Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลแบบองค์รวมในผู้ที่มีความวิตกกังวลและความเครียดผิดปกติ, น.ส…
การพยาบาลแบบองค์รวมในผู้ที่มีความวิตกกังวลและความเครียดผิดปกติ
ปัญหาสุขภาพจิตและจิตสังคม
ความเครียด (Stress)
Chronic stress
ความเครียดเรื้อรัง
Acute stress
ความเครียดเฉียบพลัน
ภาวะวิตกกังวล (Anxiety)
เป็นอารมณ์พื้นฐานของมนุษย์
“fight-or-flight’ response
การตอบสนองแบบ “สู้หรือหนี”
เป็นสภาวะทางอารมณ์ของบุคคล ที่มีความรู้สึกไม่มีความสุข หวาดกลัว หวาดหวั่น อึดอัดไม่สบายใจ เกรงว่าจะมีเหตุการณ์ที่ไม่ดีเกิดขึ้นกับตน
ความรู้สึกหงุดหงิด ที่ไม่แน่ใจ รู้สึกหวาดหวั่น เกรงจะมีเหตุร้ายเกิดขึ้นกับตน สภาวะกระสับกระส่าย อึดอัด ไม่สบายใจ ความรู้สึกตระหนก ตกใจ กลัวบางสิ่งบางอย่างที่
บอกไม่ได้
ส่งผลต่อสมาธิ
ผู้ป่วยโรควิตกกังวล
(Anxiety disorder)
Panic Disorder
อาการกลัวที่โล่ง
หรือการกลัวที่ๆเคย panmic attack
อาการกลัว
มักเกี่ยวกับ การออกนอกบ้านตามลำพัง การอยู่ท่ามกลางหมู่คน หรือยืนเข้าแถว การอยู่บนสะพาน การเข้าอุโมงค์ การเดินทางโดยรถเมล์ รถไฟ
ผู้ป่วยส่วนใหญ่ที่มีอาการ
agoraphobia มักจะตามมาด้วยอาการของ Panic Disorder
อาการ agoraphobia
มักหายไปด้วยการรักษา Panic disorder
Acute Stress Disorders
การตอบสนองต่อการบาดเจ็บทางใจ
ภายหลังภาวะวิกฤติ เผชิญกับเหตุการณ์ที่ทำให้บาดเจ็บทางจิตใจ
เกิดขึ้นภายหลังเหตุการณ์
2-3 วัน - 4สัปดาห์ เป็นเวลานาน 4 สัปดาห์
มักสัมพันธ์กับอาการ dissociative symptoms
ซึ่งเด่นชัดมากกว่าที่พบใน PTSD
อาการที่สำคัญ
Re-experience
คิดคํานึงถึงหตุการณ์นั้นซํ้า ๆ ทั้งขณะหลับหรือตื่น
Avoidance
มีพฤติกรรมหลีกเลี่ยงเหตุการณ์หรือสิ่งที่เกี่ยวพันกับเหตุการณ์นั้นๆ
Hyperarousal
มีอาการตื่นเต้นตกใจง่าย ทั้ง ๆที่ไม่เคยมีมาก่อน
วิธีบำบัดทางการพยาบาล
การช่วยเหลือภายใน 24 ชั่วโมงแรก
เน้นการจัดสิ่งแวดล้อมให้สงบ เงียบ และดูแลด้านร่างกาย อาหาร น้ำ การบาดเจ็บและให้ได้พักผ่อน
ให้ความมั่นใจด้านความปลอดภัย
บอกผู้ป่วยว่าหากคิดถึงเหตุการณ์นั้นซ้ำๆ
อาจใช้วิธีเบี่ยงเบนความสนใจไปทำกิจกรรมอื่นๆ ที่เป็นการลงมือ
หากเกิดอาการตกใจง่าย ใจสั่น
อาจใช้วิธีการหายใจเข้าออกช้าๆ เพื่อให้เกิดการผ่อนคลาย
หากผู้ป่วยไม่กล้าเข้าใกล้สถานที่
อาจใช้วิธีพฤติกรรมบำบัด
Phobia Disorder
วิธีบำบัดทางการพยาบาล
บอกให้ผู้ป่วยหยุดพฤติกรรมนั้น ช่วยให้สงบโดยอาจบอกให้เขาหายใจยาวๆลึกเพื่อให้ผ่อนคลาย ให้ความมั่นใจโดยบอกว่า แพทย์พยาบาลกำลังช่วยอยู่ antidepressant ร่วมกับยา antianxiety & ยากันชัก ให้ข้อมูลผู้ป่วยด้านการควบคุมอารมณ์ : การฝึกลมหายใจ การทำสมาธิ เพื่อให้จิตใจสงบ รู้สึกผ่อนคลาย
อาการเป็นอย่างแรงและรวดเร็วภายใน 10 นาที แล้วความรุนแรงจะค่อยๆลดลงจนหายไปภายใน 60 นาที
สาเหตุมาจาก
ทางพันธุกรรม ความไม่สมดุล norepinephrine (NE) ความเครียดในชีวิตสะสม
การพยาบาล
เป้าหมายเพื่อทำให้ผู้ป่วยสามารถทำกิจกรรมประจำวันได้โดยไม่ตื่นกลัว
การปรับพฤติกรรม
(exporture, systematic desencitization)
ไม่บังคับให้เผชิญสิ่งที่กลัว
ตื่นตระหนก หลีกเลี่ยงวิธีการใช้การหาเหตุผลมาอธิบาย และคาดคั้นให้ผู้ป่วยปฏิบัติตาม
สอนเทคนิคการผ่อนคลายและดูแลเรื่องยา
ให้ความมั่นใจในความปลอดภัย
PTSD (Post Traumatic Stress Disorders)
การตอบสนองต่อการบาดเจ็บทางใจ
ภายหลังภาวะวิกฤติ
บุคคลเผชิญกับเหตุการณ์ที่ทำให้เกิดการบาดเจ็บทางจิตใจ
มีลักษณะ2 ดังนี้คือ1.บุคคลได้พบเห็น หรือเผชิญกับเหตุการณ์ที่เกี่ยวข้องกับการเสียชีวิต หรือการคุกคามต่อชีวิตของตนเองหรือผู้อื่น2.การตอบสนองของผู้ป่วยเกี่ยวข้องกับความกลัวอย่างรุนแรง หรือ หวาดผวา
อาการ
: การนอนแปรปรวน..ฝันร้ายซ้ำๆ ซึมเศร้า ไม่ตอบสนองต่อบุคคล ความจำบกพร่อง ไม่มีสมาธิ ตื่นตระหนก ใช้ยา กระทบต่อการดำเนินชีวิต
ระยะเวลา
: อาการของความผิดปกตินานกว่า 1 เดือน
การพยาบาล
: - ลดความเครียดลง
เป้าหมาย
: ให้กลับมาใช้ชีวิตได้เหมือนเดิมโดยเร็วที่สุด
Obsessive Compulsive Disorders
ไม่สามารถควบคุมการกระทำได้
สาเหตุ
: ไม่สามารถแยกความคิดที่สอดแทรกเข้ามาในจิตสำนึกได้...ใช้กลไกทางจิตundoing โดยแสดงพฤติกรรมซ้ำๆ..ลดความเครียด
ความรู้สึก-อารมณ์
เครียด ไม่สบายใจ
อาการย้ำคิด (Obsessions)
ความคิดแรงผลักดัน หรือจินตภาพที่เกิดขึ้นซ้ำๆ
และคงอยู่นานในผู้ป่วย ทำให้เกิดความวิตกกังวลหรือความทุกข์ใจอย่างมาก
ผู้ป่วยพยายามไม่สนใจหรือกดระงับความคิด
หรือทำให้สิ่งเหล่านี้หมดไปด้วยความคิดหรือการกระทำอย่างอื่น
ผู้ป่วยตระหนักว่าความคิดแรงผลักดัน
หรือจินตภาพที่เกิดซ้ำๆ เช่นนี้เป็นผลจากจิตใจของตนเอง (มิได้มาจากภายนอก)
อาการย้ำทำ (Compulsion)
พฤติกรรมซ้ำๆ
(เช่น การล้างมือ การตรวจสอบสิ่งของอย่างละเอียด)
กิจกรรมทางจิต
(เช่น การสวดมนต์ การนับ
การพูดในใจซ้ำๆ)ที่บุคคลรู้สึกว่าต้องทำ เพื่อตอบสนอง
การพยาบาล
เป้าหมาย
เพื่อให้ผู้ป่วยควบคุมพฤติกรรมย้ำคิดย้ำทำ
ลดความเครียดลง
Support ventilation ไม่ควรไปยับยั้งห้าม ไม่ตำหนิแต่ควรหาสาเหตุของการทำพฤติกรรมนั้นๆ
ยอมให้แสดงพฤตกรรมย้ำทำ
ได้บ้างแต่ต้องมีจำกัด
ให้ทำกิจกรรมร่วมกับผู้อื่น
( ไม่ให้ทำคนเดียว)
เมื่อพฤตกรรมย้ำทำลดลง
ช่วยให้ได้พูดถึงความรู้สึกเรื่องที่วิตกกังวลปัญหา กำหนดตารางกิจกรรม.
Generalized Anxiety Disorders
ความกังวลคงอยู่นานอย่างน้อย 1 เดือน
อาการนี้จะดำเนินต่อเนื่องเป็นเวลานานกว่า 6 เดือน ผู้ป่วยควบคุมความกังวลไม่ได้
อาการ
: สั่นตามตัว สะดุ้ง กล้ามเนื้อตึงเครียด
ปวดกล้ามเนื้อ
เหงื่อออกมาก หัวใจเต้นเร็วไม่สม่ำเสมอ ชีพจรเร็ว..เพิ่มขึ้น เวียนศีรษะ อ่อนเพลียง่าย
ความรู้สึก-อารมณ์
: กังวลเกินกว่าเหตุ กลัวในสิ่งที่อาจเกิดขึ้น ตื่นเต้น กระวนกระวาย หงุดหงิด โมโหง่าย ขาดสมาธิหรือคิดอะไรไม่ออก
ต้องมีความสัมพันธ์กับอาการอย่างน้อย 3 อาการ
ผู้ป่วยกลุ่มนี้มักพบได้ทั่วไป
และมักมาโรงพยาบาลด้วยการเจ็บป่วยทางกายหรือแสดงอาการของอารมณ์ซึมเศร้า
การพยาบาล
: ลดความกลัว..อยู่เป็นเพื่อน
กระตุ้น
ให้พูดคุยเกี่ยวกับความวิตกกังวลและสาเหตุ
จัดบรรยากาศที่สงบและผ่อนคลาย
ดูแลเรื่องยา สัญญาณชีพ ประเมินความเครียด
เกิดขึ้นเมื่อคาดว่าจะมีสิ่ง มาคุกคามหรืออันตราย
Specific phobia (Simple Phobia)
เป็นความกลัววัตถุสิ่งของ
หรือสถานการณ์บางอย่างที่รุนแรง และไร้เหตุผล (เช่น ขึ้นเครื่องบิน อยู่ที่สูง สัตว์ ได้รับการฉีดยา เห็นเลือด อยู่ในที่แคบ)
การเผชิญกับสิ่งที่กลัวนั้น
ก่อให้เกิดความวิตกกังวลขึ้นมาทันที
ผู้ป่วยตระหนักดี
ว่า ความกลัวนั้นมีมากเกินควร และไม่มีเหตุผล
ความกลัวที่รุนแรงต่อการเข้าสังคม
เผชิญกับคนอื่นที่ไม่คุ้นเคย หรือถูกคนอื่นจับตาดูอยู่ กลัวว่าจะกระทำการบางอย่าง ที่ทำให้รู้สึกน่าอับอายหรืออึดอัด
เกิดความวิตกกังวลขึ้นมาทันที
ต้องทนกับสถานการณ์นั้น ด้วยความทุกข์ทรมานใจอย่างมาก
มีผลกระทบต่อการดำเนินชีวิตประจำวัน
การประกอบอาชีพ การเรียน กิจกรรมทางสังคม หรือสัมพันธภาพกับผู้อื่น บางคนไม่กล้าไปงานเลี้ยง งานแต่งงาน หรือแสดงตัวต่อที่สาธารณะ
น.ส.ณัฐธิดา เพ็ชรเรือง