Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาต้านเชื้อรา (Systemic drugs for systemic infection) - Coggle Diagram
ยาต้านเชื้อรา (Systemic drugs for systemic infection)
Amphotericin B
กลไกการออกฤทธิ์
เซลล์เมมเบรนของเชื้อรามีคุณสมบัติ ประกอบด้วย sterol ชนิด "Ergosterol" ยาออกฤทธิ์โดยการเข้าจับกับ ergosterol และเปลี่ยน permeability ของเซลล์เมมเบรน โดยที่ amphotericin B จะทำให้เกิดรูขึ้นที่เซลล์เมมเบรนและทำให้สารน้ำต่างๆไหลออกนอกเซลล์ และทให้เซลล์ตายในที่สุด
ข้อบ่งใช้
Amphotericin B เป็นยาต้านเชื้อราที่มีฤทธิ์ครอบคุมกว้างมากที่สุด เป็น"drug of choice" ในการรักษาการติดเชื้อราในร่างกายที่รุนแรง เช่นเยื่อหุ้มสมองอักเสบจากเชื้อรา เนื่องจากยามีความสามารถหลายชนิดโดยส่วนมากจะนำไปใช้เป็นยาเริ่มต้น โดยให้ทาง IV infusion หลังจากนั้นจะตามด้วยการให้ยากลุ่ม azole drugs
ปัจจุบันมีการให้ Amphotericin B เป็น Local administration ด้วย เช่น topical drops รักษาตาอักเสบจากเชื้อรา ชนิดฉีดเข้าข้อโดยตรง ชนิดครีม โลชั่น เป็นต้น
ผลข้างเคียง
Infusion relaxed toxicity
เกิดจากการ infusion ยาเข้าสู่เส้นเลือดดำ ได้แก่ fever, chills, muscle spasms, vomiting, headache, hypotension ซึ่งสามารถแก้ไขได้โดยการ infusion ยาให้ช้าลงและลดขนาดยาที่ใช้ต่อวันลง
Slower toxicity
เป็นอาการไม่พึงประสงค์ที่เกิดขึ้นได้ช้า และเกิดจากยาโดยตรง คือ nephrotoxicity ซึ่งผู้ป่วยเกือบทุกคนที่ได้รับยา amphotericin B จะเกิดอาการไม่พึงประสงค์นี้โดยหากให้ยาเป็นระยะเวลานานจะทำให้เกิดทำลายไตได้
ผู้ป่วยมี potassium และ magnesium ต่ำ นอกจากพิษต่อไตแล้วยังพบตับวาย anemia (จากการขาด erythropoeitin)และการให้ยาทาง intrathecal ทำให้เกิด seizure ได้
คำแนะนำการใช้ยา
ระหว่างที่ใช้ยานี้ควรดื่มน้ำเปล่าให้มาก นอกจากแพทย์จะแนะนำให้ดื่มน้ำน้อย
แจ้งให้แพทย์ทราบหากอาการไม่ดีขึ้นหรือแย่ลง
การหยุดใช้ยาเร็วกว่าที่แพทย์สั่งอาจทำให้เกิดการติดเชื้อซ้ำได้
ข้อห้ามใช้
ห้ามใช้ในผู้ที่มีประวัติแพ้ยา Amphotericin B หรือส่วนประกอบอื่นๆในตำรับ
การใช้ยาในคนไข้ renal impairment ควรติดตามความเป็นพิษต่อไตอย่างใกล้ชิด
ไม่แนะนำให้ใช้ขนาดยาที่มากกว่า 1.5 mg/kg/day เนื่องจากเพิ่มความเสี่ยงต่อ
cardiorespiratory arrest
หลีกเลี่ยงการใช้ร่วมกับยา corticosteroids และ corticotrophin (ATCH)
Flucytosine (5-FC)
กลไกการออกฤทธิ์
เมื่อ 5-FC ถูกนำเข้าเซลล์แล้ว ยาจะถูกเปลี่ยนเป็น 5-FU และถูกเปลี่ยนต่อให้อยู่ในรูปของ active form
มีฤทธิ์ยับยั้งการสังเคราะห์ DNA และ RNA ยา 5-FC จะไม่มีฤทธิ์ต่อ host cell
เนื่องจากมนุษย์ไม่สามารถเปลี่ยนยาให้อยู่ในรูปของ active form ได้
การให้ 5-FC ร่วมกับ Amphotericin B จะช่วยเสริมฤทธิ์กัน เนื่องจาก Amphotericin B จะทำให้ยา 5-FC ผ่านเข้าเซลล์ได้ดีขึ้น
การดื้อยาจะพบมากเมื่อใช้ยานี้เดี่ยวๆ
ข้อบ่งใช้
ไม่ใช้ยา 5-FC เดี่ยวๆ
การใช้ร่วมกับยาตัวอื่นจะช่วยเสริมฤทธิ์กันและป้องกันการเกิดการดื้อยาได้
Combination ของ 5-FC กับ Amphotericin B สำหรับ Cryptococcal meningitis
Combination ของ 5-FC กับ Itraconazole สำหรับ Chromoblastomycosis
ผลข้างเคียง
เกิดจากการเปลี่ยนแปลง 5-FC ไปเป็น toxic compound คือ Fluorouracil
อาการที่พบ ได้แก่ Anemia, Leukopenia, Thrombopenia
จากการกดไขกระดูก
อาการคลื่นไส้ อาเจียน ผื่นแพ้
ห้ามใช้ในสตรีมีครรภ์ เพราะอาจทำให้ทารกพิการได้
คำแนะนำในการใช้ยา
ผู้ที่พร่องเอนไซม์ DPD จะเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดอาการพิษจากการใช้ 5-FC ควรพิจารณาขนาดการใช้ยา
ไม่ใช้ 5-FC กับผู้ป่วยที่ขาดเอนไซม์ DPD ความเป็นพิษต่อระบบประสาทเสี่ยงต่อการเกิดอันตรายถึงชีวิต
ซักประวัติผู้ป่วยและบุคคลครอบครัว ถึงการมีภาวะพร่องเอนไซม์ DPD เพื่อประเมินความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้น
ให้คำแนะนำผู้ป่วยถึงความเป็นพิษของยาที่อาจเกิดขึ้น แม้ไม่มีภาวะพร่องเอนไซม์
ติดตามผู้ป่วยที่ได้รับยา เฝ้าระวังความเป็นพิษจากยา โดยเฉพาะในช่วงแรกที่เริ่มใช้ยา หรือเพิ่มขนาดยา