Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ภาวะซีดจากการขาดวิตามินบี 12 (Pernicious anemia) - Coggle Diagram
ภาวะซีดจากการขาดวิตามินบี 12
(Pernicious anemia)
ปัจจัยเสี่ยง/สาเหตุที่ก่อให้เกิดโรค
1.การดูดซึม วิตามินบี12 ผิดปกติ เนื่องจากขาด Intrinsic factor ซึ่งเป็นโปรตีนที่สร้างจากเยื่อบุในกระเพาะอาหาร มีการสร้างภูมิคุ้มกันต่อเซลล์เยื่อบุกระเพาะอาหารและโปรตีนที่สร้างจากเยื่อบุในกระเพาะอาหารของตนเอง 2.พบในผู้ป่วยที่รับประทานอาหารมังสวิรัติอย่าง เคร่งครัด คนไทยมักจะไม่ขาด วิตามินบี12 เนื่องจากจะได้สารอาหาร
อาการและอาการแสดง
อาการขาดออกซิจน ได้แก่ อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย
อาการทางระบบประสาท เช่น ความจำเสื่อม สับสน ชาที่แขนขา กล้ามเนื้อขาไม่มีแรง มีอาการสั่นเดินแล้วล้ม การรับความรู้สึกเสียไป ไม่มีรีเฟล็กซ์ มีอาการสั่นเดินแล้วล้ม เป็นต้น
อาการในระบบทางเดินอาหาร เช่น อาหารไม่ย่อย คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร ท้องอืด ท้องผูก ท้องเสีย เจ็บปาก ลิ้นเลี่ยนแดง น้ำหนักลด เป็นต้น หากผู้ป่วยมีภาวะซีดอย่างรุนแรงจะมีอาการหายใจลำบากมากขึ้น
พยาธิสภาพ
เมื่อมีการฝ่อของเยื่อบุของกระเพาะอาหารส่วนต้น (Glandular mucosa of gastric fundus) ทำให้ขาด Intrinsic factor อาจเกิดจากพันธุกรรม มักเป็นหลาย ๆ คนในครอบครัว ความผิดปกตินี้อาจเกิดจากออโตอิมมูน ทำให้วิตามินบี12 จึงต้องนำวิตามินบี12 ที่สะสมไว้มาใช้ เมื่อวิตามินบี12 ที่เก็บสะสมไว้ถูกนำมาใช้จนหมด
การวินิจฉัย
การซักประวัติ
ผู้ป่วยจะมีอาการอ่อนเพลีย เจ็บปาก ชาที่แขนขา ผู้ป่วยอาจบ่นว่ามีอาการคลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร น้ำหนักลด ท้องอืด ท้องเสีย และท้องผูก
การตรวจร่างกาย
จะเห็นริมฝีปาก เหงือกและลิ้นแดง ตาขาวมีสีเหลืองและซีดเล็กน้อย ผิวอาจดูเหลืองในรายที่มีการเสียเลือดทำให้มีบิลิรูบินสูงในเลือด ชีพจนเร็ว และฟังหัวใจได้ยินเสียง Systolic murmur เคาะหรือคลำตับม้ามอาจพบว่าโต ผู้ป่วยอาจบ่นว่าแขนขาอ่อนแรง ชาตามปลายมือปลายเท้า มือสั่น เวียนศีรษะ มองเห็นภาพซ้อน และไม่ชัด การรับรสผิดปกติ และการได้ยินมีเสียงอื้อในหู
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
ตรวจ CBC ระดับฮีโมโกลบินต่ำ และจำนวนเม็ดเลือดแดงต่ำ ปริมาณ Mean corpuscular volume เม็ดเลือดขาวและเกล็ดเลือดต่ำ ระดับวิตามินบี12 ในเลือดต่ำ และระดับ Serum lactate dehydrogenase สูง
การตรวจไขกระดูกพบ Erythroid hyperplasia และ Megaloblasts เม็ดเลือดแดงปกติ การตรวจกระเพาะอาหาร ไม่พบกรดเกลือหลังจากฉีดฮีสตมีน
การทดสอบ Schilling test จะสามารถแยกสาเหตุของการขาดวิตามินบี12 ว่าเกิดจากการขาดสารอาหารหรือจากการขาด Intrinsic factor
การพยาบาลที่สำคัญ
ดูแลให้เลือดเพื่อแก้ไขภาวะซีด
ดูแลให้รับประทานอาหารพวกปลา เนื้อสัตว์ นม และไข่
ดูแลให้พักบนเตียงจนกว่าฮีโมโกลบินจะสูงขึ้น
การรักษา
ยาช่วยสร้างเม็ดเลือด เช่น Ferrous sulfate เป็นต้น วิตามิน เช่น Cyanocobalamin กรดโฟลิก เป็นต้น
ผู้ป่วยหนักที่มีผลกับหัวใจและปอด อาจต้องให้เลือด ให้ยาดิจิตาลีส ยาขับปัสสาวะ ให้อาหารจืด (Low sodium)