Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

:smiley:ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบหัวใจ หลอดเลือดและไต, การพยาบาลผู้ที่ได้รับยาร…

- - - - 5.2 Thaizide Diuretics
        เช่น Hydrochlorothiazide (HCTZ) , Benzthiazide , hlortalidone
        กลไลการออกฤทธิ์
        
        ยับยั้งการดูดซึมกลับของ Nacl ที่บริเวณ distal tubule มีผลเพิ่มการขับ sodium ions และ chlocium ions
        
        ใช้ในการรักษาผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง ระดับเล็กน้อย-ปานกลาง (Mild-moderate)
        
        ใช้รักษาผู้ป่วยโรคล้มเหลวที่มีอาการบวมจากไตทำงานผิดปกติ ใช้ในผู้ป่วยเบาจืดจากการไม่ตอบสนองต่อ antidiuretic hormone
        
        ช่วยกระตุ้นไตให้ตอบสนอง ต่อhormone ได้ดีขึ้น
        
        อาการข้างเคียง
        
        ระดับ Kในเลือดต่ำทำให้หัวใจเต้นผิดจังหวะ และอาจเสียชีวิตได้
        
        hyperurecemia
        
        hyperglycemia
        
        มีการเพิ่มระดับไขมันโคเลสเตอรอลและไตรกลีเซอไรด์ในซีรั่ม
        
        เกิดร่างกายอยู่ในภาวะเป็นด่าง
        
        hyponatremia
        
        ข้อห้ามใช้
        
        ไม่ควรใช้ยาบ่อยครั้งหรือใช้ยาขนาดสูงในผู้ป่วยตับแข็ง ไตวาย หัวใจล้มเหลว เบาหวาน โรคเก๊าท์
        
        ไม่ใช้ร่วมกับผู้ป่วยทีได้รับยา digitalids เพราะจะทำให้เกิด digitalis toxicity ได้ง่าย
      - 5.3 ptassium-sparing diuretics
        ได้แก่ยา Spironolactone , Triamterene , Amiloride
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยับยั้งการดูดซึมกลับของ sodium ions ที่บริเวณ collecting duct แลกกับ potassium ions มีการเก็บpotassium ions เข้าสู่ร่างกาย
        
        ช่วยลดการสูญเสีย potassium ions
        
        ยับยั้งการทำงานของaldosterone โดยปิดกั้นที่ aldosterone receptor
        การนำไปใช้ทางคลินิก
        
        มีฤทธิ์ในการขับปัสสาวะอย่างอ่อน นิยมใช้ร่วมกับยาขับปัสสาวะกลุ่มอื่น เช่น thiazide และ furosemide เพื่อชวยลดการสูญเสีย potassium
        
        ใช้รักษาโรคความดันโลหิตสูง
        
        รักษาอาการบวมที่ใช้ยาอื่นไม่ได้ผล
        
        อาการข้างเคียง
        
        คลื่นไส้ อาเจียน วิงเวียน ปวดศีรษะ
        
        ตะคริวที่ขา
        
        ยูเรียในเลือดสูง
        
        เต้านมโตในผู้ชาย
        
        ภาวะร่างกายเป็นกรดจากระดับ chloride ในเลือดสูง
        
        ภาวะไตวายเฉียบพลัย
        
        นิ่วในไต
      - 5.1 loop diuretics
        ยาขับปัสสาวะกลุ่ม loop diuretics ex. Furosemide , Bumetanide
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยับยังการดูดซึมกลับของ NaCI ที่ท่อไตบริเวณ thick ascendind limb ของ henle's loop
        
        ลดการซึมกลับที่บริเวณ proximal tubule
        
        เพิ่มการขับ potassium ions , magnesiu ions , calcium ions และ sodium ions
        
        อัตราการไหลเวียนเลือดที่ไต
        
        อาการข้างเคียง
        
        ผื่นคัน ความดันโลหิตต่ำ
        
        ระดับ potassium ในเลือดต่ำ ก่อให้เกิดภวะหัวใต้เต้นผิดจังหวะได้
        
        ระดับ magnesium ในเลือดต่ำ
        
        ระดับน้ำตาลในเลือดเพิ่มขึ้น
        
        ระดับกรดยูริกในเลือดสูง (hyperuricemia)
        
        เกิดความเป็นพิษต่อหูได้ถ้าใช้ในขนาดสูง
        
        ภาวะขาดน้ำอย่างรุนแรงได้ (severe dehydration)
        
        เนื่อเยื่อไตอักเสบ (interstitial nephritis)
        
        ตับทำงานผิดปกติิ
      - 5.4 Osmotic diuretics ex. Mannitol
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยับยั้งการดูดซึมกลับของsodiu และน้ำที่บริเวณproximal tubule, descending limb of the loop of henle และ collecting tubule ตัวยามีคุณสมบัติในการดูดน้ำจากเนื้อเยื่อต่างๆในร่างกายเข้ามาในกระแสเลือด
        ทำให้มีปริมาณน้ำและเกลือแร่ผ่านเข้าไตมากขึ้น ขับน้ำและelectrolyte ออกทางปัสสาวะได้มากขึ้น
        
        การนำไปใช้ทางคลินิก
        
        ลดความดันในลูกตาก่อนและหลังผ่าตัดตา
        
        ลดความดันในสมอง ป้องกันและรักษาภาวะไตวายเฉียบพลัน
        
        อาการข้างเคียง
        
        ปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน อาจพบโซเดียมในเลือดต่ำ
        
        การใช้ยาในขนาดสูงอาจให้เกิดภาวะขาดน้ำ
      - 5.5 Carbonic Anhydrase inhibitors
        ได้แก่ Acetazolamide
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ Carbonic anhydrase พบมากในบริเวณ proximal tubule
        ส่งผลยับยั้งการดูดซึมกลับของ NaHCO3 ทำให้เพิ่มการขับปัสสาวะ
        
        การนำไปใช้ทางคลินิก
        
        รักษาโรคต้อหิน โดยการลดการสร้างน้ำหล่อเลี้ยงลูกตา
        
        รักษาภาวะร่างกายอยู่ในภาวะเป็นด่างจากการทำงานของไต
        
        รักษาโรคแพ้ความดันอากาศในที่สูง หรือ แพ้ความสูง (Acute mountain sickness)
        
        ใช้ทำให้ปัสสาวะเป็นด่าง (urinary alkalinization)
        
        อาการข้างเคียง
        
        ปวดศีรษะ
        
        ง่วงซึม
        
        การรับความรู้สึกผิดไป
        
        ร้อนวูบวาบ
        
        [anorexia] เบื่ออาหาร
        
        [tinitus] หูอื้อ
        
        [hepatic necrosis] เนื้อตับตาย
        
        นิ่วในไต
        
        ภาวะร่างกายเป็นกรดจากระดับ chloride ในเลือสูง
        
        Alpha-blockers
        
        ตัวอย่างยา ได้แก่ Prazosin , Doxazosin
        ออกฤทธิ์ขยายหลอดเลือด แนะนำให้รับประทานพร้อมมื้ออาหารเพื่อลดการระคายเคืองกระเพาะอาหาร
        ผลข้างเคียง
        
        ทำให้เกิดความดันโลหิตต่ำขณะเปลี่ยนท่าทาง
        
        ปวดศีรษะและอ่อนเพลีย
        
        ไม่มีผลข้างเคียงทาง metabolic และระดับไขมัน
        
        ปัจจุบันไม่เป็นที่นิยมใช้ในการควบคุมความดันโลหิต
        แต่ใช้ในผู้ป่วยที่มีความผิดปกติปกติของไขมันหรือใช้รักษาผู้ป่วยต่อมลูกหมากโต
        
        :red_flag:
- - - - 5.1 ยากลุ่ม Cardiac glycosides
        
        สารสกัดจากใบของfoxglove หรือ Digitalis purpurea Digitalis
        (Digoxin) เป็นยาตัวเดียวในกลุ่มcardiac glycosides ใช้ในการรักษาภาวะหัวใจล้มเหลว
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        ออกฤทธิ์ยับยั้ง Na+,K+,ATPase มีผลให้sodium ions ในเซลล์มากขึ้น
        
        ส่งผลลดการทำงาน Na+/Ca2+ exchanger
        
        ลดการขับcalcium ions ออก ทำให้calcium ions อยู่ในเซลล์กล้ามเนื้อหัวใจมากขึ้นและcalcium ions ที่เข้ามาในเซลล์
        มีผลกระตุ้นการหลั่งของ calcium ions จาก sarcoplasmic reticulum ในเซลล์ออกมา
        
        มีผลเพิ่มความแรง ในการหดตัวของกล้ามเนื้อหัวใจ
        การนำไปใช้ทางคลินิก
        
        รักษาภาวะหัวใจล้มเหลว มีผลเพิ่มการบีบตัวของหัวใจ
        
        รักษาและป้องกันการเกิดภาวะน้ำท่วมปอด ช่วยในการทำงานของหัวใจดีขึ้น โดยDigitalis มีhalf-life ยาวนาน36-48hr
        ทำให้ต้องใช้ระยะเวลานาน ยาถึงจะถึงระดับในการรัักษา
        
        การรักษา
        โดยปกติจะให้ยาแบบ loading dose ก่อน เมื่อผู้ป่วยตอบสนองต่อยา จึงลดระดับยาลง ระดับรักษา0.5-1.5 ng/ml ระดับที่ก่อให้เกิดพิษ > 2 ng/ml (จุดทศนิยม3จุด ในการเช็ค)
        อาการข้างเคียง
        
        ยาdigitalis มีความเป็นพิษค่อนข้างสูง การใช้ยาเกินขนาด รักษาเพียงเล็กน้อย อาจก่อให้เกิดความเป็นพิษได้
        
        การเต้นของหัวใจผิดจังหวะ, หัวใจเต้นเร็ว , ใจสั่น คลื่นไส้อาเจียน จากCardiac glycosides
        
        กระตุ้น chemoreceptor trigger zone (CTZ) ในสมอง
        
        ระบบทางเดินอาหาร พบการระคายเคืองทางเดินอาหาร เบื่ออาหาร ท้องเสีย
        
        ระบบประสาทส่วนกลาง ความจำเสื่อม เห็นภาพหลอน (hhallucination)
        
        การมองเห็นผิดปกติ (visual disturbance), กระสับกระส่าย (agitation)
        
        ชัก (convulsion) , Gynecomastia
      - 5.3 ยาออกฤทธิ์ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ฟอสโฟไดเอสเทอเรส (Phosphodiesterase inhibitors) ได้แก่ Milrione
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ phosphodiesterase ในหลอดเลือดและกล้ามเนื้อหัวใจ มีการขยายตัวของหลอดเลือดแดง เลือดไปเลี้ยงส่วนต่างๆได้ดีขึ้น
        
        ลดVascular resistance >> เพิ่มcardiac output
        การนำไปใช้ทางคลินิก
        
        โรคหัวใจล้เหลวระดับรุนแรง ที่ใช้ยาตัวอื่นแล้วไม่ได้ผล
        
        ใช้ในกรณีใช้ dobutamne ไม่ได้ผล (ดื้อยา)
        อาการข้างเคียง
        
        หัวใจเต้นผิดจังหวะ , เจ็บอก , ความดันโลหิตต่ำ , ปวดศีรษะ
        การพยาบาลผู้ที่ได้รับยารักษาภาวะหัวใจล้มเหลว
        
        ประเมินสัญญาณชีพ ประเมินจังหวะ ความแรง การเต้นของหัวใจ ก่อนและหลังการให้ยา หากมีจังหวะและความแรงไม่สม่ำเสมอ ควรหยุดยาและรายงานแพทย์ทันที
        
        ประเมินและติดตามการตรวจ electrolyte
        
        ประเมินน้ำหนักตัว การบวม เช่น แขน ขา
        
        ประเมิน/บันทึกความสมดุลของสารน้ำ
        
        ประเมินอาการข้างเคียงหลังการให้ยาแต่ละชนิด
        
        ประเมินอาการข้างเคียงและความเป็นพิษของยา เช่น คลืนไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร ท้องเสีย การมองเห็็น ผิดปกติ ใจสั่นให้หยุดยา รายงานแพทย์ทันที
        
        ควรดูแลให้รับประทานพร้อมอาหาร เพื่อลดการระคายเคืองกระเพาะอาหาร
        
        ประเมินระดับยาในกระแสเลือด ควรอยู่ในระดับ0.5-2 ng/ml เนื่องจากยามีช่วงความปลอดภัยในการรักษาแคบ
        
        กรณีได้รับยาฉีด ประเมินบริเวณที่ให้ยาว่ามีอาการบวมแดง และมีการเลื่อนหลุดของสาย IV fluid หรือไม่ เนื่องจากยามีฤทธิ์ระคายเคืองเนื้อเยื้อ อาจทำให้เนื้อตายได้
        ประเมินอัตราเต้นชีพจรก่อนให้ยา ถ้าเท่ากับหรือน้อยกว่า60ครั้ง/นาที ห้ามให้ยาและรายงานแพทย์
      - 5.2 ยาออกฤทธิ์กระตุ้นอะดรีเนอจิกรีเซฟเตอร์ (adrenergic agonists)
        ได้แก่ dopamne , dobutamine
        กลไกการออกฤทธิ์
        Dobutamine : ออกฤทธิ์ กระตุ้นReceptor ที่กล้ามเนื้อหัวใจ ส่งผลเพิ่ม cardiac output
        Dopamine : การใช้ในlow dose ออกฤทธิ์กระตุ้นที่ dopaminergic raceptor บนกล้ามเนื้อเรียบของหลอดเลือด
        ทำให้หลอดเลือดคลายตัว มีผลเพิ่มปริมาณเลือดไปเลี้ยงไต ส่งผลช่วยคงสภาพอัตราการกรองผ่านที่ไตใช้ในขนาดปานกลาง (intermrium dose)
        การนำไปใช้ทางคลินิก
        ใช้ในกรณีหัวใจล้มเหลวชนิดเฉียบพลัน หรือใช้ยาชนิดรับประทานไม่ได้ผล โดยใช้ในระยะสั้น
        อาการข้างเคียง
        
        อัตราการเต้นของหัใจเพิ่มขึ้น
        
        ความต้องการO2 ของกล้ามเนื้อหัวใจเพิ่มขึ้น
        
        ทำให้เกิดอาการเจ็บอก หรือการเต้นของหัวใจผิดจังหวะ ต่อผู้ป่วยที่ีภาวะหัวใจขาดเลือด
  - - - ยากลุ่มไนเตรท (Nitrates) และไนเตรท (Nitrite)
        
        Glyceryl trinitrate (Nitroglycerin)
        
        Isosorbide dinitrate : Isordril
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        ขยายหลอดเลืือดโดยการหลั่ง nitric oxide (NO) เข้าสู่กล้ามเนื้อเรียบของหลอดเลือด
        
        กระตุ้น guanylate cyclase ใน cytoplasm ทำให้เกิดกลามเนื้อเรียบของหลอดเลือดดำขยายตัว เลือดไหลกลับหัวใจลดลง ลดปริมาณเลือดในห้องหัวใจ (preload)
        
        แรงในการบีบตัวของหัวใจลดลง
        
        ลดความต้องการออกซิเจนของร่างกาย
        
        หลอดเลือดแดงหัวใจคลายตัว
        
        ความต้านทานของหลอดเลือดปลายทางลดลง (after load)
        
        ความดันโลหิตลดลง ลดการทำงานของหัวใจ
        
        ออกฤทธิ์ต่อเลือดดำมากกว่าเลือดแดง
        
        การบริหารยา Isosorbide dinitrate (tablet)
        
        ชนิดอมใต้ลิ้น (Sublingual) 0.3-0.6 mg อมเมื่อมีอาการเจ็บหน้าอกห่างกัน5นาที
        
        ชนิดอมใต้ลิ้น (Sublingual : SL) 5 mg เริ่มอม5mg ถ้ายังไม่หายใน 5นาที ให้อมเม็ดที่2 ได้อีก ถ้ายังไม่หายอมเพิ่มเม็ดที่3 แล้วรีบไปโรงพยาบาล
        
        ชนิดอมในกระพุ้งแก้ม (3-6ชั่วโมง)
        
        ชนิดแผ่นแปะ ( nitroderm TTS 8-10 ชั่วโมง)
        
        ชนิดขี้ผึ้ง (ointment) ทา(3-6 ชั่วโมง) ความถี่ในการใช้ยา Nitroglycerin 0.5-2 นิ้ว 2-3ครั้ง/วัน
        
        ชนิดแผ่นปิดหน้าอก (transdermal patch) 0.2-0.8 mg/hr ทุก24hr เอาออกตอนนอน12-14hr
        
        ชนิดSpay 1-2 ครั้ง พ่นเมื่อมีอาการเจ็บหน้าอกห่างกัน5นาที
        
        ชนิดรับประทานออกฤทธิ์ยาว (oral sustained release) 2.5-6.5 mg 2-3ครั้ง/วัน
        Isosorbide dinitrate แบบรับประทาน10-40 mg วันละ2-3 ครั้ง
        Isorbide 5-mononitrate แบบรับประทาน20 mg วันละ2ครั้ง (ห่างกัน7-8ชั่วโมง) 30-240 mg วันละ1ครั้ง
        
        การนำไปใช้ทางคลินิก
        
        กรณีเจ็บอกรุนแรงเฉียบพลัน (acute angina attack) 5mg อมใต้ลิ้น
        
        ใช้ป้องกันการเกิดอาการเจ็บอก angina (10mg)
        
        อาการข้างเคียง
        
        หัวใจเต้นเร็ว
        
        ความดันโลหิตลดลงเมื่อเปลี่ยนท่า
        
        เป็นลม (syncope)
        
        หน้าแดง ปวดมึนศีรษะ บางรายพบอาการปวดศีรษะคล้ายปวดไมเกรน เนื่องจากฤทธิ์ขยายหลอดเลือดในสมอง
        
        การใช้ยาชนิดแผ่นแปะ (transdermal) อาจพบผื่นคันบริเวณที่แปะยาได้
        
        การใช้ยาเป็นระยะเวลานานทำให้เกิดการดื้อยา ควรงดใช้ยาเป็นระยะ nitrate-free peroid เพื่อป้องกันการดื้อยา อย่างน้อย8-12ชั่วโมง/วัน เช่นอาจงดยาในช่วงกลางคืน