Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ระบบต่อมไร้ท่อ เรื่องโรคเบาหวาน - Coggle Diagram
ระบบต่อมไร้ท่อ เรื่องโรคเบาหวาน
ความหมาย
โรคเบาหวานเ็นกลุ่มโรคของความผิดปกติของการเผาผาญไขมัน โปรตีนและคาร์โบไฮเดรตเกิดจากความบกพร่องของการหลั่ง Insulin หรือการออกฤทธิ์ของอินซูลินทำให้เกิดระดับน้ำตาลในเลือดสูง
ชนิดของโรคเบาหวาน
โรคเบาหวานชนิดที่ 1 (type 1 diabetes mellitus, T1DM)
โรคเบาหวานชนิดที่เกิดจากการทำลายเบต้าเซลล์ของตับอ่อนทำให้ตับอ่อนไม่สามารถผลิตอินซูสินได้เลยส่วนใหญ่เกิดจาก autoimmune ความผิดปกติทางพันธุกรรมการติดเชื้อไวรัสหรือแบคทีเรียการได้รับสารพิษบางชนิดหรือการเกิดภาวะเครียด
สาเหตุ: เกิดจากระบบภูมิคุ้มกันไปทำลายเซลล์ของตับจนทำให้ความสามารถในการสร้างอินซูลินเพื่อลดน้ำตาลในเลือดลดลง
โรคเบาหวานชนิดที่ 2 (type 2 diabetes mellitus, T2DM)
โรคเบาหวานที่เกิดจากภาวะดื้ออินซูลินร่วมกับความผิดปกติในการหลั่งอินซูสินของตับอ่อนซึ่งเป็นโรคเบาหวานที่พบได้บ่อยมักเกิดจากความผิดปกติทางพันธุกรรมและปัจจัยทางสิ่งแวดล้อมเช่นความอ้วนการขาดการออกกำลังกายการดื้อต่ออินซูสินทำให้เซลล์ไม่สามารถนำกลูโคสในเลือดไปใช้ได้
สาเหตุ: เมื่อเมื่อเรารับประทานอาหารเข้าไปสารอาหารจะเปลี่ยนเป็นน้ำตาลและถูกดูดซึมเข้ากระแสเลือดร่างกายก็ขับฮอร์โมนชื่ออินซูลินเพื่อนำน้ำตาลเข้าเซลล์โรคเบาหวานชนิดนี้เกิดจากหลายสาเหตุรวมกัน ได้แก่ ตับกล้ามเนื้อเซลล์ไขมันมีความทนทานต่ออินซูลินเพิ่ม [insulin resistancel และความผิดปกติเกี่ยวกับการหลั่งอินซูลิน [impaired beta cell function] ของตับอ่อน
โรคเบาหวานชนิดที่ 3 (gestational diabetes mellitus, GDM)
เป็นโรคเบาหวานที่เกิดขึ้นขณะตั้งครรภ์มักเกิดเมื่อไตรมาส 2-3 ของการตั้งครรภ์โดยมีการเพิ่มของฮอร์โมนที่ออกฤทธิ์ต้านอินซูลิน ได้แก่ human placenta lactogen (HPL), progesterone, Cortisol และ prolactin เกิดภาวะ insulin resistance มากขึ้นในไตรมาสที่ 2 และ 3 ตามลำดับส่งผลให้เกิดเป็นเบาหวานขณะตั้งครรภ์ในผู้ที่มีความเสี่ยงทางพันธุกรรมต่อการเกิดเบา
สาเหตุ: การมีภาวะน้ำหนักเกินและโรคอ้วน, ความเครียดสูง, ไขมันในเลือดและตับ, ระดับของคอเลสเตอรอลแอลดีแอลสูงและระดับของคอเลสเตอรอลเอชดีแอล, การทำงานของต่อมไทรอยด์ผิดปกติ, การทำงานของตับอ่อนที่ผลิตอินซูลินผิดปกติ
โรคเบาหวานชนิดที่ 4 โรคเบาหวานที่มีสาเหตุอื่น ๆ (specific types of diabetes due to other causes)
ที่ทำให้มีการทำลายเบต้าเชลล์ของตับอ่อนเช่นตับอ่อนอักเสบตับอ่อนได้รับบาดเจ็บการผ่าตัดตับอ่อนมะเร็งการได้รับยาหรือสารเคมีที่ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงขึ้นจนก่อให้เกิดภาวะซื้อต่ออินซูสิน
สาเหตุ: เช่นโรคทางพันธุกรรมโรคของตับอ่อนโรคทางต่อมไร้ท่อยาบางชนิดเป็นต้นโดยการวินิจฉัยเบาหวาน
น้ำตาลสะสมหรือน้ำตาลเฉลี่ยหรือฮีโมโกลบินวันซี (HbA1C)
คือค่าที่ช่วยบ่งชี้การควบคุมระดับน้ำตาลในช่วง 2-3 เดือนที่ผ่านมา
พยาธิสภาพของการเกิดโรคเบาหวาน
ผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 มักพบว่ามีความผิดปกติที่ตัวรับ (receptor) ของเซลล์ทำให้ร่างกายไม่สามารถดึงน้ำตาลกลูโคสไปใช้ได้ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงคือภาวะดื้ออินซูสิน
อาการเริ่มแรกของเบาหวาน
1.) อาการของระดับน้ำตาลในเลือดสูง
รับประทานเก่งขึ้น
หิวน้ำบ่อย
ปัสสาวะบ่อย
อ่อนเพลีย
ถ้าระดับน้ำตาลสูงนาน ๆ และยังไม่ได้รับการรักษาจะมีน้ำหนักตัวลดลงกบบบตามมา
2.) อาการของภาวะแทรกซ้อนเรือรัง
โรคหลอดเลือดสมอง
ตามัว
ชาปลายมือปลายเท้า
ไตวาย
โรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด
โรคหัวใจล้มเหลว
3.) อาการของนาตาลสูงเฉียบพลัน
อ่อนเพลียมาก
คลื่นไส้อาเจียน
หายใจหอบเหนื่อย
ระดับความรู้สึกตัวเปลี่ยนแปลงซึมลงหรือหมดสติ
4.) อาการหรือโรคที่สัมพันธ์กับโรคเบาหวาน
แผลเรือรังหรือแผลหายช้ากว่าปกติโรคติดเชื้อบางชนิดเช่นการติดเชื้อราที่ช่องคลอดการติดเชื้อที่ผิวหนัง
5.) ตรวจพบจากการตรวจเช็คสุขภาพหรือก่อนทำการผ่าตัด
โรคแทรกซ้อนที่เกิดจากโรคเบาหวาน
โรคตา
โรคไตเสื่อม
โรคความดันโลหิตสูง
โรคผิวหนัง
โรคหลอดเลือดหัวใจ
โรคหลอดเลือดสมองตีบตัน
ปลายประสาทเสื่อม
โรคในช่องปาก
กลไกการเกิดโรคแทรกซ้อนในผู้ป่วยเบาหวาน
1.Neoenzymatic slycation ของโปรตีนเมื่อระดับน้ำตาลในเลือดสูงกลูโคสจะจับกับโปรตีนโดยไม่ต้องอาศัยเอนไซม์เช่นจับ
2.Polyal pathway เมื่อระดับน้ำตาลในเลือดสูงกลูโคสเข้าไปในเซลล์เช่น Schwann's cell หรือเลนส์โดยไม่ต้องอาศัยอินซูสินกลูโคสจะถูกเปลี่ยนเป็น Sorbitol
การกระตุ้น protein kinase C (PKC) และ diacylglycerol (DAG) pathway โดยระดับน้ำตาลเลือดสูงขึ้นอาจทำให้เกิดความผิดปกติในการทำงานของหลอดเลือดการแข็งตัวของเลือดการสร้าง basement membrane และ growth factor ต่างๆ
การเกิด artherosclerosis กลไกการเกิดเริ่มจาก small dense LDL (low density lipoprotein) เข้าไปในผนังหลอดเลือดโดยง่ายถ้ามี endothelia ผิดปกติ
ฮอร์โมนจากไอส์เลตออฟแลงเกอร์ฮานส์
1) ฮอร์โมนอินซูลิน (Insulin
สร้างจากเบต้าเซลล์ (beta cell) ซึ่งเป็นเซลล์ที่อยู่รอบนอกของกลุ่มเซลล์ไอส์เลตออฟแลงเกอร์ฮานส์
-อวัยวะเป้าหมายตับกล้ามเนื้อ
-หน้าที่ลดระดับน้ำตาลในเลือด
2.) ฮอร์โมนกลูคากอน (Glucagon)
สร้างจากแอลฟาเซลล์ alpha cell) ซึ่งเป็นเซลล์ที่อยู่ส่วนในและเป็นเซลล์ส่วนใหญ่ของกลุ่มเซลล์ไอส์เลตออฟแลงเกอร์ฮานส์
-อวัยวะเป้าหมายตับ, กล้ามเนื้อ
-หน้าที่เพิ่มระดับน้ำตาลในเลือดกระตุ้นให้เซลฐ์ตับและเซลล์กล้ามเนื้อเปลี่ยนไกลโคเจนให้เป็นกลูโคสปล่อยเข้าสู่กระแสเลือด
วิธีการป้องกัน
ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์
ควบคุมน้ำหนักให้คงที่
รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่
รับแสงแดดอ่อน ๆ ยามเช้าหรือเย็น
รับประทานข้าวกล้องแทนข้าวขาว
แนวทางการรักษา
วิธีรักษาโรคเบาหวานตามแนวทางแพทย์แผนปัจจุบัน
วิธีรักษาโรคเบาหวานตามแนวทางธรรมชาติบำบัด
การพยาบาลผู้ป่วยโรคเบาหวาน
เฝ้าระวังการติดเชื้อด้วยการตรวจวัดอุณหภูมิทุก 4 ชั่วโมงและสังเกตอาการมีไข้อาการคันที่อวัยวะเพศและผิวหนังทั่วไป
เฝ้าติดตามประเมินระดับน้ำตาลในเลือดด้วยการตรวจปัสสาวะก่อนอาหารเช้ากลางวันเย็นและก่อนนอนบันทึกอย่างต่อเนื่อง
ดูแลอาหารบำบัดให้ได้ตรงกับที่ได้คำนวณและกำหนดไว้สังเกตจำนวนอาหารที่ผู้ป่วยรับประทานกับอาการของโรคเบาหวานคอยดูแลปรับเปลี่ยนให้เหมาะสมกับสภาพของผู้ป่วยโดยที่ผู้ป่วยเข้าใจมีความตั้งใจและให้ความร่วมมือ
ดูแลกิจวัตรประจำวัน ได้แก่ การอาบน้ำแปรงฟันการขับถ่ายอุจจาระและปัสสาวะช่วยทำความสะอาดให้ในรายช่วยเหลือตนเองไม่ได้
การดูแลเท้าสำหรับผู้ป่วยเบาหวานทำความสะอาดเท้าซอกนิ้วเท้าและซับให้แห้งทุกครั้งที่อาบน้ำหรือเมื่อล้างเท้าถ้ามีแผลควรปรึกษาแพทย์มากกว่ารักษาเอง