Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 2 Cellular Pathology (พยาธิวิทยาของเซลล์และเนื้อเยื่อ) - Coggle…
บทที่ 2 Cellular Pathology
(พยาธิวิทยาของเซลล์และเนื้อเยื่อ)
Cell Biology
Definition
เซลล์ เป็นหน่วยของสิ่งมีชีวิตที่เล็กที่สุด
ดำรงชีวิตได้อย่างอิสระแต่มีปฏิสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อม
ถ้าสิ่งแวดล้อมแปรปรวน เซลล์ต้องปรับตัว
คือรักษาค.สมดุลภายในเซลล์ (Homeostasis)
The cell
Cell membrane
ป้องกันอันตราย
ยอมให้สารบางอย่างผ่านได้
สื่อสารกับ cell อื่น
Nucleus
หัวใจสำคัญของ CELL
Cytoplasmic organelles
สิ่งที่อยู่่รอบๆ Nucleus
เซลล์ทุกเซลล์จะพยายาม
รักษาสมดุล (Homeostasis)
เพื่อความอยู่รอด และทำหน้าที่อย่างปกติ
ปัจจัยที่ทำให้เซลล์คงอยู่อย่างปกติสุข
ภายใน
จะถูกกำหนดโดยสารพันธุกรรม
ภายนอก
ปริมาณของอาหารและสารที่จำเป็น
สภาพแวดล้อมภายนอก
การบาดเจ็บของเซลล์
(Definition of Cell injury)
cell สัมผัสกับ stimuli จนเกิดการบาดเจ็บ
เซลล์ที่ไวต่อการขาด ATP มากสุด
cell สมอง
เซลล์ที่ทนต่อการขาด ATP มากสุด
Cell กล้ามเนื้อลาย
การตอบสนองของเซลล์ที่เกิดขึ้น ขึ้นอยู่กับ
ชนิดและความรุนแรงของ Stimuli
External Stimuli
Physical Stimuli
(รุนแรงมาก)
เช่น อุบัติเหตุถูกรถสิบล้อชน
ทำให้เซลล์และเนื้อเยื่อบาดเจ็บในปริมาณมาก
เสียชีวิตทันที
Internal Stimuli
พันธุกรรม (ขาดเอนไซม์)
เกิดขบวนการ Metabolism
เซลล์บาดเจ็บ
เสียชีวิต
ระยะเวลาที่สัมผัสกับ Stimuli
เช่น เส้นเลือด Coronary artery อุดกั้น
ชนิดของเซลล์ที่ถูกกระตุ้นหรือรบกวน
แบ่งตามความสามารถ
การแบ่งตัวเพิ่ม
Stable Cells
เซลล์จะไม่เพิ่มจำนวน
แต่มีการสร้างทดแทนเซลล์ เมื่อถูกทำลาย
เช่น เซลล์ตับและเซลล์กระดูก (Osteoblasts)
Permanent cells
ไม่สามารถเพิ่มจำนวนหรือทดแทนได้อีก
เช่น Neuron ,Skeketal myocytes ,Cardiac myocytes
เพิ่มจำนวนได้เฉพาะตัวอ่อน
Labile cells
อายุขัยสั้น
เพิ่มจน.เซลล์ทดแทนเซลล์ที่หมดอายุขัยได้ตลอด
เช่น เซลล์ผิวหนัง,เยื่อบุทางเดินอาหาร,หายใจ,ปัสสาวะ และเซลล์ไขกระดูก
Hemeostasis
Cellular Adaptation
ความสามารถปรับตัวของเซลล์ให้เข้ากับสิ่งแวดล้อม
Reversible change (เปลี่ยนแปลงได้)
Physiologic adaptation
ปรับไปตามสรีรวิทยา
Pathologic adaptation
ปรับตัวเนื่องจากมี Pathology
Decreased cellular activity (การลดลงของเซลล์)
Atrophy
Decreased size of cell
Causes
เลือดไปเลี้ยงน้อย
ขาดแคลนอาหาร
ทำงานน้อยลง
สลาย protein มากขึ้น
มี Mitochondria ,ER,Myofilament น้อยกว่าปกติ
Physiological
ต้มน้ำนมมีขนาดเล็กลงหลังจากหย่านมลูก
เมื่อเลิกเล่นกล้าม Six pack หาย
Pathological
Brain atrophy
อาอยุที่เพิ่มขึ้น
ผู้ป่วยดื่มเหล้านานๆ
Metaplasia
เป็น Pathological ทั้งหมด
คือเซลล์เปลี่ยนชนิด,เปลี่ยนแปลงรูปร่าง เพราะถูกกระตุ้นจากสิ่งเร้า
เช่น คนที่สูบบุหรี่
จะถูกแทนที่ columnar epith.
โดย stratified squamous epith.
Cervix
normal columnar epit. (ทนกรดไม่ได้)
เปลี่ยนเป็น squamous epit.
Dysplasia
การเปลี่ยนแปลงที่ผิดไปจากธรรมดา
มักเกิดจากการตอบสนองการอักเสบหรือระคายเคือง
เปลี่ยนขนาด &รูปร่าง เซลล์ ,คงรูปไม่ได้
มีการเจริญที่ไม่เป็นระเบียบ
Precursor of cancer
Aplasia
cell แบ่งตัวล้มเหลว
เกิดภาวะตัวอ่อนเท่านั้น
Alteration of cell morphology
การรบกวนของ cell
Increased cellular activity (การเพิ่มขึ้นของเซลล์)
Hypertrophy
การเพิ่มขึ้นของขนาดเซลล์ (increased size of cell)
มักเกิดใน Cell ที่แบ่งตัวไม่ได้
Cardiac muscle
Smooth muscle
Skeletal muscle
เซลล์ปรับตัว
เนื่องจากต้องทำงานเพิ่ม
เพื่อเป็นการชดเชย
ตอบสนองต่อฮอร์โมน
Physiologic hypertrophy
Pragnant uterus
cell มดลูกขยายตัวรองรับทารกในท้อง
Sex organ
เข้าสู่วัยเจริญพันธุ์
1 more item...
Lactating breast (prolatin+estrogen)
ต่อมที่ให้นมบุตร
Muscle
Pathologic hypertrophy
Heart (hypertension or
aortic valve disease)
Hyperplasia
ภาวะมีสิ่งกระตุ้น ทำให้ cell เพิ่ม
Increased Number of cell
Physiologic hyperplasia
ต่อมน้ำนม (glandular epithelium)
เพิ่มจำนวนเมื่อเข้าสู่วัยสาวหรือระหว่างตั้งครรภ์
ตับ (มี mitotic activity เพิ่มขึ้นหลังจากตัดเนื้อตับบางส่วนออก)
เยื่อบุมดลูก (endometrium)เพิ่มจำนวนในระหว่างที่่มีรอบเดือน
Pathologic hyperplasia
เยื่อบุมดลูก (endometrium) เพิ่มจำนวน
เสียสมดุลของเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรนถูกรบกวน
Skin warts (papailloma virus)
กระตุ้นให้ cell แบ่งตัวตลอด
ทำให้ cell มีอายุนานขึ้น
ทำให้เกิดก้อนหูด
Cell injury
นิยาม
Injury (อันตราย,บาดเจ็บ)
สิ่งที่เปลี่ยนแปลงระดับเสถียรภาพของเซลล์
Cell injury
กระบวนการที่มีอยู่เดิมเสียหายหรือเสื่อมลง
ชั่วคราว
เซลล์ปรับตัวได้เร็ว,ไม่เกิดผลเสียต่อเซลล์)
เกิดนาน
เซลล์เปลี่ยนแปลงรูปร่างหน้าที่ หรืออาจจะทำให้เซลล์ตาย
สาเหตุของภยันตรายที่เกิดกับเซลล์
เซลล์ขาดออกซิเจน
สาเหตุสำคัญและพบบ่อย
Ischemic
เลือดไปเลี้ยงน้อยลง
causes
การเสียเลือด ,หลอดเลือดตีบ.มีลิ่มเลือด
ผลที่ตามมา
เซลล์ตาย (necrosis) เช่น กล้ามเนื้อหัวใจตาย
Hypoxia
ออกซิเจนมชในเลือดลดลง
causes
Ischemia,hypotension,พิษจาก CO
ผลที่ตามมา
ATP เปลี่ยนโครงสร้างและหน้าที่ภายในเวลาสั้นๆ
เซลล์ที่ไวต่อการขาดเลือด
cardiac muscle ,kidney, liver & brain
สาเหตุทางเคมี
สารเคมีที่ใช้ใยเกษตรและอุตสาหกรรม
น้ำตาลและเกลือ ถ้ามากหรือน้อยเกินไป
จะเป็นอันตรายต่อเซลล์
ยาบางชนิด เช่น ยาต้านมะเร็ง
โลหะหนัก เช่น ตะกั่ว ปรอท
free radical
ทำให้ cholearerol ผิดรูป , DNA ผิดปกติ ,เม็ดเลือดขาวผิดปกติ
ระบบป้องกันสารเคมี
Nonenzymatic antioxidant
ascorbic,vit E
Enzymatic antioxidant
จับสารเคมีที่ into เข้าสู่ Body
พิษจากจุลินทรีย์
(Infectious agents)
Microorganisms : bacteria , virus , fungus&Parasite
เช่น Clostridium botulinum
อัมพาตตามแขนขา etc.
อันตรายทางฟิสิกส์ (Physical injuries)
อันตรายจากความกดอากาศ
โรคที่เกิดจากคลื่นเสียง
โรคที่เกิดจากอันตรายด้านกลศาตร์
โรคที่เกิดจากความร้อนและความเย็น
โรคที่เกิดจากกระแสไฟฟ้า
โรคที่เกิดจากรังสี
ความไม่สมดุลของสารอาหารในร่างกาย
(nutritional imbalance)
การได้รรับสารอาหารอย่างใดอย่างหนึ่งก็จะทำให่้เป็นอันตรายได้
ภาวะขาดสารอาหาร
การปรุงแต่งด้วยสารเคมี อาหารหมักดอง รมควัน
ความผิดปกติทางพันธุศาสตร์
ระดับยีน
โรคเท้าแสนปม
โรคฟีนิวคีโตน
โรคเม็ดเลือดแดงรูปเคียว
etc.
ระดับโครโมโซม
โรคดาวน์ซินโดม etc.
ปฏิกิริยาภูมิคุ้มกัน
(Immune mechanism)
Auto-immune disease
Anaphylactic reaction
กลไกการเกิดภยันอันตรายต่อเซลล์
Cheminal cell injury
สารดคมีที่ทำลายเยื่อหุ้มเซลล์
ทำให้เพิ่ม Permeability
เซลล์บวม
มี Ca สะสมในเซลล์ จะกระตุ้นให้มีการหลั่งของเอนไซม์
Free radical cell injury
Single unpaired electron (โมเลกุลไม่เสถียร)
ได้แก่ Superoxide , hydroxyl radical
สูบบุหรี่ สารเคมีจากโรงงาน
ทำลายโครงสร้างของ cell,เยื้อหุ้มเซลล์,ยับยั้งเอนไซม์ ทำลาย DNA
Hypoxic cell injury
Causes
เป็นผลมาจาก anoxia หรือ hypoxia
เซลล์ขาดออกซิเจน
Ischemia, Anemia etc.
Early stage
Affects the mitochondria
decreased oxidative,phophorylation and ATP synthesis
Late stage
membrane damage to plasma & lysosomal membrane
Reversible signs : myelin figures, cell blebs
Cell death
caused by severe or prolonged injury
the point of no return
Reversible injury
(การบาดเจ็บของเซลล์แบบรุนแรงไม่มาก)
เซลล์บวม (Cell swelling)
อวัยวะสีซีดลง การเต่งตัวเพิ่มขึ้น
น้ำหนักเพิ่มขึ้น เซลล์ขนาดใหญ่ขึ้น
น้ำนอกเซลล์เข้ามาในเซลล์
น้ำสะสมในเซลล์มากขึ้น
(Cytoplasmic vacuole)
"hydropic change"
Glycogen loss
กลับเข้าสู่ Normal cell ได้
Irreversible injury
(การบาดเจ็บของเซลล์แบบรุนแรงมาก)
ขาด ATP รุนแรง
cell membrane damaged
มี Ca2+ ไหลเข้ามาในเซลล์เพิ่มขึ้น
กระตุ้นเอนไซม์ต่างๆ เช่น Phospholipase etc.
มีเอนไซม์รั่วออกมาจาก Lysosome
Nucleus
Karyolysis
โครมาตินสลายตัว
Karyprhexis
นิวเคลียสแตกเป็นชิ้นๆ
Pyknoss
นิวเคลียสหดเล็กลง
Cell death (เซลล์ตาย)
Necrosis
การเน่าของเซลล์
Always pathologic peocess
เปลี่ยนแปลงรูปร่างหลังเซลล์ตายด้วยการย่อยตัวเองด้วย
เอนไซม์ของไลโซโซมที่รั่ว
เกิดขึ้นเมื่อเซลล์ที่ได้รับบาดเจ็บจากการขาดเลือดไปเลี้ยง (Ischemia) ,ได้รับ Toxins ,ติดเชื้อ
the sum of the degradation and inflammatory reaction occurring after tissue death caused by injury.
แบ่งตามการเปลี่ยนแปลงรูปร่าง
และโครงสร้างของเซลล์
การเน่าตายแบบเก็งกรีน
(Gangrenous necrosis)
มักใช้เรียกการตายบริเวณแขน ขา ปลายนิ้ว
ขาดเลือดไปเลี้ยง และติดเชื้อแบคทีเรีย
Dry gangrene = coagulation necrosis มากกว่า
Wet gangrene = liquefaction necrosis มากกว่า
Fibrinoid necrosis
เกิดจากการทำลายผนังหลอดเลือด
มีสปก. Antigen+ antibidy + protein
มาเกาะที่ผนังหลอดเลือด
การเน่าตายของไขมันจากเอนไซม์
(Fat necrosis)
A severe injury to tissue with high fat.
Enzymatic fat necrosis : Lipase จากตับอ่อน
เช่น Pancreas : fat nacrosis in acute pancreatitis
การเน่าแบบเนยแข็ง
(Caseous necrosis)
การเน่าตายชนิดรวมกันของ coagulation necrosis +
Liquefaction necrosis
Tuberculosis
Gross examination : มีสีเหลืองอ่อนหรือสีเทาๆ ยุ่ยง่ายๆ เรียกว่า "Cheesy necrosis"
Histologic examination : amorphous eosinophilic
การเน่าชนิดมีสภาพเหลว
(Liquefaction necrosis)
เป็นผลมาจากฤทธิ์ของ Hydrolytic Enzyme
หรือ Heterolysis --> โปรตีนที่ถูกเอนไซม์ย่อยเหลวตัวลง
Digestion , Softening , Liquefaction
เช่นสมองขาดเลือดไปเลี้้ยง
การเน่าชนิดเนื้อแข็ง
(Coagulation necrosis)
พบได้บ่อยที่สุด
การตายแห้ง
สาเหตุ Hypoxia ,ปรอท
เกิดการตายที่เรียกว่า Infarct
กลไก : proteolysis หลังการตาย
Apoptosis
การตายอัตโนมัติ (cell kill itself)
เมื่อหมดอายุการใช้งาน (ตายเซลล์เดี่ยวๆ)
เพื่อกำจัดเซลล์ที่ไม่ต้องการ
เป็นรูปแบบการตายที่มีการกำหนดจากยีนก่อนแล้ว
Mechanism of apoptosis
induction phase
Effector Phase
Point of no return
Degradation phase
Phagocytic phase
Example
Physiologic
Endometrial cell : รอบเดือน
Lactating breast หลังหย่านม
Pathologic
viral hepatitis
Reversible Cellular changes & Accumulations
แบ่งได้ 3 พวก
สารเกิดขึ้นปกติในร่างกาย
เกิดเร็วหรือทำลายไม่พอ
สารเกิดขึ้นในร่างกาย
แต่ไม่ได้รับการเผาผลาญหรือไม่หมด
สารผิดปกตินอกร่างกายแต่มา
สะสมในร่างกาย เช่น
โรค anthracosis
fatty change,Steatosis
การคั่งค้างของ triglycerides มากมาย
คั่งไขมันชนิดอื่นๆ
foam cell คือ macrophage ที่กินเศษไขมันของ
เซลล์ที่ตายเป็นfat เม็ดเล็กๆ ใสๆ
ก.สะสมโปรมันในเซลล์
รับโปรตีนที่ผิดปกติ
โปรตีนที่ตกค้างอยู่ใน plasma cell
เรียกว่า Russell bodies
ก.สะสมของไกลโคเจนในเซลล์
พบในผู้ผิดปกติการเผาผลาญน้ำตาล เช่น โรคเบาหวาน
ไกลโคลเจนว่างใสใน cytoplasm เรียกว่า clear cell
สะสมสารมีสี pigment
นอกร่างกาย (exogenous pigment)
carbon pigment
สะสมถ่านเหล็ก (iron) ทำให้เกิด siderosis
สะสมผงซิลิก้า celled silicosis
Tattoo
ในร่างกาย (Endogenous pigment)
Melanin pigment
lipofuscin (สีแห่งความชรา)
Hemosiderin
มาจากฮีโมโกลบิน
มีเหล็กมากเกินไปเรียกว่า Hemosiderosis
ฺBilirubin : สีเหลือง เขียว ของน้ำดี
กำเนิดจาก Hb แต่ไม่มีเหล็ก
ถ้ามีมากจะกิดภาวะดีซ่าน(Jaundice)