Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การรู้สติ การรรับความรู้สึกและการเคลื่อนไหว - Coggle Diagram
การรู้สติ การรรับความรู้สึกและการเคลื่อนไหว
จำแนกชนิดของเซลล์ประสาทตามหน้าที่
เซลล์ประสาทประสานงาน(Interneuron)
เซลล์ประสาทรับความรู้สึก(Sensory neuron)
เซลล์ประสาทสั่งการ(Motor neuron)
สายตาสั้น(Myopia;nearsightedness)ภาวะที่มองเห็นเฉพาะวัตถุใกล้ๆ เท่านั้น
สาเหตุ กระบอกตายาวมากกว่าปกติ กระจกตาโค้งกว่าปกติ มีการหักเหของแสงเพิ่มขึ้น
การแก้ไข การใช้แว่นตาที่เป็นเลนส์เว้า (Concave lens)
วิถีประสาท (Nerve Pathway)
เป็นเซลล์ประสาท (นิวรอน) ที่เชื่อมต่อกันเป็นทอด ๆเพื่อส่งกระแสประสาทจากส่วนหนึ่งของระบบประสาทไปยังอีกส่วนหนึ่ง
วิถีประสาทที่เชื่อมส่วนที่ห่างไกลกันในสมองหรือระบบประสาทจะเป็นมัดใย ประสาทที่เรียกรวม ๆ กันว่า เนื้อขาว (white matter)
วิถีประสาทที่เชื่อมส่วนที่ใกล้ ๆ กัน เช่น ในระบบประสาทที่ใช้สารสื่อ ประสาทโดยเฉพาะ ๆ (neurotransmitter system) มักจะเรียกว่า เนื้อเทา (grey matter)
นิวรอนอาจจะเชื่อมต่อกันโดยใยประสาทเพียงเส้นเดียว หรือโดยมัดใย ประสาทที่เรียกว่าลำเส้นใยประสาท (tract)
เป็นวิถีประสาทที่รับรู้เกี่ยวกับการรับความรู้สึกจากการสัมผัส (tactile, touch)ได้แก่ การสั่น(Vibration), คัน (Itching), กด(Pressure)
ตรวจการรับสัมผัสด้วยวัตถุนิ่มและเบา
ตรวจความสามารถในการรับรู้เกี่ยวกับคุณสมบัติของการสัมผัสและคลำวัตถุ(Stereognosis)
รับรู้คุณสมบัติของวัตถุในเรื่องของรูปทรง(Stereognosis) ส่วนประกอบที่เป็นเนื้อวัตถุ(Shape)และน้ าหนักของวัตถุ
(Texture)
ทดสอบเกี่ยวกับการรับรู้การเคลื่อนไหวของข้อต่อนั้น
การเคลื่อนไหวของข้อต่อ(Kinesthesia) โดยมีตัวรับอยู่ในกระดูก(Joint receptor)
ตรวจหา touch threshold ของความสามารถในการแยกแยะรายละเอียดของการสัมผัสที่กระทำพร้อมกันบนผิวหนัง
ตำแหน่งของร่างกาย(Proprioception) โดย มีตัวรับอยู่ในกล้ามเนื้อ(Muscle spindle stretch receptor)
และเอ็น(Golgtendon organ) ซึ่งตอบสนองของกล้ามเนื้อและเอ็น
การทรงตัว
ตำแหน่งของร่างกาย(Proprioception) โดย
มีตัวรับอยู่ในกล้ามเนื้อ(Muscle spindle stretch receptor)
การเคลื่อนไหวของข้อต่อ(Kinesthesia) โดย
มีตัวรับอยู่ในกระดูก
Lateral tract pathway เกี่ยวกับอุณหภูมิ โดยมี Krause’s copuscle ตัวรับรู้ความเย็นส่วน Ruffini type I ตัวรับรู้การเพิ่มอุณหภูมิ
Anterior tract pathway เกี่ยวกับการสัมผัสอย่างหยาบ(Crude
touch)
เซลล์ประสาท(Neuron)
และเซลล์พี่เลี้ยง/เซลล์ค้ำจุน(Neuroglia)
บริเวณประสานประสาท(Synapse)
ตัวรับ(Receptor) และสารสื่อประสาท(Neurotransmitter)
การส่งสัญญาณประสาท
การส่งสัญญาณประสาท
ระดับแคลเซียมที่สูงขึ้นในไซโทพลาซึมที่ปลายแอกซอน (axon terminal) ยังจุดชนวนให้ไมโทคอนเดรียดูดซึมแคลเซียม (mitochondrial calcium uptake) ซึ่งก็จะเริ่มกระบวนการเมแทบอลิซึมทางพลังงานของไมโทคอนเดรียเพื่อ ผลิดอะดีโนซีนไตรฟอสเฟต (ATP) เพื่อเป็นพลังงานดำรงการสื่อประสาท
ตัวรับ(Receptor)เป็นโปรตีน
ที่อยู่บนเยื่อหุ้มเซลล์
สารสื่อประสำท(Neurotransmitter)เป็น
สารเคมีที่ถูกสังเคราะห์ขึ้นในเซลล์ประสาท
ตัวอย่างสำรสื่อประสาท
โมโนเอมีน(Monoamines) เป็นสาร
สื่อประสาท
กรดอะมิโน(Amino acid)เป็นสาร
สื่อประสาทที่มีทั้งชนิดกระตุ้นการทำงาน
อะเซทิลโคลีน (Acetylcholine; Ach)
เป็นสารสื่อประสาทตัวแรกที่ถูก
ค้นพบใน CNS
บริเวณประสานประสาท (Synapse)
สื่อสารระหว่างเซลล์ประสาท หรือเซลล์ประสาทกับเซลล์เป้าหมาย
ไซแนปส์เคมี (Chemical synapse) เป็นไซแนปส์ที่ใช้ สารเคมีที่เรียกว่าสารสื่อประสาทเป็นตัวสื่อสาร
ไซแนปส์ไฟฟ้า (Electrical synapse) มีโครงสร้างและ การทำงานที่ไม่ซับซ้อน
สายตาเอียง(Astigmatism) เป็นภาวะที่ผิดปกติของสายตาเนื่องจากมี การหักเหของแสงไม่เท่ากันในมุกแนวระนาบ
สาเหตุ กระจกตามีผิวโค้งหรือมีรัศมีความโค้งไม่สม่ำเสมอกันทำให้เกิดการหักเหไม่เท่ากัน
การแก้ไข การใช้แว่นตาที่เป็นเลนส์ทรงกระบอก (Cylindrical lens)
สายตายาว (Hypermetropia,farsightedness) ภาวะที่มองเห็นเฉพาะ วัตถุไกลๆเท่านั้น
สาเหตุ กระบอกตาสั้นกว่าปกติ กระจกตาโค้งน้อยกว่าปกติมีการหักเหของแสงลดลง
การแก้ไข การใช้แว่นตาที่เป็นเลนส์นูน (Convex lens)
กลไกการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างและหน้าที่ ปฏิกิริยา การปรับตัวและความผิดปกติของการรู้สติ การรับความรู้สึก การเคลื่อนไหว
และการนอนหลับพักผ่อน
กลไกการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างและหน้าที่ปฏิกิริยา และการปรับตัวของระบบรับความรู้สึก (Sensory system)
ระบบประสาทส่วนปลาย (Peripheral Nervous System: PNS) คือส่วนของระบบประสาทที่แตกแขนงออกมาจากระบบประสาท
ส่วนกลาง (Central Nervous System: CNS)ทำหน้าที่รับและส่งกระแสประสาทหรือข้อมูลที่ได้รับจากส่วนต่างๆของร่างกายเข้าสู่สมองและไขสันหลัง
องค์ประกอบของ PNS ประกอบด้วย
เส้นประสาทสมอง (Cranial Nerve) 12 ทำหน้าที่รับส่งกระแสประสาทสู่สมองและนำคำสั่งการคู่จากสมองส่งต่อไปยังหน่วยปฏิบัติการ
เส้นประสาทไขสันหลัง (Spinal Nerve) 31 คู่ ทำหน้าที่รับส่งกระแสประสาทสู่ไขสันหลังและนำคำสั่งการจากไขสันหลังส่งต่อไปยังหน่วยปฏิบัติการ เช่น กล้ามเนื้อและต่อมต่างๆ
เซลล์ประสาท (Neuron)
นอกระบบประสาทส่วนกลางทําหน้าที่รับข้อมูลจาก
ร่างกายและนําส่งไปยังสมองและไขสันหลัง
Autonomic
การรู้สติการเคลื่อนไหว
การรับความรู้สึก
การนอนหลับพักผ่อน
ส่วนประกอบเซลล์ประสาท
แขนงประสาท (Cell Processes)ประกอบด้วย ส่วนที่ทำหน้าที่นำสัญญาณประสาทเข้าสู่ตัว เซลล์ เรียกว่า เดนไดรต์(Dendrites) และส่วนที่ทำหน้าที่นำสัญญาณประสาทออกจากเซลล์
เรียกว่า แอกซอน(Axon) โดยส่วนที่มีเยื่อหุ้มไมอิลีน เรียกว่า Myelinated axon และที่ไม่มีเยื่อหุ้มไมอิลีน เรียกว่า Unmyelinated axon
ตัวเซลล์ประสาท(Cell body ; Soma )
เซลล์พี่เลี้ยงหรือเซลล์ค้ำจุน(Neuroglia)
แอสโตรไซด์(Astrocyte) ทำหน้าที่หลายอย่าง เช่น ควบคุม ความเข้มข้นของอิเลตโตรไลต์ความสมดุลกรด-ด่างที่อยู่ล้อมรอบเซลล์ประสาท ยึดเหนี่ยวระหว่างเซลล์ประสาทและหลอดเลือดฝอย
เซลล์เอเพนไดมัล(Ependymal cell) ทำหน้าที่สร้างน้ำหล่อเลี้ยงสมองและไขสันหลัง(Cerebrospinal fluid : CSF)
เซลล์พี่เลี้ยงหรือเซลล์ค้ำจุน(Neuroglia) เป็นหน่วยช่วยสนับสนุนการทำงานของเซลล์
เซลล์โอลิโกเดนโดรไซด์ (Oligodendrocyte, Schwann cell) ทำหน้าที่สร้างเยื่อหุ้ม เส้นประสาทนิวริเลมมา (Neurilemma) และเยื่อหุ้มไมอิลีน (Myelin sheath)
การรับความรู้สึกทั่วไปและการรับความรู้สึกพิเศษ
หมายถึง การรับความรู้สึกทั่วๆไปของร่างกายทั้ง ภายใน และภายนอก
การรับความรู้สึกทั่วไป (Somatic sensation)
การรับความรู้สึกพิเศษ (Special Sensation)
กลไกของระบบรับควำมรู้สึก ได้แก่ ตัวกระตุ้นจะกระตุ้นตัวรับควำมรู้สึ(sensory receptor)
ในอวัยวะรับความรู้สึกหรืออวัยวะรับสัมผัส(sensororgan) ที่เป็นส่วนหนึ่งของเอ๊กซอน(AXON)ของปลายประสาทรับความรู้สึกของระบบประสาทส่วนปลาย(Peripheral nervous system : PNS) จึงทำให้มีการสร้างกระแสประสาท(Nerve Impulse) ส่งต่อเข้ามาในระบบ ประสาทส่วนกลาง(Central nervous system : CNS) ให้แปลผลการรับ ความรู้สึกนั้นๆ เพื่อการตอบสนองต่อสิ่งที่มากระตุ้น
ระบบรับความรู้สึก
หน้าที่ของระบบรับความรู้สึก คือ การตอบสนองต่อสิ่งเร้าที่มา กระตุ้นร่างกายในรูปแบบ ต่างๆ ซึ่งจะมีผลให้สามารถปรับตัวให้เข้ากับสิ่งแวดล้อมและมีชีวิตอยู่รอดได้
เส้นประสาทสมอง (Cranial nerve)
เป็นเส้นประสาทที่เกิดจากสมองและก้านสมองโดยตรงตรงข้ามกับประสาทไขสันหลังซึ่งเกิดจากไขสันหลังหลายปล้องประสาทสมองมีเป็นคู่และอยู่ทั้งสองข้างประสาทสมองในมนุษย์มีสิบสองคู่ ประสาทปลาย ประสาทรับกลิ่น (I) และประสาทตา (II) กำเนิดจากสมองใหญ่หรือสมองส่วนหน้า ส่วนอีกสิบคู่ที่เหลือกำเนิดจากก้านสมอง
ทำหน้าที่เป็นทางเชื่อมของสารสนเทศระหว่างสมองและหลายบริเวณ ส่วนใหญ่คือศีรษะและคอประสาทไขสันหลังลงไปถึงกระดูกสันหลังส่วนคอที่หนึ่ง และประสาทสมองบทบาทสัมพันธ์กันเหนือระดับนี้
การรับ ความรู้สึกพิเศษ(Special Sensation)
การได้ยิน และการทรงตัว
การรับรส
กลไกที่ 1 การกระตุ้น(Stimulation) ที่ตัวรับ(Photoreceptor)ในจอรับภาพ(Retina) โดยแสงแล้วเกิดศักย์ไฟฟ้า
กลไกที่ 2 การส่งผ่านประสาทการมองเห็นที่เกิดขึ้นนี้ไปตามวิถี(Transmission)ศักย์ไฟฟ้า
กลไกที่ 3 การแปลหรือวิเคราะห์ข้อมูล (Translation)ที่ได้ว่าภาพที่
เห็นเป็นภาพอะไร
กลไกการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างและหน้าที่ปฏิกิริยาการปรับตัวและความผิดปกติของการรู้สติ การรับความรู้สึก การเคลื่อนไหวและการนอนหลับพักผ่อน
กลไกการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างและหน้าที่ปฏิกิริยาและการปรับตัวของระบบประสาทอัตโนมัติ (Autonomic Nervous System:ANS
ระบบประสาทอัตโนมัติ (Autonomic Nervous System:ANS)
ควบคุมการทำงานของร่างกายภายนอกอำนาจจิตใจท่ีเกิดจากการกระตุ้นด้วยการเปลี่ยนแปลงของ ส่ิงแวดล้อมภายในและตอบสนองเกิดจากการทำงานของกล้ามเนื้อเรียบ กล้ามเนื้อหัวใจ และต่อมต่างๆ
ไฮโปทําลํามัส
ควบคุมการทำงานของ ANS และต่อมไร้ท่อ เพื่อรักษาความคงสภาพของร่างกายไว้ โดยการทางานของไฮโปทาลามัสอาศัยข้อมูลนำเข้าจากโครงสร้างหลายส่วนประมวลและวิเคราะห์เป็นคำส่ังมา ควบคุมการทำงาน ANS อีกที
กลไกการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างและหน้าที่ปฏิกิริยา และการปรับตัวของระบบรับความรู้สึก (Sensory system)
ส่วนกลาง (Central Nervous System: CNS) ทำหน้าที่รับและส่งกระแสประสาทหรือข้อมูลที่ได้รับจากส่วนต่างๆของร่างกายเข้าสู่สมองและไขสันหลัง
ระบบประสาทส่วนปลาย (Peripheral Nervous System: PNS) คือส่วนของระบบประสาทที่แตกแขนงออกมาจากระบบประสาท
องค์ประกอบของ PNS ประกอบด้วย
เส้นประสาทสมอง (Cranial Nerve) 12 ทำหน้าที่รับส่งกระแสประสาทสู่สมองและนำคำสั่งการคู่จากสมองส่งต่อไปยังหน่วยปฏิบัติการ
เส้นประสาทไขสันหลัง (Spinal Nerve) 31 คู่ ทำหน้าที่รับส่งกระแสประสาทสู่ไขสันหลังและนำคำสั่งการจากไขสันหลังส่งต่อไปยังหน่วยปฏิบัติการ เช่น กล้ามเนื้อและต่อมต่างๆ
ซลล์ประสาท (Neuron) นอกระบบประสาทส่วนกลางทําหน้าที่รับข้อมูลจาก ร่างกายและนําส่งไปยังสมองและไขสันหลัง
การรู้สติการเคลื่อนไหว Motor system and higher brain function
การควบคุมการเคลื่อนไหว
ความสามารถที่จะเคลื่อนท่ีไปมาโดยอิสระ
กลไกการเคลื่อนไหวมี 3 ประการ ได้แก่
มีการส่งผ่านสัญญาณประสาทจาก motor cortex สู่ motor unit ส้ินสุดที่ neuromuscular junction เพื่อให้เกิดการหดตัวของกล้ามเนื้อ
มีการทำงานของกล้ามเนื้อในการหดตัวและคลายตัวที่ประสานกัน เพื่อขยับโครงกระดูกให้เคลื่อนท่ี
มีการทำงานของกระดูกในการเป็นแกนแข็งพยุงกล้ามเน้ือ เป็นคานสำหรับเคลื่อนที่ และการทำงานของข้อต่อในจุดหมุน
ให้กับกระดูก
ความผิดปกติท่ีเกี่ยวข้องกับการเคลื่อนไหว
ความผิดปกติของประสาทส่ังการตัวล่าง
(Lower motor neuron)
การทำงานของกล้ามเน้ือ
(Muscle performance)
การส่งผ่านประสาทส่ั่งการ (Transmission in motor System)
กลไกการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างและหน้าที่ปฏิกิริยาและการปรับตัวของระบบประสาทสั่งการ Motor system and higher brain function การเคลื่อนไหว การรู้สติ การนอนหลับ
Motor System ประกอบด้วยระบบประสาทส่วนกลาง (Central Nervous System: CNS)
หรือ Somatic Nervous Syste
ระบบประสาทส่วนกลางทาหน้าที่เป็นศูนย์กลางรับประมวลวิเคราะห์และแปลผลข้อมูลจากนั้นนำคำสั่งมายังอวัยวะเป้าหมายซึ่งทำงานภายใต้อำนาจจิตใจ
ความผิดปกติในระบบประสาทที่พบบ่อย
(NeuroPathology)
ภาวะสมองเสื่อม (Dementia)
Parkinson
เกิดจากการเสียหน้าที่ Basal Ganglia ทำให้การหลั่ง Dopamin จาก Substaintia Nigra ลดลง โดยเป็นความผิดปกติของการส่งผ่านของประสาทสั่งการ (Transmission in Motor system)
Stroke
การบาดเจ็บที่ศีรษะ (Traumatic brain injury)
ภาวะสมองเสื่อม (Dementia)
