Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Opioid analgesics and antagonists, ยาระงับปวด มีจุดเริ่มต้นมาจากสารในธรรม…

- - - - 💊Morphine
        
        ระงับอาการปวดได้ดี ใช้รักษาการปวดที่รุนแรง เช่น แผลผ่าตัด หรือนำมาใช้ควบคู่กับการวางยาสลบก่อนผ่าตัด เพื่อลดอาการปวดขณะผ่าตัดและหลังผ่าตัด
        
        ถูกดูดซึมได้ดี มีวิธีการใช้ทั้ง
        Oral, transdermal patch, Injection (IV, IM)
        
        แต่การกินจะมี High first pass metabolism >> Poor oral bioavailablility
        
        การฉีดเข้าหลอดเลือดดำทำให้เกิดอาการแดงที่เส้นเลือด เกิดจากการกระตุ้น histamine
        
        Morphine ถูก metabolism ที่ตับเป็นหลัก โดยสารหลักที่ได้ คือ
        
        M6G (morphine-6-glucuronide) เป็นตัวที่ออกฤทธิ์ระงับปวดได้ดีมาก
        
        M3G (morphine-3-glucuronide) ตัวนี้จับกับ opioid receptor ได้ไม่ดี มีการกระตุ้นสมอง ส่วนใหญ่จึงถูกขับออกทางปัสสาวะ
      - Synthetic opioids
        (Morphine-like compounds)
        
        💊 Fentanyl
        
        ออกฤทธิ์โดยจับกับตัวรับ MOR
        
        มีฤทธิ์คล้ายมอร์ฟีนแต่ออกฤทธิ์ดีกว่า 100 เท่า
        
        ออกฤทธิ์ได้เร็ว แต่อยู่ได้ไม่นาน >> T1/2 3.7 and 17 hr. เมื่อให้โดยการฉีด และแผ่นแปะผิวหนัง
        
        Time to peak (transdermal) 24-72 hr
        
        ใช้รักษา Acute severe pain (IV) & Chronic pain (Transdermal patch)
        
        Side effects: N/V, ใน high dose เกิด muscular rigidity , respiratory depression
        
        Fentanyl subgroup :silhouettes: Sufentanil, Alfentanil, Remifentanil
        
        💊 Pethidine (Meperidine in USA)
        
        กระตุ้น MOR ได้ไม่มาก
        
        ถูกเมทาบอลิสม ในตับ โดย CYP2B6 & CYP3A4
        
        ได้เมทาบอไลท์เป็น Meperidinic acid (major) และ Norepethidine ซึ่งตัวหลังจะมีฤทธิ์ต่อระบบประสาทส่วนกลาง ทำให้เกิดอาการชักเกร็ง กล้ามเนื้อกระตุก จึงไม่นิยมใช้ใน Chronic pain
        
        ใช้รักษา อาการปวดขณะคลอดและหลังคลอด
        
        เนื่องจากมีฤทธิ์ต่อกล้ามเนื้อเรียบที่มดลูก ทางเดินอาหาร และฤทธิ์กดการหายใจต่อทารก น้อยกว่า
        
        S/E: antimuscarinic effect: dry mouth, blurred vision, tachycardia, pupil dilate
        
        💊 Methadone
        
        Oral, Injection (IV, IM spinal cord), suppository (กิน ฉีด เหน็บ)
        
        Long-acting MOR agonist : L-methadone (active) ระงับปวดได้ดีกว่า D-methadone
        
        ถูกเมทาบอลิสมที่ตับ โดย CYP450; CYP3A4 (major), CYP2D6
        
        ยานี้มี Tolerance and physical dependence น้อยกว่ามอร์ฟีน จึงนิยมมาใช้ในผู้ป่วยที่ดื้อ/ติด opioids อื่น ได้
        
        มีคุณสมบัติ เป็น NMDA antagonist receptor จึงนำมาใช้กับ neuropathic pain
        
        ใช้รักษาอาการถอนยาที่เกิดขึ้น [Opioids addict (dependence and abuse)], neuropathic pain
        
        S/E: Similar pharmacological action to MO in equianalgesic dose eg:
        constipation, respiratory depression
        
        💊 Codeine
        
        จับกับ MOR ได้น้อย จึงระงับปวดได้ไม่ดี
        
        Well absorbed in GI tract >> Good oral efficacy
        
        Low first pass metabolism >> CYP2D6 >> morphine
        
        Duration of action 4-6 hr.
        
        ส่วนใหญ่ถูกขับออกทางปัสสาวะ
        
        Antitussive drug = ส่วนใหญ่ถูกใช้เป็นยาระงับอาการไอมากกว่า หากจะใช้ระงับปวดต้องใช้ high dose
        
        หรือต้องใช้ร่วมกับ paracetamol, ASA or ibuprofen เพื่อที่จะออกฤทธิ์ระงับปวดได้ดี
        
        Side effects: Low addiction potential, Little euphoria
        (ภาวะเคลิ้มสุขเล็กน้อย)
        
        💊 Tramadol
        
        เป็นอนุพันธ์ของ Conedine
        
        จับกับ MOR ได้น้อยเช่นกัน แต่สามารถเพิ่มการทำงานของสารสื่อประสาท NE และ serotonin ได้ ด้วยการ Inhibit reuptake of NE and 5-HT
        
        ถูกเมทาบอลิสมที่ดับ โดยCYP2D6 ได้ O-demethylated metabolite
        
        สามารถลดอารการปวดได้ในระดับปวดเฉียบพลันเล็กน้อยถึงปานกลาง ใช้ลดการปวดขณะคลอดได้ (Acute mild to moderate pain/post operative pain)
        
        S/E: nausea, constipation, drowsiness, respiratory depression (less)
        
        ห้ามใช้ร่วมกับกลุ่ม MOA inhibitors and SSRIs เพราะอาจทำให้เกิดอาการชัก (seizure) หรือ serotonin syndrome
    - - Acute effects
        
        Central Nervous System (CNS): Analgesic, Respiratory depression, Cough suppression, Vomiting, Miosis, CNS actions; sedation, Psychological dependence >> Euphoria, Hallucination
        
        GI tract: Reduced ACh release in GI tract, decrease of intestinal motility >>> Constipation
        
        Respiratory depression
        
        ยาที่กระตุ้น MOR ทั้งหมด อาจมีฤทธิ์กดการหายใจ
        
        การกระตุ้นตัวรับมิวในสมองส่วนต่าง ๆ ทำให้เกิดการยับยั้งหรือลดการนำส่งกระแสประสาทของกระบังลม หรือกล้ามเนื้อที่เกี่ยวข้องกับการหายใจอื่น ๆ
        
        ทำให้อัตราเร็ว จังหวะ ปริมาตรอากาศ การหายใจเข้าออก ลดลง
        
        เกิด Hypercapnia + Hypoxia
        
        Nausea and vomiting
        Activate MOR at chemoreceptor trigger zone (CTZ) >>> Enhance vestibular sensitivity
        
        Miosis (รูม่านตาหดเล็ก)
        
        เกิดจากการกระตุ้น MOR and KOR in oculomotor nerve เกิดการส่งสัญญาณประสาทกระตุ้นระบบ PSNS
        
        ใช้อาการนี้ในการวินิจฉัยว่าคนไข้กินยา overdose มาได้
        
        Antidote >> Naloxone, Naltrexone
        
        Cough suppression: Suppression of cough reflex in medulla
        
        ผลจากการใช้ Conidine ไม่ให้ผลในการแก้ปวด
        
        Opioid-induced constipation (OIC)
        
        การจับกับตัวรับ MOR ในทางเดินอาหาร ยทำให้เกิดภาวะท้องผูกได้
        
        ฤทธิ์ยายับยั้ง myenteric plexus ทำให้ลดการเคลื่อนไหวของลำไส้
        
        ลดการหลงสารสื่อ ACh ทำให้การเคลื่อนไหวของอาหารลดลง อาหารค้างในลำไส้ เพิ่มการดูดซึม แต่ยับยั้งการหลั่งสาร secretion ต่าง ๆ
        
        เช่นการใช้ยา Antidiarrhea drugs: 💊Diphenoxylate, Loperamide
      - Chronic Effects
        
        Drug Tolerance
        
        การใช้ยาต่อเนื่องทำให้ร่างกายทนต่อยา ดื้อยาในขนาดเท่าเดิม
        
        จึงต้องใช้ยาในขนาดที่เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ
        
        เกิดภาวะเคลิ้มสุข บุคคลที่ใช้เสพก็จะเสพติด เพิ่มขนาดมากขึ้นเรื่อย ๆ เพราะทนต่อย่าได้เร็ว
        
        Opioid-induce Euphoria
        
        การกระตุ้นตัวรับ MOR ที่ GABAergic of nucleus accumbens
        (NAc) บริเวณ postsynaptic neuron
        
        ทำให้เกิดการยับยั้ง GABA >> ส่งผลให้ Dopamine บริเวณ synaptic clept เพิ่มขึ้น
        
        dopamine receptor activation >> Euphoria
        
        Drug Dependence (ภาวะพึ่งยา) หรือการติดยา
        
        เพื่อตอบสนองทางด้านจิตใจ เกิดการเคลิ้มสุข
        
        หรือตอบสนองด้านร่างกาย ซึ่งถือว่าร่างกายมีภาวะผิดปกติ
        
        การหยุดยาทันที อาจเกิดอาการถอนยาได้ เช่น น้ำมูกน้ำตาไหล เหงื่อออก เป็นไข้ กระสับกระส่าย ใจเต้นเร็ว วิตกกังวล นอนไม่หลับ >> การ Over exitation of SNS
      - Acute Toxicity
        
        :warning:Triad coma
        
        พบได้บ่อยในคนที่ใช้ยาในทางที่ผิด
        
        หมดสติ, รูม่านตาหดเล็ก, Respiratory rate (bradycardia) กดการหายใจ, Cyanosis(ตัวเขียว), Hypothermia
        (อุณหภูมิร่างกายต่ำกว่าปกติ), Muscle weakness,
        Convulsion (อาการชัก)
        
        แก้พิษโดยให้ (Antidote) 💊Naloxone
  - - - 💊 Naloxone
        
        High affinity for MOR
        
        ออกฤทธิ์ได้เร็ว ให้ทาง IV, short half life (1-2 hr.)
        
        แก้อาการ respiratory depressant ให้กลับมาหายใจได้ปกติ
        
        ใช้รักษา Acute opioid overdose
      - 💊 Naltrexone
        
        Competitive antagonist of MOR, KOR, DOR
        
        ใช้เวลาในการออกฤทธิ์นานกว่า และอยู่ได้นาน
        
        ใช้รักษา อาการติดแอลกอฮอล์ เพื่อลดความอยาก
        
        Combined with bupropion อาจช่วยในการลดน้ำหนักได้
    - - Competitive antagonist of MOR, KOR, DOR
        
        แย่งจับที่ตัวรับแต่ไม่มีผลในการกระตุ้นให้เกิดการส่งสัญญาณภายในเซลล์ >> จึงใช้เป็นยาแก้พิษ