Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การเปลี่ยนแปลงการควบคุมการเจริญเติบโตและเมตาบอลิซึมของต่อมไร้ท่อ…
การเปลี่ยนแปลงการควบคุมการเจริญเติบโตและเมตาบอลิซึมของต่อมไร้ท่อ
แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับการทำงานของต่อมไร้ท่อ
ระบบต่อมไร้ท่อทำหน้าที่สัมพันธ์กับระบบประสาทในการควบคุมและประสานทำงานของร่างกายที่เกี่ยวข้องกับการเจริญเติบโตเมตาบอลิซึมการสืบพันธุ์รวมถึงการรักษาความสมดุลของน้ำในร่างกาย
หลังฮอร์โมนออกจากต่อมที่มีอยู่ตามร่างกายไปตามกระแสเลือดไปสู่เซลล์เนื้อเยื่อและเนื้อเยื่อเป้าหมาย (Target cell) ให้ทำงานร่วมกันอย่างมีความหมาย
ในภาวะปกติฮอร์โมนที่สร้างจากต่อมไร้ท่อจะหลั่งออกมาเป็นช่วงๆและอยู่ในกระแสเลือดช่วงเวลาหนึ่ง
ไปกระตุ้น (stimuli)หรือยับยั้ง (inhibit)
กลไกการทำหน้าที่และการเปลี่ยนแปลงของต่อมพิทูอิทาริหรือต่อมใต้สมอง
(Pituitary Gland)
ต่อมใต้สมองส่วนหน้า
(Anterior Pituitary)
ฮอร์โมนควบคุมการเจริญเติบโตของร่างกาย
ฮอร์โมนที่กระตุ้นต่อมไทรอยด์
ฮอร์โมนที่กระตุ้นต่อมหมวกไตส่วนนอก
ฮอร์โมนที่กระตุ้นต่อมเพศ
ฮอร์โมนควบคุมการเจริญเติบโตของเต้านมและต่อมน้ำนม
ฮอร์โมนที่ควบคุมการทำงาน
Corticotropin-releasing hormone (CRH)
กระตุ้นการหลั่ง
adenocorticotropic hormone (ACTH)
ควบคุมการทำงานของต่อมหมวกไต
β-endorphin
เกี่ยวข้องกับความเจ็บปวดของร่างกาย
2.Thyrotropin-releasing hormone (TRH)
กระตุ้นให้การหลั่ง thyroid stimulating hormone (TSH)
ควบคุมการหลั่ง prolactin (PRL)
Gonadotropin-releasing hormone (GnRH)
กระตุ้นการหลั่ง
follicle-stimulating hormone (FSH)
luteinizing hormone (LH)
4.Growth hormone-releasing hormone (GRH)
5.Growth hormone-inhibiting hormone (GIH)
6.Prolactin-releasing factor (PRF)
กระตุ้นการหลั่ง PRL
7.Prolactin-inhibiting factor (PIF)
ยับยั้งการหลั่ง PRL
ต่อมใต้สมองส่วนหลัง
(Posterior Pituitary)
ผลิตฮอร์โมนออกซิโตซิน (Oxytonin)ที่มีผลต่อการหลั่งของน้ำนมและการบีบตัวของมดลูกขณะคลอดบุตร
ผลิตฮอร์โมน (Vasopressin)ควบคุมสมดุลน้ำของร่างกาย
ADH deficiency causes Diabetes Insipidus
การขาด ADH
เป็น Diabetes insipidus(DI)
ปัสสาวะไม่เข้มข้น/ปัสสาวะเจือจางมาก
เกิดจาก Tumors of periventricular area
สาเหตุของโรคเบาจืด
Tumors of periventricular area/Head injuries
Nephrogenic ID คือมีความผิดปกติที่ไตแต่กำเนิด
Psychogenic ID คือมีความผิดปกติทางด้านอารมณ์
Signs and symptoms
ปัสสาวะจำนวนมาก
กระหายน้ำ
ดื่มน้ำมาก
Diagnosis
จากประวัติ
การได้รับบาดเจ็บหรือผ่าตัดบริเวณศีรษะ
จากการตรวจร่างกาย
มีภาวะขาดน้ำ ผิวแห้ง ตาลึก น้ำหนักลด
ผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการ
ตรวจปัสสาวะ ตรวจเลือด
Treatment
การให้ฮอร์โมนทดแทน
Vasopressin
การใช้ยาที่ไม่ใช่ฮอร์โมน
Sulfonylurea
Chlorpropamide
การป้องกันภาวะขาดน้ำ
syndrome of inappropriate ADH secretion (SIADH)
เกิดจากการมี ADH มากเกินความต้องการของร่างกาย
ทำให้น้ำออกจากร่างกายลดลงเกิดภาวะ Na ในเลือดต่ำ
Signs and symptoms
เป็นน้อย
Na ในเลือด 130-135 meq/L
เป็นปานกลาง
Na ในเลือด 120-130 meq/L
เป็นรุนแรง
Na ในเลือดน้อยกว่า 120 meq/L
สาเหตุ
เนื้องอกชนิดร้ายแรงที่ทำให้มีการหลั่ง ADH โดยอัตโนมัติ
โรคของปอด
ความผิดปกติของระบบประสาทส่วนกลาง
จากยา
chlorpropamide
Treatment
จำกัดดื่มน้ำวันละ 800-1,000 มล.
รักษาด้วยยา
ความผิดปกติที่พบบ่อย
ทำงานน้อยกว่าปกติ
Hypopituitarism
Dwarfism
Diabetes insipidus (DI)
ทำงานมากกว่าปกติ
Acromegaly
Gigantism
Syndrome inappropriate antidiuretic hormone (SIADH)
กลไกการทำหน้าที่และการเปลี่ยนแปลงของต่อมหมวกไต
(Adrenal Gland)
มีรูปร่างแบนคล้ายหมวก ครอบอยู่บนไต
ทำหน้าที่ผลิตฮอร์โมนดังนี้
กลูโคคอร์ติคอยด์ (Glucocorticoid Hormone)
เกี่ยวกับการเผาผลาญคาร์โบไฮเดรต
ไขมันและโปรตีน
กระตุ้นการสลาย glycogen ไปเป็น glucose
เพิ่มการดูด Ana+ กลับที่ท่อของหน่วยไต
มิเนอราโลคอร์ติคอยด์ (Mineralocorticoid)
ควบคุมจำนวนน้ำและเกลือ (Electrolyte)
ฮอร์โมนเพศ (Sex Hormone)
แอนโดรเจน (Androgen)
เอสโทรเจน (Estrogen)
โพรเจสเทอโรน (Progesterone)
ความผิดปกติที่พบบ่อย
Cortex
ทำงานมากกว่าปกติ
Cushing's syndrome
Adrenal virilism
Hyperaldosteronism
Pheochromocytoma
ทำงานน้อยกว่าปกติ
Adrenal insufficiency
Addison's disease
Medulla
ทำงานมากกว่าปกติ
Cushing's syndrome
Adrenal virilism
Hyperaldosteronism
Pheochromocytoma
กลไกการทำหน้าที่และการเปลี่ยนแปลงของต่อมไทรอยด์
(Thyroid Gland)
เป็นต่อมที่มีขนาดใหญ่กว่าทุกต่อมไร้ท่ออื่นๆมี 2 ข้าง
ควบคุมการเจริญเติบโตของร่างกายผ่านระบบเผาพลาญพลังงาน(Metabolism)
ทำหน้าที่ผลิตฮอร์โมนไทรอกซิน (Thyroxin)
Thyroxin (T4)
Tri-iodothyronine (T3)
Calcitonin
ความผิดปกติที่พบบ่อย
ทำงานน้อยกว่าปกติ
Hypothyroidism
Myxedema
Cretinism
ทำงานมากกว่าปกติ
Hyperthyroidism
Grave's disease
Thyrotoxicosis
รูปร่างคล้ายผีเสื้อ
กลไกการทำหน้าที่และการเปลี่ยนแปลงของต่อมพาราไทรอยด์(Parathyroid Gland)
อยู่ด้านล่างของต่อมไทรอยด์
เป็นต่อมที่เล็กที่สุดมี 2 คู่
ผลิตฮอร์โมนพาราไทรอยด์ (Parathyroid)
การควบคุมกระบวนการเมตาบอลิซึมของแคลเซียมและฟอสฟอรัสในร่างกาย
ควบคุมปริมาณของแคลเซียมและฟอสเฟตในเลือด
ความผิดปกติที่พบบ่อย
ทำงานน้อยกว่าปกติ
Hypoparathyroidism
ทำงานมากกว่าปกติ
Hyperparathyroiddism
การทำงานของไฮโปธาลามัสและต่อมพิทูอิทาริ
การทำงานของไฮโปทาลามัสและต่อมพิทูอิทารีมีความสัมพันธ์กันทางด้านกายวิภาคและหน้าที่
เกิดความผิดปกติที่ไฮโปทาลามัสจะแสดงออกโดยมีความผิดปกติของการหลั่งฮอร์โมนจากต่อมพิทูอิทารี
ไฮโปทาลามัสเป็นบริเวณที่อยู่ในสมองใกล้กับ Optic Chiasm ติดกับต่อมพิทูอิทารีทาง pituitary stalk และต่อมพิทูอิทารีเป็นต่อมที่ฐานของสมองตั้งอยู่บนกระดูก sphenoid ที่เป็นแอ่งเรียกว่า sella turcica
การเปลี่ยนแปลงการหลั่งฮอร์โมนจากต่อมไร้ท่อต่อการทำหน้าที่ของร่างกาย
1.ความผิดปกติที่เกิดจากการสร้างฮอร์โมนจากต่อมสมองส่วนหน้ามาก (Hyperpituitarism)
การหลั่ง Growth hormone มากผิดปกติ
สาเหตุของการเกิด acromegaly และ gigantism
1.มีก้อนเนื้องอก (adenoma)ที่ต่อมใต้สมอง
2.ต่อมใต้สมองโต (hyperplasia)
3.มีความผิดปกติของฮอร์โมนที่หลั่งจาก Hypothalamus
Acromegaly
Clinical Characteristics
โรคนี้มีอาการค่อยเป็นค่อยไปอย่างช้าๆ กว่าจะทราบว่าเป็น พบในหญิงชายเท่าๆกัน อายุเฉลี่ยประมาณ 40 ปี
Signs and symtoms
อาการและอาการแสดงที่เกิดจากมี GH หลั่งออกมา
หน้าผากกว้าง
จมูกใหญ่
คางใหญ่
ขากรรไกรล่างยื่นออกมา
มือเท้าใหญ่และหนาขึ้น
Diagnosis
ประวัติและการแสดงออกทางคลินิกที่พบการเปลี่ยนแปลงรูปร่าง
เปรียบเทียบจากรูปถ่ายเก่ากับปัจจุบัน
2.ผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการ
GH>10 ng/ml
3.การถ่ายภาพรังสีของกะโหลกศีรษะเพื่อดู sella turcica
CT scan
MRI
Treatment
ผ่าโพรง sphenoid ตัดก้อนเนื้องอกขนาดเล็กออก
1.การผ่าตัด
ช่วยให้ระดับ GH ลดลงอย่างรวดเร็ว
2.รังสีรักษา
ใช้ระยะเวลารักษานานจึงจะได้ผล
3.การรักษาทางยา
bromocriptine
การหลั่ง Prolactin มากผิดปกติ (Hyperprolactinemia)
Clinical Characteristics
1.อาการและอาการแสดงที่เกิดจากระดับ Prolactin สูง
ในหญิง
มีความผิดปกติของการมีประจำเดือน
การมีน้ำนมไหล
ในชาย
ความรู้สึกทางเพศลดลง
บางรายพบเต้านมโตแบบผู้หญิงหรือมีน้ำนมไหล
2.อาการและการแสดงที่เกิดจากก้อนเนื้องอกกดเบียดเนื้อเยื่อใกล้เคียง
Diagnosis
การเจาะเลือด
การฉีด TRH
Treatment
การรักษาทางยา
Bromocriptine
รังสีรักษา
การผ่าตัดเอาก้อนเนื้องอกออก
เกิดจากหลายสาเหตุ มักเกี่ยวข้องกับการมีประจำเดือนและการมีน้ำนมไหล (galactorrhea) เป็นสิ่งบ่งชี้ว่ามีเนื้องอกที่ Pituitary gland หรือโรคของ Hypothalamus
สาเหตุการหลั่งมาก
1.สภาวะทางด้านร่างกาย
2.จากยา
3.ภาวะของโรค
การหลั่ง Thyrotropin มากผิดปกติ
การหลั่ง TRH ออกมาจากเนื้องอกของ(Pituitary adenoma) ผู้ป่วยมักมีอาการของการหลั่งฮอร์โมนจากต่อมไทรอยด์มากร่วมกับมีคอพอก
การหลั่ง Gonadotropin มากผิดปกติ
เกิดจากเนื้องอกของเซลล์ที่มีขนาดใหญ่ทำให้ผู้ป่วยมีอาการผิดปกติทางสายตา การรักษาจึงจึงใช้วิธีผ่าตัดและตามด้วยรังสีรักษา
การหลั่ง ACTH มากผิดปกติ (Cushing's disease)
มีการหลั่ง ACTH จำนวนมากจากต่อม Pituitary ไปกระตุ้นให้ต่อมหมวกไตชั้นนอกโตทั้ง 2 ข้างและสร้าง Cortisal ออกมา
2.ความผิดปกติที่เกิดจากการสร้างฮอร์โมนจากต่อมใต้สมองส่วนหน้าน้อย (Hypopituitarism)
สาเหตุ
ความผิดปกติแต่กำเนิดหรือกรรมพันธุ์
เนื้องอกที่ Pituitary Gland
เนื้องอกที่ Hypothalamus
หลอดเลือดเลี้ยง Pituitary gland ผิดปกติ
การอักเสบ
การได้รับบาดเจ็บ
ไม่ทราบสาเหตุ
Signs and symptoms
การขาด Growth hormone
ผู้ใหญ่ไม่มีอาการชัดเจน
เด็กที่ขาดจะเจริญเติบโตช้า เตี้ย แคระแกรน (dwarfism)
การขาด ACTH
ทำให้เกิดการขาดฮอร์โมน cortisal
อ่อนเพลีย
น้ำหนักลด
คลื่นไส้
การขาด TSH
มีอาการอ่อนเพลีย
ทนความร้อนไม่ได้
หนังตาบวม
การขาด gonadotropin
ในหญิงทำให้ขาดประจำเดือน
ในชายความต้องการทางเพศลดลง
การขาด prolactin หลังจากการคลอด
จะทำให้ไม่มีน้ำนมเลี้ยงลูก
sheehan' s syndrome
Diagnosis
1.อาศัยประวัติและการตรวจร่างกาย
2.การตรวจทางห้องปฏบัติการ
Treatment
1.การผ่าตัด
2.การให้ฮอร์โมนทดแทน
3.การใช้รังสีรักษา
