Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Qalxanabənzər vəzinin böyüməsi ur, image - Coggle Diagram
Qalxanabənzər vəzinin böyüməsi ur
(struma) adlandırılır
Böyümə dərəcələri:
Nikolayeva görə 0, I, II, III, IV, V
0 dərəcə - vəz görünmür və palpasiya olunmur
I dərəcə - vəz görünmür, lakin vəzin boyun hissəsi əllənir və udqunma zamanı görünür
II dərəcə - qalxanabənzər vəz udqunma zamanı görünür və yaxşı əllənir, lakin boynun forması dəyişməmişdir
III dərəcə - baxış zamanı vəz görünür, boynun konturlarını dəyişərək ona “yoğun boyun” şəkli verir.
IV dərəcə - boynun konfiqurasiyasını pozan aydın nəzərə çarpan ur
V dərəcə - böyümüş vəz böyük ölçülərə çatır və bir çox hallarda qida borusunun, traxeyanın sıxılmasına səbəb olmaqla udma və tənəffüs aktlarının pozulmasına gətirib çıxarır.
ÜST 0, I, II
0 dərəcə - ur yoxdur
I dərəcə - payın ölçüsü baş barmağın distal falanqasından böyükdür, palpasiya olunur, lakin gözlə görünmür
II dərəcə - ur palpasiya olunur və gözlə görünür
Funksional vəziyyətlər
Eutireoid vəziyyət
qalxanabənzər vəzin normal funksional aktivliyi
Hipertireoid
vəziyyət (tireotoksikoz) qalxanabənzər vəzin funksional aktivliyinin yüksəlməsi
Hipotireoid
vəziyyət qalxanabənzər vəzin funksional aktivliyinin azalması
Patoloji vəziyyətlər
Hipertireoz
qalxanabənzər vəzin özünün funksional aktivliyinin yüksəlməsinə deyilir.
Tİireotoksikoz
-qan plazmasında tireoid hormonların səviyyəsinin kəskin artması nəticəsində meydana çıxan biokimyəvi və fizioloji kompleksdir
Hipertireoidizmlə əlaqədar tireotoksikozlar
Diffuz toksiki ur
Çoxdüyünlü toksik ur
Tireotoksik adenoma
Hipertireoidizmlə müşayiət olunmayan tireotoksikozlar
Simptomsuz tireoiditlər
Yarımkəskin tireoidit
Ekzogen hormonların qəbulu (dərman və ya qida ilə)
Hipotireoz
Çoxdüyünlü toksik ur (zob)
Qalxanabənzər vəzidə çoxlu miqdarda hormon
ifraz edən bir neçə düyün əmələ gəlir
Səbəbi məlum deyil
Daha çox çoxdüyünlü eutireoid urdan əziyyət çəkən qadınlarda təsadüf olunur;və yod çatmazlığı olan bölgələrdə rast gəlir
Simptomatikası tireotoksikozla gedir və diffuz toksiki ura oxşardır;
Qanda
T3 və T4 artır, TSH azalır
Müalicə:
cərrahi
. – subtotal rezeksiya və ya tireoidektomiya. Cərrahi müalicəyə əks-göstəriş varsa,
radioterapiya
aparılır
Fiziki və USM müayinədə girdə formalı, elastiki və ya bərk konsistensiyalı, vahid konqlomerat əmələ gətirən və ya bir-biri ilə əlaqəli olan hamar səthli, ağrısız, udqunma zamanı yerini dəyişən düyünlər aşkar edilir.
Radionuklid müayinədə qalxanabənzər vəzin tireotoksikozla gedən zədələnməsinin 3 forması ayırd edilir:
fəaliyyət göstərməyən ekstranodulyar parenximaya və hiperfəaliyyət göstərən düyünlərə malik çoxdüyünlü ur;
fəaliyyət göstərən ekstranodulyar parenximaya və fəaliyyət göstərməyən düyünlərə malik çoxdüyünlü ur;
həm düyünləri, həm də parenximası fəaliyyət göstərən çoxdüyünlü ur
Endemik ur
Səbəbi: qidada və suda yodun defisiti
Klinik mənzərə: qalxanabənzər vəzinin böyüməsi
Qanda
TSH artır, T4 azalır, T3 normal qalır
və ya artır
Müalicə: konservativ (
yod preparatları
)
Ölçüsü böyük olduqda və transformasiya etdikdə
–
cərrahi müalicə
orqanizmdə tireoid hormonların sintezinin azalmas
Əsasən eutireoid və ya hipotireoid vəziyyət aşkar edilir
Diffuz, düyünlü və ya diffuz-düyünlü ur formasında ola bilər.
Diffuz toksik ur (Bazedov xəstəliyi, Qreyvs xəstəliyi)
Etiologiya və patogenez
Genetik
determinə olunmuş
autoimmun
xəstəlikdir
Autoimmun process
– orqanizm qalxanabənzər
vəzinin hüceyrələrinə qarşı autoantitellər əmələ gətirir. Bu antitellər tireositlərin reseptorları ilə birləşərək hüceyrə fəaliyyətini aktivləşdirir vəzin ölçüləri böyüyür
Təsiredici amilər
: hormonal statusun dəyişməsi
(qadınlar), psixi travma, infeksion xəstəliklər, hamiləlik, zəhərlənmə və s. Əsasən 20-50 yaşlı qadınlarda təsadüf olunur
Klinik mənzərə
Qalxanabənzər vəzinin böyüməsi
Taxikardiya, aritmiya, AT yüksəlməs
i
Yuxunun pozulması, əsəbilik, psixo-emosional labillik,
ə
llərin və əl barmaqlarının titrəməsi (Mari simptomu)
Göz simptomları
(Ştelvaq, Qrefe, Koxer, Dalrimpl, Mebius)
Katabolitik əlamətlər (arıqlama, iştahanın artması
, həratətin yüksəlməsi, miopatiya)
Qarında ağrı, qusma, ishal
Tüklərin seyrəlməsi, dırnaqların sınması
Qanda
T3 və T4 yüksəlir, TSH azalır
Müalicə
Konservativ
Tireostatik dərmanlar merkazolil, propiltiourasil
Simptomatik müalicə
Ağır hallarda kortikosteroidlər
Sakitləşdiricilər
Plazmaferez
Radioaktiv yod 131 ilə müalicə
Cərrahi
Total və ya subtotal rezeksiya
N.larungeus recurrens-in zədələnməsi riski var
“Sporadik ur*
Yodun defisiti orqanizmdə **yodun mənimsənilməsi problemi ilə əlaqədardırsa
Endemik zonalardan kənarda qalxanabənzər vəzin patoloji böyüməsidir.
Əsasən tireoid hormonların biosintezinin pozulması nəticəsində inkişaf edir.
Xarakterinə görə diffuz, düyünlü və diffuz-düyünlü ur ayırd edilir;
Morfoloji baxımdan kolloid, parenximatoz və qarışıq formaları vardır;
Klinik mənzərəsi
endemik ura bənzəyir və vəzin böyüməsi ilə əlaqədardır.
Vəzin funksiyası artdıqda və ya azaldıeda T4, T3 və TSH təyin edilə bilər.
USM və nazik iynə ilə aspirasion biopsiya seçim müayinə metodudur.
Müalicəsi: konservativdir. (tireoid hormonlar). Maliqnizasiyaya şübhə, qonşu orqanları sıxması cərrahi müalicəyə göstəriş hesab olunur. (subtotal rezeksiya , hemitireoidektomiya)
