Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
โรคของระบบทางเดินปัสสาวะ (Diseases of Urinary system) - Coggle Diagram
โรคของระบบทางเดินปัสสาวะ
(Diseases of Urinary system)
Renal cystic diseases
เป็นรอยโรคที่อาจเป็นพันธุกรรม
การเจริญผิดปกติ หรือเกิดขึ้นภายหลัง
มักก่อให้เกิดปัญหาในการวินิจฉัยแยก
จากเนื้องอกของไต
Polycystic kidney disease
Adult type
พบได้บ่อย เป็ นทั้งสองข้าง
ถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์แบบ autosomal dominant
ไตจะมีขนาดใหญ่ขึ้น บางครั้งหนักได้ถึง
4 กิโลกรัม
ผิวนอกตะปุ่ มตะป ่ า หน้าตัดประกอบด้วย cyst ขนาด
ใหญ่ 3-4 เซนติเมตร
Infantile type
พบได้ตั้งแต่ทารกแรกคลอด มักจะเสียชีวิตใน
ระยะแรกๆ
ถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์แบบ autosomal
recessive
ไตมีขนาดใหญ่ทั้งสองข้าง ผิวหนังนอกเรียบ
หน้าตัดพบ cyst ทั้งที่ cortex และ medulla ท า
ให้เนื้อมีลักษณะพรุนแบบฟองน ้า
2.Medullary cyst
Uremic Medullary cystic disease
เป็นโรคที่ถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์ มักมีอาการ
ตั้งแต่เด็ก พบcyst อยู่บริเวณ medulla
Medullary sponge kidney
มีการขยายใหญ่เป็ นถุงของcollecting tubule ของ medulla พบในผู้ใหญ่ ไตทำงานผิดปกติ
Simple cyst
อาจพบ cyst เดียวหรือหลายอัน ขนาดอาจจะ
เล็กหรือใหญ พบอยู่ในบริเวณ cortex เกิด dilatation ของ tubule อาจทำให้มีเลือดออก หรือ calcification ในภายหลัง
Glomerular diseases
พยาธิสภาพที่เกี่ยวข้องกับภูมิคุ้มกัน
การอักเสบภายนอกไตที่มีผลผลต่อไต ส่วนใหญ่เป็นภาวะภูมิแพ้ตัวเองเช่น
Malaria, Syphilis, Hepatitis
กลไกการเกิด
1.Ag + Ab
2.Ag – Ab complex
3.เข้าสู่glomerulus ถูกกรองติดอยู่ภายใน glomerulus
4.Ag – Ab complex เป็ นเหมือนสิ่งแปลกปลอม
5.กระตุ้นComplement system เพื่อเร่งปฏิกิริยาการอักเสบ
6.กระตุ้น neutrophil และ monocyte ให้ท าการย่อยสลาย
Ag – Ab complex , collagen fiber และเส้นใยเจลาติน
7.ทำให้รูกรองที่่ผนัง glomerulus ขยายใหญ่ขึ้น
8.โปรตีนและเม็ดดเลือดแดงสามารถผ่านรูกรองได้
9.พบโปรตีนในปัสสาวะ (Proteinuria) และเลือดในปัสสาวะ
(Hematuria
พยาธิสภาพที่ไม่เกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกัน
พบได้บ่อยคือ โรคไตจากเบาหวาน(Diabetic
nephropathy)
จากการรักษาเบาหวาน เช่น การใช้ยากลุ่มซัลโฟนิลยูเรีย ทำให้เกิดภาวะโซเดียม
ในเลือดต่ำ จึงเกิดภาวะขาด ADH ตามมา
จากภาวะที่พบบ่อยในผู้ป่วยเบาหวาน เช่น การติดเชื้อทางเดินระบบปัสสาวะ ความดันโลหิตสูง การติดชื้อในกระเเสเลือด
กลไกการเกิด
1) การกรองเพิ่มขึ้น (hyperfiltration)
2) การเปลี่ยนแปลงกลไกการท างานของ Renin
Tubulo-interstistial diseases
เป็นกลุ่มของโรคที่มีความผิดปกติในรูปร่างเละหน้าที่ของ tubule และ interstistium ของไต
เกิดจากสาเหตุหลายอย่างได้แก่ ยา การติด
เชื้อ immunological reaction
Acute interstitial nephritis
พบ interstitial edema
ร่วมกับ leukocytic infiltration และ tubular necrosis
Chronic interstitial nephritis
พบ interstitial fibrosis ,tubular atrophy และ
mononuclear cell infiltration
Tubular diseases
โรคที่สำคัญ คือ Acute tubular necrosis
เป็นภาวะที่มีการถูกทำลายอย่างเฉียบพลันของ Renal tubule
เกิดจากการขาดเลือดไปเลี้ยงไตเป้นเวลานาน
ชนิดของ Acute tubular necrosis
Nephrotoxic type : ได้รับสารพิษ
Ischemic type : shock
มี 3 ระยะ
ระยะที่ 1 Oliguric phase
เกิดในช่วงแรก เมื่อมีการตายของ renal tubule ท าให้ renal cell หลุดมาอุดตันทางเดิน
ปัสสาวะ
ปัสสาวะจึงออกน้อย และมีอาการบวมร่วม
ด้วย
ระยะที่ 2 Diuretic phase
เกิดในช่วงกลาง
เมื่อเวลาผ่านไป tubular cell ที่ตายมี
การสลายไปและมีการสร้าง cell ใหม
cell ใหม่ที่สร้างไม่สามารถดูดกลับน้ำได้เต็มที่ ปัสสาวะจึงออกมาก
ระยะที่ 3 Recovery phase
เกิดในช่วงหลัง เมื่อนานเข้า tubulr cell สามารถดูดกลับน้ำได้ปกติ ปัสสาวะมีปริมาณปกติ
Urinary tract infection
กรวยไตอักเสบ( Pyelonephritis)
อาจเกิดเพียงข้างเดียว หรือ เกิดพร้อมกันทั้งสองข้าง
แบ่งเป็ น
• Acute Pyelonephritis
เกิดทันที และรุนแรง แต่เมื่อได้รับการรักษา จะ
หายได้ภายใน 2-3 สัปดาห์
มีอาการไตบวมโตมีเลือดคั่งมากขึ้น พบจุดหนองกระจายเป็นทางจากผิวลึกลงไปในส่วน
cortex,medullaและ renal pelvis
รายที่รุนเเรง เช่น ผู้ป่วยเบาหวานหรือใน
รายที่มีการอุดกั้นของทางเดินปัสสาวะร่วมด้วย
• Chronic Pyelonephritis
เป็นการอักเสบไม่รุนแรง แต่เป็นๆหายๆ
ไตจะมีขนาดเล็กลง ผิวขรุขระ เนื่องจากรอยแผลเป็นรูปตัว U
มักเกิดจากการควบคุมสาเหตุของโรคไม่ได้ เช่น นิ่วในไตเรื้อรัง หรือ ต่อมลูกหมากโต
นิ่วในทางเดินปัสสาวะ
Urolithiasis , urinary calculi
ประกอบด้วย amorphous crystalloid ได้แก่ uric
acid, calcium , oxalate และ magnesium phosphate
ปัจจัยส่งเสริม
crystalloid conc. เพิ่มขึ้นในปัสสาวะ : ปัสสาวะน้อย
crystalloid ตกตะกอนมากขึ้น : การคั่งของปัสสาวะ
Foreign bodies : แบคทีเรีย
Naphrocalcinosis
• ภาวะที่มี calcium สะสมในเนื้อไต
• Nephrocalcinosis เป็ นสาเหตุหนึ่งของ
การเกิดนิ่วในไต
• สาเหตุเกิดจาก Hypercalcemia
กลไกการเกิด
1.การมีแคลเซียมในเลือดสูง
2.เมื่อเลือดกรองที่ไตแคลเซียมส่วนหนึ่งจะถูกดึงไว้เพื่อใช้ในยามจำเป็น
3.เมื่อเลือดมีแคลเซียมสูง ร่างกายจะขบเเคลเซียมออกไม่หมด
Urinary tract obstruction(ภาวะที่มีการอุดกั้นของทางเดินปัสสาวะ)
สาเหตุ
ความพิการแต่กำเนิด
2.การอุดกั้นจากรอยโรคที่เกิดขึ้นภายหลังได้แก่
นิ่ว เนื้องอก การอักเสบ ก้อนrenal papillae ที่
ตายหรือก้อนเลือด การตั้งครรภ
ความผิดปกติของระบบประสาทที่ควบคุมการ
ท างานของกระเพาะปัสสาวะ
ผลจาก Urinary tract obstruction
1.ทำให้ทางเดินปัสสาวะที่อยู่เหนือต าแหน่ง
ที่มีการอุดตันขึ้นไปขยายตัว (dilatation)
มีโอกาสเกิดนิ่วและการติดเชื้อเพิ่มขึ้น และ
ท าลายเนื้อไตอย่างถาวร
Hydronephrosis
ภาวะที่มี dilatation ของ renal pelvis และ Calyx ร่วมกับมี
Progressive atrophy ของเนื้อไต
สาเหตุจากการอุดกั้นของทางเดินปัสสาวะ
อาจเป็ นข้างเดียวหรือสองข้าง
ความผิดปกติในส่วนของ Ureter
พยาธิสภาพที่สำคัญ คือ
-การอุดกั้น
-เนื้องอก
-vesicoureteral reflux
Ureteric Obstruction
สาเหตุ
-เนื้องอกของ Ureter
-นิ่วที่หลุดมาจากส่วนของไต
-หลอดไตตีบ(stricture) อาจเป็นมาแต่ก าเนิดหรือ
เป็นผลจากการอักเสบ
-เนื้องอกอวัยวะใกล้เคียง เช่น ปากมดลูกและหมดลูก
การอุดกั้นเหล่านี้ท าให้ปัสสาวะที่สร้างแล้วขับถ่ายออก
จากร่างกายไม่ได้หรือได้น้อยท าให้เกิดHydronephrosis
ของไตข้างนั้น
แต่ถ้าการอุดกั้นเกิดในส่วนล่างของหลอดไต อาจเกิดการ
โป่ งพองของ Ureter (Hydroureter)
Vesicoureteral reflux
เป็นความผิดปกติที่เกิดจากมีการไหลย้อนกลับของน ้าปัสสาวะจากกระเพาะปัสสาวะเข้าไปในหลอดไตและ renal pelvis
พบมากในเด็ก อาจททำให้มีการติดเชื้อและเป็น
สาเหตุหนึ่งของ pyelonephritis
สาเหตุ
การทำศัลยกรรมทางการแพทย
การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ
การบาดเจ็บจากภายนอก
พันธุกรรม
มีความผิดปกติของ sphincter
มีการอุดกั้นทางเดินปัสสาวะส่วนที่ออกจาก
กระเพาะปัสสาวะ
กระเพาะปัสสาวะอักเสบ(Cystitis)
เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย มักเกิดในผู้หญิงเพราะท่อปัสสวาะสั้น และรูเปิดของท่อปัสสาวะอยู่ใกล้ทวารหนักเชื้อสามารถเข้าได้ง่าย
สาเหตุ
การกลั้นปัสสาวะ
หลังการกระเทือนหรือหลังมีเพศสัมพันธ์
เกิดการอักเสบของท่อปัสสาวะ
มีสิ่งแปลกปลอมในท่อทางเดินปัสสาวะ
อาหารหรือยาบางอย่าง เช่น อาหารที่มีเกลือมาก
ดื่มน ้าน้อย ดื่มแอลกอฮอล์มาก
ท่อปัสสาวะอักเสบ (Urethritis)
เป็ นการบาดเจ็บ อักเสบ บวมของเซลล์เยื่อเมือกบุ
ท่อปัสสาวะ เกิดจากหลายสาเหตุ ที่พบบ่อยที่สุด
คือจากโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์โดยเฉพาะจาก
เชื้อแบคทีเรีย
สาเหตุของ Urethritis
โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ
ติดเชื้อจากโรคหนองใน หรือโกโนเรีย (Gonococcal
urethritis)
จากเชื้อที่ไม่ใช่หนองใน เช่น โรคเริม โรคซิฟิลิสจาก
การติดเชื้อHIV หรือ โรคเอดส
การติดเชื้อที่ไม่ใช่จากเพศสัมพันธ์
เชื้อ E. coli (Staphylococcus)
เชื้อ Pseudomonas
สาเหตุที่ไม่ใช่จากการติดเชื้อ
การบาดเจ็บของท่อปัสสาวะจากการสวน
ปัสสาวะ เช่น ในการผ่าตัด การใส่คาท่อ
อาการของผู้ป่วย
-อาจมีหนองออกจากปลายท่อปัสสาวะ (ปลาย
อวัยวะเพศ)
-อาจคล าได้ต่อมน ้าเหลืองขาหนีบโต เจ็บ ข้างเดียว
หรือ ทั้งสองข้าง