ข้อบังคับสภาการพยาบาลว่าด้วยข้อจำกัดและเงื่อนไขในการประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์

ข้อ 34 ผู้ประกอบวิชาชีพการผดุงครรภ์ชั้นหนึ่งผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์ชั้นหนึ่งจะให้ภูมิกันโรค ต้องปฏิบัติตามแนวทางการให้ภูมิคุ้มกันโรคที่กระทรวงสาธารณสุขประกาศกำหนด

แบ่งเป็น 4 หมวด

บททั่วไป (ข้อ4 คำจำกัดความ)

การประกอบวิชาชีพพยาบาล

การประกอบวิชาชีพการผดุงครรภ์

การรักษาโรคเบื้องต้นและการให้ภูมิคุ้มกัน (ข้อ10)

ส่วนที่2 การทำหัตถการ (ข้อที่9)

ส่วนที่1 การพยาบาาล (ข้อที่5-8)

ส่วนที่ 2 ระยะคลอด (ข้อ 19-25)

ส่วนที่ 3 การพยาบาลมารดาและทารก ระยะหลังคลอด(ข้อ 26-30)

ส่วนที่ 1 ระยะก่อนตั้งครรภ์และระยะตั้งครรภ์ (ข้อ 16-18)

ส่วนที่ 4 การวางแผนครอบครัวและการคัดกรองมารดาและทารก(ข้อ 31-35)

หมวดที่ 1 บททั่วไป (ข้อ4)

การรักษาโรคเบื้องต้น

การประเมินภาวะสุขภาพทั้งการซักประวัติ การตรวจร่างกาย การวินิจฉัย การรักษาโรคและการบาดเจ็บ การป้องกันโรค รวมถึงการปฐมพยาบาล เพื่อแก้ปัญหา ความเจ็บป่วย บรรเทาความรุนแรงหรืออาการของโรค เพื่อให้ผู้ป่วยพ้นภาวะการเจ็บป่วยหรือวิกฤต

การเจ็บป่วยฉุกเฉิน

การเจ็บป่วยวิกฤต

การปฐมพยาบาล

การให้ภูมิคุ้มกัน

การเจ็บป่วยกะทันหัน จึงจำเป็นต้องได้รับการประเมิน การจัดการและการรักษาอย่างทันท่วงที การปฏิบัติและการเคลื่อนย้ายผู้ป่วยฉุกเฉินและวิกฤต ตั้งแต่จุดเกิดเหตุหรือจุดแรกที่พบผู้ป่วย เพื่อป้องกัน การเสียชีวิตหรืออาการรุนแรงขึ้นจากการบาดเจ็บหรืออาการป่วย

การเจ็บป่วยที่มีรุนแรงถึงขั้นที่อาจทำให้ผู้ป่วยถึงแก่ชีวิตหรือพิการได้

การให้ความช่วยเหลือแก่ผู้บาดเจ็บหรือผู้เจ็บป่วย ดูแลเพื่อบรรเทาอาการหรือป้องกันมิได้ภาวะนั้นเลงลง เพื่อส่งเสริมการฟื้นหาย

กระบวนการที่ทำให้ร่างกายสร้างหรือเกิดภูมิคุ้มกันหรือมีภูมิต้านทานต่อโรคที่ต้องการ

หมวดที่ 2 การประกอบวิชาชีพการพยาบาล

ส่วนที่ 1 การพยาบาล (ข้อ5-8)

ข้อที่ 5 ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลชั้นหนึ่ง ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์ชั้นหนึ้ง กระทำการพยาบาลโดยใช้กระบวนการพยาบาล

5.3 การจัดสภาพแวดล้อมเพื่อส่งเสริมสุขภาพ การป้องกัน การควบคุม และแก้ไขปัญหาความเจ็บป่วย

5.4 การปฏิบัติการพยาบาลตามแผนการพยาบาลหรือแผนการรักษาของผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม การใช้เครื่องมือพิเศษ การติดตามผล

5.2 การสอน การแนะนำ การให้คำปรึกษาและแก้ไขปัญหาเกี่ยวกับสุขภาพ การดูแลและการเสริมสร้างพลังอำนาจในการดูแล

5.5 การให้การพยาบาลที่บ้านและการส่งเสริมความสามารถของบุคคล ครอบครัวและชุมชน เพื่อใช้ชีวิตอย่างปกติสุข

5.1 การกระทำต่อร่างกายและจิตใจของบุคคล การตรวจประเมิน การส่งเาริมสุขภาพ การป้องกันโรคและการบาดเจ็บ การควบคุม การปฐมพยาบาล การบำบัด และการฟื้นฟูทั้งรายทั่วไไปและรายที่ซับซ้อน

ข้อที่ 6 ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลชั้นหนึ่ง ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์ จะให้ยาผู้รับบริการได้เฉพาะที่ผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม ซึ่งเป็นผู้บำบัดโรคได้ระบุไว้ในแผนการรักษา

6.1 ห้ามให้ยา หรือสารละลายในช่องรอบเยื่อบุไขสันหลังหรือไขสันหลังหรือสายสวนทางหลอดเลือดดำส่วนกลางและช่องทางอิ่น

6.2 ห้ามให้ยาหรือสารละลายหรือสารที่เกี่ยวข้องกับรังสีวินิจฉัยและยาอื่นตามที่สภาการพยาบาลประกาศกำหนด

1.1 กลุ่มสารละลายทึบรังสี

1.2 กลุ่มยาระงับความรู้สึกที่ให้ทางหลอดเลือดดำ

ข้อที่ 7 ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลชั้นสอง ให้กระทำการพยาบาลที่ไม่ยุ่งยากซับซ้อนตามแผนการพยาบาลในกรณีที่เป็นปัญหา ยุ่งยากหรือเจ็บป่วยฉุกเฉินจะทำการประกอบวิชาชีพการพยาบาลได้ต้องกระทำร่วมกับผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลชั้นหนึ่งหรือผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์ชั้นหนึ่ง

ข้อที่ 8 ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลชั้นสอง ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์ชั้นสองจะให้ยาผู้รับบริการได้เฉพาะการให้ยาทางปากและยาภายนอก ตามที่ผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรมซึ่งเป็นผู้บำบัดโรคได้ระบุไว้ในแผนการรักษาหรือการปฐมพยาบาลและห้ามให้ยาชนิดและช่องทางตามที่สภาการพยาบาลประกาศตามข้อที่ 6.1 และ6.2

Ketamine hydrochloride

Propofol

Thiopental sodium

Etomidate

ส่วนที่ 2 การทำหัตถการ (ข้อ9)

ข้อ 9 ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลชั้นหนึ่ง ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์ชั้นหนึ่ง กระทำการพยาบาลโดยการทำหัตถการตามขอบเขตที่กำหนด

9.1 การทำแผล การตกแต่งบาดแผล การเย็บแผลขนาดลึกไม่เกินชั้นเนื้อเยื่อไขมันใต้ผิวหนังและไม่อยู่ในตำแหน่งซึ่งเป็นอัตรายต่ออวัยวะสำคัญ การดูแลบาดแผลไหม้ น้ำร้อนลวก ไม่เกินระดับ2

9.2 การผ่าตัดเอาสิ่งแปลกปลอมออก การผ่าฝี ตาปลา บริเวณตำแหน่งที่ไม่เป็นอันตรายต่ออวัยวะของร่างกายโดยใช้ยาระงับความรู้สึกทางผิวหนัง การฉีดยาชาเฉพาะที่

9.3 การถอดเล็บ การจี้หูดหรือจี้ตาปลา โดยใช้ยาระงับความรู้สึกทางผิวหนังหรือฉีดยาชาเฉพาะที่

9.4 การให้ออกซิเจน

9.5 การให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำในผู้ป่วยที่มีภาวะวิกฤต ภาวะสูญเสียสมดุลของสารน้ำในร่างกาย ผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงต่อภาวะช็อค การปฐมพยาบาลหนือตามแผนการรักษา

9.6 การให้ยาทางปาก ทางผิวหนัง ทางหลอดเลือดดำหรือช่องทางอื่นๆตามแผนการรักษาของผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม

9.8 การเปิดทางเดินหายใจให้โล่งด้วยการดูุดเสมหะ การเคาะปอด

9.7 การให้เลือด ตามแผนการรักษาขแงผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม

9.11 การสอดใส่สายยางลงไปในกระเพาะอาหาร เพื่อให้อาหาร ให้ยา หรือการล้างกระเพาะอาหารในรายที่กินสารพิษหรือตามแผนการรักษาของผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม

9.10 การเช็ดตา ล้างตา หยอดตา ป้ายตาหรือการล้างจมูก

9.9 การช่วยฟื้นคืนชีพ

9.13 การสวนทางทวารหนัก

9.14 การดามหรือการใส่เฝือกชั่วคราว

9.12 การสวนปัสสาวะหรือการเปลี่ยนสายสวนปัสสาวะ

9.15 การตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านม

9.16 การเจาะเก็บตัวอย่างเลือดจากหลออดเลือดดำส่วนปลายหรือปลายนิ้วหรือสารคัดหลั่ง เพื่อส่งตรวจห้องปฎิบัติการ

9.17 หัตถการอื่นๆ ตามที่สภาการพยาบาลประกาศกำหนด

หมวดที่ 3 การรักษาโรคเบื้องต้น (ข้อ10-15)

ข้อ 10 ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลชั้นหนึ่ง ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์ชั้นหนึ่งให้กระทำการประกอบวิชาชีพการพยาบาลตามข้อกำหนดของสภาการพยาบาลในการรักษาโรค เบื้องต้นและการให้ภูมิคุ้มกันโรค

ข้อ 11 ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลชั้นหนึ่งผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์ชั้นหนึ่งที่ผ่านการอบรมตามหลักสูตรที่สภาการพยาบาลประกาศกำหนด

11.1 สาขาที่ศึกษาเฉพาะทาง

11.2 ผู้ผ่านการอบรมหลักสูตร

ปฏิบัติทางตา ฉุกเฉิน การบำบัดทดแทนไต ผู้สูงอายุ ผู้ป่วยวิกฤต มะเร็ง เป็นต้น

การพยาบาลผู้ใหญ่ เด็ก จิตเวขและสุขภาพจิต เป็นต้น

11.3 ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลชั้นหนึ่งผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์ชั้นหนึ่งตามข้อ11.1และ11.2 นอกจากปฏิบัติตามข้อ9 และข้อ10ได้แล้ว สามารถทำการพยาบาล การรักษาโรคเบื้องต้นและหัตถการในสาขาที่ผ่านผ่านการศึกษา ฝึกอบรมตามข้อบังคับหรือประกาศที่สภาการพยาบาลกำหนด

ข้อ 12 ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลชั้นหนึ่ง ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์ชั้นหนึ่งต้องกระทำการรักษาโรคเบื้องต้นตามข้อกำหนดของสภาการพยาบาลในการรักษาโรคเบื้องต้นและการให้ภูมิคุ้มกันโรค

12.2 ให้ส่งผู้ป่วยไปรับการบำบัดรักษาจากผู้ประกอบวิชาชีพอื่น เมื่อปรากฏตรวจพบหรือพิจารณาแล้วเห็นว่าอาการไม่บรรเทา อาการรุนแรงเพ่มขึ้น มีโรคหรือภาวะแทรกซ้อน เป็นโนคติดต่อที่ต้องแจ้งความตามกฏหมายว่าด้วยโรคติดต่อหรือมีเหตุอันควรอื่นๆ

12.1 ตรวจวินิจฉัยและบำบัดรักษาโรค

ข้อ 13 ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลชั้นหนึ่ง ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์ชั้นหนึ่งถ้าจำเป็นต้องใช้ยาให้ใช้ยาได้ตามคู่มือการใช้ยาที่สภาการพยาบาลประกาศกำหนด

ข้อ 14 ผุ้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลชั้นหนึ่ง ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการรผดุงครรภ์ชั้นหนึ่ง ในการให้ภูมิคุ้มกันโรคต้องปฏิบัติตามแรวทางการให้ภูมิคุ้มกันโรค

ข้อ 15 ต้องมีบันทึกรายงานเกี่ยวกับประวัติของผู้ป่วยหรือผู้รับบริการ อาการและการเจ็บป่วย โรค การพยาบาล การให้การรักษาหรือการให้บริการ วันเวลาในการให้บริการ ชื่อผู้ประกอบวิชาชีพ ตามความเป็นจริง ตามแบบสภาการพยาบาล เก็บบันทึกและรายงานำว้เป็นหลักฐานเป็นเวลา 5 ปี

หมวดที่ 4 การประกอบวิชาชีพการผดุงครรภ์

ส่วนที่ 1 การพยาบาลก่อนการตั้งครรภ์ ระยะตั้งครรภ์

ข้อ 16 ผู้ประกอบวิชาชีพการผดุงครรภ์ชั้นหนึ่ง ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์ชั้นหนึ่งให้การผดุงครรภ์แก่หญิงและครอบคนัวเมื่อต้องการมีบุตร ก่อนการตั้งครรภ์ ระยะตั้งครรภ์ ด้วยกระบวนการ

16.1 การตรวจประเมินภาวะสุขภาพของหญิงและคู่สมรสเพื่อวางแผนการมีบุตร

16.2 การตรวจประเมินภาวะการตั้งครรภ์ด้วยเวชภัณฑ์ทดสอบการตั้งครรภ์

16.3 การรับฝากครรภ์

ข้อ 17 แนะนำและส่งต่อหญิงมีครรภ์ให้ได้รับการตรวจและการรักษากับผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม ตามเกณฑ์การฝากครรภ์ที่กระทรางสาธารณสุขประกาศกำหนด

ข้อ 18 ส่งต่อหญิงมีครรภ์กลุ่มเสี่ยง พบภาวะครรภ์เป็นพิษ หรือส่วนน้ำหนักหรือท่าของทารกในครรภ์ผิดปกติหรือมีภาวะความเสี่ยงต่อการตั้งครรภ์และการคลอดอิ่นๆ

ส่วนที่ 2 การพยาบาลระยะคลอด

ข้อ 19 ประกอบวิชาชีพการผดุงครรภ์ชั้นหนึ่ง ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์ชั้นหนึ่งจะกระทำการผดุงครรภ์ได้แต่เฉพาะรายที่ตั้งครรภ์ปกติและคลอดอย่างปกติตลอดจนทารกแรกเกิด

ข้อ 20 ผู้ประกอบวิชาชีพการผดุงครรภ์ชั้นหนึ่ง ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลและารผดุงครรภ์ชั้นหนึ่งให้การผดุงครรภ์หญิงมีครรภ์ ระยะก่อนคลอด

ข้อ 21 การพยาบาลระยะคลอด

21.3 การทำคลอดรก และเยื่อหุ้มทารก

21.4 การเย็บซ่อมแซมฝีเย็บ ในรายที่มีการฉีกขาดไม่เกินระดับ2

21.2 การทำคลอดในรายปกติ เตรียมทำคลอดเมื่อปากมดลูกเปิดสมบูรณ์แล้ว

21.5 การประเมินการเสียเลือด

21.1 การพยาบาลหญิงมีครรภ์ที่ได้รับการชักนำการคลอด

21.6 การประเมินสัญญาณชีพ หลังคลอดทันทีและการย้ายออกจากห้องคลอด

ข้อ 22 การช่วยเหลือผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรมทำคลอด ในรายที่มีการคลอดผิดปกติ

ข้อ 23 ห้ามผู้ประกอบวิชาชีพารผดุงครรภ์ชั้นหนึ่ง ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์ชั้นหนึ่ง กระทำการที่เกี่ยวกับการคลอด

ข้อ 24 ผู้ประกอบวิชาชีพการผดุงครรภ์ชั้นหนึ่งผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์ขั้นหนึ่งจะกระทำการช่วยคลอดฉุกเฉินในรายที่มีการคลอดผิดปกติที่ไม่สามารถตรวจพบก่อนการทำคลอด

ข้อ 25 ในรายที่มีการตกเลือดหลังคลอดถ้าปล่อยทิ้งไว้จะเป็นอันตรายต่อมารดาให้รักษาอาการตกเลือดเบื้องต้นตามความจำเป็นและส่งต่อทันที

ส่วนที่ 3 การพยาบาลและทารก ระยะหลังคลอด

ข้อ 26 ให้การพยาบาลกับมารดาหลังคลอดอย่างใกล้ชิดเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อน

ข้อ 27 จะต้องใช้ยาทำลายและป้องกันการติดเชื้อสำหรับหยอดตาหรือป้ายตาทารกแรกเกิดทันที

ข้อ 28 การพยาบาลทารกแรกเกิด โดยการประเมินสัญญาณชีพ ความปกติหรือความพิการที่สามารถมองเห็นได้ชัดเจน

ข้อ 29 ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภฺจะต้องบันทึกรายงานเกี่ยวกับประวัติของหญิงตังครรภ์ การพยาบาลระยะตั้งครรภ์ การคลอด การพยาบาลหลังคลอดและการให้บริการตามความเป็นจริง ตามแบบของสภาการพยาบาล

ข้อ 30 ผู้ประกอบวิชาชีพการผดุงครรภืชั้นสองและผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์ชั้นสองให้กระทำการพยาบาลระยะตั้งครรภื ระยะคลอดและการพยาบาลหลังคลอดในรายตั้งครรภ์และการคลอดปกติ

ส่วนที่ 4 การวางแผนครอบครัวและการคัดกรองมารดาทารก

ส่วนที่ 5 การสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรคแก่มารดา ทารกและเด็ก

ข้อ 31 ผู้ประกอบวิชาชีพการผดุงครรภ์ชั้นหนึ่ง ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์ชั้นหนึ่งสามารถกระทำการพยาบาล

ข้อ 32 ผู้ประกอบวิชาชีพการผดุงครรภ์ชั้นหนึ่ง ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์ชั้นหนึ่งสามารถทำการคัดกรองมารดาทารก

ข้อ 33 ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์ชั้นสอง ผู้ประกอบวิชาชีพการผดุงครรภ์ชั้นสอง การให้บริการวางแผนครอยครัวแบบใช้ยาหรือใช้อุปกรณ์

ข้อ 35 ผู้ประกอบวิชาชีพการผดุงครรภ์ชั้นสอง ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์ชั้นสองให้คำแนะนำเรื่องการเข้ารับภูมิคุ้มกันโรคและติดตามให้มารับภูมิคุ้มกันโรค