Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาที่มีผลต่อระบบประสาทส่วนกลาง Screenshot 2021-08-20 155251, Screenshot…
ยาที่มีผลต่อระบบประสาทส่วนกลาง
ยาที่มีผลต่อระบบประสาทส่วนกลาง
Depressive disorders ยาที่ใช้รักษาโรคซึมเศร้า
2.Atypical antidepressants
อาจออกฤทธิ์ผ่านทางการยับยั้ง dopamine uptake
การพยาบาล
ดูแลผู้ป่วยว่าทนต่อยาได้หรือไม่ และให้คำแนะนำที่เหมาะสม
ผลข้างเคียง
ปวดหัว ปากแห้ง ท้องผูก หัวใจเต้นเร็ว คลื่นไส้ นอนไม่หลับ กดความอยากอาหาร น้ำหนักลง
3.Tricyclic antidepressants (TCAs)
โครงสร้างเป็นวง3วง
ผลข้างเคียง
อาการขณะเปลี่ยนท่าทาง
Anticholinergic effects
(ปากแห้ง คอแห้ง ตาพร่า ปัสสาวะคั่ง ท้องผูก หัว
ใจเต้นเร็ว)
ห้ามให้ร่วมกับ MAOIs → Serotonin syndrome
กลไกการออกฤทธิ์
ยับยั้งการ NE และ 5-HT reuptake ทำให้NE และ 5-HT ทำงานได้เยอะขึ้น
1.Selective serotonin inhibitors
(SSRIs)
กลไกการออกฤทธิ์
ยับยั้งการ reuptake ของ serotonin (5-HT) ทำให้มีปริมาณ5-HT สูงขึ้นบริเวณ synapse
ชื่อยา Fluoxetine (Prozac), Sertraline (Zoloft)
ผลข้างเคียง
Serotonin syndrome (ไข้สูง ตัวสั่น กล้ามเนื้อแข็งเกร็ง เหงื่อออกวิตกกังวล เห็นภาพหลอน)
4.Monoamine oxidase inhibotors
(MAOIs)
ระวังการให้ยาร่วมกับกลุ่ม 1,3
ผลข้างเคียง
Hypertensive crisis เมื่อกินร่วมกับอาหารที่มี tyramine สูง (ชีส ไส้กรอก
ไวน์ เบียร์
กลไกการออกฤทธิ์
ยับยั้ง MAO (enzyme ที่ใช้ในการทำลาย NE,DA,5-HT ในสมอง ทำให้NE,DA,5-HT เพิ่มขึ้น
Bipolar disorders
ยาที่ใช้
กลุ่มยา mood-stabilizing medications เช่น lithium carbonate ใช้ได้ทั้ง2 อารมณ์
Antidepressants
ใช้ช่วงซึมเศร้า
ผลข้างเคียง
ถ้าระดับยาในเลือด น้อยกว่า 1.5 mEq/L ท้องเสีย คลื่นไส้ อาเจียน ฉี่บ่อย หิวบ่อย มือสั่น ต้องทำการแจ้งแพทย์
ถ้าระดับยาในเลือด เพิ่มขึ้น อาการจะรุนแรงขึ้น อาการทางสมอง มีอาการสั่นทั่วร่างกาย ต้องทำการแจ้งแพทย์
พิษต่อไต
โรคอารมณ์แปรปรวนสองขั้ว ลักษณะอารมณ์ที่เปลี่ยนแปลงไปมาระหว่างอารมณ์ซึมเศร้าสลับกับช่วงที่อารมณ์ดีมากกว่าปกติ
กลไกการออกฤทธิ์
ทำให้เกิด neurochemical ในสมองเปลี่ยนแปลงไป รวมถึง serotoninreceptor blockade นอกจากนี้ยังลดการเกิด เส้นเลือดในสมองฝ่อและทำให้เส้นประสาทเจริญเติบโตได้ดีขึ้น
Anxiolytics, sedative and hypnotics กลุ่มยาที่ทำให้นอนหลับสงบและระงับ
Anxiety
ใช้บ่อย Benzodiazepines, Barbiturate
ยา buspirone ช่วยทำให้นอนหลับสงบ
Benzodiazepines
ออกฤทธิ์ปานกลาง 10-20 ชม.
Lorazepam(Ativao)Alprazolam (Xanax) ทำให้สงบ
ออกฤทธิ์นาน 1-3 วัน
เจอบ่อยที่สุด Diazepam (Valium )
ออกฤทธิ์ 2-8 ชม.
Clonazepam(Klonopin) Midazolam (Versed) Triazolam (Halcion)
ประโยชน์
Muscle spasm กล้ามเนื้อหายแข็งเกร็ง
Alcohol withdrawal แก้ส่างจากแอลกอฮอล์
Insomnia นอนไม่หลับ
Seizure disorders กันชัก
Amnesic prior to surgery or procedures เป็นยาก่อนผ่าตัด
ผลข้างเคียง
การรักษาทางพยาบาล เลี่ยงการใช้สติ
อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ ตาพร่า วิงเวียน ปากแห้ง ลิ้นขม คลื่นไส้
อาเจียน อึดอัดบริเวณลิ้นปี่ ท้องเสีย
กลุ่มยา Barbiturate
เจอบ่อย Phenobarbital (Luminal)
กลไกการออกฤทธิ์ เหมือนกับ BDZ
ถ้าให้ Barbiturate เยอะจะกดสมอง
ถ้าให้ Benzodiazepines ถ้าให้เยอะ หลับนาน เห็นภาพหลอน
ยาที่มีผลต่อระบบประสาทส่วนกลาง
Anti-Parkinson’s agents
เกิดจากความผิดปกติของระบบประสาทส่วนกลาง ส่งผลให้เกิดอาการสั่น เกร็ง เคลื่อนไหวช้าไม่มีแรง ผู้ป่วยจะเฉยเมยไม่มีอารมณ์เหมือนใส่หน้ากาก
การรักษา
รักษาด้วยยา
ทำกายภาพบำบัด
ผ่าตัด (ในคนอายุน้อย และมีอาการไม่มาก)
แบ่งได้ 2 กลุ่ม
เพิ่มปริมาณdopamine
−Levodopa
ผู้ป่วยเคลื่อนไหวคล่องขึ้น
−Carbidopa
Dopamine agonists
bromocriptine
entacapone ทำให้ levodopa อยู่ได้นานขึ้น
benztropine
จะลดการทำงานของ Acetyl coline ลดลง
สั่นน้อยลง
การใช้ Levodopa/carbidopa ใช้ได้ผลในช่วงระยะเวลาหนึ่งเท่านั้นหลังจากนั้นจะเรียกว่า Wearing off times
ผลข้างเคียง
เห็นภาพหลอน ฝันร้าย
ปัสสาวะเปลี่ยนส
คลื่นไส้ อาเจียน
Antiepileptics
Traditional antiepileptic medications ยากลุ่มเก่า
Phenobarbital (Luminal)
ทำให้นอนหลับสงบ และรักษาอาการชักได้
Phenytoin (Dilantin)
ผลข้างเคียง
เป็นผื่นแพ้ได้
อาการที่เหงือกเจริญผิดปกติ เลือดออกตามไรฟัน
Carbamazepine (Tegretol)
ผลข้างเคียง
Skin disorder (ผื่น , SJS-TEN)
เม็ดเลือดขาว, แดง เกล็ดเลือดลดลง
ง่วงนอน ตาพร่า ความจำลดลง
Valproic Acid (Depakote)
กันชักได้กว้าง รักษาได้หลายรูปแบบ
New antiepileptic medications ยากลุ่มใหม่
Lamotrigine (Lamictal)
Topiramate (Topamax)
Gabapentin (Neurontin)
บำรุงระบบประสาทได้ด้วย
Benzodiazepines
Diazepam (Valium)
Lorazepam (Ativan)
ผลข้างเคียง BARBITURATES: Phenobarbital, Primidone
ถ้าใช้ในขณะสูง
ตากระตุก พูดไม่ชัด เส้นแข็ง กดการหายใจ ม่านตาเล็กลง ซึมเศร้า
ลดการสร้างวิตามิน K และ D
ง่วงนอน ซึมเศร้า ในบางรายการเกิดอาการตรงข้ามคือ hyperactive โดยเฉพาะในเด็ก
กลไกกการออกฤทธิ์
ทำให้ nerve ใช้เวลากลับเข้าสู่ active state ช้าเนื่องจากNa และ Ca ไหลเข้าสู่ cell ช้าลง
ลด seizure activity โดยเพิ่มthe inhibitory effects of gammabutyric acid (GABA)
ประจุลบ เข้าเซลล์มากขึ้น ถูกกระตุ้นได้ยาก ทำให้นินหลับได้ดีมาก
กลุ่มยา
Levetiracetam (Keppra)
ผลข้างเคียง
กดระบบประสาทส่วนกลาง มึนงง กล้ามเนื้ออ่อนแรง
Topiramate(Topamax)
ผลข้างเคียง
กดระบบประสาทส่วนกลาง ง่วงนอน มึนงง
เลือดเป็นกรด
Lamotrigine (Lamictal)
ผลข้างเคียง
กดระบบประสาท มึนงง ซึมเศร้า ง่วงนอน
Gabapentin (Neurontin)
ผลข้างเคียง
ง่วง มึนงง กันชักมากๆไม่ค่อยได้
มีในรูปแบบยากิน
Valproicacid กินกันชักได้กว้าง (ยากลุ่มเก่า)
ผลข้างเคียง
คลื่นไส้ อาเจียน อาหารไม่ย่อย
ทำให้เกล็ดเลือดต่ำ
พิษต่อตับ
Antipsychotics
กลุ่มยาที่ใช้รักษาโรคทางระบบประสาท คือ โรค จิตเภท
ใช้เวลารักษานาน ร่วมกับการปรับสิ่งแวดล้อม ส่วนใหญ่ยาเป็นตัวช่วยหลัก
แบ่งเป็น 2 กลุ่ม
2.Second-generation (atypical) antipsychotic
ควบคุมได้ทั้ง2อารมณ์
Block serotonin มากกว่า dopamine receptor
ผลข้างเคียง
น้ำหนักขึ้น
ไขมันสูง
ควบคุมระดับน้ำตาลได้ไม่ดี → เบาหวาน
ความดันสูงขณะเปลี่ยนท่า
1.First-generation (conventional) antipsychotic medications
ส่วนใหญ่
ควบคุม positive symptoms ภาพหลอน เพ้อคลั่ง
chlorpromazine (Thorazine) –low
potency ความแรงน้อย
Haloperidol (Haldol) –high potency ใช้เยอะ เจอเยอะ
Fluphenazine – high potency มีโอกาสเจอ
กลไกการออกฤทธิ์
บล็อก Dopamine, acetylcholine, histamine, norepinephrine (NE) receptors ในสมองและระบบประสาทส่วนปลาย
ผลข้างเคียง
อาการคล้ายคนเป็นภาคินสัน ตากระตุก พูดไม่ชัด ปากแห้งคอแห้ง ผิวหนังอักเสบ ง่วงนอนได้
Central Nervous
System Pharmacology
Noradrenaline หรือ Norepinephrine (NE)
Acethylcholine(Ach)
