Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับการคลอด pngtree-warm-mother-holding-baby-image…

- - - - Molding = การเกยกันของกระดูกกะโหลกศีรษะทารกเพื่อให้มีขนาดเล็กลง
        กระดูก Occipital & Frontal เคลื่อนไปอยู่ใต้กระดูก Parietal กระดูก Parietal เกยอยู่บนอีกข้างBP,SOB สั้นลง แต่ OM ยาวขึ้น
      - Asynclitism (การตะแคงของศีรษะ)
    - - แรงต้านทานเสียดสีของช่องทางคลอด จะส่งผลให้เกิดการก้มของศีรษะทารก
      - ลำตัวทารกที่อยู่ในรูปทรงไข่Fetal axis pressure ลำตัวทารกจะเหยียดยาวและเคลื่อนต่ำลง
      - ลักษณะของช่องเชิงกรานที่มีความลาดเอียงทางด้านหลัง จะเกิดแรงถ่วงจากน้ำหนักศีรษะทารก ทำให้ศีรษะทารกก้มลง
      - แรงบีบจากผนังช่องทางคลอด ทำให้เกิดแรงหมุนช่วยผลักท้ายทอยมาด้านหน้าและผลักส่วนหน้าผากงุ้มเข้าหน้าอก ส่งผลให้ศีรษะของทารกก้มได้มากขึ้น
    - - เวลาเข้าช่องเชิงกราน ศีรษะทารกอยู่ในแนวขวาง/เฉียง ส่วนเวลาออกเชิงกรานมีรูปร่างรีตามแนวตั้ง/แนวหน้าหลัง (Antero-posterior) ดังนั้นเมื่อทารกเคลื่อนต่ำถึงช่องออก ทารกต้องหมุนท้ายทอยไปทางด้านหน้า (OA) ให้รอยต่อแสกกลางอยู่ในแนวหน้า-หลัง เพื่อให้สัมพันธ์กับช่องออกเชิงกราน ซึ่งจะหมุนกี่องศาก็ขึ้นอยู่กับท่านั้นๆ
    - - แรงจากการหดรัดตัวของมดลูกและแรงเบ่ง = ผลักดันให้ศีรษะทารกเคลื่อนไปในช่องทางคลอดส่วนล่าง
      - ข้อต่างๆ ของทารก ทำให้ส่วนของทารกเคลื่อนที่ไปในทิศทางที่ชี้ไปทางด้านหน้า
      - ช่องทางคลอดส่วนล่างมีทิศทางหักมุมโค้งมาทางด้านหน้า
    - - เกิดจากแรงดันของน้ำคร่ำ (Hydrostatic pressure) แรงดันโดยตรงที่ยอดมดลูกกดก้นทารกลงมาขณะมดลูกหดรัดตัว
    - - การหมุนศรีษะของทารกให้สัมพันธ์กับไหล่ที่ยังไม่หมุน โดยศีรษะและไหล่จะตั้งฉากกัน
    - - ศรีษะภายนอกช่องคลอดมีการหมุนไปในทิศทางเดียวกับการหมุนของไหล่
- - - - Phase of maximum slope = 4-5 ถึง 8-9 เซนติเมตร
      - Deceleration phase = 8-9 ถึง 10 เซนติเมตร
      - Acceleration phase = 3-4 ถึง 4-5 เซนติเมตร
  - - - มดลูกหดรัดตัว ความนาน และความรุนแรงลดลง
        
        ผู้คลอดจะพักและหลับตาในช่วงที่มดลูกคลายตัว ใช้เวลาประมาณ 10-15 นาที ไม่เกิน 30 นาที
    - - มดลูกหดรัดตัวถี่ นาน และแรง
        
        ในครรภ์แรกจะใช้เวลาเบ่งนาน 1- 2 ชั่วโมง ไม่เกิน 2 ชั่วโมง
        
        ในครรภ์หลังจะใช้เวลาเบ่งประมาณ 30 นาที - 1 ชั่วโมง แต่ไม่เกิน 1 ชั่วโมง
- - - - Estrogen เมื่อครรภ์ครบกำหนด โปรตีน = ช่วยมดลูกหดรัดตัว
        
        Estrogen Oxytocin receptor ในกล้ามเนื้อมดลูก
        
        Estrogen รกและเยื่อหุ้มทารกสร้าง Prostaglandin มากขึ้น
    - - ต่อมใต้สมอง สร้าง Adeno corticotropic hormone ซึ่งต่อมหมวกไตจะไวต่อฮอร์โมนนี้
        
        Adeno corticotropic hormone ต่อมหมวกไตหลั่งฮอร์โมน cortisol = กล้ามเนื้อมดลูกหดรัดตัวและเกิดการเจ็บครรภ์คลอด
        
        ในทารกที่มีความผิดปกติของต่อมใต้สมองและต่อมหมวกไตมักสัมพันธ์กับการคลอดที่ยาวนาน
    - - ฮอร์โมน Progesterone Estrogen Oxytocin = กล้ามเนื้อมดลูกมีการหดรัดตัว
        
        ไม่เป็นจริงในมนุศย์ เพราะไม่พบระดับ Progesterone ลดลง ก่อนเกิดการเจ็บครรภ์จริง
        
        จึงใช้ Progesterone ในการรักษาภาวะเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด เพื่อยืดระยะเวลาคลอด
    - - ต่อมหมวกไตกระตุ้น รกและเยื่อหุ้มทารก สร้าง Prostaglandin= กล้ามเนื้อมดลูกหดรัดตัวและเกิดการเจ็บครรภ์คลอด
        
        การทดลองฉีด Arachidonic acid เข้าไปในถุงน้ำคร่ำไตรมาสที่ 2 สามารถทำให้เกิดการแท้งได้
        
        Prostaglandin จึงเป็นยาชักนำให้เกิดการคลอดในหญิงตั้งครรภ์เกินกำหนด
    - - ความเครียด ต่อมใต้สมองส่วนหลังหลัง หลั่ง Oxytocin กระตุ้น deciduas ให้สร้าง Prostaglandin
        
        ตามการศึกษา : Oxytocin ไม่ได้กระตุ้นทำให้เกิดการเจ็บครรภ์คลอด
  - - - กระบวนการการทำงานประสานกันของมดลูกส่วนบนและส่วนล่าง เรียกว่า Depolarization กระตุ้นให้มดลูกหดรัดตัว
        
        ทฤษฎีนี้สามารถใช้อธิบายการคลอดก่อนกำหนดได้ดีในกรณีที่ตั้งครรภ์แฝด หรือครรภ์แฝดน้ำ (Hydramnios)
    - - ทารกเคลื่อนต่ำลง กดบริเวณมดลูกส่วนล่าง กระตุ้น Pressure receptor ส่งสัญญาณไปต่อมใต้สมอง หลั่ง Oxytocin กระตุ้นให้กล้ามเนื้อมดลูกหดรัดตัวและเกิดการคลอดขึ้น
        
        ทฤษฎีนี้สามารถใช้อธิบายการคลอดก่อนกำหนดและการคลอดครบกำหนดที่มีการเคลื่อนต่ำของส่วนนำผิดปกติ
    - - อายุครรภ์ 40 wks. การไหลเวียนเลือดบริเวณรกลดลง รกเสื่อมสภาพ Progesterone
- - - - แรงนี้ไม่ได้อยู่ในอำนาจจิตใจ () แบ่งออกเป็น 2 stage
        
        Stage 1 Latent phase : ความดันในโพรงมดลูก 25-40 mmHg
        Active phase : ความดันในโพรงมดลูก 70-90 mmHg
        
        Stage 2 ความดันในโพรงมดลูก 70-100 mmHg
        
        *ความดันในโพรงมดลูกตั้งแต่ 25 mmHg อาจทำให้ผู้คลอดรู้สึกเจ็บครรภ์ แต่ถ้าความดันต่ำมากกว่านี้ จะไม่ทำให้ปากมดลูกเปิดขยาย
    - - แรงที่เกิดจากการหดรัดตัวของกล้ามเนื้อหน้าท้องและกะบังลม
        
        มีความสำคัญต่อ Stage 2 ของการคลอด ความดันในโพรงมดลูกเพิ่มขึ้น 1-2 เท่า (ประมาณ 110-130 mmHg )
  - - - Occipito Frontal (OF) : ความยาวประมาณ 11.75 cm.
        
        วัดจาก Occipital protuberance ไปยังจุดกึ่งกลางของหน้าผาก
      - Sub-Occipito Frontal (SOF) : ความยาวประมาณ 9.5-10.5 cm.
        
        วัดจากจุดที่อยู่ต่ำกว่า Occipital protuberance ไปยังจุดกึ่งกลางของหน้าผาก
      - Sub-Mento Bregmatic (SMB) : ความยาวประมาณ 9-9.5 cm.
        
        วัดจากใต้คาง ไปจนถึง Anterior fontanelle
      - Bi-parietal : ความยาวประมาณ 9.25 cm.
        
        วัดจาก parietal eminence ข้างหนึ่งไปยังอีกข้างหนึ่ง
      - Occipito-Mental (OM) ความยาวประมาณ 13.5 cm.
        
        วัดจากปลายคาง ไปยังจุดต่ำกว่าจุดสูงสุดของ Vertex
        
        เนื่องจากเป็นเส้นผ่าศูนย์กลางที่ยาวที่สุด จะทำให้ศีรษะทารกผ่านช่องคลอดได้ยาก เช่น ทารกที่อยู่ในทรงเงยปานกลาง
      - Sub-Occipito Bregmatic (SOB) : ความยาวประมาณ 9.5 cm.
        
        เป็นเส้นผ่าศูนย์กลางที่สั้นที่สุดเมื่อเทียบกับ OF, SOF และ OM
        
        วัดจากใต้ Occipital protuberance ไปยังกึ่งกลางของ Anterior fontanelle
    - - ส่วนนำ (Presentation)
      - จุดอ้างอิงบนส่วนนำ (Denominator)
        
        Breech presentation
        
        ใช้กระดูก Sacrum หรือ S เป็นจุดอ้างอิง
        
        Vertex presentation
        
        ใช้ส่วนท้ายทอย Occiput หรือ O เป็นจุดอ้างอิง
        
        Face presentation
        
        ใช้คาง Mentum หรือ M เป็นจุดอ้างอิง
        
        Shoulder presentation
        
        ใช้กระดูก Scapula (Sc) / Acromion (Ac) เป็นจุดอ้างอิง
        
        Brow presentation
        
        ใช้กระดูก Frontal หรือ F เป็นจุดอ้างอิง
      - ทรงของทารก (Attitude)
      - ท่าของทารก (Position)
        
        กรณีที่ทารกมี Vertex presentation จะมี Occiput หรือ O เป็นจุดอ้างอิง ดังเช่นตัวอย่างในรูป
      - แนวของทารกในครรภ์ (Lie)
        
        แนวตามยาว
        
        ลำตัวทารกอยู่ในแนวตามยาวของโพรงมดลูก
        
        แนวตามขวาง
        
        ลำตัวทารกอยู่ขวางกับความยาวของโพงมดลูก
  - - - ท่านอนหงายยกศีรษะสูง 30 องศา (Semi-fowler) : ช่วยลดความรุงแรงของ Supine hypotension syndrome แต่ยังคงมี Joint fixed อยู่ เพราะก้นผู้คลอดยังติดพื้น
      - ท่านอนตะแคงซ้าย (Lateral recumbent )
        
        ออกซิเจนไหลไปเลี้ยงทารกได้มากขึ้น
        
        ช่วยให้เกิดการหมุนศรีษะจากท่า Occiput posterior Occiput anterior
      - ท่านอนหงาย (Supine) : Joint fixed Narrow passage Progress labor ช้า
        
        อาจเกิดภาวะ Supine hypotension syndrome ส่งผลให้การไหลเวียนเลือดไปเลี้ยงมดลูกลดลง
    - - ท่านั่งยองๆ (Squatting)
        ข้อดี
        
        ช่วยทำให้เกิดการเคลื่อนต่ำของส่วนนำ
        2.การหมุนศีรษะมาเป็นท่า anterior มากขึ้น
        ข้อเสีย
        
        ฟังอัตราการเต้นของหัวใจท่ารกยาก
        
        มองไม่เห็นฝีเย็บ
        
        เกิดแรงกดบริเวรฝีเย็บ = ฝีเย็บบวม
      - ท่าคุกเข่า (Hand & knees position)
        ข้อดี : ช่วยให้เกิดการหมุนศรีษะจากท่า Occiput posterior Occiput anterior
        ข้อเสีย : ฟังอัตราการเต้นของหัวใจท่ารกยาก
      - ท่านั่ง (Sitting)
        
        ช่วยลดระยะเวลาใน Stage 2 ของการคลอด
        
        ช่วยลดการเกิดภาวะกรดคั่งในร่างกายทารก
  - - - 1.ช่องทางคลอดที่เป็นกระดูก (Bony pelvis)
        
        ช่องเชิงกรานแท้
        
        ช่องกลาง
        (Mid pelvis)
        
        ช่องทางออก
        (Pelvic outlet)
        
        ช่องทางเข้า (pelvic inlet)
        
        อยู่ต่ำกว่า Pelvic brim
        
        เป็นช่องกลวง แต่ความกว้างของช่องไม่เท่ากัน
        
        ทารกจะต้องปรับตัวให้เหมาะสม เพื่อที่จะสามารถคลอดออกมาได้
        
        ช่องเชิงกรานเทียม
        
        อยู่เหนือ Pelvic brim
        
        ไม่สำคัญต่อกระบวนการคลอด
        
        รูปร่างของเชิงกราน
        
        Android pelvis
        
        ช่องเชิงกรานเป็นรูปสามเหลี่ยม
        
        Ischial spine แหลม, Sacral curve มักจะตรง, Subpubic angle ค่อนข้างแคบ
        
        เป็นลักษณะของเชิงกรานที่ไม่เหมาะสมกับการคลอด
        
        Gynecoid pelvis
        
        ช่องเชิงกรานเป็นรูปกลม
        
        เป็นลักษณะของเชิงกรานที่เป็นผลดีต่อการคลอด
        
        Ischial spine ไม่ยื่นออกมา และมี Subpubic angle กว้าง
        
        Playtypelloid pelvis
        
        เป็นเชิงกรานที่ลักษณะคล้าย Gynecoid pelvis
        
        Subpubic angle กว้าง แต่ลักษณะเชิงกรานแบนกว่า Sacral curve ค่อนข้างสั้น
        
        เป็นเชิงกรานที่ไม่เหมาะสมกับการคลอด
        
        Anthropoid pelvis
        
        ช่องเชิงกรานเป็นรูปไข่
        
        Ischial spine มักจะยื่นออกมา และมี Subpubic angle ค่อนข้างแคบ
        
        ผู้คลอดที่มีเชิงกรานแบบนี้ยังพอคลอดได้ แต่ไม่ดีเท่าแบบแรก
        
        ใช้ Pelvic brim/ linea terminalis ในการแบ่งช่องเชิงกราน
      - ช่องทางคลอดที่ยืดขยายได้ (Soft passage)
        
        เป็นช่องทางที่ทารกก็สามารถออกมาได้ เพราะส่วนนี้ยืดขยายได้ ตัดให้ขาด หรือฉีกขาดได้ เช่น ปากมดลูก ช่องคลอด กล้ามเนื้ออุ้งเชิงกราน และฝีเย็บ หรือที่เรียกว่า ทางคลอดอ่อน
        
        ในขณะคลอดต้องระวัง ถ้ามีการฉีกขาดมากแล้วเย็บไม่เรียบร้อย เมื่อมีบุตรหลายคน/อายุมาก อาจส่งผลให้กล้ามเนื้อหย่อนมากขึ้น ทำให้เกิดกระเพาะปัสสาวะหย่อน (Cystocele)
- - - - ในกรณีที่เกิด Bandl' s ring จะคลำ Round ligament ได้อย่างชัดเจนใต้ผนังหน้าท้อง
    - - สารคัดหลั่งจากช่องคลอด (Mucous show)
      - ถุงน้ำทูนหัวแตก
      - ปากมดลูกนุ่มและบางตัว
      - อาการน้ำหนักลดและเปลี่ยนแปลงระบบทางเดินอาหาร
        
        ฮอร์โมน Progesterone Estrogen ทำให้มีการสูญเสียน้ำออกจากร่างกาย ส่งผลให้น้ำหนักลดลงประมาณ 0.5-1.5 กก.
      - อาการเจ็บครรภ์เตือน (False labor pain)
        
        เจ็บครรภ์จริง
        
        เริ่มต้นหดรัดตัวน้อยมาก และจังหวะไม่สม่ำเสมอ
        
        ระยะเวลาและความรุนแรงของการหดรัดตัวมดลูกคงเดิม หรือน้อยลง
        
        อาการเจ็บมักเกิดขึ้นบริเวณหน้าท้องเท่านั้น
        
        การเดินไม่ทำให้เจ็บครรภ์มากขึ้น แต่จะทำให้การหดรัดตัวของมดลูกลดลง
        
        อาการเจ็บครรภ์ลดลงเมื่อพัก หรือแช่ในน้ำอุ่น หรือได้รับยาแก้ปวด
        
        ไม่มีการเปลี่ยนแปลงของปากมดลูก
        
        ไม่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงของทารก
        
        เจ็บครรภ์เตือน
        
        เริ่มต้นหดรัดตัวทุก 10-15 นาที เป็นจังหวะและสม่ำเสมอ
        
        ระยะเวลาและความรุนแรงของการหดรัดตัวเพิ่มขึ้นเป็นลำดับ
        
        เริ่มมีอาการเจ็บบริเวณหลังส่วนล่างหรือบั้นเอว และร้าวมาบริเวณหน้าท้อง ยอดมดลูก
        
        อาการเจ็บรุนแรงมากขึ้นเวลาเดิน
        
        อาการเจ็บครรภ์ไม่ลดลง ถึงแม้ว่าจะพักหรือแช่น้ำอุ่น หรือได้รับยาแก้ปวด
        
        มีการบางและเปิดขยายของปากมดลูก
        
        มีผลต่อการเคลื่อนต่ำของทารก
      - อาการท้องลด (Lightening)
        
        การลดลงของระดับยอดมดลูก มีความสัมพันธ์กับการลดลงของปริมาณน้ำคร่ำในช่วงท้ายของการตั้งครรภ์
        
        ครรภ์แรก : จะเกิดประมาณ 2-3 สัปดาห์ก่อนการเจ็บครรภ์
        
        ครรภ์หลัง : เกิดประมาณ 1 สัปดาห์ก่อนการเจ็บครรภ์
    - - มดลูกหดรัดตัว เกิดแรงดัน General fluid pressure น้ำแผ่กระจายทั่วทุกจุดในโพรงมดลูก ทารก รก สายสะดือ ไม่ถูกบีบรัดโดยตรง
      - Fore water (ถุงน้ำทูนหัว) เป็นเสมือนลิ่มช่วยถ่างขยายปากมดลูกในระยะแรกๆ ของการคลอด โดยจะแตกในปลายระยะที่ 1 หรือตอนต้นของระยะที่2 ของการคลอด
        
        ถุงน้ำแตกเอง ปากมดลูกเปิดหมด+มดลูกมีการหดรัดตัวรุนแรง ความดันภายในโพรงมดลูกสูงขึ้น ถุงน้ำโป่งตึง ผู้คลอดเบ่ง ถุงน้ำแตก
        
        ถุงน้ำคร่ำแตกก่อนเวลา ท่ารกอยู่ในท่าผิดปกติ ส่วนนำไม่แนบกับมดลูกส่วนล่าง ไม่เกิด Ball valve action แรงดันส่วน Fore water เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ถุงน้ำแตกก่อนเวลา ปริมาณน้ำคร่ำลดลง ทารกและรกถูกแรงบีบจากการหดรัดตัวของมดลูก ทารกได้รับออกซิเจนน้อยลง
    - - การสั้นบางของปากมดลูก (Effacement) : การตรวจหาความหนาของมดลูก (เซนติเมตร) จะสามารถบ่งบอกถึง % ความบางของมดลูกได้ เช่น หากตรวจความหนาของปากมดลูกได้ 2 เซนติเมตร จะมีค่าความบางของมดลูก 0%
      - การเปิดขยายของปากมดลูก (Dilatation) : จะแตกต่างกันระหว่างผู้คลอดครรภ์แรก (Primipara) และครรภ์หลัง (Mulitipara)
      - ระยะปากมดลูกเปิด
    - - อยู่นอกอำนาจจิตใจ แบ่งออกเป็น 2 ส่วน
        ส่วนบน : มีเซลล์กล้ามเนื้อเรียบในการหดรัดตัว ส่วนล่าง : ส่วนที่มีการยืดขยายและบางลง
        
        ใยมดลูกมีลักษณะพิเศษ = ใยกล้ามเนื้อมดลูกคลายออกไม่เท่าความยาวเดิม (Retraction) จะสั้นลงทุกครั้งที่มีการหดรัดตัว ทำให้มดลูกส่วนบนมีความหนามากขึ้น
        
        Bandl' s ring เป็นอาการแสดงที่บ่งบอกว่า มดลูกอาจจะแตกได้ (Uterine rupture)
      - ความรุนแรงของการหดรัดตัวของมดลูก (Intensity)
        
        Mild intensity/ + : มดลูกหดรัดตัวอ่อน
        
        Moderate intensity/ ++ : มดลูกหดรัดตัวแข็งตามปกติ
        
        Strong intensity/ +++ : มดลูกหดรัดตัวแข็งมาก
        
        Tetanic intensity/ ++++ : มดลูกหดรัดตัวแข็งมากผิดปกติ