Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การสร้างเม็ดเลือดแดงลดลง ซีด1 - Coggle Diagram
การสร้างเม็ดเลือดแดงลดลง
ซีด1
เกณฑ์การวินิจฉัยภาวะซีด
ชาย Hb 13 HCT39
หญิง Hb12 HCT36
สาเหตุของภาวะซีดจากการขาดธาตุเหล็ก
(Iron-deficiency anemia; IDA)
สาเหตุ
การเสียเลือดชนิดเฉียบพลันหรือเรื้อรัง ได้แก่ เสียเลือดจากอุบัติเหตุ การเสียเลือดในทางเดินอาหาร
การได้รับธาตุเหล็กไม่เพียงพอ
ได้รับสารที่มีคุณสมบัติต่อต้านการดูดซึมธาตุเหล็ก เช่น Carbonate, Phytate Tannte
พยาธิสภาพของกระเพาะอาหารและลำไส้เล็กส่วนต้น ทำให้มีการดูดซึมธาตุเหล็กลดลง ได้แก่ โรคอุจจาระร่วงเรื้อรัง
รับประทานอาหารที่มีธาตุเหลกไม่เพียงพอแก่ความต้องการของร่างกาย
อาการ
มีอาการซีด เหนื่อยง่าย อ่อนเพลีย เวียนศีรษะ หน้ามืด หากรุนแรงจะมีอาการมึนงง สับสน หัวใจ ล้มเหลว
มุมปากอักเสบ (Angular stomatitis)
ลิ้นเลี่ยนแดงหรืออักเสบ (Glossitis)
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
ตรวจพบ Mean corpuscular volume (MCV), Mean corpuscular hemoglobin (MCH) และ Mean corpuscular hemoglobin concentration (MCHC) ลดลง
สเมียร์เลือดจะพบเม็ดเลือดแดงมีลักษณะเม็ดเลือดแดงขนาดเล็กและติดสีจาง (Hypochromic-microcytic)
มีการเปลี่ยนแปลงของเม็ดเลือดแดง เช่น ขนาดเล็กลง ระดับฮีโมโกลบินลดลง เม็ดเลือดแดงติดสีจางลง
การวินิจฉัย
การตรวจร่างกาย การดูอาจเห็นว่าลิ้นแดง บวม เรียบ และเจ็บ (Glossitis) มุมปากอาจจะบวมแดง และเจ็บ (Angular stomatitis)
ระดับฮีโมโกลบินต่ำ ฮีมาโตคริตต่ำ ระดับธาตุเหล็กให้ซีรั่ม (Serum iron) ต่ำ ระดับเฟอริตินในซีรั่ม (Serum ferriti) ต่ำ
การตรวจไขกระดูก โดยการย้อมธาตุเหล็กจากไขกระดูก (Gold standard) จะไม่พบธาตุเหล็ก
การรักษา/การพยาบาล
หลีกเลี่ยงสาเหตุของการเสียเลือด
ให้เหล็กโดยการรับประทานอาหารที่มีธาตุเหล็กมากขึ้น เช่น Ferrous sulfate, Ferrous gluconate, Ferrous fumarate < 30 ไมโครกรัม/ลิตร
ระมัดระวังผลข้างเคียงของยา เช่น สีอุจจาระเปลี่ยนเป็นสีเขียวหรือดำ ท้องผูก ปวดท้อง
แนะนำให้ผู้ป่วยรับประทานยาเพิ่มเหล็กพร้อมอาหารหรือหลังอาหารทันที จะช่วยลดการรบกวนกระเพาะอาหาร แต่ไม่ควรรับประทานพร้อมยา Tetracyclines, Methyldopa, Guinolone, Levodopa
ภาวะซีดจากการขาดวิตามินบี12(Pernicious anemia)
อาการและอาการแสดง
อาการขาดออกซิเจน ได้แก่ อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย
อาการทางระบบประสาท เช่น ความจำเสื่อม สับสน ชาที่แขนขา กล้ามเนื้อขาไม่มีแรง มีอาการสั่นเดินแล้วล้ม การรับความรู้สึกเสียไป ไม่มีรีเฟล็กซ์ มีอาการสั่นเดินแล้วล้ม
-อาการในระบบทางเดินอาหาร เช่น อาหารไม่ย่อย คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร ท้องอืด ท้องผูก ท้องเสีย เจ็บปาก ลิ้นเลี่ยนแดง น้ำหนักลด เป็นต้น หากผู้ป่วยมีภาวะซีดอย่างรุนแรงจะมีอาการหายใจลำบากมากขึ้น
การวินิจฉัย
ารตรวจร่างกาย จะเห็นริมฝีปาก เหงือกและลิ้นแดง ตาขาวมีสีเหลืองและซีดเล็กน้อย ผิวอาจดูเหลืองในรายที่มีการเสียเลือดทำให้มีบิลิรูบินสูงในเลือด ชีพจนเร็ว และฟังหัวใจได้ยินเสียง Systolic murmur เคาะหรือคลำตับม้ามอาจพบว่าโต
ระดับฮีโมโกลบินต่ำ และจำนวนเม็ดเลือดแดงต่ำ ปริมาณ Mean corpuscular volume เม็ดเลือดขาวและเกล็ดเลือดต่ำ ระดับวิตามินบี12 ในเลือดต่ำ และระดับ Serum lactate dehydrogenase สูง
การซักประวัติ ผู้ป่วยจะมีอาการอ่อนเพลีย เจ็บปาก ชาที่แขนขา ผู้ป่วยอาจบ่นว่ามีอาการคลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร น้ำหนักลด ท้องอืด ท้องเสีย และท้องผูก
การตรวจไขกระดูกพบ Erythroid hyperplasia และ Megaloblasts เม็ดเลือดแดงปกติ การตรวจกระเพาะอาหาร ไม่พบกรดเกลือหลังจากฉีดฮีสตมีน
การทดสอบ Schilling test จะสามารถแยกสาเหตุของการขาดวิตามินบี12 ว่าเกิดจากการขาดสารอาหารหรือจากการขาด Intrinsic factor
พยาธิสรีรภาพ
มีการฝ่อของเยื่อบุของกระเพาะอาหารส่วนต้น (Glandular mucosa of gastric fundus)
ทำให้ขาด Intrinsic factor อาจเกิดจากพันธุกรรมความผิดปกตินี้อาจเกิดจากออโตอิมมูน ทำให้วิตามินบี1
จึงต้องนำวิตามินบี12 ที่สะสมไว้มาใช้ เมื่อวิตามินบี12 ที่เก็บสะสมไว้ถูกนำมาใช้จนหมด
การรักษา/การพยาบาล
ให้รับประทานอาหารพวกปลา เนื้อสัตว์ นม และไข่
ให้ยาช่วยสร้างเม็ดเลือด เช่น Ferrous sulfate เป็นต้น วิตามิน เช่น Cyanocobalamin กรดโฟลิก
ให้เลือดเพื่อแก้ไขภาวะซีด
ภาวะซีดทำให้ผู้ป่วยอ่อนแรง อาจจะให้พักบนเตียงจนกว่าฮีโมโกลบินจะสูงขึ้น
ภาวะซีดทำให้ผู้ป่วยอ่อนแรง อาจจะให้พักบนเตียงจนกว่าฮีโมโกลบินจะสูงขึ้น
ภาวะซีดอะพลาสติก
พยาธิสรีรภาพ
เซลล์ต้นกำเนิดมีคุณสมบัติผิดปกติไปจากเดิม เซลล์ฝ่อ
ทำให้จำนวนเซลล์ในไขกระดูกลดลงมากจนถึงขึ้นไม่มีเซลล์ในไขกระดูกเลย หรือเรียกว่า Pancytopenia และอาจมีผลมาจากสิ่งแวดล้อมในไขกระดูกที่ทำให้การแบ่งตัวและการเจริญเติบโตของเซลล์ผิดปกติ
การได้รับสารหรือยากดภูมิคุ้มกัน ซึ่งมีผลกระทบต่อการแบ่งตัวและการเจริญเติบโตของเซลล์ต้นกำเนิดไปเป็นเซลล์ที่สมบูรณ์
อาการและอาการแสดง
จำนวนเม็ดเลือดแดงน้อยกว่า 1 ล้านเซลล์/ลบ.มม. เรติคิวโลไซต์ต่ำ
มีอาการอ่อนเพลีย และหายใจลำบากเมื่อออกแรง เลือดออกง่ายเนื่องจากเกล็ดเลือดต่ำ จะพบจ้ำเขียวตามผิวหนัง เหงือกและฟัน
มีจุดเลือดออกที่เยื่อบุเปลือกตาหรือเรตินา
เม็ดเลือดขาวในเลือดต่ำกว่า 2,000 เซลล์/ลบ.มม.
การวินิจฉัย
การซักประวัติ อาการอ่อนเพลีย ไม่มีแรง หายใจไม่สะดวก และปวดศีรษะ เป็นต้น อาการของความผิดปกติของการแข็งตัวของเลือด เช่น มีรอยฟกช้ำ
การตรวจร่างกาย จะพบว่าซีด จ้ำเลือด จุดเลือดเล็ก ๆ หรือมีเลือดออกในเรตินา
ผู้ป่วยอาจมีอาการและอาการแสดงของการติดเชื้อ ที่พบบ่อย คือ การติดเชื้อแบคทีเรีย มีไข้ มีแผลในช่องปากและทวารหนัก และเจ็บคออาจเป็นข้อบ่งชี้ของการติดเชื้อโดยไม่มีลักษณะของการอักเสบ
การรักษา
ล ต้องแยกสาเหตุและให้การรักษาอย่างดี
ให้ Packed red cell, Platelet และให้เลือดชนิดต่าง ๆ
ปลูกถ่ายไขกระดูกสำหรับผู้ป่วยที่มีเม็ดเลือดขาวต่ำ ทำให้เสี่ยงต่อการติดเชื้อจึงควรป้องกันโดยการล้างมือบ่อย ๆ
ให้ยาปฏิชีวนะเมื่อมีการติดเชื้อ เช่น เชื้อรา Aspergillus เป็นต้น แต่ไม่ควรให้เพื่อป้องกันการติดเชื้อเพราะจะกระตุ้นให้มีการดื้อยา
ให้ออกซิเจนสำหรับผู้ป่วยที่มีระดับฮีโมโกลบินต่ำ และให้ยาเคมีบำบัดหรือรังสีรักษา