Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การพยาบาลมารดาระยะหลังคลอด - Coggle Diagram

- - - - การกลับสู่สภาพเดิมเหมือนก่อนตั้งครรภ์ของมดลูกจะเกิดขึ้นทันทีภายหลังจากรกคลอด
      - การลดลงของยอดมดลูกและน้ำหนักของมดลูก ขนาดของมดลูกภายหลังคลอดขึ้นอยู่กับขนาดของทารกและจำนวนครั้งของการตั้งครรภ์ แต่โดยทั่วไปมดลูกจะมีการลดขนาดลงประมาณวันละ 1 FB. หรือ 1⁄2 นิ้ว
      - น้ำคาวปลา
        
        ชั้นที่อยู่ติดกับกล้ามเนื้อมดลูกเป็นชั้นที่มีต่อมเยื่อบุโพรงมดลูกเป็นตัวสร้างเยื่อบุโพรงมดลูกใหม่ขึ้นมาปกคลุมภายใน3สัปดาห์ ยกเว้นตำแหน่งรกเกาะจะหายเป็นปกติประมาณ6สัปดาห์หลังคลอด
        
        ชั้นที่อยู่ติดกับโพรงมดลูก ชั้นนี้จะเปื่อยและย่อย หลุดสลายออกมาปนกับ น้ำเลือด เม็ดเลือดขาวและแบคทีเรีย เรียกว่าน้ำคาวปลา
      - ปากมดลูกระยะหลังคลอดบริเวณปากมดลูกจนกระทั่งถึงมดลูกส่วนล่างจะมีลักษณะนุ่มคล้ายฟองน้ำ มีรอยฉีกขาดเล็กๆ ซึ่งเสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ง่าย ประมาณ18ชั่วโมงหลังคลอดปากมดลูกจะสั้นลงและแข็งขึ้น และกลับคืนสู่ภาวะปกติ ประมาณ2-3วันหลังคลอด
    - - การบางลงของเยื่อบุช่องคลอดเกิดจากการลดลงของฮอร์โมนเอสโตรเจนในระยะหลังคลอด รอยย่นลดลงและยืดขยายได้มาก การเปลี่ยนแปลงในช่องคลอดเกิดขึ้นค่อนข้างช้าและไม่เหมือนสภาพเดิมทั้งหมด ขนาดจะค่อยๆลดลง
      - ปากช่องคลอดในระยะแรกๆ จะบวมช้ำโดยเฉพาะอย่างยิ่งบริเวณที่ถูกตัดหรือมีการฉีกขาดและได้รับการซ่อมแซมแล้วปกติปากช่องคลอดจะกลับคืนสภาพเดิมภายใน2-3สัปดาห์หลังคลอด
    - - ในระยะคลอดศีรษะทารกเคลื่อนต่ำลงมาตามช่องทาง คลอด และการยืดขยายของฝีเย็บ ทาให้มารดาหลังคลอดมีอาการปวดบริเวณฝีเย็บ ซึ่งฝีเย็บจะบวมและอาจมีเลือดออกจากการที่หลอดเลือดฝอยฉีกขาด
  - - - ฮอร์โมนจากรก ได้แก่ HPL, HCG และ HCS ลดลงอย่างเร็วจนตรวจไม่พบ ส่วน Estrogen จะต่ำลงร้อยละ10ใน3ชั่วโมงหลังคลอดและจะต่ำสุดวันที่ 7หลังคลอด ส่วน Progesterone จะลดต่ำในวันที่3หลังคลอดและประมาณ1สัปดาห์
      - ฮอร์โมนจากต่อมใต้สมองคือ FSH & LH ต่าลงในวันที่ 10-12 หลังคลอดส่วน Prolactin ใน กระแสเลือดสูงขึ้นเรื่อยๆ
    - - หลังคลอดใหม่รอบๆรูเปิดของท่อปัสสาวะมักมีอาการ บวมช้ำ กระเพาะปัสสาวะมีความตึงตัวลดลง
      - ปกติมารดาหลังคลอดต้องปัสสาวะภายใน6-8ชั่วโมง และมีปัสสาวะค้างไม่เกิน 100 ml.
    - - ปริมาณเลือดลดอย่างรวดเร็ว กลับสู่สภาพใกล้เคียงกับก่อนตั้งครรภ์ใน 1-2 สัปดาห์ Hct. ลดลงขึ้นกับปริมาณเลือดที่สูญเสียไป มารดาคลอด ปกติจะเสียเลือดประมาณ 300-500 ml.
    - - ทันทีที่คลอดเสร็จมารดาจะหิวและกระหายน้ำ เพราะในระยะคลอดมีการสูญเสียพลังงานมาก
      - อาการท้องผูกระยะหลังคลอด เนื่องจากกล้ามเนื้อหน้าท้องหย่อนและลำไส้เคลื่อนไหวลดลง
      - ริดสีดวงทวารในระยะหลังคลอดริดสีดวงทวารทำให้สตรีมีอาการไม่สุขสบาย จนกระทั่งมีอาการปวดภายหลังคลอด 2-3 วัน
    - - การลดลงของ Estrogen & Progesterone ทำให้ Linea nigra, Facial chloasma & Striae gravidarum สีจางลงจนกลายเป็นแนวสีเงินขาวและจะปรากฏร่องรอยอยู่ตลอดไป
  - - - อุณหภูมิอาจสูงเล็กน้อยแต่ไม่เกิน 38 องศาเซลเซียส แล้วจะลดลงสู่ปกติใน24ชม.หลังคลอด
      - ชีพจรระยะหลังคลอดชีพจรจะลดลงกว่าปกติเล็กน้อย อยู่ในช่วง60-70 ครั้ง/นาที มารดาหลังคลอดบางคนชีพจรอาจต่ำลงได้ถึง 40-50 ครั้ง/นาที
      - การหายใจสะดวกขึ้น เนื่องจากความจุในช่องท้องและกระบังลมลดลง ปอดขยายได้ดีขึ้น
      - ความดันโลหิตมักจะลดลง Systolic ลดลง20ม.ม.ปรอท
  - - - หลังคลอดหลอดเลือดบริเวณเต้านมจะขยายใหญ่ มีเลือดคั่งมากอาจมีอาการคัดตึงเต้านม ทำให้ขนาดของเต้านมใหญ่ขึ้นและตึงขึ้น เห็นชัดในวันที่2-4หลังคลอด
      - ลักษณะน้ำนมมารดา
        
        น้ำนมเหลืองพบ 1-2 วันหลังคลอด ลักษณะสีเหลืองข้น
        
        น้ำนมระยะปรับเปลี่ยนพบวันที่ 3-5 จนถึง 2 สัปดาห์หลังคลอด
        
        น้ำนมแท้พบระยะ 2 สัปดาห์หลังคลอดไปแล้ว เป็นสีขาวข้น
      - ปัจจัยที่ท้าให้เต้านมมีการสร้างและหลั่งน้ำนมอย่างเพียงพอ คือ ดูดเร็ว ดูดบ่อย และดูดถูกวิธ
    - - มารดาที่ไม่ได้เลี้ยงบุตรด้วยนมตนเอง การตกไข่10-11สัปดาห์ ประจำเดือน 7-9 สัปดาห์
      - มารดาที่เลี้ยงบุตรด้วยนมตนเองนาน3เดือน การตกไข่17สัปดาห์ ประจำเดือน30-36สัปดาห์
    - - หลังคลอด Estrogen & Progesterone จะลดลงทันทีภายในไม่กี่วันจนถึงระดับปกติ ส่วน Prolactinถ้าให้ลูกดูดนมจะยังคงสูงอยู่และเพิ่มขึ้นทุกครั้งที่มีการดูดนมและลดลงหลังลูกหยุดดูดนมประมาณ 3 ชั่วโมง
- - - - เต้านมและการหลั่งน้ำนม
        
        เต้านม ประเมินลักษณะและความสมมาตรของเต้านมทั้ง2ข้าง ขนาดของเต้านมสีของ ผิวหนังบริเวณเต้านม อาการคัดตึงเต้านม และความไม่สุขสบาย ในระยะ 32 ชั่วโมงถึง 96 ชั่วโมงหลังคลอด
        
        ประเมินลักษณะของหัวนม ประเมินความยืดหยุ่นของลานนม ประเมินชนิดของน้ำนม ลักษณะของน้ำนม ปริมาณและการไหลของน้ำนม พร้อมทั้งสอบถามถึงความเจ็บปวดบริเวณหัวนม
      - ทารก
        
        ประเมินลักษณะทั่วไปของทารก ได้แก่ ศีรษะและใบหน้า ผิวหนัง ทรวงอก หน้าท้อง อวัยวะสืบพันธุ์ ทวารหนัก ลักษณะแขนขา สัญญาณชีพ น้ำหนักของทารก การดูดและการกลืน การขับถ่าย
        
        ประเมินการดูดนมของทารกว่าสามารถดูดได้ถูกวิธีหรือไม่
- - - - แนะนำให้มารดาหลังคลอดรับประทานผัก ผลไม้ ดื่มน้ำให้เพียงพอ
      - กระตุ้นให้มี early ambulation และแนะนำให้บริหารร่างกายอย่าง
        สม่าเสมอ
    - - แนะนำให้มารดาหลังคลอดพยายามถ่ายปัสสาวะเองภายใน 4 ชั่วโมงหลังคลอด
      - กระตุ้นให้มารดาหลังคลอดถ่ายปัสสาวะทุก 4-6 ชั่วโมง