Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

หน่วยที่ 5 ปัญหาสุขภาพที่พบบ่อย ในผู้สูงอายุและการพยาบาล 💪 - Coggle…

- - - - โรคอัลไซเมอร์ (Alzheimer's disease)
      - โรคสมองเสื่อมจากปัญหาโรคหลอดเลือดสมอง
      - โรคติดเชื้อเรื้อรังบางชนิดในระบบประสาทส่วนกลาง เช่น ซิฟิลิส เอดส์ เป็นต้น
      - การใช้สารพิษหรือยาเสพติด เช่น ภาวะพิษสุราเรื้อรัง การใช้สารเสพติดหรือผลิตภัณฑ์จําพวก hydrocarbon เช่น ทินเนอร์
      - ภาวะพร่องฮอร์โมนจากต่อมไทรอยด์ 6. โรคอื่นๆที่เกิดจากความเสื่อมของเซลล์ประสาทสมอง เช่น โรคพาร์กินสัน โรค Huntington เป็นต้น
    - - 1) การทํางานของสมองด้านเชาวน์ปัญญาบกพร่อง (Cognitive Deficits)
        
        1.1) ความจําเสื่อมลง (Memory Impairment)
        
        1.2) มีความผิดปกติด้านเชาวน์ปัญญา (Cognitive disturbance)
        
        ความผิดปกติด้านการใช้ภาษา (Aphasia) ตัวอย่างเช่น การไม่สามารถ บอกชื่อ สิ่งของได้
        
        การสูญเสียทักษะในการทํากิจกรรม (Apraxia) โดยที่ไม่ได้เกิดจากความผิดปกติ ของ Motor system และ Extrapyramidal System
        
        การไม่รับรู้ในสิ่งที่เคยรู้มาก่อน (Agnosia) เช่น เห็นสิ่งของแล้วไม่รู้ว่าคือ อะไร เห็นหน้าคนคุ้นเคยแต่นึกหน้าไม่ออก เป็นต้น
        
        ความผิดปกติในการบริหารจัดการ (Disturbance of Executive Function) ได้แก่ ความผิดปกติในการวางแผนงาน (Planning) การจัด จัดระบบงาน (Organizing) เรียงลําดับงาน (Sequencing) การคิด อย่างเป็นนามธรรม (Abstract Thinking)
      - 2) ความบกพร่องด้านเชาวน์ปัญญาที่เกิดขึ้นในข้อ 1.1 และ 1.2 มีมากถึงกับส่งผลกระทบต่อการ ทํา หน้าที่ทางสังคมหรือการประกอบอาชีพ และมีความสามารถที่ลดลงจากเดิม
      - 3) ความผิดปกติเป็นแบบค่อยเป็นค่อยไป และจะทรุดลงเรื่อยๆ
      - 4) ความผิดปกติด้านเชาวน์ปัญญา โดยไม่มีสาเหตุมาจากอาการทางระบบประสาทส่วนกลางอื่นๆ และ ระบบอื่นๆที่ทําให้เกิดภาวะสมองเสื่อม หรือสารเคมีหรือยาอื่นๆที่กระตุ้นให้เกิดอาการ
      - 5) ความผิดปกติที่เกิดขึ้นไม่ได้อยู่ในขณะที่มีภาวะซึมสับสนเฉียบพลัน (Delirium)
      - 6) ความผิดปกติไม่ได้มาจาก Axis | Disorder เช่น Depression หรือ Schizophrenia นอกจากนี้จะมีการซักประวัติโดยดูประวัติปัจจุบัน
    - - ระยะที่ 1 (Early stage) อาการระยะแรกนี้ครอบครัวและเพื่อนของผู้ป่วยมักจะไม่ทราบ สังเกต ไม่ได้ เนื่องจากผู้ป่วยจะพยายามปรับสภาพ อาการในระยะนี้คือ ความจําเสื่อมเล็กน้อย ลืมสิ่งที่เพิ่งผ่านไป (recent memory) ไม่ค่อยมีสมาธิ เรียนรู้สิ่งใหม่ๆลําบาก อารมณ์แปรปรวนง่าย หงุดหงิดหรือโกรธง่าย
      - ระยะที่ 2 (Middle stage) ระยะนี้บุคคลใกล้ชิดจะสังเกตความผิดปกติได้ อาการต่างๆได้แก่ ความจํา เสื่อมมากขึ้นจําได้เฉพาะเหตุการณ์ในอดีต การตัดสินใจหรือการแก้ปัญหาลําบากมากขึ้น ความสามารถทาง ทักษะต่างๆลดลง การคิดเลข การเขียน มีอาการลังเล สองจิตสองใจ พูดช้าลง พูด ลําบากมากขึ้น ความคิดไม่ ต่อเนื่อง อารมณ์ฉุนเฉียวมาก ควบคุมอารมณ์ไม่ได้ แยกตัวจากสังคม
      - ระยะที่ 3 (Later stage) เป็นระยะที่รุนแรงมากขึ้น ผู้ป่วยต้องมีผู้คอยช่วยเหลือ ประกอบด้วย อาการ ดังต่อไปนี้ พฤติกรรมและบุคลิกภาพเปลี่ยนแปลง วิตกกังวล ตื่นเต้น ซึมเศร้า อาจแสดงโดย ด่าว่า พูดคําหยาบ ก้าวร้าว หรือเซื่องซึม ไม่รับรู้บุคคล สถานที่ และเวลา สามารถทําตามคําสั่งง่ายๆได้แต่ต้อง พูดซ้ําๆ จําได้เฉพาะเหตุการณ์ในอดีตที่ผ่านมานานมาก
      - ระยะที่ 4 (Final stage) ระยะสุดท้ายเป็นระยะที่รุนแรง ผู้ดูแลอาจไม่สามารถดูแลในบ้านได้ จําเป็นต้องนําผู้ป่วยเข้าพักในสถานพักฟื้นสําหรับผู้ป่วยสมองเสื่อม ผู้ป่วยจะมีอาการดังนี้ จําเหตุการณ์ ปัจจุบันและอดีตไม่ได้ จาไม่ได้ว่ารับประทายอาหารแล้วหรือยัง ไม่สามารถจําชื่อและหน้าคนในครอบครัว เพื่อนหรือผู้ดูแล
    - - การรักษาโดยการใช้ยา (Pharmacological treatment) ปัจจุบันยาหลักที่ใช้ในการรักษา สมองเสื่อม ได้แก่ยาในกลุ่ม Cholinesterase Inhibitors, N-methylD-aspartatereceptors Antagonist
        
        1.1 Donepezil เป็นยาในกลุ่ม Cholinesterase Inhibitors ออกฤทธิ์ยับยั้ง Enzyme Cholinesterase
        
        1.2 Rivastigmine เป็นยาในกลุ่ม Cholinesterase Inhibitors ออกฤทธิ์ยับยั้งได้ทั้ง cethylcholinesterase (AChE) และ Butyrylcholinesterase (BuChE)
        
        1.3 Galantamine เป็นยาในกลุ่ม Cholinesterase Inhibitors ออกฤทธิ์ยับยั้งอย่างจําเพาะ ต่อ AChE )
        
        1.4 Memantine เป็นยาในกลุ่ม N-methyl-D-aspartate receptors Antagonist ออกฤทธิ์ ยับยั้งที่ NMDA receptors ป้องกันเซลล์ประสาทไม่ให้ถูกทําลาย และส่งผลให้การ เรียนรู้ และความจํา ของผู้ป่วยภาวะสมองเสื่อมดีขึ้น
        
        1.5 Vitamin E เนื่องจากสาเหตุหนึ่งของการที่เซลล์ประสาทถูกทําลาย คือ การสร้างอนุมูล อิสระ ซึ่ง Vitamin E มีคุณสมบัติเป็น antioxidant
        
        1.6 ยาที่ใช้รักษาปัญหาด้านพฤติกรรม และอาการทางจิตที่ผิดปกติ ได้แก Antidepressant, Antipsychotics bla: Antiepileptic drugs
      - การรักษาโดยไม่ใช้ยา
        (Non Pharmacological treatment)
        
        เลือกวิธีการให้เหมาะสมกับขีดความสามารถของผู้ป่วยและ ความรุนแรงของภาวะสมองเสื่อม โดยมีการ สื่อสารกับญาติและผู้ดูแลผู้ป่วยให้เข้าใจและยอมรับเรื่อง ขีดจํากัด และขีดความสามารถในการรับรู้และ ความเข้าใจของผู้ป่วยซึ่งเปลี่ยนไปตามระยะเวลาดําเนินของโรค การดูแลผู้ป่วยอัลไซเมอร์ต้องอาศัยความ อดทนความเข้าใจ และความเห็นอกเห็นใจใน การเจ็บป่วยของผู้ป่วย วิธีการรักษามีหลายรูปแบบ ตัวอย่างเช่น การรักษาที่มุ่งเน้นไปที่ปัญหาการรับรู้ และความเข้าใจของผู้ป่วยโดยการกระตุ้นให้ผู้ป่วยรับรู้ วัน เวลา สถานที่ และบุคคล
- - - - อาการสั่น (Rest Tremor) เป็นอาการเริ่มแรกที่ ตรวจพบได้ใน ผู้ป่วย จะเริ่มที่ด้านใดด้านหนึ่งของร่างกายซึ่งจะ เกิดขึ้นเมื่ออยู่เฉย ๆ เช่น เมื่อดูทีวี สนทนากับเพื่อน
      - อาการเคลื่อนไหวช้า (Bradykinesia) เป็นอาการ หลักที่ผู้ป่วยหรือญาติสังเกตได้ว่าทําช้าลงหรือมีช่วงการ เคลื่อนไหวที่แคบหรือเล็กลง (Akinesia) ซึ่งมักเกิดในด้านเดียว กับที่มีอาการสั่น และใช้เวลาระยะหนึ่ง ก่อนการเคลื่อนไหว จะเกิดขึ้น
      - อาการแข็งเกร็ง (Rigidity) มักสังเกตได้ยาก ด้วยตาเปล่า แต่พบได้จาก การตรวจร่างกาย ตั้งแต่ผู้ป่วยเดิน ข้อศอกงอขึ้นด้านใดด้านหนึ่งจากอาการแข็งเกร็งของข้อศอก ไม่ สามารถเหยียดออกได้เต็มที่
      - การทรงตัวไม่สมดุล (Postural Instability) มักไม่เกิดกับผู้ป่วยพาร์กินสัน ในระยะแรก จะเกิดเมื่ออาการ ผ่านไป 2 - 5 ปี การทรงตัวไม่ดีทําให้การยืนและเดินเสี่ยงต่อ การหกล้ม ซึ่งก่อให้เกิดภาวะทุพพลภาพ
    - - 1.1 ยาที่ยับยั้งการออกฤทธิ์ของอเซทิลโคลีนในสมอง
        
        อโตรปืน ซัลเฟต กินในขนาด 3.0-1.8 มก./วัน
        
        ไตรเฮกซี่พี่นี้ดิลไฮโดรคลอไรด์ (Trihexphenidyl HCI ; artane) กินวันละ 1-10 มก.นิยมใช้ในรายเป็นน้อย และระยะแรกทําให้คอแห้ง สับสนท้องผูก ตามัว
        
        ไดเฟนไฮดรามีน (Diphenhydramine ; benadry 25,20 มก.) กินหรือฉีดใน ขนาด 25-200 มก./วัน มักเป็นยาตัวแรกที่ใช้รักษามีฤทธิ์ค่อนข้างอ่อน ยาจะลดอาการสั่นดีกว่าอย่างอื่น มีอาการข้างเคียง คือ ปากแห้ง ท้องผูก วิงเวียน ตาพร่ามัว ห้ามใช้ในพวกโรคต้อหิน หรือชายสูงอายุที่ต่อม ลูกหมากโต จะทําให้ปัสสาวะคั่ง
      - 1.2 ยาที่เพิ่มฤทธิ์ของโดปามีน เช่น ยาที่เพิ่มการสังเคราะห์โดปามีน ได้แก่ ลีโวโดปา (LEVODOPA) ยากระตุ้นการหลั่งโดปามีนจากปลายประสาท
      - การรักษาโดยการผ่าตัด โดยการผ่าตัดเอาต่อมหมวกไตหรือเซลล์ประสาทบริเวณคอไปปลูก เลี้ยงในโพรงสมอง เพื่อให้เนื้อเยื่อเหล่านี้สร้างโดปามีนขึ้นมาทดแทนส่วนที่สมองขาด
      - การรักษาทางกายภาพบําบัด เพื่อให้ผู้ป่วยกลับคืนมาสู่สภาพชีวิตใกล้เคียงกับคนปกติให้ได้ มากที่สุด สามารถเข้าสังคมได้ ช่วยตนเองได้ และมีความสุขทั้งทางด้านจิตใจและร่างกาย การทํา กายภาพบําบัดจะช่วยให้ผู้ป่วยเคลื่อนไหวถูกต้องและสมส่วน ในเรื่องท่าเดิน นั่ง การทรงตัว ตลอดจนกาย บริหารเพื่อแก้ไขภาวะแทรกซ้อนต่างๆ
    - - การช่วยเหลือตัวเองบกพร่อง เนื่องมาจากอาการพาร์กินสัน
      - การติดต่อทางวจนะภาษาและการเขียนบกพร่อง เนื่องจากพูดลําบากอาการสั่น และ เคลื่อนไหวเชื่องช้า
      - เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ เนื่องจากการสูญเสียการทรงตัวและมีอาการกล้ามเนื้อแข็งเกร็ง
      - ได้รับอาหารน้อยกว่าความต้องการของร่างกาย เนื่องจากกลืนลําบาก
      - ท้องผูกเนื่องจากการเคลื่อนไหวร่างกายน้อยลง
      - ไม่สามารถเผชิญกับปัญหาอันเนื่องมาจากอาการเป็นๆ หายๆ และกําเริบรุนแรง
    - - ผู้ป่วยปฏิบัติภารกิจประจําวันได้สามารถเคลื่อนไหวและไม่เกิดอุบัติเหตุ
        
        สามารถติดต่อกับผู้อื่นได้ตามสมควร
        
        ได้รับอาหารและน้ำอย่างเพียงพอ
        
        สามารถบอกชื่อยา ขนาด ฤทธิ์และอาการข้างเคียงของยาที่รักษาได้ และจัดตารางควบคุมการ รับประทานยาได้
        
        ผู้ป่วยและครอบครัว มีความรู้ ความเข้าใจ การดําเนินโรคและสามารถปรับตัวให้เข้ากับสภาพที่เป็นได้
- - - - a. การขาดการสนับสนุนทางสังคม
      - b. การสูญเสียบุคคลใกล้ชิด
      - C. ยาหลายชนิดมีผลข้างเคียง
  - - - 1.1 การบ่นเรื่องอาการเจ็บป่วยทั้งที่ไม่มีโรคชัดเจน เช่น ไม่สุขสบาย หายใจลําบาก ใจสั่น ปวดท้อง แน่นอึดอัดท้อง การมีปัญหาของระบบ ทางเดินอาหาร เช่น กลืนลําบาก แน่นท้อง ท้องผูก เบื่ออาหาร รับประทานได้น้อย อิ่มเร็ว น้ําหนักตัว ลดลง หรือ รับประทาน มาก น้ําหนักตัวเพิ่มมาก
        1.2 การนอนหลับผิดปกติ เช่น นอน มากเกินไป นอนหลับยากโดยเฉพาะในช่วง ที่เริ่มนอน ตื่นกลางดึก หรือ ตื่นนอนเช้ามากประมาณ 2 ชั่วโมง หรือมากกว่าจากเวลาตื่นนอนปกติ
        1.3 การเคลื่อนไหวผิดปกติ กระวน กระวาย นั่งนิ่งไม่ได้ กระทํากิจกรรมซ้ําๆ เช่น เข้าห้องน้ํา ล้างมือ หรือ มี ลักษณะเชื่องช้า พูดโต้ตอบช้า อ่อนเพลียมาก ไม่สนใจสิ่งแวดล้อม
    - - 2.1 มีอารมณ์เศร้า ร้องให้ได้โดยไม่มี สิ่งกระตุ้น ขาด ความสนใจไม่ทํากิจกรรมในสิ่งที่เคยชอบ ไม่รู้สึกสนุกสนานเพลิดเพลิน ไม่ทํากิจกรรมที่ เคยชอบ แยกตัว จากครอบครัว
        2.2 สมาธิและความตั้งใจสั้น ไม่กล้า ตัดสินใจ ความรู้สึกมีคุณค่าและความเชื่อมั่นในตนเอง ลดลง หลงผิด มองอนาคตในแง่ร้าย มีความกลัวและ ความวิตกกังวลมากเกินไป
    - - แบบสอบถามภาวะซึมเศร้าสําหรับ ผู้สูงอายุ (Geriatric Depression Scale: GDS)
        
        แบบวัดความเศร้าในผู้สูงอายุไทย (Thai Geriatric Depression Scale: TGDS) 12 คะแนน ผู้สูงอายุมีความเศร้าเล็กน้อย (mild depression)
  - - - 1.1 การบําบัดรักษาด้วยยาต้านเศร้า (Antidepressant Drugs) การใช้ยาต้านเศร้า (antidepressants) แบ่ง ออกเป็น 3 กลุ่ม คือ Tricyclic antidepressant (TCAS), Monoamine Oxidase inhibitor (MAOIs), Selective serotonin reuptake inhibitors (SSRIs)
    - - 2.1 การให้คําปรึกษา(Counseling) เป็นการ บําบัดผู้สูงอายุโดยการให้คําปรึกษาโดยการสื่อสารให้ผู้สูงอายุได้รับรู้ว่าได้รับการดูแลอย่างไร และการให้ความสําคัญกับผู้สูงอายุกระตุ้นให้ผู้สูงอายุได้ระบายสิ่งที่เกิดขึ้น
      - 2.2 การทํากลุ่มจิตบําบัด ( Group psychotherapy)
      - 2.3 การบําบัดทางความคิดและพฤติกรรม (Cognitive behavior therapy)
      - 2.4 การบําบัดโดยการแก้ปัญหา (problem Solving therapy)
      - 2.5 การบําบัดสัมพันธภาพระหว่างบุคคล ( Interpersonal psychotherapy) เป็นการ บําบัด ผู้สูงอายุโดยการสร้างสัมพันธภาพเพื่อการบําบัดและการเพิ่มแรงสนับสนุนทางสังคม