Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การควบคุมแมลงพาหะนำโรคที่เป็น ปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญ …
การควบคุมแมลงพาหะนำโรคที่เป็น
ปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญ
(แมลงและสัตว์นำโรค)
หมัด (Fleas)
ชีววิทยา
เจริญเติบโตแบบเปลี่ยนแปลงรูปร่างสมบูรณ์
หมัดเป็นแมลงกลุ่ม Order Siphonaptera
เป็นปรสิตภายนอกของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม
ความสำคัญทางการแพทย์
หมัดหนู
เป็นปรสิตภายนอกของหนู กินเลือดโฮสต์ที่มีเชื้อกาฬโรค Yersinia pestis ทางเดินอาหารอุดตัน เรียกว่าBlocked Flea
การกำจัดหมัดหนู
โรยผงเคมีกำจัดแมลงตามรัง รูและทางเดินของหนู
สารเคมีกำจัดแมลงในกลุ่มไพรีทรอยด์และกลุ่มคาร์บาเมต
กรณีระบาดใช้การรมก๊าซในพื้นที่ใหญ่ๆ
การควมคุม
หมัดหนูจะทิ้งหนูที่ตายไปหาโฮสต์ใหม่ เพื่อกัดกินเลือด อาจทำให้แพร่ระบาดมากขึ้น
นำเชื้อโรค คือกาฬโรค
หมัดสุนัขและหมัดแมว
ระยะตัวอ่อนเป็นโฮสต์กึ่งกลาง (Intermediate host)
กำจัดหมัดสุนัขและหมัดแมว ด้วยสารเคมีกำจัดแมลง
สเปรย์ฉีดพ่น
หยดนํ้ายาเข้มข้น
รูปแบบของผงฝุ่น
การสเปรย์ฉีดพ่นให้ทั่วถึงภายนอกและภายในกรงของสัตว์เลี้ยง
ปลอกคอโฟมและแชมพู
ภูมิแพ้ต่อนํ้าลายเกิดเป็นผื่นผิวหนัง สาเหตุของโรคลมพิษชนิดPapular urticaria
หมัดคน
หมัด Chigoe
ด้วงก้นกระดก (Rove beetles)
ลักษณะรูปร่าง
ลำตัวมีสีส้ม ส่วนหัวมีสีดำ พบทั่วโลก
ชีวนิสัย
อาศัยตามพื้นดินที่ชุ่มชื่น
พบบริเวณนาข้าว ขอบคู คลอง
ชอบแสงสว่าง
นำโรคโดยการสัมผัส
อาการแพ้แมลง
มีผื่นแดง คัน มีตุ่มใส
หายเองภายใน 1-2 สัปดาห์
อักเสบเกิดจากแผลผุผอง
ถ้าเข้าตาแล้วปล่อยทิ้งไว้ จะทำให้ตาบอดได้
วิธีการป้องกันและกำจัด
ลดกำลังส่องสว่างของแสงไฟ
อยู่ในห้องมุ้งลวด
ใช้กับดักแสงไฟ
ใช้สารเคมีกำจัดแมลงพ่น
ไร (Mites)
ความสำคัญ
เป็นสัตว์ขาข้ออีกกลุ่มหนึ่งใน Subclass Acari ลักษณะคล้ายเห็บ
ไรมีอยู่หลายชนิด ทั้งที่เป็นปรสิตและอาศัยอย่างอิสระในธรรมชาติ
ความสำคัญทางการแพทย์
ไรหิด (Itch mites)
จัดอยู่ใน Family Sarcoptidae
ชนิดที่เป็นปรสิตในคนเป็นสายพันธุ์ Sarcoptes scabiei var. hominis ทำให้เกิดโรคหิด (scabies)
มีอาการคันมากโดยเฉพาะในเวลากลางคืน
การวินิจฉัยใช้ปลายเข็มเขี่ยตรงปลายของรอยย่นตรงตุ่มขาวมัน นำมาตรวจตัวไร
ไรอ่อน (Chiggers)
ความสำคัญ
จัดอยู่ใน Family Trombiculidae ระยะตัวอ่อน 6 ขาเรียกว่า chigger
พาหะนำโรค scrub typhus
สามารถถ่ายทอดผ่านรังไข่ได้ (transovarian transmission)
รอยถูกกัดคล้ายบุหรี่จี้
eschar เป็นลักษณะเฉพาะใช้ช่วยในการวินิจฉัยโรค
วงจรชีวิต
ตัวเต็มวัยอยู่อย่างอิสระในธรรมชาติ
ไรเพศเมียวางไข่ไว้ตามพื้นดิน ไข่ฟักเป็นตัวอ่อนที่เรียกว่า chigger
มักพบไรอ่อนอยู่บนตัวโฮสต์ เช่น หนู ค้างคาว
ไรฝุ่นบ้าน (House dust mites)
ความสำคัญ
เป็นตัวการสำคัญในการผลิตสารก่อภูมิแพ้ภายในบ้านเรือน
อาการแพ้
จมูกอักเสบภูมิแพ้,หืดภูมิแพ้,ผิวหนังอักเสบภูมิแพ้
การป้องกัน รักษาสุขลักษณะภายในที่อยู่อาศัย
ความสะอาด,ไม่อับชื้น
สว่าง,อากาศถ่ายเทสะดวก
ทำความสะอาดเครื่องนอนเป็นประจำ
การใช้ผ้าพลาสติกคลุมที่นอน
ไรนก (Tropical fowl mite)
ความสำคัญ
เป็นปรสิต พบตามบ้านเรือนหรืออาคารในบริเวณที่มีประชากรนกหนาแน่น
ไรนกมีชีวิตอยู่เพียง 10 วันเท่านั้น
ชนิดที่พบ
ไรนกชนิด Ornithonyssus bursa อยู่ใน Family Macronyssidae
การจัดการ
การกำจัดรังนกในบริเวณอาคารบ้านเรือน
ป้องกันไม่ให้นกเข้ามาทำรัง
ฉีดพ่นสารเคมีบริเวณชายหลังคา ระเบียงและฝ้าเพดาน
ไรขุมขน (follicle mites)
เห็บ (Ticksand)
ชีววิทยา
อยู่ใน Order lxodida
ปาก เรียกว่า Hypostome
แท่งมีหนามล้อมรอบ
มีมากกว่า 800 ชนิด
เป็นปริสิตภายนอก สัตว์หลายชนิดดูดกินเลือดเป็นอาหารทั้งเพศผู้และเพศเมีย
การเจริญเติบโตแบบเปลี่ยนแปลงรูปร่างไม่สมบูรณ์
เห็บมี 2 กลุ่ม
เห็บอ่อนFamily Argasidae
เห็บแข็ง Family Ixodidae
เห็บประกอบด้วย
ระยะไข่ (egg)
ตัวอ่อน 6 ขา
Seed tick ไต่ตามพุ่มไม้ กอหญ้ารอคอยโฮสต์เพื่อกัดกินเลือด
ตัวกลางวัย 8 ขา (nymph)
ตัวเต็มวัย (adult)
เห็บเพศเมียวางไข่เป็นกลุ่มตาม
รอยแตกของผนัง พื้นดิน มุมห้อง
ออกไข่ได้ตั้งแต่ 1,000-8,000 ใบ
เมื่อวางไข่แล้วเห็บเพศเมียจะตาย
การป้องกันกำจัด
เมื่อถูกเห็บกัดไม่ควรดึงเห็บออกทันที ควรทำให้เห็บคลายส่วนปากออกก่อน แล้วจึงดึงตัวเห็บออกอย่างช้าๆ
การควบคุมสัตว์นำโรค
ความสำคัญ
หนูพบอยู่ทั่วไปตามที่อยู่อาศัย
เป็นพาหะของเชื้อโรค มากกว่า 20 ชนิด
โรคติดต่อเชื้อแบคทีเรีย
โรคไข้หนูกัด
โรคซัลโมเนลโลซิส
กาฬโรค
กาฬโรคต่อมนํ้าเหลือง
อาการ
เจ็บคอ ต่อมนํ้าเหลืองอักเสบ
กลายเป็นฝีหนอง
ไข้สูง,หนาวสั่น
กาฬโรคปอดบวม
อาการ
อ่อนเพลีย,ปวดศีรษะ
เสมหะมีหนอง,เลือดปนสูญเสียการทรงตัว
ไข้สูง,หนาวสั่น
โรคเลปโทสไปโรซิส
อาการ
ปวดกล้ามเนื้อโดยเฉพาะที่น่อง
ลักษณะเป็นเกลียว
แพร่ระบาดโดยเชื้อจุลินทรีย์ในปัสสาวะหนู เชื้อเข้าสู่ร่างกายทางผิวหนังที่มีแผลจากการแช่นํ้า
โรคพยาธิทริคิโนซิส
โรคพิษสุนัขบ้า
โรคติดเชื้อริกเก็ตเซีย
โรคไทฟัส
โรคสครับไทฟัส
ปัญหาสำคัญทางด้านสาธารณสุข
กาฬโรค
เชื้อแบคทีเรีย Yersinia pestis
แพร่ระบาดโดยหมัดหนู
คนติดเชื้อจากการถูกหมัดหนูกัด
ผู้ป่วยแพร่เชื้อโดยทาง
นํ้ามูก
จาม
ฺเสมหะขณะไอ
การสัมผัสฝีหนอง
ชนิดของหนู
หนูนอร์เวย์
ชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Rattus norvegicus
ชนิดนี้สายตาสั่น,รับรสและกลิ่นได้ดีมาก
อาศัยอยู่ตามรู ท่อนํ้า ใต้ถุนอาคาร ขุดรูอยู่หรือพบบริเวณกองขยะ
หนูท้องขาว
ชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Rattus rattus
ชนิดนี้ปีนป่ายเก่งมาก
ชอบอาศัยบนเพดานหรือหลังคา กินอาหารทุกประเภท
หนูหริ่ง
ชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Rattusmusculus
สามารถมุดตามซอกประตูหรือช่องโหว่ต่างๆ
หนูจี๊ด
ชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Rattus exulans
ชนิดนี้ปีนป่ายเก่ง ชอบอยู่ตามซอกเพดาน เวลาตอนกลางคืนมักได้ยินเสียงร้อง
กินอาหารทุกอย่างและทําลายกระดาษเพื่อไปทํารัง กัดโต๊ะ
การควบคุมป้องกันและกำจัดหนู
การกาจัดแหล่งอาหารของหนู
การใช้กาวดักหนู
การใช้กับดัก
การปิดทางเข้าออกของหนู ,การทาสี
วิธีการสำรวจ
รอยแทะ
รอยถูหรือรอยเท้า
รูหรือโพรง
มูลหนู
มูลหนูท้องขาว
คล้ายกระสวย
มูลหนูหริ่ง
เป็นท่อน
มูลหนูนอร์เวย์
คล้ายแคปซูล
เรือด (Bed bugs)
ลักษณะรูปร่าง
มีปีก ลำตัวแบนราบ ขนาด 2-6 มม สีนํ้าตาล
ชีวนิสัย
กัดและดูดเลือดคน
ออกหากินตอนกลางคืนหรือในที่มืด
ซ่อนตัวตามที่นอน ซอกเตียง
เจริญเติบโตได้ดีในที่อากาศเย็น
ความสำคัญทางการแพทย์
ไม่ทำให้เกิดโรค แค่เป็นผื่นแพ้ เกิดอาการคัน
วิธีการป้องกันและกำจัด
ใช้สารเคมีกำจัดแมลงพ่น
ใช้ใบสนป่า
ดูแลสุขลักษณะของที่อยู่อาศัย
เหาและโลน (Lice)
ลักษณะรูปร่าง
มีขนาดเล็ก ไม่มีปีก ลำตัวแบน ดูดเลือดเป็นอาหาร
แบ่งออกเป็น 3 ชนิด
เหาตัว (body louse)
อาศัยบนศีรษะ
เหาหัว head louse
อาสัยตามตะเข็บเสื้อผ้า
โลน (pubic louse)
อาศัยที่เส้นขนบริเวณหัวหน่าวติดต่อโดยเพศสัมพันธ์ูเป็นหลัก
ความสำคัญทางการเพทย์
ภาวะที่มีโลนอาศัย
Phthiriasis
โรค
Epidemic typhus
trench fever
ภาวะที่มีเหาอาศัย
Pediculosis
วิธีป้องกันและกำจัดเหา
รักษาความสะอาด
จัดให้นอนห่างจากผู้อื่น
ใช้หวีเสนียดสางเหา
วิธีการป้องกันและกำจัดโลน
โกนขนทิ้ง,ใช้แอลกอฮอล์ทำความสะอาด
ใช้วาสลีนออยท์เม้นท์
รื้นฝอยทราย (Sand Flies)
ลักษณะรูปร่าง
ขนาด 2-3 มม สีนํ้าตาล มีขนเต็มตัว มีปีก บินไม่แข็ง
ชีวนิสัย
ตอนกลางวันชอบเกาะพักอยู่ตามที่กำบัง ที่มืดและอับชื้น
กินนํ้าเลี้ยงต้นไม้ ดอกไม้เป็นอาหาร
กินเลือดจากสัตว์
ความสำคัญทางการแพทย์
Leishmaniasis เป็นโรคเกิดจากโปรโตซัว
Sand fly fever เป็นไข้ระยะสั้น เกิดจากเชื้อไวรัส
Bartonellosis (Carrion’s disease) เป็นโรคเกิดจากเชื้อแบคทีเรีย
การควบคุม
การพ่นสารเคมี
ควบคุมตัวอ่อน โดยกำจัดขยะ
ทาสารป้องกันยุง
นางสาวสุไฮนี อูดิ๊ง
รหัสนิสิต 632051206
นางสาวอาซียะห์ กาซา
รหัสนิสิต 632051207