตกใจได้
      - ใช้รักษาโรคความดันโลหิตสูง
      - ใช้ยา propranolol ในการป้องกันไมเกรน
    - - ในผู้ป่วยเบาหวานมีการกินยากลุ่ม b-blockers ร่วมด้วยจะมีภาวะนำ้ตาลตกไม่รู้ตัว
      - ระวังการใช้ยาpropranolol ในผู้ป่วยหอบหืด
      - ถ้าหยุดกินยากลุ่มนี้อาจจะทำให้ความดันสูงเฉียบพลันได้
      - ให้มากลดความดันทำให้หัวใจเต้นช้าหรือหยุดเต้นได้
      - การใช้propranolol อาจทำให้หนาวตามเเขนขา ฝันร้าย ร่างกายอ่อนเพลียได้